Filipino sa Piling Larang (Tech-Voc) Q1 Week 1 PDF

12 Filipino sa Piling Larang (Tech-Voc) Unang Markahan – Modyul 1: KAHULUGAN, LAYUNIN, GAMIT, KATANGIAN AT ANYO NG TEKNIKAL- BOKASYUNAL NA SULATIN Filipino – Ikalabindalawang Baitang Alternative Delivery Mode Unang Markahan – Modyul 1: Kahilugan, Layunin, Gamit, Katangian at Anyo...

12 Filipino sa Piling Larang (Tech-Voc) Unang Markahan – Modyul 1: KAHULUGAN, LAYUNIN, GAMIT, KATANGIAN AT ANYO NG TEKNIKAL- BOKASYUNAL NA SULATIN Filipino – Ikalabindalawang Baitang Alternative Delivery Mode Unang Markahan – Modyul 1: Kahilugan, Layunin, Gamit, Katangian at Anyo ng Teknikal-Bokasyunal na Sulatin Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito. Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anumang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Leonor Magtolis Briones Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul Manunulat: Salvacion N. Barot Editor: Clinton T. Dayot, Shem Don C. Fabila, Ana Melissa T. Venido, Gelyn I. Inoy, Melle L. Mongcopa, Arlene L. Decipolo Tagasuri: Ana Melissa T. Venido, Gelyn I. Inoy, Melle L. Mongcopa, Shem Don C. Fabila, Clinton T. Dayot, Arlene L. Decipolo Tagalapat: Romie G. Benolaria, Rodjone A. Binondo Tagapamahala: Senen Priscillo P. Paulin, CESO V Renante A. Juanillo Fay C. Luarez, TM, Ed.D., Ph.D. Rosela R. Abiera Nilita L. Ragay, Ed.D Maricel S. Rasid Adolf P. Aguilar, CESE Elmar L. Cabrera Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________ Department of Education –Region VII Schools Division of Negros Oriental Office Address: Kagawasan, Ave., Daro, Dumaguete City, Negros Oriental Tel #: (035) 225 2376 / 541 1117 E-mail Address: [email protected]  12 Filipino sa Piling Larang (Tech-Voc) Unang Markahan – Modyul 1: KAHULUGAN, LAYUNIN, GAMIT, KATANGIAN AT ANYO NG TEKNIKAL- BOKASYUNAL NA SULATIN Paunang Salita Para sa tagapagdaloy: Malugod na pagtanggap sa asignaturang Filipino 12 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling Kahulugan, Layunin, Gamit, Katangian at Anyo ng Teknikal-Bokasyunal na Sulatin! Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral. Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan. Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong ito sa pinakakatawan ng modyul: Mga Tala para sa Guro Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong o estratehiyang magagamit sa paggabay sa mag-aaral. Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag- aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul. ii Para sa mag-aaral: Malugod na pagtanggap sa Filipino 12 ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Kahulugan, Layunin, Gamit, Katangian at Anyo ng Teknikal- Bokasyunal na Sulatin! Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay. Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto. Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan. Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat mong matutuhan sa modyul. Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na ang kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng tamang sagot (100%), maaari mong laktawan ang bahaging ito ng modyul. Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa naunang leksyon. Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na suliranin, gawain o isang sitwasyon. Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling pagtalakay sa aralin. Layunin nitong matulungan kang maunawaan ang bagong konsepto at mga kasanayan. Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa malayang pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pang-unawa at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay gamit ang susi sa pagwawasto sa huling bahagi ng modyul. iii  Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan ang patlang ng pangungusap o talata upang maproseso kung anong natutuhan mo mula sa aralin. Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad ng buhay. Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng natutuhang kompetensi. Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang aralin. Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng mga gawain sa modyul. Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang: Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa Sanggunian paglikha o paglinang ng modyul na ito. Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito: 1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mga pagsasanay. 2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing napapaloob sa modyul. 3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay. 4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at sa pagwawasto ng mga kasagutan. 5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay. 6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang sagutin lahat ng pagsasanay. Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa. iv Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito! v  ALAMIN KAHULUGAN, LAYUNIN, GAMIT, KATANGIAN AT ANYO NG TEKNIKAL – BOKASYUNAL NA SULATIN MGA KASANAYANG PAMPAGKATUTO 1. Nabibigyang-kahulugan ang teknikal at bokasyunal na sulatin (CS_FTV11/12PB-0a-c-105) 2. Nakikilala ang iba’t ibang teknikal-bokasyunal na sulatin ayon sa: a.) Layunin b.) Gamit c.)Katangian d.) Anyo e.) Target na gagamit (CS_FTV11/12PT-0a-c-93) PANIMULA Magandang araw! Kumusta? Nasa bahagi ka na ng iyong pag-aaral sa Senior High School na kailangan mo ng sumulat ng iba’t ibang teknikal-bokasyunal na sulatin bilang paghahanda sa iyong sarili anuman ang ang iyong maibigang tahakin. Ano-anong mga sulating teknikal-bokasyunal ang iyong nasubukang sulatin? Ang modyul na ito na iyong bubuklatin ay naglalaman ng mga gawain at mga talakayan hinggil sa kahulugan, layunin, gamit, katangian at anyo ng teknikal-bokasyunal na sulatin. Magkakaroon ka ng pagkakataon ngayon na tuklasin ang mundo ng mga sulating ito. Kung handa ka na, ituon ang sarili sa tatahakin mong bagong kaalaman. Ihanda mo rin ang iyong bolpen at kuwaderno para sa inihandang mga gawain. 1  MGA LAYUNIN Sa katapusan ng modyul na ito, inaasahan na ikaw ay: 1. Nakapagpapayaman ng kahulugan, layunin, gamit, katangian at anyo ng teknikal-bokasyunal na sulatin; 2. Nakabubuo ng pagsusuri sa alinman sa mga teknikal bokasyunal na sulatin batay sa layunin, gamit, katangian at anyo. 3. Nakagagawa ng maingat at matibay na pagsisiyasat sa mga teknikal- bokasyunal na sulatin nang may pansariling paghahanda. SUBUKIN PANIMULANG PAGTATAYA Panuto: Isulat ang tamang sagot sa inyong papel. Titik lamang ang isulat. 1. Tumutukoy ito sa mga sulating bunga ng mga iba’t ibang pag-aaral, mahabang iginugol na pananaliksik at bunga ng mga eksperimentong ulat. A. referensyal C. jornalistic B. akademiko D. teknikal 2. Ito’y uri ng pagsusulat na masasabing paglalahad ng isang tao sa kaniyang mga naranasan at gusto pang naranasan sa buhay na nagbibigay sa kaniya ng magagandang alaala. A. referensyal C. jornalistic B. akademiko D. teknikal 3. Ginagamit bilang pakikipag-ugnayan na nasa isang organisasyon. A. Liham-Pangangalakal C. Liham Pangkaibigan B. Liham Pagbati D. Liham Paanyaya 2 4. Ang mga sumusunod ay ang mga dapat isaalang-alang sa pagsulat ng katitikan maliban sa isa. A. energizer C. mga detalye sa napag-usapan B. bilang ng mga sumang-ayon D. agenda 5. Ang mga sulating ito ay isang uri ng pakikipagtalastasan sa anumang disiplina na ang pangunahing tungkulin ay makabuo ng isang tiyag na impormasyon sa tiyak na obdyektib sa particular na mambabasa o grupo ng mambabasa. A. referensyal C. jornalistic B. akademik D. teknikal 6. Nakalagay dito ang pangalan, posisyon at titulo ng sumulat. A. Katawan ng Liham C. Lagda B. Pamuhatan D. Bating Pangwakas 7. Ito ay pangalan ng kompanya, ares, telepono, fax, telefax at iba pa. A. Katawan ng Liham C. Lagda B. Pamuhatan D. Bating Pangwakas 8. Ito ay araw, buwan at taon kung kalian isinulat ang isang liham. A. Katawan ng Liham C. Lagda B. Pamuhatan D. Bating Pangwakas 9. Ito ay ang pangalan ng tao na padadalhan ng mensahe. Para kanino ba ang sulat? A. Patunguhan C. lagda B. Petsa D. Bating Pangwakas 10. Nakapaloob dito ang paggalang ng sumulat sa sinulatan. A. Patunguhan C. lagda B. Petsa D. Bating Pangwakas Magaling! Nasubukan mong gawin ang Panimulang Pagtataya. Ngayon ay magsisimula na tayo sa ating paggalugad ng bagong kaalaman. 