Pagbasa at Pagsusuri ng Iba't Ibang Teksto PDF

PAGBASA AT PAGSUSURI NG IBA'T IBANG TEKSTO TEORYA SA PAGBASA TUNGO SA PANANALIKSIK Teoryang Itaas-pababa (Top-Down) PAGBASA Teoryang Ibaba-pataas (Bottom-Up)...

PAGBASA AT PAGSUSURI NG IBA'T IBANG TEKSTO TEORYA SA PAGBASA TUNGO SA PANANALIKSIK Teoryang Itaas-pababa (Top-Down) PAGBASA Teoryang Ibaba-pataas (Bottom-Up) Teoryang Interaktibo Paraan ito ng pagkilala, pagpapakahulugan at Teoryang Iskema pagtataya ng mga simbolong nakalimbag. PROSESO NG PAGBASA Ang pagbasa ay kasangkapan sa pagkatuto ng mga kabatiran ukol sa iba’t ibang larangan ng APAT NA HAKBANG SA PAGBASA pamumuhay. (Baltazar 1977) (WILLIAM GRAY) Ngunit tandaan natin na hindi lahat ng layunin ng PERSEPSYON O PAGKILALA awtor ay naisasakatuparan ng isang mambabasa. o Pagkilala sa mga nakalimbag na simbolo at maging sa pagbigkas nang Ang pagbasa sa larangan pangakademiko ay higit na wasto sa mga simbolong nababasa. masusi at masalimuot. ANG PAGBASA AY KOMPREHENSYON O PAG-UNAWA o Pagpoproseso ito ng mga Humuhubog ng katauhan. impormasyon o kaisipang Nagiging responsable ang inidibidwal sa ipinahahayag ng simbolong pagharap sa hamon ng buhay. nakalimbag na binasa. Daan sa pagkamit ng tagumpay. Sandata sa kamangmangan at pagsulong ng REAKSYON O TUGON katarungan. o Sa hakbang na ito, hinahatulan o pinagpapasyahan ang kawastuhan, LEO JAMES ENGLISH kahusayan at pagpapahalaga ng isang tekstong binasa. Ang pagbasa ay pagbibigay ng kahulugan sa mga nakasulat o nakalimbag na mga salita. ASIMILASYON O PAG-UUGNAY KENNETH GOODMAN o Sa hakbang na ito, isinasama at iniuugnay ang kaalamang nabasa sa Ang pagbasa ay saykolinggwistiks na larong mga dating kaalaman at karanasan. panghuhula na kung saan ang mambabasa ay bumubuo ng mensahe sa pamamagitan ng ANG TEKSTO AY kahulugan ayon sa kanilang nabasa at Babasahing nagtataglay ng mahahalagang naunawaan. detalye. COADY Nakalimbag na simbolong nagbibigay ng kahulugan sa pagbasa. Kailangan ang dating kaalaman ng Maaaring ito ay masining at makabuluhang mambabasa upang mas lubusang maunawaan akda at orihinal na mga salita mula sa isang ang isang teksto. awtor. Kinakailangan na maging malinaw, may URGUHART & WEIR tamang impormasyon, may Ang pagbasa ay isang proseso ng pagtanggap pagkakaugnayugnay ang mga ideya at may at pag-iinterpreta ng mga impormasyon. organisasyon. Naisusulat ito dahil sa layunin ng awtor na maipabatid ang nais niya. URI NG TEKSTO MGA DAPAT ISAALANGALANG SA PAGSULAT NG TEKSTONG IMPORMATIBO Tekstong Akademik Tekstong Propesyonal May isang tiyak na paksa na tinatalakay. May simula, gitna/katawan at wakas KATANGIAN NG TEKSTONG PROPESYONAL o Simula – nagpapahayag ng Hindi maligoy ang tapik o paksa pangunahing ideya. Komprehensibo ang pagkakapaliwanag o Gitna o Katawan – batayan ng pag- oorganisa ng mahahalagang Organisado ang pagkakasunod-sunod ng mga ideya impormasyon. Mayaman sa mga impormasyon o Wakas – kakikitaan ng kongklusyon. Bunga ng masusing pagaaral Piliin at ihanay nang maayos ang mga salita. Iniuugnay sa mga naging karanasan ng tao TEKSTONG DESKRIPTIBO BAHAGI NG TEKSTO Deskriptibo ang isang teksto kung ito ay PANIMULA nagtataglay ng mga impormasyong may o Paksa & Tesis kinalaman sa katangian ng isang