Psychology PDF
Document Details
Uploaded by Deleted User
Tags
Summary
This document provides an overview of different psychological concepts. It details various schools of thought, including Gestalt psychology, behaviorism, and humanistic psychology. Keywords such as motivation, emotion and conflict are covered.
Full Transcript
адамдар мен жануарлардың мінез- құлқы мен Психология ғылымы нені зерттейді психикалық процестерін...
адамдар мен жануарлардың мінез- құлқы мен Психология ғылымы нені зерттейді психикалық процестерін зерттейтін ғылым Психология ғылым ретінде дамуы неше кезеңді 4 құрайды М. Гештальтпсихология бағытының өкілдері Вертгеймер, В.Келер, К. Коффка Э. Торндайк, Б.Ф. Бихевиоризм бағытының өкілдері Скиннер, Дж. Уотсон А. Маслоу, К. Гуманистік психология бағытының өкілдері Роджерс, Г. Олпорт Уотсон, Торндайктың тұжырымдамасы бойынша Мінез-құлық туралы психология ғылымы ғылым Бақылау, эксперимент, әңгіме, тест, сауалнама – Зерттеу әдістеріне қандай әдістерге жатады Субъектінің қажеттілігін қанағаттандыруға байланысты қандай да бір іс-әрекетке итермелейтін Мотив түрткі Адамның мінез- құлқын, оның бастамасын, бағытын, белсенділігін Мотивация сөзінің анықтамасы түсіндіретін, оның туындау себептерін сипаттайтын психологиялық феномен Адамның өз бетінше жақсы болуға ұмтылуы, идеалға жақындауға тырысуы, өз бойында жақсы Өзіндік мотивация қасиеттер пайда болуы үшін еңбектенуі, оқып- үйренуі үшін қажетті феномен Латын тілінен аударғанда «конфликт» сөзі нені қақтығыс білдіреді: Биологиялық, Мазмұнына қарай мотив түрлері әлеуметтік, рухани Мотивтің саналылық дәрежесіне қарай түрлері Саналы, бейсаналы Маңыздылық дәрежесіне байланысты мотив Негізгі, қосалқы түрлері Л.И. Божович тұжырымында тұлғаның Тұлғалық-қоғамдық, адамгершілігі, бағыт-бағдары және тұлғаның эгоистік және қойылым қағидаттары бойынша мотив түрлері қоғамдық мәнді Сыртқы құбылыстармен емес, оның іс-әрекеті мен Ішкі мотив субъектінің өзіндік мотивтеріне негізделген Адамның қажеттіліктеріне Тұрақты мотив негізделген, себебі ол көмекші күштерді керек етпейді құбылыстар мен жағдайлардың «Эмоция» ұғымына С.Л. Рубинштейннің берген қажеттіліктерге тұжырымын көрсетіңіз қатынасын тікелей бастан кешіру түрінде психикалық көрінісі Реттеушілік, ынталандырушылық, қорғаныстық, Эмоцияның қызметі экспрессивтік, сигналдық, бағалаушылық, бұл – Адамды қоршаған шындықты және қандай да бір оқиғаға қатынасын бейнелеуден басқа, адамның Реттеушілік мінез-құлқын басқаруда, реттеуде маңызды рөл атқаратын эмоцияның қызметі Адамға төнген шынайы немесе жалған қауіп туралы ақпарат беруде маңызды рөл атқаратын Қорғаныстық эмоцияның қызметі Сыртқы көрініс арқылы адамның басқа адамға жай күйін хабарлауда маңызды рөл атқаратын Сигналдық эмоцияның қызметі Стеникалық және Белсенділікке әсеріне қарай эмоцияның түрлері астеникалық эмоция Қарапайым және Қажеттілік сипатына қарай эмоция түрлері күрделі эмоция Эмпатияны алғаш зерттеген АҚШ психологі Э. Титченер Эмоцияны