Orthopedagogiek H1 - lln 6OB PDF

Orthopedagogiek 6 Opvoeding en Begeleiding L. De Mot Liesbeth De Mot Pagina 1 van 12  Orthopedagogiek Leerplandoelen LPD 17 De leerlingen...

Orthopedagogiek 6 Opvoeding en Begeleiding L. De Mot Liesbeth De Mot Pagina 1 van 12  Orthopedagogiek Leerplandoelen LPD 17 De leerlingen lichten opvoedingsvisies en de invloed van beschermende en risicofactoren op opvoedingssituaties toe op micro-, meso- en macroniveau. LPD 21 De leerlingen lichten een professionele orthopedagogische aanpak bij kinderen toe op vlak van emotionele en educatieve ondersteuning m.i.v. het stellen van grenzen; Liesbeth De Mot Pagina 2 van 12  Orthopedagogiek HOOFDSTUK 1: INLEIDING De leerlingen Kunnen uitleggen wat orthopedagogiek is Kunnen uitleggen wat orthopedagogisch handelen is Kunnen beschermende en risicofactoren aangeven in bijzondere contexten… 1. EVEN VERKENNEN Opdracht 1│Bekijk onderstaande afbeeldingen. Waarover zal deze cursus gaan? Liesbeth De Mot Pagina 3 van 12  Orthopedagogiek 2 ENKELE TERMEN Opdracht 2│Bekijk het filmpje. Wat zou orthopedagogisch handelen inhouden? ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ 2.1 ORTHOPEDAGOGIEK Orthopedagogiek is een specialisatie binnen de pedagogiek die zich richt op het ondersteunen en begeleiden van kinderen en jongeren in hun ontwikkeling, met name wanneer deze ontwikkeling wordt bemoeilijkt door verschillende factoren. Het kan gaan om ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ 2.2 ORTHOPEDAGOGISCH HANDELEN Dit verwijst naar de concrete acties en interventies die professionals in de praktijk uitvoeren. Het richt zich op het hele opvoedingsproces, vooral wanneer dit niet spontaan verloopt. Orthopedagogisch handelen probeert de dialoog tussen het kind en zijn opvoeders te verbeteren. Kortom, orthopedagogisch handelen helpt bij het ___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________ L. De Mot Pagina 4 van 12  Orthopedagogiek 2.3 ORTHOPEDAGOGISCHE VAARDIGHEDEN EN OPVOEDINGSMIDDELEN Om orthopedagogisch te kunnen handelen heeft de opvoeder nood aan orthopedagogische vaardigheden en opvoedingsmiddelen. We zullen positieve handelingen en houdingen van de opvoeder bekijken die de ontwikkeling van het kind stimuleren. Opvoedingsmiddelen zijn de middelen die de opvoeder doelbewust hanteert. Voorbeelden van opvoedingsmiddelen zijn: ____________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________ L. De Mot Pagina 5 van 12  Orthopedagogiek 3. RISICO- EN BESCHERMENDE FACTOREN IN ORTHOPEDAGOGISCHE CONTEXT 3.1 Balansmodel van Bakker Vorig schooljaar hebben jullie bij het balansmodel van Ina Bakker (1953) al een inleiding gezien met een overzicht van het samenspel van beschermende en risicofactoren voor de ontwikkeling van een kind op drie niveaus. Risicofactoren zijn eigenschappen, gebeurtenissen of omstandigheden __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ Ze kunnen bijvoorbeeld leiden tot ontwikkelingsachterstand of tot opvoedingsproblemen. Beschermende factoren zijn eigenschappen, gebeurtenissen of omstandigheden __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ Ze kunnen de werking van risicofactoren geheel of gedeeltelijk compenseren en dus risico’s verkleinen.” Om een goed overzicht te hebben en de opvoedingssituatie beter te kunnen analyseren, wordt er onderscheid gemaakt tussen factoren op micro-, meso- en macroniveau. Het balansmodel geeft dit samenspel op alle drie niveaus weer: o Op het microniveau gaat het om _____________________________________________________________________. Eigenschappen van de ouder(s), het kind en het gezinssysteem (opvoeding en gezinsinteracties) staan hier centraal. Het resultaat van het pedagogisch handelen wordt bepaald door een voortdurende wisselwerking tussen deze 3 factoren. o Op het mesoniveau onderscheidt Bakker ____________________________________________________________________. Hierbij kan worden gedacht aan het sociale netwerk, sociale bindingen (bijvoorbeeld de school, familie,…) en de kwaliteit van de buurt (sociale buurtcohesie). In het algemeen worden deze factoren als steunend beschouwd. Het mesoniveau