bagay, lugar at maging ng mga katangiang taglay ng isang KATAWAN tao o pangkat ng mga tao. o Istruktura, Nilalaman at Order Ang pagsulat ng tekstong deskriptibo ay maihahalintulad sa pagpipinta. WAKAS HALIMBAWA NG MGA SULATIN NA GUMAGAMIT o Paglalagom & Kongklusyon NG TEKSTONG DESKRIPTIBO TEKSTONG IMPORMATIBO Mga akdang pampanitikan Talaarawan Naglalayong magpaliwanag Talambuhay Naglalaman ng mga impormasyong makatotohanan, obhektibo at mabeberipika Polyetong panturismo Hindi naglalaman ng opinion Suring-basa Obserbasyon TANDAAN Sanaysay Mahalagang impormasyon tungkol sa isang URI NG PAGLALARAWAN paksa. Karaniwan o Deskripsyong teknikal Isang katangian nito ay pagiging Malikhain o Masining makatotohanan. Maaaring pinag-aralan, sinaliksik bunga ng MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGSULAT NG eksperimento o tunay na naranasan ng tao. TEKSTONG DESKRIPTIBO Makikita sa tonong seryoso, hindi nahahaluan ng personal na damdamin o opinyon ng may- Pagpili ng paksa akda. Pagpili ng sariling pananaw Pagbuo na pangunahing larawan Pagpili ng mga sangkap Pagsasama-sama TAYUTAY SANGKAP NG TEKSTONG NARATIBO Ito ay sinadyang paglayo sa karaniwang Magandang pamagat paggamit ng mga salita upang gawing mabisa, Mahalagang paksa matalinghaga, makulay at kaakitakit ang Kawili-wiling simula pagpapahayag. Maayos na pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari URI NG TAYUTAY HALIMBAWA NG MGA SULATIN NA GUMAGAMIT SIMILI O PAGTUTULAD NG TEKSTONG NARATIBO o Ginagamit ito sa paghahambing ng dalawang bagay, tao, pangyayari atbp. Maikling kwento, Nobela, Kwentong-bayan, Alamat at Parabula METAPORA O PAGWAWANGIS Talambuhay o Tuwirang paghahambing ng dalawang Balita bagay, tao, pangyayari atbp. Ulat tungkol sa nabasang libro/nobela Rebyu ng pelikula, aklat o palabas PERSONIPIKASYON O PAGSASATAO Buod ng kwento o Pagbibigay katauhan o pagsasalin ng talino o gawain at katangian ng tao sa KATANGIAN NG TEKSTONG NARATIBO mga bagay-bagay sa paligid natin. May iba’t ibang pananaw o punto de vista (point of view). HAYPERBOLI O PAGMAMALABIS May Paraan ng Pagpapahayag ng Diyalogo, o Lubhang pinalalabis o pinakukulang Saloobin o Damdamin. ang katunayan at kalagayan ng tao, May mga Elemento bagay, pangyayari atbp. PUNTO DE VISTA (POINT OF VIEW) IRONYA O PAGUYAM o Ang pagpapahayag na ganito ay UNANG PANAUHAN parang pumupuri ngunit kung o Sa pananaw na ito, isa sa mga tauhan uunawaing mabuti ay pangungutya. ang nagsasalaysay. o Gumagamit ng panghalip na ako. APOSTROPE O PAGTAWAG o Ito’y tuwirang pagtawag o IKALAWANG PANAUHAN pakikipagusap sa isang di-kaharap, o o Dito mistulang kinakausap ng panawagan sa isang bagay, kaisipan o manunulat ang tauhang pinagagalaw taong pumanaw na bagamat wala ay niya sa kuwento. ipinalalagay na naroroon at o Gumagamit ng panghalip na ka o nakauunawa. ikaw. TEKSTONG NARATIBO IKATLONG PANAUHAN o Ang mga pangyayari sa pananaw na Pagsasalaysay o pagkukwento ng mga ito ay isinalaysay ng isang taong pangyayari sa isang tao o mga tauhan, walang relasyon sa tauhan. -Ang nangyari sa isang lugar at panahon o sa isang panghalip na ginagamit niya sa tagpuan nang may maayos na pagkakasunod- pagsasalaysay ay siya. sunod. Maaaring totoo o likhang-isip lamang.  