PSY315 Week 7: 5 Factor Model of Personality PDF

Το μοντέλο των 5 παραγόντων – PSY315P Δρ. Στέφανη Δημητρίου Εγγεγραμμένη Συμβουλευτική Ψυχολόγος Εβδομάδα 7 Θεωρίες Προσωπικότητας Σημερινή διάλεξη Το μοντέλο των 5 παραγόντων της προσωπικότητας Πόσες και ποιες διαστάσεις των χαρακτηριστικών είναι απαραίτητ...

Το μοντέλο των 5 παραγόντων – PSY315P Δρ. Στέφανη Δημητρίου Εγγεγραμμένη Συμβουλευτική Ψυχολόγος Εβδομάδα 7 Θεωρίες Προσωπικότητας Σημερινή διάλεξη Το μοντέλο των 5 παραγόντων της προσωπικότητας Πόσες και ποιες διαστάσεις των χαρακτηριστικών είναι απαραίτητες για μια βασική περιγραφή της προσωπικότητας; Πρακτικές εφαρμογές Κριτική αξιολόγηση Εισαγωγή Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι οι ατομικές διαφορές μπορούν να οργανωθούν από την άποψη πέντε ευρέων διπολικών διαστάσεων (McCrae & Costa, 2003), που καθιερώθηκαν στη ψυχολογία ως η Μεγάλη Πεντάδα Επικράτησε έναντι των μοντέλων των Eysenck (1947) και Cattell (1957), καθώς το πρώτο θεωρήθηκε πολύπλοκο (16 παράγοντες) και το δεύτερο ανεπαρκές (3 παράγοντες) Οι διαφορές στην προσωπικότητα δεν περιορίζονται μόνο στους 5 βασικούς παράγοντες, όμως αυτοί αντιπροσωπεύουν τα υψηλότερα επίπεδα στην ιεραρχία των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας (Schmukle, Back & Egloff, 2008) Τι καινούριο μας δίνει η θεωρία των 5 παραγόντων; Τεκμήρια: – Ένα τεράστιο σώμα ερευνητικών στοιχείων δείχνει ότι είναι αναγκαίοι 5 παράγοντες Το μοντέλο των πέντε παραγόντων της προσωπικότητας: Ερευνητικά τεκμήρια Η ιδέα ότι οι ατομικές διαφορές μπορούν να οργανωθούν από την άποψη πέντε παραγόντων βασίζεται σε παραγοντικές αναλύσεις τριών τύπων δεδομένων: 1. Τους όρους των χαρακτηριστικών στη φυσική γλώσσα 2. Τη διαπολιτισμική έρευνα γύρω από την καθολικότητα των διαστάσεων των χαρακτηριστικών 3. Τη σχέση των ερωτηματολογίων των χαρακτηριστικών με άλλα ερωτηματολόγια και αξιολογήσεις  Ανάλυση των όρων των χαρακτηριστικών στη φυσική γλώσσα και στα ερωτηματολόγια Σε αντίθεση με άλλες θεωρίες που περιγράφουν τις κύριες μεταβλητές τους με εξειδικευμένη επιστημονική γλώσσα (π.χ. Υπερεγώ, κίνητρο πραγμάτωσης)... Οι θεωρητικοί των πέντε παραγόντων δείχνουν εμπιστοσύνη στη φυσική γλώσσα / την καθημερινή γλώσσα που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να περιγράψουν την προσωπικότητα – Συγκεκριμένα σε μία πτυχή της φυσικής γλώσσας: σε μεμονωμένες λέξεις (κυρίως επίθετα) που περιγράφουν τα πρόσωπα Βασική ερευνητική διαδικασία: συμμετέχοντες αξιολογούν τον εαυτό τους και τους άλλους σε ένα πλήθος χαρακτηριστικών που αντλήθηκαν από το λεξικό – παραγοντική ανάλυση απαντήσεων για να δούμε ποιο χαρ/κό ταιριάζει με ποιο  Ανάλυση των όρων των χαρακτηριστικών στη φυσική γλώσσα και στα ερωτηματολόγια Norman (1963) – στηρίχτηκε στην έρευνα των Allport, Cattell κ.