Q2 KPWKP HANDOUT PDF

Q2F11 - KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO ARALIN 1 : MGA SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS KULTURANG POPULAR SITWASYON NG WIKA ito ay uso (trend) na sinasabayan ng tao at Ipinapakita ang paggamit ng wika sa iba’t kasangk...

Q2F11 - KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO ARALIN 1 : MGA SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS KULTURANG POPULAR SITWASYON NG WIKA ito ay uso (trend) na sinasabayan ng tao at Ipinapakita ang paggamit ng wika sa iba’t kasangkapan sa pagpapahayag ng damdamin. ibang sitwasyon at kulturang popular 1. Sitwasyong pangwika sa Telebisyon Wikang Filipino ang pangunahing wika ✓ Telebisyon pinakamakapangyarihang ( Iba’t ibang programa –teleserye, balitaan, midya sa Pilipinas (Ika-21 siglo) magazine show, noontime show at marami ✓ Sa tulong ng Satellite connection/cables pang iba) connections mas malawak ang nararating nito. Wikang Ingles para sa mga piling balita na ipinapalabas sa hating gabi. Hal. CNN NEWS/ ANC NEWS CHANNEL ng ABS- CBN Rehiyonal/Dayalekto ( mga programa sa probinsya ) TV PATROL BICOL ng ABS-CBN 2. Sitwasyong Pangwika sa Radyo at Diyaryo A. RADYO Wikang Filipino ang pangunahing wika. AM – Amplitude Modulation FM – Frequency Modulation Kombinasyong Dayalekto at Filipino (Dayalekto bilang midyum na gamit sa mga lokal na istasyon at Filipino kung may kapanayam) HAL. DZGB AM radio station sa LEGAZPI CITY-ALBAY Wikang Ingles para sa piling programa (malimit) hal. Morning rush (FM radio program sa Maynila) B. DIYARYO Kombinasyong Ingles at Filipino ✓ Broadsheet (depende sa diyaryo) Gamit na wika: Wikang Ingles Kategorya ng wika: pormal na wika Gumagamit: propesyunal/malalaking kompanya ✓ Tabloid Gamit na wika: Wikang Filipino Kategorya ng wika: Impormal Gumagamit: Pangmasa Gumagamit ng mga nagsusumigaw na headline para makaakit ng mga mambabasa. sirNash Q2KPWKP I 1 3. Sitwasyong Pangwika sa Pelikula Wikang Filipino ang pangunahing wika ✓ Ang Pelikula ay kilala bilang sine at pinilakang tabing. Isang anyo ng sining o Wikang Ingles para sa mga pelikulang bilang bahagi ng industriya ng libangan. banyaga. ( direktang ginagamit ang wika o gumagamit ng subtitle o dubbing sa wikang Filipino ) ✓ Mas angat ang Ingles para sa mga Pamagat ng Pelikula Wikang Dayalekto para sa mga terminong kasama sa mga dayalogo at kailangan ang direktang pagbanggit nito. ( malimit ) IBA PANG ANYO NG KULTURANG POPULAR SITWASYON NG WIKA PANGWIKA 4. Sitwasyong Pangwika sa Hugot Lines Wikang Filipino ang pangunahing wika ✓ Tawag sa linya ng pag-ibig na nakakakilig, nakatutuwa, cute, cheesy o minsa’y Ingles sa ilang pagkakataon/sitwasyon nakakainis. (tinatawag ding love lines o love quotes) Filish/Taglish (depende sa nagsasalita) ✓ Nagmula sa linya ng ilang tauhan sa pelikula o telebisyon na nagmarka sa Haimbawa: puso’t isipan ng mga manonood. ✓ May mga pagkakataon na nakagagawa rin Maliit man ang sahod ko bilang guro, ang ang isang tao ng hugot line depende sa mahalaga mahal ko ang trabaho ko. damdamin o karanasang pinagdadaanan nila sa kasalukuyan. 