3  TUKLASIN GAWAIN 1 Panuto: Suriin ang prosesong nakapaloob sa kahon. Sagutin ang mga tanong at isulat ang iyong sagot sa kuwaderno. Hakbang sa Paggawa ng Manwal May siyam na hakbang na kailangan sundan upang maging mabisa ang ginagawang manwal. 1. Tukuyin ang layunin ng manwal sa pamamagitan ng paggamit ng sino, ano, kailan, saan, bakit, at paano. 2. Kolektahin ang impormasyon mula sa mga eksperto. 3. Uriin at ayusin ang impormasyon. 4. Magpasya sa naaangkop na disenyo para sa manwal. 5. Gumawa ng isang script o balangkas. 6. Isulat ang manwal. 7. Ipakita ito sa mga taong maaring gumamit o sa iyong editor. 8. Ilathala ang manwal. 9. Baguhin ang manwal kung ito ay may mga mali o nakalilitong instruksyon. Mga Tanong: 1. Anong uri ng sulatin ang mabubuo sa mga hakbang na nakapaloob sa kahon sa itaas? 2. Madali ba itong gawin? Ibigay ang iyong ganting galaw. 3. Sino-sino ang gumagamit ng ganitong sulatin? Bakit? 4  SURIIN PAGSUSURI 1. Naging madali ba sa iyo ang gawain 1? Bakit? 2. Sa iyong palagay, nakatulong ba sa iyo ang gawain upang magkaroon ka ng ideya sa paksa na iyong aaralin? Pangatwiran. PAGYAMANIN PAGLALAHAD Pag- aaralan mo ngayon ang tungkol sa kahulugan, layunin, gamit, katangian at anyo ng teknikal-bokasyunal na sulatin. Ayon kay Renzo Martin (June 30, 2016),ang Teknikal-Bokasyonal na Sulatin ay isang komunikasyong pasulat sa larangang may espesyalisadong bokabularyo tulad ng isang agham, inhenyera, teknolohiya, at agham pangkalusugan. Karamihan sa gamit nito ay upang makalikha ng teksto na mauunawan nang malinaw. Maliban dito ang teknikal na pasulat ay tiyak at tumpak lalo na sa pagbibigay ng panuto. Ito ay payak dahil sa hangarin. Ito ay kailangang maging malinaw, maunawaan at kumpleto ang binibigay na impormasyon. Kailangan ding walang maling gramatikal, walang pagkakamali sa bantas at may angkop na pamantayang kayarian. 5 Layunin ng Teknikal-Bokasyonal na Pagsulat  Upang magbigay alam.  Upang mag-analisa ng mga pangyayari at implikasyon nito.  Upang manghikayat at mang-impluwensya ng desisyon.  Impormatibong pagsulat o expository writing  Malikhaing pagsulat  Mapanghikayat na pagsulat o persuasive writing Gamit ng Teknikal-Bokasyonal na Pagsulat  Upang maging batayan sa desisyon ng namamahala  Upang magbigay ng kailangang impormasyon  Upang magbigay ng intruksyon  Upang magpaliwanag ng teknik  Upang mag-ulat ng natamo (achievement)  Upang mag-analisa ng may suliraning bahagi (problem areas)  Upang matiyak ang pangangailangan ng disenyo at Sistema  Upang maging batayan ng pampublikong ugnayan  Upang mag-ulat sa mga stockholders ng kumpanya  Upang makabuo ng produkto  Upang makapagbigay ng serbisyo  Upang makalikha ng proposa Katangian ng Teknikal-Bokasyonal na Sulatin:  May espesyalisadong bokabularyo  Tiyak  Tumpak  Malinaw  Nauunawaan  Kumpleto ang impormasyon  Walang kamaliang gramatikal  Walang kamalian sa bantas  Angkop na pamantayang kayarian  Di-emosyonal  Obhetibo Anyo ng Tek-Bok na Sulatin:  Naratibong ulat  Feasibility Study  Promo materials  Deskripsyon ng produkto  Paggawa ng Manwal 6 Target na gagamit ng Teknikal-Bokasyunal na Sulatin  mga organisasyon  mga paaralan at iba’t ibang institusyon  iba’t ibang uri ng teknikal bokasyunal na trabaho  atbp. Mga Gawain Panuto: Sagutin ang mga tanong nang may kawastuhan. Isulat sa kuwaderno ang iyong sagot. 