басу, Эмоцияларды реттеу тәсілдерінің трансформация, классификациясын көрсетіңіз реакция Адамның жеке даралық ерекшеліктеріне жатады: темперамент, мінез, қабілет Адамның саналы түрде алға қойған мақсатқа жету үшін жұмсалатын жан қуатының белсенділігін Ерік және өзінің мінез-құлқын меңгере алу қасиеті Адамның мақсаттарға жету кезінде қиындықтар мен кедергілерді жеңуге бағытталған саналы түрде Ерік бақыланатын әрекеттері «Стресстен қорқудың қажеті жоқ, стресс тек өлген Г. Селье адамдарда болмайды», деген ғалым Мазасыздық, Стресстің даму кезеңдері қарсылық және сарқылу кезеңі Мәселені саналы түсіне білу, адекватты мақсат қою және осы мақсатты жүзеге асыру үшін тиімді Шешім қабылдау құралды іріктеуде көрінетін күрделі ақыл-ой процесі «Ренжулі немесе өкпелі адам улы затқа толы» Конфуций кімнің ойы Стрессті тудырушы кез-келген фактор қалай Стрессор аталады Тоқтамға келгіштік, мақсаттылық, дербестік, табандылық, ұстамдылық, тәртіптілік пен Ерік сапалары жинақылық, батылдық пен ерлік, - бұл Бихевиоризм бағытының зерттеу объектісі: Мінез-құлық Адамның алдына көптеген мақсат қоя отырып, барлығы бірдей маңызды болуына орай, оның ішінен қайсысын бірінші орындауға әрекет жасауда Мотивтер күресі көрінетін таңдау жасау мен шешім қабылдау қиыншылығынан туындайтын құбылыс Темперамент туралы алғашқы ой-пікірлер бастау Гиппократтан алады Рим дәрігері Гален темпераменттің неше типін 13 анықтады Неміс анатомы Гейне адамның темпераменті неге Жүйке тонусына байланысты деп зерделеді Ми қабықшасындағы Орыс антропологы Н.Л. Зеланд адамның молекулярлық темпераменті неге байланысты деп зерделеді қозғалысына Адамның қан тамырларының жуан немесе жіңішке болуына орай қанның қозғалысы жылдам немесе Орыс педагогы П.Ф. баяу болады, темперамент осыған байланысты Лесгафт деген ойды кім айтты Холерик, сангвиник, Темперамент типтері флегматик, меланхолик Әр адамның өзіндік адамгершілік қасиеттері мен Аристотель адамгершілік ойлары болады» деген Ұзақ уақыт бойы (1645-1696 жж) зиялы қауымның Француз жазушысы мінез-қылықтарын бақылай келе, мінездің мыңнан Ж. Лабрюйер аса типтік қасиеттерін сипаттаған Неміс психиатры «Екпінді тұлға» терминін кім енгізді Карл Леонгард Темпераменттің психофизиологиялық негізі Жүйке жүйесі «Бір адамның бойында екі "Мен" бар бірінші "Мен" – өзім үшін, екінші "Мен" – басқа адамдар И. Гофман үшін» - деген тұжырым жасаған ғалым «Құндылықтың болуы немқұрайлықтың көрінісі емес, керісінше, адам үшін, оның өмірі үшін С.Л. Рубинштейн әлемнің әр түрлі маңызды қырлары мен аспектілері» тұжырымының авторы Халықаралық конфликт жекеленген мемлекеттер арасындағы конфликт Адамның мақсаттары мен сол мақсатқа жетуге жетелейтін жолдары арқылы көрінетін адамдардың Жеке құндылықтар жақсы өмірге және оңтайлы мінез-құлыққа деген сенімдері Белгілі бір бағытты, мақсатты, жүйелі ұлттық Рухани-адамгершілік көзқарасты, мінез-құлықтағы адамдық тәртіп пен құндылық рухани дағдыны қалыптастыратын жүйе Бағдар теориясының негізін қалаушы Д.