5. Sitwasyong Pangwika sa PICK-UP LINES Wikang Filipino ang pangunahing wika ✓ Makabagong bugtong kung saan may tanong na sinasagot ng isang bagay na Ingles sa ilang pagkakataon/sitwasyon madalas naiuugnay sa pag-ibig at iba pang aspekto sa buhay. Filish/Taglish (depende sa nagsasalita) ✓ Sinasabing nagmula ito sa bulalas ng mga binatang nanliligaw na nagnanais Halimbawa: magpapansin, magpakilig, magpangiti at magpa-ibig sa mga babaeng nililigawana Tanong: Nagreview ka na ba ? nito. Sagot: Bakit? ✓ Kung may mga salitang Kasi, mamaya pa kita sasagutin! makapaglalarawan sa mga ito, masasabing ito ay nakakatuwa, nakapagpapangiti, nakakakilig, cute, cheesy at masasabi ring corny. ✓ BOOM! ( isinisigaw kung sakto o tugma ang binitawang linya. ✓ Mga taong nakilala dito: Ogie Alcasid (Boy Pick - up ng Pilipinas) Merian Defensor (Stupid is forever – aklat) sirNash Q2KPWKP I 2 6. Sitwasyong Pangwika sa FLIPTOP Wikang Filipino ang pangunahing wika ✓ Pagtatalong oral na isinasagawa nang pa- rap. Filish/Taglish (depende sa nagsasalita) ✓ Nahahawig sa balagtasan dahil ang bersong nira-rap ay magkakatugma Halimbawa: bagamat sa fliptop ay hindi nakalahad o walang malinaw ang paksang tinatalakay. kanina tinawag mo akong negrito, bakit ✓ Ang kompetisyon ay tinatawag na “Battle iyang kasama mo, mukha namang League” at kung isinasagawa sa wikang nasunog na kaldero - ZAITO ingles ay tinatawag na “Filipino Conference Battle” ✓ Kategorya ng wika: Impormal/balbal (BULGAR) 7. Sitwasyong Pangwika sa Text Kombinasyon(Dayalekto,Filipino,at Ingles) ✓ SMS – Short Messaging Service ✓ Pilipinas (itinuturing na Texting Capital of Halimbawa: 4u (for you) the World) ✓ Kategorya ng wika: Impormal / balbal (Sosyolek) Jeje Speak ang barayti ng wika ang ginagamit 8. Sitwasyong Pangwika sa Internet at Social Wikang Ingles ang higit na ginagamit dito. Media (Virtual World) ✓ Internet Filipino para sa ilang netizen (Pilipinas) ▪ (internet Connection)– Sistema ng buong mundo upang mapagkonekta Dayalekto (malimit) ang isang kompyuter patungo sa grupo pa ng kompyuter at iba't ibang telekomunikasyon (wireless) ▪ Gumagamit ng website para makapunta sa gustong pahina (hal. social media) ✓ Social Media- mga aplikasyong maaaring mag-post, magkomento, share, at iba pa. ✓ Netizen – tawag sa mga taong gumagamit ng social media (internet) ▪ Sitwasyong Pangwika sa Kalakalan Wikang Filipino ang pangunahing wika ✓ Patalastas– isang paraan ng pag- (dahil sa malawakang patalastas na aanunsyo ng produkto o serbisyo sa matatagpuan sa iba’t ibang anyo ng iba’t ibang anyo ng komunikasyong kulturang popular) pangmadla. (sa radio,telebisyon, social media, at iba pa. ) Kombinasyong Ingles at Filipino ✓ Mga kompanya Ingles (Dokumento at mga boardroom meeting ) Filipino (Pag-iindorso) sirNash Q2KPWKP I 3 ▪ Sitwasyong Pangwika sa Edukasyon Sa pangkalahatan, Filipino at Ingles ang ✓ “Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo, mga opisyal na wika at wikang panturo ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino sa mga paaralan. at hangga’t walang ibang itinadhana ang batas, ✓ ( K12 )Ang Mother Tongue o unang Ingles. Ang mga wikang panrehiyon ay wika ng mga mag- aaral ay naging pantulong na mga wikang opisyal sa mga opisyal na wika mula Kindergarten rehiyon at magsisilbing pantulong ng mga hanggang Grade 3 sa mga paaralang wikang panturo roon” Saligang Batas ng 1987, Art.XIV, Sek.7. pampubliko at pribado man. ▪ Sitwasyong Pangwika sa Pamahalaan Wikang Filipino ang pangunahing wika ✓ Pangulong Cory Aquino - Sa bisa