α. & έδειξε ότι χρειάζονται πέντε παράγοντες – αξιόπιστοι, έγκυροι και παραμένουν σχετικά σταθεροί σε όλη την ενήλικη ζωή Πολλές διαφορετικές μελέτες κατέληξαν επανειλημμένα σε παρόμοιες λύσεις Goldberg (1981, σ.159): ‘θα έπρεπε να υπάρχει δυνατότητα να υποστηρίξουμε ότι κάθε μοντέλο δόμησης των ατομικών διαφορών είναι ανάγκη να περικλείει – μέχρι ενός σημείου – αυτή τη Μεγάλη Πεντάδα των διαστάσεων’ Nευρωτισμός Προσαρμοστικότητα του ατόμου σε αντίθεση με τη συναισθηματική αστάθεια Yψηλά σκορ  ευαλωτότητα σε ψυχολογικό στρες, ένταση, δυσπροσαρμοστικότητα όσον αφορά σε συμπεριφορές και ευπάθεια σε κάποιο κλινικό σύνδρομο (Costa & Widiger, 1994). Γενικότερα τάση για βίωση αρνητικών συναισθημάτων και χαμηλή ανοχή σε άγχος και αρνητικά ερεθίσματα Τα αρνητικά συναισθήματα τείνουν να παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα και άτομα που σκοράρουν υψηλά στο νευρωτισμό έχουν συχνά ‘κακή διάθεση’ Δυσκολίες στη ρύθμιση του συναισθήματος σημαίνουν έλλειψη ικανοποίησης και αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης (Costa & Widiger, 1994) Eξωστρέφεια Aντιπροσωπεύει την ένταση των διαπροσωπικών σχέσεων και την ικανότητα του ατόμου να αισθανθεί χαρά και ευχαρίστηση μέσα από τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις Υψηλά σκορ  κοινωνικά ενεργό άτομο που απολαμβάνει τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις, ομιλητικό, ενθουσιώδες. Επιρρεπές στην πλήξη έξω από κοινωνικές καταστάσεις Χαμηλά σκορ  άτομα τα οποία είναι συγκρατημένα, υποχωρητικά και ήσυχα (Piedmont, 1998) Διαθεσιμότητα σε εμπειρίες (Openness to experience) Ενεργή αναζήτηση δραστηριότητας και καινούργιων εμπειριών. Εκτίμηση τέχνης, περιπέτειας, φαντασία και τάση για ποικιλία εμπειριών Υψηλό σκορ  άτομο διανοητικά περίεργο, δημιουργικό και εφευρετικό με καλή επίγνωση των συναισθημάτων του. Η σκέψη τείνει να είναι πιο συμβολική και αφηρημένη Χαμηλό σκορ άτομο συμβατικό, με έλλειψη αναλυτικής σκέψης, καθώς και έλλειψη καλλιτεχνικού αισθητηρίου. Προτίμηση για το προφανές και το παραδοσιακό παρά για το πολύπλοκο και το ασαφές Η λιγότερο μελετημένη και ανεπτυγμένη υποκλίμακα (Piedmont, 1998) Συνεργατικότητα / Τερπνότητα / προσήνεια (Agreeableness) Χαρακτηριστικά ατόμων με τερπνότητα  ευγένεια, συμπόνια, συνεργασία, ζεστασιά, διακριτικότητα Υψηλό σκορ  ανοιχτή στάση απέναντι στους άλλους, αλτρουιστικές συμπεριφορές και εμπιστοσύνη στις ανθρώπινες σχέσεις (Piedmont, 1998). Οι άνθρωποι βιώνονται ως τίμιοι και αξιόπιστοι Χαμηλά σκορ  το άτομο διακατέχεται από κυνικότητα και παρεμβατικότητα Ευσυνειδησία Περιγράφει η στάση του ατόμου γύρω από την επίτευξη στόχων (Piedmont, 1998) Ευσυνείδητα άτομα  εξονυχιστικά, προσεκτικά, οργανωμένα και αξιόπιστα, σε