Begrippenkaders - Thomas More PDF

BEGRIPPENKADERS Fatma Ozdemir 1 WIE BEN IK? Leeftijd… Beroep(en)… Gezinssituatie… Hobby… Huisdier(en)… Gender… Persoonlijkheid… Lievelingskleur… … Diverssensitief handelen 2 WIE BEN IK? Naam: Fatma Özdemir Vorige job: - CAW Antwerpen (preventieve woonbegeleiding ism politie) - Conte...

BEGRIPPENKADERS Fatma Ozdemir 1 WIE BEN IK? Leeftijd… Beroep(en)… Gezinssituatie… Hobby… Huisdier(en)… Gender… Persoonlijkheid… Lievelingskleur… … Diverssensitief handelen 2 WIE BEN IK? Naam: Fatma Özdemir Vorige job: - CAW Antwerpen (preventieve woonbegeleiding ism politie) - Contextbegeleiding - Psychologenpraktijk Kriekelaar kinderen en jongeren (Brasschaat) Huidige jobs: - Docente Thomas More - Gastdocente UA - Docente PIVO Asse - Hummus Mechelen (deep democracy) Diverssensitief handelen 3 Stereotypen en vooroordelen In hokjes denken Veralgemening Je gebruikt deze beelden om gedrag van de ander te interpreteren en te beoordelen. De informatie kan onjuist zijn. Wanneer je je niet bewust bent van je vooroordeel, ga je je houding en gedrag erop baseren. 4 VUL AAN…  VUL AAN… Vrouwen ………………… als ze negatieve feedback krijgen. VUL AAN…. Mannen ……………………….. als ze ziek zijn. VUL AAN…. Mensen die parttime werken zijn …………… VUL AAN…. Docenten jonger dan 30 zijn …. VUL AAN…. Boekhouders zijn … VUL AAN…. Agenten en inspecteurs zijn … KEN JEZELF: JOUW BRIL 12  Stereotypen en vooroordelen 'Dat is een traditioneel gezin …' 'In die cultuur is slaan normaal…' 'Vrouwen uit die cultuur worden onderdrukt' … 13  EXTRA MATERIAAL: VIDEO ‘VOOROORDELEN IN HET BREIN’ Extra materiaal: https://npokennis.nl/longread/7752/hoe-bewust-ben-jij-je-van-je-vooroordelen 14 IMPACT STIGMATISERING OP WELZIJN JONGEREN ▪ Schaamte/Zelfhaat ▪ Laag zelfbeeld/Complexen ▪ Faalangst ▪ Depressie ▪ Zelfmoordgedachten, zelfpijniging, zelfdoding ▪ Trauma (intergenerationeel, PTSS) 15 VERKENNEN & VERBREDEN 16 LASTIG GEDRAG / PROBLEEMGEDRAG Beeld je een situatie in waar je lastig gedrag of probleemgedrag hebt gezien of meegemaakt Bespreek met jouw buur het kind/ de jongere/ ouder/ burger waar je nu aan denkt: Wat voor gedrag wordt er gesteld, wat is er zichtbaar? Beschrijf de situatie Wat roept deze persoon bij jou op? In grote groep een paar bespreken 17 MYTHEN OVER NEGATIEF GEDRAG − Ze dagen ons expres uit − Ze hebben er plezier in − Als je streng genoeg bent, krijg je de gedragsproblemen wel onder controle − … 18 19 LASTIG GEDRAG / PROBLEEMGEDRAG Beeld je een situatie in waar je lastig gedrag of probleemgedrag hebt gezien of meegemaakt Bespreek met jouw buur het kind/ de jongere/ ouder/ burger waar je nu aan denkt: Wat voor gedrag wordt er gesteld, wat is er zichtbaar? Beschrijf de situatie Wat roept deze persoon bij jou op? Wat we niet zien… welke hypothesen/ vermoedens waren er? 20 Hoe moet ik gedrag en uitspraken begrijpen? 