KOMBINASYONG PANANAW O PANINGIN PAKSA O TEMA o Dito ay hindi lang iisa ang o Ito ang sentral na ideya kung saan tagapagsalaysay kaya’t iba’t ibang umiikot ang mga pangyayari sa pananaw o paningin ang nagagamit sa tesktong naratibo pagsasalaysay. SULIRANIN O TUNGGALIAN PARAAN NG PAGPAPAHAYAG NG DIYALOGO, o Pinakamadramang tagpo sa kwento at SALOOBIN O DAMDAMIN SA TEKSTONG inaasahang may maidudulot na NARATIBO mahalagang pagbabago patungo sa DIREKTA O TUWIRANG PAGPAPAHAYAG pagtatapos. o Ang tauhan ay direkta o tuwirang nagsasaad o nagsasabi ng kanyang DIYALOGO O DAYALOGO diyalogo,saloobin, o damdamin. o Kapag nagsalita ang tauhan sa o Ginagamitan ng panipi. kwento,siya ay nagiging totoong tao. Ginagamit ito upang maging makatotohanan ang mga pangyayari. DI DIREKTA O DI TUWIRANG PAGPAPAHAYAG o Hindi lahat ng pagsasalaysay ay kailangang may diyalogo. o Ang tagapagsalaysay ang naglalahad sa sinasabi, iniisip o nararamdaman ANG KARANIWANG TAUHAN SA MGA AKDANG ng tauhan sa ganitong uri ng NARATIBO AY ANG SUMUSUNOD: pagpapahayag. o Hindi na ito ginagamitan ng panipi. Pangunahing Tauhan Katunggaliang Tauhan ELEMENTO NG TEKSTONG NARATIBO Kasamang Tauhan TAUHAN DALAWANG URI NG TAUHAN SA TEKSTONG o EKSPOSITORI NARATIBO AYON KAY E.M FORSTER ▪ tagapagsalasay ang magpapakilala o Tauhang Bilog (Round Character) maglalarawan sa pagkatao ng Tauhang Lapad (Flat Character) tauhan. o DRAMATIKO KARANIWANG BANGHAY O BALANGKAS NG ISANG ▪ kusang mabubunyag ang NARATIBO karakter dahil sa kanyang Introduksiyon pagkilos o pagpapahayag. Suliranin Saglit na kasiglahan TAGPUAN AT PANAHON Kasukdulan o Tumutukoy hindi lang sa lugar kung Kakalasan saan naganap ang mga pangyayari sa Wakas akda kundi gayon din sa panahon (oras, petsa, taon). ANACHRONY BANGHAY Mga pagsasalaysay na hindi nakaayos sa o Maayos na daloy o pagkakasunod- tamang pagkakasunodsunod. sunod ng mga pangyayari upang mabigyang linaw ang temang taglay ng akda. URI NG ANACHRONY MGA URI NG APELA ANALEPSIS (FLASHBACK) ETHOS (ETIKAL) o Dito ipinapasok ang mga o Tumutukoy sa kredibilidad ng isang pangyayaring naganap sa nakalipas o manunulat. Dapat makumbinsi ng nakaraan. isang manunulat ang mambabasa na siya ay may malawak na kaalaman at PROLEPSIS (FLASH-FORWARD) karanasan tungkol sa kanyang o Dito nama’y ipinapasok ang mga isinusulat. pangyayaring magaganap pa lang sa hinaharap. LOGOS (LOHIKAL) o Tumutukoy sa gamit ng lohika. ELLIPSIS o May mga puwang o patlang sa PATHOS (EMOSYONAL) pagkakasunod-sunod ng mga o Tumutukoy ito sa gamit ng emosyon o pangyayari na magpapakitang may damdamin. bahagi sa pagsasalaysay na tinanggal o hindi isinama. MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG TEKSTONG PERSUWEYSIB Ano ang iyong layunin sa pagsulat? TEKSTONG PERSUWEYSIB Sino ang iyong mambabasa o tiyak na babasa nito? Nakabatay sa opinion Ano ang istruktura o nilalaman ng aking Walang pagsasaalangalang sa kasalungat na isusulat? pananaw Nanghihkayat sa pamamagitan ng ethos,logos ANO ANG IYONG LAYUNIN SA PAGSULAT? at pathos Sa simula pa lang ay maging malinaw na sa Nakabatay sa emosyon diwang nais palutangin. Naglalayong hikayatin ang mambabasa na paniwalaan ang opinyon o posisyon ng may- SINO ANG IYONG MAMBABASA O TIYAK NA akda. BABASA NITO? Naglalaman