ng Atas Tagapagpaganap Blg. 335, serye ng 1988 ✓ Ingles – Depende sa taong na “nag-aatas sa lahat ng mga kagawaran, nagpapahayag at dokumento kawanihan, opisina, ahensiya, at instrumentaliti ng pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kailangan para sa layuning magamit ang Filipino sa opisyal na mga transaksiyon, komunikasyon, at korespondensiya.” (Sinuportahan ni Benigno Aquino III sa kanyang mga SONA) ✓ Ayon kay Virgilio Almario (2014) ang wikang opisyal ay itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal na talastasan ng pamahalaan. Ibig sabihin, ito ang wikang maaring gamitin sa anumang uri ng komunikasyon, lalo na sa anyong nakasulat, sa loob at labas ng alinmang sangay o ahensiya ng gobyerno. ✓ Code Switching – Paraan ng pagpapalit ng wikang gagamitin ayon sa pangangailangan ng sitwasyon. (gaya sa social media, pamahalaan, at marami pang iba ) ✓ Register - Barayti ng wikang ginagamit sa iba’t ibang sitwasyong pangwika. ARALIN 2: KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO NG MGA PILIPINO KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO (COMMUNICATIVE COMPETENCE) ✓ Nagmula sa linguist, sociolinguist, anthropologist, at folklorist mula sa Portland, Oregon, United States na si Dell Hymes noong 1996 ✓ Nilinang nila ni John J. Gumperz ang konseptong ito bilang tugon sa kakayahang lingguwistika ✓ Ipinakilala naman ni Noam Chomsky noong 1965 ▪ Wastong magamit ang wika na angkop sa sitwasyon upang maging maayos ang pakikipagkomunikasyon. ▪ APAT (4) NA KOMPONENT NG KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO 1) Kakayahang lingguwistiko o Gramatikal 2) Kakayahang Sosyolingguwistiko 3) Kakayahang Istratedyik at Pragmatic 4) Kakayahang Diskorsal sirNash Q2KPWKP I 4 1. Kakayahang lingguwistiko o Gramatikal ✓ Naaayon sa mga tuntunin ng wika o balarilang kayarian na alam ng taong nagsasalita ng wikang ito. ✓ Ayon kina Canale at Swain, ang Kakayahang Lingguwistiko o Kakayahang Gramatikal ay pag-unawa at paggamit sa kasanayanan sa ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantika, gayundin ang mga tuntuning pang-ortograpiya. ✓ Mga Komponent ng kakayahang Gramatikal a) Sintaks o Estruktura ng Pangungusap ( Simuno at Panaguri ) Uri ng pangungusap ▪ Karaniwang ayos (P + S) Maganda si Maria. ▪ Di karaniwang ayos (S + P) Si Maria ay maganda. o Uri ng Pangungusap ayon sa Gamit ▪ Pasalaysay o Paturol nagtatapos sa tuldok (. ) ▪ Patanong nagtatapos sa panandang patanong (?) ▪ Pautos o Pakiusap nagtatapos sa; Pautos (. ) Pakiusap: (?) ▪ Padamdam nagtatapos sa tandang padamdam ( ! ) o Pagpapalawak ng pangungusap ▪ Payak isang diwa lamang ▪ Tambalan gumagamit ng mga pangatnig o pang-ugnay ▪ Hugnayan binubuo ng sugnay na makapag-iisa at di makapag-iisa ▪ Langkapan binubuo ng tambalan at hugnayan b) Morpolohiya o Iba’t Ibang Gamit ng mga Pananalita ▪ Pangngalan ( noun ) pangalan ng tao, bagay, pook, pangyayari , o konsepto ▪ Panghalip ( pronoun ) panghalili sa pangngalan ▪ Pandiwa ( verb ) nagpapakita ng kilos ▪ Pangatnig ( conjunction ) nag-uugnay ng mga salita ▪ Pang-ukol ( preposition ) salitang ginagamit upang matukoy ang mula ginagamit sa pagitan ng dalawang magkasunod na ▪ Pang-angkop ( ligature) salita ( na, -ng, at g ) ▪ Pang-uri ( adjective ) Nagbibigay turing sa panagalan o panghalip Nagbibigay turing sa