εγρήγορση, αυτοπειθαρχία, υπακοή στο νόμο, με στόχους. Η συμπεριφορά τείνει να είναι προγραμματισμένη και όχι αυθόρμητη. Επιπρόσθετα, τα άτομα τείνουν να είναι συστηματικά, συναινετικά και τακτοποιημένα, δουλεύουν σκληρά Άτομα με χαμηλό σκορ  εμφανίζονται ως πιο χαλαρά, λιγότερο προσανατολισμένα στους στόχους και με μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν αντικοινωνική συμπεριφορά Διαπολιτισμική έρευνα: Είναι καθολικές οι διαστάσεις της Μεγάλης Πεντάδας; Συναντάται καθολικά η Μεγάλη Πεντάδα στις διάφορες γλώσσες και στους διάφορους πολιτισμούς; Θέματα με μετάφραση ερωτηματολογίων από τη μία γλώσσα στην άλλη – μπορεί να κρύβει παγίδες που σχετίζονται με τον ορισμό των χαρακτηριστικών κατά τη μετάφραση Hofstee et al. (1997) – εντόπισαν 126 λέξεις με σχετική αντιστοιχία σε λεξιλογικές μελέτες στα Αγγλικά, Ολλανδικά, Γερμανικά & συνέκριναν τις λέξεις αυτές με τις σημασίες των παραγόντων στις 3 γλώσσες – Συμφωνία ανάμεσα στις 3 γλώσσες, με εξαίρεση τον παράγοντα Διαθεσιμότητα στις εμπειρίες – Γερμανικά και Αγγλικά παράγοντες παρόμοιοι, όμως Ολλανδικά ο παράγοντας συμπεριελάμβανε εκτός από τα αναμενόμενα χαρακτηριστικά και χαρακτηριστικά που συνδέονται με τη μη συμβατικότητα και επαναστατικότητα Διαπολιτισμική έρευνα: Είναι καθολικές οι διαστάσεις της Μεγάλης Πεντάδας; McCrae & Costa (1997) – η δομή της Μεγάλης Πεντάδας είναι καθολικό γνώρισμα όλων των ανθρώπων. Ως απόδειξη: – Χρησιμοποιούν μεταφράσεις της Μεγάλης Πεντάδας σε διαφορετικές γλώσσες – εμφάνίζονται σε μεγάλη συχνότητα οι ίδιοι 5 παράγοντες – Μειονέκτημα; Με τη μετάφραση αγγλικών ερωτηματολογίων σε άλλες γλώσσες ενδέχεται να πιέζουμε προς την κατεύθυνση που θέλουμε (με τη μετάφραση αθέλητα επιβάλλουμε ψυχ. παράγοντες σε Υ άλλων πολιτισμών, που ο παράγοντας μπορεί να μην εμφανίζεται αυθόρμητα, π.χ. Διαθεσιμότητα σε νέες εμπειρίες μπορεί να μην είναι θέμα που τα άτομα σε ένα πολιτισμό θα ανέφεραν αυθόρμητα αν δεν τους ζητούσε ο ψυχολόγος να το λάβουν υπόψη)  Διαπολιτισμική έρευνα: Είναι καθολικές οι διαστάσεις της Μεγάλης Πεντάδας; Μελέτη Di Blas & Forzi (1999) : αντί να μεταφράσουν τους παράγοντες από τα Αγγλικά στα Ιταλικά, επέλεξαν παράγοντες απευθείας από τη γλώσσα των συμμετεχόντων & ζήτησαν από τα Υ να αξιολογήσουν εαυτό τους με αυτούς τους όρους – παραγοντική ανάλυση – Δεν αναπαράχθηκε και στα ιταλικά η δομή της Μεγάλης Πεντάδας – εμφανίζονταν περισσότερο: εξωστρέφεια, συνεργατικότητα, ευσυνειδησία De Raad & Peabody (2005) : εξέτασαν τους όρους των χαρακτηριστικών σε 11 γλώσσες και συμπέραναν ότι η εξωστρέφεια, συνεργατικότητα & ευσυνειδησία (Μεγάλη Τριάδα) επαναλαμβάνεται διαγλωσσικά ενώ το πλήρες μοντέλο της Μεγάλης Πεντάδας αμφισβητείται  Διαπολιτισμική έρευνα: Είναι καθολικές οι διαστάσεις της Μεγάλης Πεντάδας; Όταν τα