ito ng problema o isyu. Ang mga halimbawa nito ay: adbertisment, Angkop ang mga salitang gagamitin sa tiyak sanaysay, editoryal at mga brochure. na mambabasa. Nais ng may-akda na gumawa ng aksyon ang Magbigay ng mga impormasyon na mga mambabasa para sa kanyang paniniwala. makahihikayat sa interes at damdamin ng Gumagamit ng apelang etikal, emosyonal at mambabasa lohikal. ANO ANG ISTRUKTURA O NILALAMAN NG AKING Nakatuon ito sa personal na paniniwala ng ISUSULAT? may-akda. Subhektibo ang tono nito. Simula Malayang naipahahayag ng may-akda ang Gitna kanyang damdamin at pagkiling. Wakas Sumasagot sa tanong na “Ano ang gusto mong sangayunan o gawin ng iyong mambabasa?” TEKSTONG ARGUMENTATIBO ARGUMENTUM AD MISERICORDIAM (PAGHINGI NG AWA O SIMPATYA) Nakabatay sa mga totoong ebidensya. o Ang panganagtwiran ay hindi May pagsasaalang-alang sa kasalungat na nakasalalay sa katatagan ng pananaw. argumento kundi sa awa at simpatya Nakabatay sa katwiran at mga patunay na ng kausap. inilatag. Nakabatay sa lohika. ARGUMENTUM AD NUMERAM Naglalayong mapatunayan ang katotohanan (BATAY SA DAMI NG NANINIWALA SA ng ipinahahayag sa pamamagitan ng ARGUMENTO) ebidensya at lohika. o Ang paninindigan ng isang argumento Nakatuon sa pagbibigay ngsapat at matibay ay batay sa dami ng naniniwala. na paliwanag upang mahikayat ang mambabasa o tagapakinig. CUM HOC ERGO PROPTER HOC Layunin nitong magbigay-halaga sa mga (BATAY SA PAGKAKAUGNAY NG kaisipang may kaugnayan sa paksa. DALAWANG PANGYAYARI) Ang tanong na “BAKIT?” ang karaniwang o Batay sa sabay na pangyayari; ang isa daan upang mangatwiran o magpaliwanag. ay dapat dahilan ng isa o may Halimbawa: Tesis, Posisyong papel, Editoryal, ugnayang sanhi o bunga agad ang Petisyon at Talumpati dalawang pangyayaring ito. MGA DAPAT ISAALANG-ALANG PADALOS-DALOS NA PAGLALAHAT Alamin kung anong paksa ang (HASTY GENERALIZATION) nangangailangan ng pangangatwiran. o Paggawa ng panlahatang pahayag o Suriin ang proposisyon o panig upang kongklusyon batay sa iilang patunay o makapaghain ng mabubuti at matitibay na ng katibayang may kinikilingan. argumento. Bumubuo ng argumento nang walang Pag-aralan ang paraan ng pangangatwiran. gaanong batayan. BAHAGI NG TEKSTONG ARGUMENTATIBO TEKSTONG PROSIDYURAL Simula Kilala sa tawag na tekstong pamproseso. Gitna Tumutukoy sa wastong pagkakasunod-sunod Wakas sa pagsasagawa ng bagay. Nagpapaliwanag kung paano ang paggawa ng URI NG LIHIS NA PANGANGATWIRAN isang bagay. Layunin nitong ipabatid ang hakbang na ARGUMENTUM AD HOMINEM kailangang isagawa. (ARGUMENTO LABAN SA KARAKTER) o Nawawalan ng katotohanan ang URI NG PROSESO argumento dahil ang pinagtutuunan ay hindi isyu kundi kredibilidad ng Direktib taong kausap. Impormatib ARGUMENTUM AD BACULUM HAKBANG SA PAGSULAT NG TEKSTONG PROSIDYURAL (PAGGAMIT NG PUWERSA O PANANAKOT) o Hinihikayat na gawin ang isang bagay Isulat nang malinaw at direkta ang sa pamamagitan ng pananakot o pangunahing ideya at kahalagahan ng puwersahan. prosesong ilalahad. Ilista ang lahat ng hakbang. Siguruduhing malinaw ito. Tiyakin ang wastong pagkakasunod-sunod. Gumamit ng mga salitang transisyonal. (una, ikalawa, susunod, pagkatapos) Mahalagang tapusin ito sa hanggang tatlong pangungusap bilang kongklusyon.