21 CASUS THOMAS, 14 JAAR Thomas heeft altijd individuele aandacht nodig. Hij heeft moeite met overgangen en gaat altijd in de tegenaanval. Soms is hij ook agressief naar andere jongeren. De leerkracht en psycholoog hebben al van alles geprobeerd maar niets lijkt te helpen. Alleen door hem te sturen en alleen in een lokaal te zetten, lijkt hij rustig te worden. Hij is al eerder van een school weggestuurd omwille van spijbelgedrag. Soms straalt Thomas als hij een compliment krijgt maar soms reageert hij boos of lacht hij dit weg. 22  A. VERSCHILLENDE SOORTEN TRAUMA Traumatische stress of een traumatische ervaring − Hangt samen met een bedreiging of de fysieke integriteit van de persoon of iemand die belangrijk is voor die persoon − Veroorzaakt een overweldigend gevoel van onmacht, angst en hulpeloosheid − Heeft intense fysieke affecten (hartkloppingen, versnelde ademhaling, trillen, duizeligheid, verlies van controle over blaas en darmen, droge mond…) → Beelden oorlog 23  Enkelvoudig trauma − Eenmalige gebeurtenis die korte tijd duurt Chronisch trauma − Veel traumatische gebeurtenissen: herhaling van hetzelfde trauma, of verschillende soorten trauma bij elkaar − Bepaalde gebeurtenissen kunnen eruit springen 24  Complex/interpersoonlijk trauma − Op jonge leeftijd − Wordt veroorzaakt door volwassenen die voor het kind zorgen en het kind zouden moeten beschermen − Heeft de grootste impact op de ontwikkeling van kinderen − Meerdere traumatische gebeurtenissen van op zeer jonge leeftijd − Bv. Getuige van partnergeweld 25 Extra risico factoren voor trauma: − Jonge leeftijd − Beperkte intelligentie − Slachtoffer of getuige van geweld tussen mensen − Gebrek aan sociale steun 26 TRAUMATISCHE ERVARINGEN IN DE THUISCONTEXT ZIJN VAAK ONBEKEND − Voorkomen wordt onderschat − Schaamte en taboe bij ouders en kinderen − Het verband tussen trauma en gedrag is onzichtbaar − Alle vormen van kindermishandeling vormen een groot risico op het ontstaan van traumatische stress en complex trauma − Verwaarlozing komt het vaakst voor − Niet kunnen voldoen aan de basis en emotionele behoeften (cfr co-regulatie). 27 IMPACT VAN CT OP DE ONTWIKKELING VAN HET BREIN 28 HET BREIN: Amygdala zorgt voor signaalfunctie ‘gevaar’ en start de stressreactie. Hippocampus zorgt voor de aanmaak van cortisol/stresshormo on. 29 B. EFFECT (TRAUMATISCHE) STRESS OP HET BREIN Animatie Stress window of tolerance (Augeo Foundation en Stichting Kinderpostzegels Nederland) – YouTube Normale stress is….gezond! − Zorgt ervoor dat we onze behoeftes en emoties kunnen uiten − Zorgt ervoor dat we beroep doen op anderen en anderen vertrouwen − Maakt leren en groeien mogelijk − Bv ik heb honger: ik vraag iets om te eten − Bv het lukt me niet: ik vraag hulp − … De stress blijft in het raam 30  Enkelvoudige traumatische stress De amygdala of het alarmsysteem slaan alarm Vrijstelling stresshormonen Snelle automatische reactie geeft grotere kans op overleven Als de veiligheid herstelt, schakelt het alarmsysteem uit » Dwz afname van fysieke en emotionele reactie » Herstel van het denkvermogen 31  Complex traumatische stress − Alarmsysteem raakt te gevoelig afgesteld − Dwz continu te hoog, te laag, of te wisselend stressniveau − Triggers en intrusies zorgen vaak voor een intense stressreactie − Langdurig en overmatig cortisol in je lichaam, is ongezond. → Stressreacties blijven aanhouden ook wanneer de veiligheid hersteld is! 32 33 Een ervaring van traumatische stress leert een kind/een jongere/… Ik krijg geen hulp (ik ben het niet waard om geholpen te