1. Magbigay ng saliring pagpapakahulugan ng teknikal-bokasyunal na sulatin batay sa iyong natutuhan sa araling ito. 2. Mahalaga ba sa isang Tech-Voc na sulatin ang pagiging mapanghikayat? Patunayan. 3. Masasabi mo bang ang promo material ay isang Tech-Voc na sulatin? 4. Maliban sa nabanggit sa itaas, sino-sino pa sa tingin mo ang target na gagamit ng Tech-Voc na sulatin? 5. Bakit mahalagang malikhain ang pagsulat ng Tech-Voc na sulatin? 7  ISAISIP Kaukulang kahalagahan sa pagiging mapanuring manunulat. Ang lahat ng bagay o pangyayari ay may kaakibat na layunin bagkus dapat nating kamtan. Dapat isaalang-alang ang mga gamit, anyo, at target na gagamit upang makakagawa o makasusulat ng matagumpay at maayos na sulatin. ISAGAWA PAGLALAPAT Panuto: Suriin ang isang halimbawang teknikal-bokasyunal na sulatin (promo material) batay tsart sa ibaba. Isulat ang iyong pagsusuri sa iyong kuwaderno. Tingnan ang pamantayan sa ibaba bilang gabay sa pagsusuri. 8  https://bit.ly/3grOWri URI NG TEKNIKAL NA SULATIN GAMIT ANYO 1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 5. 5. TARGET NG GAGAMIT 9  KARAGDAGANG GAWAIN PAGPAPAYAMAN Panuto: Subukang gumawa ng sariling sulatin na naayon sa anyo ng tek-bok na sulatin. Pumili lamang sa mga anyo ng sulatin kung anong sulatin ang nais pag-aaral. REFLEKSIYON Sa isang buong papel, isulat ang iyong refleksiyon tungkol sa paksa na iyong natutunan. 10  TAYAHIN PANGWAKAS NA PAGTATAYA Tama o Mali Panuto: Sagutin ang mga sumusunod. Isulat sa kuwaderno ang iyong sagot. ____1. Ang teknikal na pagsulat ay isang komunikasyong pasulat sa larangang may espesyalisadong bokabularyon tulad ng sa agham, inhenyera, teknolohiya, at agham pangkalusugan. ____2. Karamihan sa teknikal na pasulat ay di-tiyak at di-tumpak sa pagbibigay ng panuto. ____3. Ang paggawa ng teknikal na pagsulat ay upang mag-analisa ng mga pangyayari at implikasyon nito. ____4. Ang paggawa ng teknikal na sulatin ay kailangang maging malinaw, maunawaan, at kumpleto ang binibigay na impormasyon. Kailangan ding walang maling gramatikal, walang pagkakamali sa bantas at may angkop na pamantayang kayarian. ____5. Ang teknikal na Pagsulat ay upang manghikayat at mang-impluwensya ng desisyon. ____6. Ang gamit ng Tek-bok na sulatin, ay upang maging batayan sa desisyon ng namamahala. ____7. Ang gamit ng Tek-bok na sulatin ay upang matiyak ang pangangailanagan ng disenyo at Sistema. ____8. Isa sa mga anyo ng Tek-bok na sulatin ay ang Feasibility study. ____9. Naratibong ulat ay isa sa mga anyo ng teknikal na sulatin. ____10. Ang gamit ng teknikal na sulatin ay upang makapagbigay ng serbisyo at upang makalikha ng proposal. 11  12 Unang Gawain: 1. D 2. B 3. A 4. A 5. D 6. B 7. B 8. B 9. A 10. D Mga Gawain (Ang pagmamarka sa iba pang mga gawain, ay nakadepende na sa guro kung ilang puntos ang kanyang ibibigay.) Pangwakas na Pagtataya Tama o mali: 1. Tama 2. Mali 3. Tama 4. Tama 5. Mali 6. Tama 7. Tama 8. Tama 9. Tama 10. Tama SUSI SA PAGWAWASTO  MGA SANGGUNIAN Renzo martin. “Kahalagahan ng teknikal-bokasyunal na sulatin.”June 30,2016. https://renzomartin.wordpress.com/2016/06/30/kahalagahan-ng-teknikal- bokasyonal-na-sulatin/ Group 2 ICTH. ”Teknikal Bokasyonal na Slatin”, June 26,2017. https://teknikalbokasyonalnasulatin.wordpress.com/2017/06/26/first-blog- post/ LM (sanayang aklat sa Piling Larangan) Sandy Ghaz.” Bahagi ng LIham”, July 24,2019. https://philnews.ph/2019/07/24/bahagi-ng-liham-5-bahagi-ng-liham-mga- halimbawa/ Jayyuuveewaii.Brainly “ Katitikan ng pulong”, June 25,2017. https://brainly.ph/question/643246 13 Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: Department of Education – Schools Division of Negros Oriental Kagawasan, Avenue, Daro, Dumaguete City, Negros Oriental Tel #: (035) 225 2376 / 541 1117 Email Address: [email protected] Website: lrmds.depednodis.net