pang-uri, pandiwa, o kapwa pang- ▪ Pang-abay ( adverb ) abay ( Hal. Taimtim na nanalangin si Shane ) ipinapakilala ang simuno (pangngalan) ▪ Pantukoy ✓ Pambalana ( hal. ang, ang mga ) (article o determiner) ✓ Pantangi (tiyak) (hal. si, ni, sina, kina, kay ) ▪ Pangawing (linker) nag-uugnay sa S + P ( ay ) o Prosesong Derivational at Inflectional ▪ Derivational (padaragdag sa salitang ugat ) ▪ Inflectional (pagdaragdag ng pantig sa gitana,huli, unahan ng salita) sirNash Q2KPWKP I 5 c) Leksikon (Bokabularyo ng wika) o Mga morpemang may kahulugang leksikal (content words) ▪ Pangngalan ( noun ) hal. aso, tao, lapis ▪ Panghalip ( pronoun ) hal. ako, ko, akin, tayo, kamo, ikaw, atin, sila ▪ Pandiwa ( verb ) hal. nanalo, sumasayaw, mag-aral, kumakanta ▪ Pang-uri ( adjective ) hal. banal, maligaya, palaaway, makinis ▪ Pang-abay ( adverb ) hal. magaling, kahapon, kanina, doon o Mga Morpemang may kahulugang pangkayarian (function words) ▪ Pangatnig ( conjunction ) hal. kaya, at, o, saka, pati ▪ Pang-ukol ( preposition ) hal. sa, tungkol sa, ayon kay, mula kay ▪ Pang-angkop ( ligature) hal. n, ng, g ( aklatan ) ▪ Pantukoy hal.ang, ang mga (article o determiner) o Konotasyon at Denotasyon ▪ Konotasyon hal. Ahas (traydor) ▪ Denotasyon hal. Ahas (hayop) d) Ponolohiya o Palatunugan o Segmental ▪ Pares – Minimal Pares ng mga salitang magkakaiba ang kahulugan ngunit magkapareho ang kapaligiran/letra maliban sa isang tunog. (hal. Pala : Bala) ▪ Klaster Magkasunod na katinig sa iisang pantig sa loob ng isang salita (hal. Plano, Trato) ▪ Diptongo Pag-uugnay ng mga patinig at malapatinig na /w/ at /y/ ( hal. aw, iw, ay, ey, iy, oy, uy ) bahay o Suprasegmental ▪ Diin emphasis ng salita/pahayag ▪ Hinto ang pagpapago ng kahulugan ▪ Tono damdamin Halimbawa: a. Tulugan a.Hindi ako ang pumatay b. Tulugan b.Hindi, ako ang Pumatay! e) Ortograpiya o Mga Grafema ( sistema ng pagsulat sa Filipino ) o Pantig at palapantigan ( kombinasyon ng katinig at patinig ) o Tuntunin sa pagbabaybay ( pagsulat ayon sa bigkas ) o Tuldik ( simbolong idinadgadag sa titik ) o Mga bantas ( nagpapakita ng kayarian at kaayusan ng pangungusap ) sirNash Q2KPWKP I 6 ARALIN 3: KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO ▪ Pagsaalang-alang ng isang tao sa ugnayan niya sa mga kausap, ang impormasyong pinag- uusapan, at ang lugar ng kanilang pag-uusapan. ✓ DUA (1990) – ibinigay ang mga dahilan sa hindi pagkakaunawaan ng dalawang taong nag- uusap a. Maaaring magmula sa taong nagsasalita Hindi lubos na nauunawaan ng nagsasalita ang kanyang intensiyon. Hindi maipahayag nang maayos ng nagsasalita ang kanyang instensiyon. Pinipili ng nagsasalitag huwag na lang sabihin ang kanyang intesiyon dahil sa iba’t ibang kadahilanan ( nahihiya ) b. Maaaring magmula sa taong tagapakinig Hindi narinig at hindi naunawaan Hindi gaanong narinig at hindi gaanong naunawaan Mali ang pagkakarinig at mali rin ang pagkaunawa Narinig at naunawaan ▪ MGA DAPAT ISAALANG – ALANG SA EPEKTIBONG KOMUNIKASYON ✓ DELL HYMES – Binuo at ipinakilala ang acronym na SPEAKING S (Setting) Saan ? P (Participant) Sino ? E (Ends) Layunin (intensiyon) A (Act Sequence) Paano ? K (Keys) Tono ng pakikipag-usap I (Instrumentalities) Tsanel na ginamit ( pasulat o pasalita ) N (Norms) Paksa ng usapan G (Genre) Diskursong ginamit (nagsasalaysay, nakikipagtalo, o