worden) Stress houdt aan en emoties en ervaringen krijgen geen taal Anderen zijn niet beschikbaar (vertrouwen is niet verworven) → Fragmentarische en intense geheugensporen ontstaan 34 DE ONZICHTBARE KOFFER… − Triggers: zaken die (onverwacht) aan de traumatische ervaringen herinneren Voorwerpen, situaties, plaatsen, mensen, geuren, geluiden, beelden − Vermijding: de onzichtbare koffer bestaat niet… 35 AROUSAL OF STRESSNIVEAU Continu verhoogd, verlaagd of wisselend stressniveau zorgt voor Alert zijn op gevaar Prikkelbaarheid, kort lontje Schrikachtig, angstig Onverschillig of roekeloos gedrag Concentratieproblemen Slaapproblemen 36 VERVOLG… Negatief zelfbeeld − Ik ben vast niet de moeite waard om gezien te worden − Ik moet mezelf niet verzorgen − Het is vast allemaal mijn schuld Negatief beeld van de ander, van de wereld − Wie voor mij zorgt is niet helemaal te vertrouwen − Ik moet op mijn hoede zijn voor anderen − Iets goed wordt vast gevolgd door iets pijnlijk 37 EN… Verstoorde emotionele ontwikkeling − leren kinderen minder goed gevoelens/gedachten herkennen, benoemen en uitdrukken − Emoties en behoeften worden niet gevoeld of te intens gevoeld − Gaan veel sneller uit hun raam − Kinderen ontwikkelen als aanpassing minder gezonde en adequate copingsmechanismen − Invloed op denkende brein (oplossingen vinden, talenten minder zichtbaar, …) → gevolgen op latere leeftijd 38  VERDERE INZICHTEN 39 40 Racisme Erkenning geven Niet minimaliseren Actief luisteren Normaliseer de gevoelens Veiligheid installeren Racisme benoemen en herkennen 41 Microkwetsingen "Gij spreekt goed Nederlands!" "Van waar kom je (echt)?" "Heb je moderne ouders?" Bedoeling versus effect van communicatie & context 42 Microkwetsingen Kleine, alledaagse en kwetsende ervaringen Doen zich vaak voor in een vriendelijk gesprek Kunnen goed bedoeld zijn Vertrekken vaak vanuit een houding dat de ander niet helemaal op gelijke voet staat met degene die de microkwetsing uitte 43 Impact van racisme Copingstrategieën: Internalisatie van stereotypen en vooroordelen Kameleongedrag Afzetten tegen de samenleving Psychische problemen zoals angsten, depressie, burn- out, constante stress, psychose Trauma en PTSS 44  MIGRATIE Diverssensitief handelen 45 INLEIDING: KENNISMAKING MET HET THEMA Snel toegenomen diversiteit wordt vooral ervaren in de ontmoeting met mensen van een andere herkomst Het omgaan met mensen die als cultureel anders beschouwd worden, kan voor een professional moeilijk zijn, omwille van taal en verschillen op vlak van normen en gedrag. Omgaan met diversiteit en sociale interactie als professional ! Géén aparte methodiek voor werken met anders- culturele groepen. Divers-sensitief handelen is een onderdeel van professioneel handelen ! Divers-sensitief handelen is een leerproces Diverssensitief handelen 46 WAT IS MIGRATIE? ‘Het permanent verwisselen van vaste verblijfsplaats van individuen en/of groepen binnen een groter geografisch gebied dan de geboortestreek.’ (Jessurun, 2010) Diverssensitief handelen 47 MIGRATIE Heeft altijd al bestaan Overlevingsstrategie − Vrijwillig − Onvrijwillig − Semi–vrijwillig Vbn? Diverssensitief handelen 48 LEEFWERELD Kennis van de leefwereld van cliënten is essentieel. Er kan enkel een duurzaam resultaat bereikt worden als de interventie aangepast is aan de realiteit van de cliënt en zijn/haar opvattingen, ervaringen en mogelijkheden. Kennis over economische, psychologische, culturele achtergrond. Extra aandachtspunten bij mensen met een migratieachtergrond. Bv. afspraken Diverssensitief handelen 49 BEELD JE EVEN IN … In hoeverre zou jij de Braziliaanse cultuur willen overnemen? Helemaal wel -------------------------------- Helemaal niet Diverssensitief handelen 50 BEELD JE EVEN IN … In hoeverre zou jij de Braziliaanse cultuur willen overnemen? In hoeverre zou jij je huidige cultuur willen behouden? Diverssensitief handelen 51  THEORETISCHE ACHTERGROND Acculturatie 52 BEELD JE EVEN IN … Denk je dat je dit volledig zelf te kiezen hebt of zouden bepaalde veranderingen vanzelf gebeuren? Wat als de mensen uit Brazilië vinden dat je niet en-en kan zijn, maar moet kiezen tussen de culturen? Wat als de mensen uit Brazilië je duidelijk maken dat ze liever hebben dat je terug naar België gaat? 53 ACCULTURATIE = de aanpassing aan een vreemde cultuur door een persoon wiens socialisatie in een andere cultuur gebeurde (Berry, 1997) Gebeurt op verschillende manieren, in een verschillend tempo. Gaat steeds om een complex patroon van continuïteit en verandering in het referentiekader van personen. 54 ACCULTURATIE-STRATEGIEËN De verschillende manieren waarop mensen omgaan met het contact met een nieuwe cultuur (‘de gastcultuur’) en hun originele cultuur (‘de erfcultuur’) 55 ACCULTURATIE – STRATEGIEËN: NIEUWKOMER Separatie: focus op erfcultuur Integratie: combinatie van de culturen − Het behoud van de erfcultuur en − Het behoud van de erfcultuur en − Weinig overnemen van de gastcultuur − Het overnemen van de gastcultuur of of weinigSEPARATIE interacties met mensen van de gastcultuur interactiesINTEGRATIE hebben met mensen van de gastcultuur Marginalisatie: geen van beide Assimilatie: focus op de gastcultuur culturen − Geen behoud van de erfcultuur en − Geen behoud van de erfcultuur en Weinig overnemen van de gastcultuur of − Het overnemen van de gastcultuur of interactiesASSIMILATIE − MARGINALISATIE weinig interacties met mensen van de hebben met mensen van de gastcultuur gastcultuur 56 BELANG VAN DE ONTVANGENDE SAMENLEVING Mensen in de gastcultuur hebben ook een mening over welke acculturatie-strategie nieuwkomers volgens hen zouden moeten kiezen → Oorzaak van verhit politiek debat De wisselwerking tussen beiden is belangrijk: de voorkeur van een nieuwkomer kan passen bij de verwachtingen van mensen uit de gastcultuur of net niet 57 ONTVANGENDE SAMENLEVING Segregatie: focus op erfcultuur Multiculturalisme: combinatie van de culturen - OK dat nieuwkomers hun erfcultuur behouden - OK dat nieuwkomers hun erfcultuur behouden - Niet willenSEGREGATIE dat ze de gastcultuur overnemen - MULTICULTURALISME Belangrijk dat ze de gastcultuur overnemen en/of en/of interacties hebben met mensen van de interacties hebben met mensen van de gastcultuur gastcultuur Exclusie: geen van beide culturen Smeltkroes: focus op gastcultuur - NIET OK dat nieuwkomers hun erfcultuur - NIET OK dat nieuwkomers hun erfcultuur behouden behouden - EXCLUSIE Niet willen dat ze de gastcultuur overnemen - SMELTKROES Belangrijk dat ze de gastcultuur overnemen en/of interacties hebben met mensen van de en/of interacties hebben met mensen van de gastcultuur gastcultuur 58 ACCULTURATIE-STRATEGIEËN & STRESS De mate waarin acculturatie stress oplevert, verschilt per strategie: Veel Marginalisatie stress Separatie/Assimilatie Weinig stress Integratie 59 ACCULTURATIE-STRATEGIEËN & STRESS EXCLUSIE: Geen van beide culturen “Waarom zien Belgen mensen van andere afkomst nog altijd niet als Belgen? Wat moet je als Marokkaan van de derde generatie doen om als Belg beschouwd te worden?” “Als we familie gaan bezoeken in Marokko mag ik van mijn vader niks zeggen in de taxi. Ik spreek vloeiend Marokkaans, maar toch horen ze dat ik ‘een buitenlander’ ben en dan moeten we de toeristenprijs betalen.” 60 ACCULTURATIE-STRATEGIEËN & STRESS Concordantie hypothese van Bourhis ➔ Integratie geef minst acculturatie-stress in een multiculturalistische samenleving = MATCH (concordantie) persoon-samenleving ➔ Integratie geeft acculturatie-stress in smeltkroes samenleving =MISMATCH persoon-samenleving 61 ACCULTURATIE-STRATEGIEËN & STRESS Studie bij 20 culturele minderheidsgroepen + meerderheid in 13 landen (Berry et al., 2006) → Match: Integratie meest verkozen door minderheid en meest verwacht door meerderheid → Mismatch: 2de keuze minderheid = separatie 2de keuze meerderheid = smeltkroes 62 ACCULTURATIE- STRATEGIEËN EN STRESS Welke acculturatie strategie is het beste voor het welzijn van de persoon die in contact komt met een nieuwe cultuur? 63  Niet culturen, maar mensen ontmoeten elkaar. Oprechte en respectvolle nieuwsgierigheid Erkenning geven Ruimte voor frustratie en boosheid Culturele kennis of stereotypes aftoetsen 64 IDENTITEIT EN MIGRATIE Migratie houdt sowieso een veranderingsproces in. Migratie is een verlieservaring die invloed heeft op vele terreinen van iemands identiteit. Kennen jullie voorbeelden? Migratie zorgt voor een groter bewustzijn van eigen identiteit. MIGRATIE DAAGT JE IDENTITEIT UIT. 65 IDENTITEIT EN MIGRATIE Integratiemogelijkheden in een maatschappij hangen af van verschillende factoren: Persoonlijke aspecten zoals veerkracht De mogelijkheden die een maatschappij biedt om erin ‘opgenomen’ te worden. Context Gevoel ‘erbij te horen’ Persoon Maatschappij 66 1. MIGRATIEPIJN = veel verlieservaringen Achterlaten van dierbaren, bekenden en vanzelfsprekende manier van leven, bekende hulpverleners, … Voor iedereen, ongeacht achtergrond, status, … Pijn en verlies worden nog te vaak ontkend in de HV, belang van ‒ Erkenning geven ‒ Begrip tonen Wat hoort hieronder? ‒ Luisteren 67 2. STRESSVOLLE AANPASSINGSPROCESSEN Processen van acculturatie zorgen voor uitdagingen Verschillen in aanpassing aan de nieuwe context zorgen bv. dikwijls voor generatieconflicten in gezinnen Zorgt voor opnieuw onderhandelen over eerdere vanzelfsprekendheden: ‒ Ouders begrijpen kinderen niet altijd (en zijn bv. bang om roots en religie uit het oog te verliezen) ‒ Jongeren hebben het gevoel om tussen 2 culturen te leven 68 DE LEEFWERELD VAN MENSEN MET EEN MIGRATIEACHTERGROND Draaglast bij migranten mag niet onderschat worden. 