kenmerkt zich door de beroepsopvoeders, zoals mensen van de school of de kinderopvang. Ze staan mee in voor de opvoeding van het kind en ontwikkelen een relatie met het kind, buiten het gezin. Dit niveau is dan ook het secundair opvoedingsmilieu. L. De Mot Pagina 6 van 12  Orthopedagogiek o Het macroniveau tenslotte omvat drie factoren: _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Om de wisselwerking tussen beschermende en risicofactoren, tussen individuele ontwikkeling en sociale omgeving in kaart te brengen, gebruikt Bakker de begrippen draagkracht en draaglast. o Draagkracht is _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ o Draaglast is _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ L. De Mot Pagina 7 van 12  Orthopedagogiek De verhouding tussen draagkracht en draaglast bepaalt of ouders de opvoeding daadwerkelijk ‘aankunnen’. 1. Microniveau Kind factoren: Ouderfactoren Gezinsfactoren o Temperament o leeftijd o Gezinsvormen o Intelligentie o persoonlijkheid o Gezinscohesie o Beperking o opleiding o eigen opvoedingsgeschiedenis 2. Mesoniveau Sociale, gezins- en buurtfactoren o Steun van familie o School o Kinderopvang o Kansarme buurt 3. Macroniveau Sociaaleconomische, culturele en maatschappelijke factoren o Economische crisis en armoede o Normen en waarden in de huidige cultuur: prestatiegerichtheid o Discriminatie L. De Mot Pagina 8 van 12  Orthopedagogiek 3.2 TOEPASSING BIJZONDERE CONTEXTEN Opdracht 3│ Geef nu zelf mogelijke risicofactoren en beschermende factoren aan voor bijzondere contexten. Risicofactoren (draaglast) Beschermende factoren (draagkracht) Microsysteem 1. Kindfactoren 2. Ouderfactoren 3. Gezinsfactoren Mesosysteem 4. Sociale gezinsfactoren 5. Sociale buurtfactoren Macroniveau 6. Sociaal economische gezinsfactoren 7. Culturele factoren 8. Maatschappelijke factoren L. De Mot Pagina 9 van 12  Orthopedagogiek Opdracht 4│ Lees de casus en beantwoord de vragen Irene heeft bij een ongeval een dwarslaesie opgelopen. Daardoor is ze verlamd aan de onderste ledematen en kan ze niet stappen. Irene heeft een rolstoel nodig om zich te verplaatsen. Daarom is ze met haar man verhuisd naar een woning zonder trappen en met brede deuren. Irenes passie was dansen. Samen met haar partner ging ze meerdere keren per week naar de dansschool. Nu doet ze dat niet meer. Ze weet dat er mensen zijn die aan rolstoeldansen doen. ‘Maar dat is niet hetzelfde’, zegt ze. Ze is bang dat ze te veel bekeken wordt als ze in haar rolstoel danst. Irenes man werkt in ploegen en is daardoor vaak ’s ochtends of ’s avonds niet thuis. Daarom maakt ze gebruik van een thuisverpleegkundige die haar uit of in bed helpt. Doordat Irene en haar man behoorlijk wat spaargeld hadden, heb ben ze een grotere auto kunnen kopen, zodat ze de rolstoel gemakkelijk mee kunnen nemen. Zo kunnen ze toch nog uitstapjes maken. Daarvoor moet Irene wel op haar tanden bijten. Ze voelt zich een sukkelaar als ze door een drempel moeilijk een restaurant binnenkan of hulp nodig heeft om naar het toilet te gaan. Van welke beschermende en risicofactoren is er sprake? Vermeld telkens of het om het micro-, meso- of macroniveau gaat. L. De Mot Pagina 10 van 12  Orthopedagogiek Beschermende factoren: __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ Risicofactoren: __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ We zullen in de volgende hoofdstukken dieper ingaan op kindfactoren die de opvoeding kunnen bemoeilijken. Er zullen orthopedagogische modellen aangereikt worden om deze kindfactoren beter te begrijpen en er op te kunnen inspelen (micro- en mesoniveau). Het mesoniveau inclusief onderwijs zal behandeld worden. Op macroniveau zullen we diversiteit op vlak van culturen verder bekijken. L. De Mot Pagina 11 van 12  Orthopedagogiek Bronnen: https://richtlijnenjeugdhulp.nl/kopp/risico-en-beschermende-factoren/inleiding/ https://www.nji.nl/gedragsproblemen/risico-en-beschermende-factoren https://journal- archive.aup.nl/pedagogiek/vol_20_nr_1__risicofactoren_voor_kwaliteit_van_de_opvoeding.pdf www.antropia.be https://senso-care.nl/wat-is-orthopedagogiek L. De Mot Pagina 12 van 12