επιστημονικά αποτελέσματα ποικίλλουν από μελέτη σε μελέτη – σημαντικές οι συστηματικές ανασκοπήσεις ολόκληρης της βιβλιογραφίας Saucier, Hampson & Goldberg (2000) – Ανασκόπηση βιβλιογραφίας: Συμπέραναν οτι οι η Μεγάλη Τριάδα ανιχνεύεται στην πλειονότητα των γλωσσικών ομάδων Νευρωτισμός & Διαθεσιμότητα σε εμπειρίες : μικρότερης διαπολιτισμικής αξιοπιστίας Η Μεγάλη Πεντάδα στα ερωτηματολόγια της προσωπικότητας Αναπτύχθηκε πλήθος ερωτηματολογίων για τη μέτρηση της Μεγάλης Πεντάδας – Διπολικό ερωτηματολόγιο του Goldberg (1992) – ΝΕΟ-Αναθεωρημένο Ερωτηματολόγιο της Προσωπικότητας (ΝΕΟ-PI-R) των Costa & McCrae (1992) Αποτελείται από 240 προτάσεις (5 παράγοντες x 6 όψεις x 8 προτάσεις) Κάθε παράγοντας ορίζεται από 6 όψεις – Διαστάσεις Προσωπικότητας Παιδιών και Εφήβων (Ε-ΔΙΠΡΟΠΕ) – Ερωτηματολόγιο των Πέντε Μεγάλων Παραγόντων της Προσωπικότητας (BFQ-2) Costa & McCrae : τάσσονται υπέρ της χρήσης ερωτηματολογίων για την αξιολόγηση της προσωπικότητας 6 Όψεις παραγόντων και παραδείγματα ατόμων με υψηλή βαθμολογία σε συγκεκριμένο παράγοντα Ενδιαφέροντα στοιχεία… Frank Sulloway (Harris, 2006) - Τα πρωτότοκα παιδιά είναι πιο ευσυνείδητα, κοινωνικά ισχυρά, λιγότερο ανοιχτά σε νέες ιδέες – Ωστόσο, έρευνες έχουν απορρίψει αυτούς τους ισχυρισμούς Έρευνα σε 55 χώρες έδειξε ότι οι γυναίκες σκοράρουν υψηλότερα από τους άντρες στους παράγοντες του νευρωτισμού, εξωστρέφειας, συνεργατικότητας και ευσυνειδησίας (Schmitt, Realo, Voracek & Allik, 2008) Θεωρητικό μοντέλο για τη Μεγάλη Πεντάδα Είναι οι έννοιες της Μεγάλης πεντάδας περιγραφικοί όροι ή αποτελούν πραγματικές ψυχολογικές οντότητες που διαθέτει το άτομο και που εξηγούν αιτιωδώς τη συμπεριφορά τους; Πολλοί ψυχολόγοι των χαρακτηριστικών βλέπουν τους παράγοντες ως απλά περιγραφικούς McCrae και Costa (2003)  ‘θεωρία των 5 παραγόντων’ : οι 5 παράγοντες δεν είναι απλές περιγραφές των ατομικών διαφορών, αλλά αποτελούν ψυχολογικές δομές που διαθέτουν όλοι ανεξαιρέτως σε ποικίλους βαθμούς (όπως π.χ. Όλοι έχουμε ορισμένο ύψος διαφορετικό από άλλους) & έχουν βιολογική βάση και επηρεάζονται από γενετικούς παράγοντες. Μάλιστα, προτείνουν ότι οι παράγοντες έχουν τόσο ισχυρή βιολογική βάση που δεν επηρεάζονται άμεσα από περιβαλλοντικούς παράγοντες Ομαδική συζήτηση Ποια η άποψη σας για τον ισχυρισμό των McCrae και Costa; Ίσως η σθεναρότερη θέση υπέρ της φύσης (έναντι ανατροφής) Γενετική προδιάθεση Έρευνες γύρω από την γενετική βάση των πέντε παραγόντων (συμπεριλαμβανομένων ερευνών σε διδύμους) προτείνουν ότι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες εμπλέκονται σε κάποιο βαθμό στην εκδήλωση των χαρακτηριστικών προσωπικότητας Δεκτικότητα στην εμπειρία (57% γενετική επίδραση) Εξωστρέφεια (54%) Ευσυνειδησία (49%) Νευρωτισμός (48%) Συνεργατικότητα (42%) (Bouchard & McGue, 