69 JONGEREN: IMPACT VAN MIGRATIE/TRAUMA OP IDENTITEIT − Negatief beeld van zichzelf ‘het is mijn schuld’ ‘ik ben niet de moeite waard’ − Moeilijke, ambivalente relaties met ouders en familie − Beladen levensverhaal 70 JONGEREN: GEZONDER VERBINDINGEN EN IDENTITEIT Jon Kabat-Zinn ‘Wanneer je je met iets verbonden voelt, geeft deze verbinding je onmiddellijk iets om voor te leven’ 71 JONGEREN Help zoeken naar een positieve identiteit en verbinding − Laat voelen dat een kind/jongere de moeite waard is − Zoek naar talenten en leg positieve gebeurtenissen vast − Houdt (bestaande) positieve verbindingen vast − Zoek nieuwe verbindingen − Bouw aan een netwerk! − Help positief naar de toekomst te kijken 72 CASUS THOMAS: VERVOLG Thomas is geboren toen zijn moeder 7,5 maand zwanger was. Moeder heeft drugs gebruikt tijdens de zwangerschap. Thomas is verslaafd geboren en lag de eerste zes weken in de couveuse. Eenmaal thuis raakte moeder vaak in paniek als Thomas huilde. Soms begreep ze dat hij honger had en gaf hem de fles. Op andere momenten liep de stress bij moeder zo hoog op dat ze boos Thomas reageerde en/of het huis uit ging. Vader was veel afwezig. Als hij er wel was maakte hij vaak ruzie met moeder omdat ze niet goed voor Thomas zorgde. Soms zwierf vader na een heftige ruzie dagenlang met Thomas op straat. 73 74 D. EEN TRAUMA SENSITIEVE AANPAK: VEILIGHEID Goed om weten » Fysieke veiligheid is niet hetzelfde als psychische veiligheid » Jouw definitie van veiligheid is niet hetzelfde als die voor een ander » Om de ander te helpen zich veilig te voelen, helpt het om de omgeving te bekijken door een trauma bril » Op jonge leeftijd: kinderen die trauma meemaakten Hebben moeite om volwassenen te vertrouwen Zijn zich extreem bewust van gevaar Kunnen moeite hebben om hun reacties op mogelijk waargenomen gevaar te beheersen. 75 Vergroten van gevoel van veiligheid − Leer de ander de omgeving en de regels kennen − Beloof fysieke veiligheid − Wees voorspelbaar − Vraag en luister naar wat de ander nodig heeft − Geef inspraak of schakel deze diensten in − Wees eerlijk over toekomst en verleden: maak geen valste beloften 76 Veiligheid bieden bij crisis =co-regulatie − Blijf rustig en standvastig bij sterke negatieve emoties en reacties − Toon begrip voor emoties én herkader/heroriënteer − Biedt veiligheid in gedrag − Probeer na de crisis te verwoorden wat er is gebeurd (triggers, gevoel, gedachten, gedrag) 77 ERVARINGEN IN INTERACTIE Ervaringen in interactie 78 BEWUSTZIJN VAN JE EIGEN CULTUUR 79 Positieve intentie Ga op zoek naar de positieve intentie achter gedrag. Erkenning helpt. 80  Positieve intentie 1. Een 17-jarig Roma meisje heeft een Roma vriendje. Vader komt dit te weten en besluit om haar te koppelen aan een andere Roma jongen. 2. Mama uit Eritrea wil teruggaan om haar dochter te laten "besnijden". 3. Een Marokkaanse vader komt naar jullie bureau. Je vrouwelijke collega wil hem een hand geven, hij geeft een 81 pols. Afstemmen van betekenissen Wat is een goede moeder? Wat bedoel je met 'veiligheid'? 82 NUTTIGE SITES www.vertrouwenscentrum-kindermishandeling.be www.1712.be www.nupraatikerover.be www.pangg0-18.be www.augeo.nl www.echo-lotgenotenwerking.be 83