nangangatwiran) ✓ SAVIGON (1972) isang propesor sa University of Illinois ( ibinigay ang pagkakaiba ng Competence at Performance ) Competence - kakayahan ng tao sa wika Performance – kakayahan ng tao sa paggamit nito ( aktuwal ) ARALIN 4: KAKAYAHANG PRAGMATIK AT ISTRATEDYIK PRAGMATIK : Pagtukoy sa kahulugan ng mensahe ( sinasabi man o di sinasabi ) ISTRATEDYIK : Kakayahang magamit ang berbal at di berbal na komunikasyon KOMUNIKASYON TATLONG ANTAS NG KOMUNIKASYON Intrapersonal Interpersonal Pampubliko Media Organisasyonal Interkultural URI NG KOMUNIKASYON BERBAL DI - BERBAL Ginagamitan ng wika (pasulat at pasalita) Hindi ginagamitan ng salita ALBERT MEHRABIAN ( Propesor sa Clark University) Binuong Aklat ( Silent Messages: Implicit Communication of Emotions & Attitudes ) = 7% salitang binigbigkas = 38% tono ng pagsasalita = 55% galaw ng katawan sirNash Q2KPWKP I 7  MGA ANYO NG DI - BERBAL 1. CHRONEMICS - oras 2. PROXEMICS - espasyo Binuo ni Edward T. Hall ( 1963 ) 0– 1.5 feet ( intimate ) 1.5 – 4 feet ( personal ) 4 – 12 feet ( social distance ) 12 – up feet ( public ) 3. KINESICS - galaw ng katawan 4. HAPTICS - sense of touch 5. ICONICS - mga simbolo/logo 6. COLORICS - kahulugan ng kulay 7. PARALANGUAGE - paaran sa pagbigkas 8. OCULESICS - paggamit ng mata 9.OBJECTS - mga bagay sa paligid 10. OLFACTORICS - pang - amoy 11.PICTICS - intensyon ng mukha 12. VOCALICS - paggamit ng tunog ARALIN 5: KAKAYAHANG DISKORSAL Diskorsal – Kakayahang umunawa at makapagsalita ng isang tiyak na wika ( UP – Diksyunaryong Filipino 2010 ) DALAWANG ASPEKTO NG KAKAYAHANG DISKORSAL Kakayahang Tekstuwal Kakayahang Retorikal kakayahan sa pagbasa at pag-unawa ng iba’t ibang kakayahang unawain ang naririnig/sinasabi at teksto ganoon din ang makapagbigay ng opinyon MGA DAPAT ISAALANG-ALANG UPANG MALINANG ANG KAKAYAHANG DISKORSAL o Cohesion (pagkakaisa) - ugnayan ng kahulugan sa loob ng teksto o Coherence (pagkakaugnay) - kaisahan ng mga pahayag o ideya KONTEKSTO NG DISKURSO URI NG DISURSO o Interpersonal 1. Paglalarawan o Pangrupo 2. Pasalaysay o Pang-organisasyon 3. Paglalahad o Pangmasa 4. Pangangatwiran o Interkultural o kognisyon sirNash Q2KPWKP I 8  ANIM NA PAMANTAYAN SA PAGTATAYA NG KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO Canary at Cody (2000) – ibinigay ang anim na pamantayan sa pagtataya ng kakayahang pangkomunikatibo. 1. Pakikibagay (Adaptibility) kakayahang mabago ang ugali at layunin upang maisakatuparan ang pakikipag-ugnayan. a. Pagsali sa iba’t ibang inter-aksiyong sosyal b. Pagpapakita ng pagiging kalmado sa pakikisalamuha sa iba c. Kakayahang ipahayag ang kaalaman sa pamamagitan ng wika d. Kakayahang magpatawa habang nakikisalamuha sa iba. 2. Paglahok sa Pag-uusap ( Conversational Involvemet) a. Kakayahang tumugon b. Kakayahang makaramdam kung ano ang tingin sa kanya ng ibang tao c. Kakayahang making at magpukos sa kausap 3. Pamamahala sa Pag-uusap (Conversational Management) kakayahan ng isang tao na pamahalaan ang pag-uusap 4. Pagkapukaw-damdamin (Emphaty) kakayahan ng isang tao na mailagay ang damdamin sa iba. 5. Bisa (Effectiveness) 6. Kaangkupan ( Appropriateness ) kaangkupan sa paggamit ng wika Sanggunian: Pinagyamang Pluma, Fil11-Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino. P.117-198 Inihanda ni: Jonas B. Baliwas sirNash Q2KPWKP I 9