2003) Σημαντικοί θεωρητικοί περιορισμοί όσον αφορά τη θεωρία των πέντε παραγόντων Οι βιολογικοί και ψυχολογικοί μηχανισμοί και ενδοψυχικές διεργασίες δεν εξηγούνται (πχ: στην ψυχανάλυση το Εκείνο εμπεριέχει ασυνείδητες επιθυμίες και εξηγείται πώς οι ενδοψυχικές διεργασίες στα πλαίσια του Εκείνο επηρεάζουν τη συμπεριφορά) Αντίθετα, στο μοντέλο 5 παραγόντων, περιγράφεται μία τάση συμπεριφοράς, χωρίς ωστόσο να εξηγείται ο ψυχολογικός μηχανισμός Τεράστιος όγκος δεδομένων απορρίπτει την άποψη ότι η προσωπικότητα δεν επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς / κοινωνικούς παράγοντες Η βασικότητα των παραγόντων έγκειται στα εξής: Σταθερότητα στο χρόνο Ίδια αποτελέσματα από διαφορετικές πηγές (διάφορες έρευνες – διαφορετικοί ερευνητές, ερωτηματολόγια προσωπικότητας επικεντρώνονται σε 5 παράγοντες) Εύρεση των ίδιων παραγόντων σε διαφορετικά περιβάλλοντα (σε διαφορετικές χώρες, π.χ. έρευνες σε Κίνα, ΗΠΑ, Ελλάδα : ευρήματα παρόμοια) Είναι οι παράγοντες σταθεροί στο χρόνο; Διαχρονικές έρευνες: Υπάρχει μεγάλη σταθερότητα στα χαρ/κά, σε ουσιαστικά μακρές περιόδους, για ουσιαστικό αριθμό ατόμων - Ακόμη και για μεγάλα χρονικά διαστήματα οι συσχετίσεις ανάμεσα στις μετρήσεις από τη μια περίοδο στην άλλη παραμένουν σημαντικές – όμως αυτό δε σημαίνει ότι δε συμβαίνουν αλλαγές – τα άτομα αλλάζουν Μικρές, αλλά σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με την ηλικία Μεγαλύτεροι σε ηλικία ενήλικες παρουσιάζουν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά νευρωτισμού, εξωστρέφειας και διαθεσιμότητας σε εμπειρίες και υψηλότερα ποσοστά συνεργατικότητας και ευσυνειδησίας (Costa & McCrae, 1994) Έφηβοι περισσότερο άγχος ως προς την αποδοχή και αυτοεκτίμηση (υψηλότερος Νευρωτισμός), αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στις κοινωνικές δραστηριότητες, (υψηλότερη Εξωστρέφεια) πιο ανοιχτοί στις εμπειρίες (υψηλότερη διαθεσιμότητα σε εμπειρίες), πιο επικριτικοί και απαιτητικοί (χαμηλότερη Συνεργατικότητα) και λιγότερο ευσυνείδητοι και υπεύθυνοι απ’οτι περιμένουν οι άλλοι (χαμηλότερη ευσυνειδησία) Ομαδική συζήτηση Για ποιο λόγο πιστεύετε παρατηρούνται αυτές οι διαφορές; Τα ευρήματα που αναφέρθηκαν είναι ασαφή: οι διαφορές μπορεί να μην αντικατοπτρίζουν ηλικιακές αλλαγές Διαφορές εξαιτίας επιδράσεων της γενιάς – η κάθε γενιά μεγαλώνει σε διαφορετικές χρονικές περιόδους - Ιστορικοί παράγοντες Πρακτικές γονέων – αντίκτυπο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας Εργασιακά βιώματα μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας στις αρχές της ενήλικης ζωής (Suomi, 1999)  Είναι οι παράγοντες σταθεροί στο χρόνο; Ως προς τις ηλικιακές διαφορές στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας παρατηρήθηκε το ίδιο μοτίβο αλλαγής σε πολυάριθμες και διαφορετικές κουλτούρες McCrae (2002) - Aλλαγές στα χαρακτηριστικά δε συνδέονται με τις εμπειρίες, αλλά αντικατοπτρίζουν την εσωτερική ωρίμανση (όπως και σε άλλα βιολογικά συστήματα) Ωστόσο, στοιχεία άλλων ερευνητών δείχνουν μεγαλύτερους βαθμούς αλλαγής και υποστηρίζουν ότι οι κοινωνικοί παράγοντες έχουν μεγαλύτερο ρόλο Έρευνα (Helson, Kwan, John & Jones, 2002) Δείγμα ομάδα γυναικών στη Βόρεια Καρολίνα. Αρχικά το 1960 όταν βρίσκονταν στο Κολλέγιο και αργότερα όταν ήταν 61 ετών (40 χρόνια αργότερα) Σημαντικές αλλαγές στην προσωπικότητα με την πάροδο της ηλικίας κατά την ενήλικη ζωή (υψηλότερη Ευσυνειδησία, Συνεργατικότητα, χαμηλότερη Εξωστρέφεια) Οι αλλαγές σχετίζονταν με κοινωνικοπολιτισμικές αλλαγές της εποχής (το κίνημα των γυναικών που έφερε νέες ιδέες για το φύλο και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία) Γυναίκες για τις οποίες το κίνημα ήταν σημαντικό παρουσίασαν αύξηση σε έννοιες όπως αυτό-αποδοχή, ενσυναίσθηση, αυτοπεποίθηση κλπ Παιδική ηλικία και εφηβεία Στοιχεία ότι τα πρώτα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά του νηπίου όπως η κοινωνικότητα, η δραστηριότητα / ενεργητικότητα και ο συναισθηματισμός αναπτύσσονται και ωριμάζουν μέχρι που γίνονται οι παράγοντες: εξωστρέφεια και νευρωτισμός στην ενήλικη ζωή (Buss & Plomin, 1984) Ωστόσο, η δομή της προσωπικότητας φαίνεται να είναι πιο σύνθετη στην παιδική ηλικία από ότι στην ενήλικη ζωή 7 παράγοντες αντί 5 στην παιδική ηλικία (π.χ. έρευνες σε ΗΠΑ και Ολλανδία) : αντί Εξωστρέφεια: κοινωνικότητα & δραστηριότητα, αντί Νευρωτισμός: φοβία & αψιθυμία Ενδέχεται διαστάσεις που είναι διακριτές αρχικά η μία από την άλλη να συγχωνεύονται δημιουργώντας τους 5 παράγοντες στην ενήλικη ζωή Το μοντέλο των 6 παραγόντων Αφορά σε μια καινούρια εξέλιξη στη ψυχολογία των χαρακτηριστικών Παράλειψη μιας διάστασης που φαίνεται να είναι πολύ σημαντική: Εντιμότητα ή εντιμότητα/ταπεινότητα 6ος παράγοντας – ατομικές διαφορές στην τάση να είμαστε ειλικρινείς, έντιμοι, ταπεινοί και αξιόπιστοι έναντι του να είμαστε πανούργοι, εγωιστές, ανειλικρινείς και ανάξιοι εμπιστοσύνης Δεν έχει ενσωματωθεί όμως πλήρως στη βασική θεωρία ή στην εφαρμοσμένη έρευνα Πρακτικές εφαρμογές του μοντέλου των πέντε παραγόντων Επαγγελματικός προσανατολισμός Υγεία και ευεξία Διάγνωση της προσωπικότητας και της ψυχοπαθολογίας Αποφάσεις σχετικά με την εξέλιξη της ψυχολογικής θεραπείας (Costa & McCrae, 1992) Επαγγελματικός προσανατολισμός Βασίζεται στην ιδέα ότι άτομα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά επιλέγουν συγκεκριμένα επαγγέλματα Άτομα που σκοράρουν υψηλά στον παράγοντα της εξωστρέφειας  κοινωνικά επαγγέλματα και επιχειρήσεις Άτομα δεκτικά στην εμπειρία  καλλιτεχνικά και εξερευνητικά επαγγέλματα (δημοσιογράφοι, συγγραφείς κοκ) Η συσχέτιση μεταξύ των 5 παραγόντων και επιλογής επαγγελματικού προσανατολισμού δεν είναι συστηματικά ισχυρή Υγεία και ευεξία Έρευνα σε παιδιά, η οποία συνεχίστηκε για 70 χρόνια (από άλλους ερευνητές) (Friedman et al., 1995): Ενήλικες που σκόραραν υψηλά στον παράγοντα ευσυνειδησίας ως παιδιά έζησαν περισσότερο - 30% χαμηλότερη πιθανότητα να πεθάνουν Λιγότερο πιθανό να πεθάνουν από βίαιους θανάτους καθώς έπαιρναν λιγότερα ρίσκα Λιγότερο πιθανό να καπνίζουν ή να κάνουν κατάχρηση αλκοόλ και πιθανότερο να γυμνάζονται, να τρώνε υγιεινά και να επισκέπτονται τον γιατρό  Ψυχοπαθολογία Συνδυασμός σκορ στους διάφορους παράγοντες ενδέχεται να δώσει το ψυχοπαθολογικό προφίλ Πχ: ψυχαναγκαστική προσωπικότητα, ακραία υψηλό σκορ σε ευσυνειδησία και νευρωτισμό - αντικοινωνική προσωπικότητα, ακραία χαμηλό σκορ σε συνεργατικότητα και ευσυνειδησία Το μοντέλο έχει χρησιμοποιηθεί για το σχεδιασμό θεραπευτικών παρεμβάσεων και την πρόβλεψη εμποδίων στα πλαίσια θεραπείας (MacKenzie, 1994) Ακόμη έχει χρησιμοποιηθεί για την επιλογή θεραπευτικού μοντέλου (Costa & Widiger, 1994) – Π.χ. άτομα που σκοράρουν υψηλά στον παράγοντα διαθεσιμότητα σε εμπειρίες ενδέχεται να ωφεληθούν περισσότερο από μια πιο εξερευνητικού τύπου θεραπεία  Κριτική στο μοντέλο – Δυνατά σημεία Έρευνες για την προσωπικότητα έδειξαν ότι το μοντέλο των πέντε παραγόντων αντικατοπτρίζει τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας των ατόμων σε αρκετές Ευρωπαϊκές και Ασιατικές χώρες (ενδεικτικές μελέτες Capara, Barbaranelli, Borgogni & Perugini, 1993· Capara, Barbaranelli & Comrey, 1995·Borkenau & Ostendorf, 1990 κλπ) Θεωρείται διαπολιτισμικό και έχει μελετηθεί σε διάφορες κουλτούρες και διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά και ιδεολογικά πλαίσια (Gurven, von Rueden, Massenkoff, Kaplan & Vie, 2013) Έχει λεξιλογική προέλευση σημαίνει ότι η διατύπωση των χαρ/κών είναι απλή και κατανοητή από τον καθημερινό άνθρωπο (De Raad, 1998) Διευκολύνει την έρευνα και έχει υπάρξει αρκετή έρευνα στο συγκεκριμένο μοντέλο Κριτική - Αδυναμίες μοντέλου Μεθοδολογία της ανάλυσης παραγόντων  περιορίζει την προσωπικότητα σε κάποιους βασικούς παράγοντες αγνοώντας την πολυπλοκότητά της Η υπόθεση των χαρακτηριστικών  ο ορισμός των χαρακτηριστικών στηρίζεται κυρίως σε πρότυπα συμπεριφοράς, συχνά αγνοώντας τα κίνητρα και ενδοψυχικές διεργασίες - Επίσης, τα χαρακτηριστικά εικάζεται ότι είναι σταθερά στο χρόνο και διαφορετικές καταστάσεις. Ωστόσο αυτό δεν είναι πάντα αληθές Η προσωπικότητα είναι μόνο χαρακτηριστικά; Και αν ναι, είναι μόνο 5 χαρακτηριστικά; Τι παραλείπεται; (π.χ. Εντιμότητα;) Το θέμα της αλλαγής της προσωπικότητας δε θίγεται – μηχανισμοί που συμβάλλουν;  Τέλος... Cervone & Pervin (2013): Κεφάλαιο 8 Επόμενη εβδομάδα: Συμπεριφοριστικές θεωρίες