Н. Узнадзе У. Джемс бойынша тұлғаның қандай болғысы «Мінсіз Мен» келетіні туралы түсінігіне байланысты ұстанымы К. Роджерстің «Мен» концепциясындағы «Реалды Мен» шындықтағы шынайы сипаттамасы Адам табиғатынан жақсы және өзін жетілдіруге қабілетті, адамдар – саналы әрі даналы ой иесі, Тұлғалық құндылығы адамның мәнділігі өзін тұлғалық өсуге, шығармашылық жетілуге бағыттау, - бұл оның Құндылық - адам бойындағы жақсы қасиеттер мен Н.С. Әлқожаев имандылық, - деген ғалым Адамның өз құндылықтар иерархиясын саналы құратын, өз мүмкіншіліктерін болжап және оның Өмірдің мәні жүзеге асыруға ұмтылысынан көрінетін адамның өзінің өмірлік бағыттылығын түсіну – бұл, Д.Н. Узнадзенің тұжырымдамасы бойынша - адамның мінез-құлқын реттеуші негізгі механизм, Бағдар оның таңдау белсенділігі мен бағыттылығын анықтаушы феномен Өзіндік рахаттану және сезімнен рахат алу Гедонизм Е. А. Климов бойынша кәсіби өзін-өзі 2 анықталудың неше деңгейі бар Е. А. Климов бойынша кәсіби өзін-өзі Гностикалық және анықталудың деңгейлерін көрсетіңіз практикалық Мамандық таңдау актісі, сонымен қатар адамның Кәсіби өзін-өзі бүкіл өмір сүру жолында кәсіпқойлықты анықтау дамытудың динамикалық рәсімі Қажеттілікті қанағаттандыруда кездесетін қиыншылықтар, өмірлік іс-әрекеттерде Кедергі шектеулердің көрінуі Кәсіби деструкция кезінде көрінетін зейіннің тұрақсыздығы, есте сақтаудың төмендігі, ойлаудың Интеллектуалды баяулауы – қандай шаршаудың белгісі Ынтымақтастық, Кәсіби және тұлғалық жетістікке жетуге негіз эмпатия, әлеуметтік болатын коммуникативті қабілеттер жауапкершілік Экстремальді және эмоциялық жағымсыз факторлар әсерінен тұлғада пайда болатын Эмоциялық қажу эмоциялық күйзеліс, қысымдық күй Психиканың тәндік денеге әсері туралы ғылым Психосоматика Психофизиологиялық, Адам психикасының саулығын білдіретін үш жеке психологиялық, деңгей тұлғалық «Денені емдеуді науқастың жан-дүниесіне кері әсер ететін, психикалық жұмысын орындауға Гиппократ кедергі келтіретін себептерді жоюдан бастау керек» -деген Д. Давиденко денсаулықтың неше компонентін 4 анықтайды Жоғарғы, орташа, Психологиялық денсаулықтың деңгейлері төменгі Адамның креативтілікке, ортаға тұрақты бейімделушілігі, стрестік жағдайларды меңгеруге резервті күшінің болуы, шындыққа белсенді Жоғары шығармашылық қатынас жасаушылық позициясы психологиялық денсаулықтың қай деңгейі Адамның социумға толық бейімделген, бірақ біршама жоғары мазасыздығы байқалатын Орташа позициясы психологиялық денсаулықтың қай деңгейі Конфликт дамуының қай кезеңінде қақтығысты бастапқы кезеңі шешу мүмкіндігі жоғары: Адамның өз-өзімен және қоршаған ортамен Психологиялық үйлесімділігі, өзін-өзі басқара алуы, өзін-өзі реттеуі денсаулықтың негізі Ресей психологі және философы Г.Л. Тульчинский бойынша жетістіктің неше негізгі деңгейін 5 ажыратты Ақпарат алмасудан, сондай-ақ серіктестердің бір- бірін қабылдауы мен түсінуінен тұратын адамдар қарым-қатынас арасындағы өзара әрекеттің күрделі процесі 30-шы жылдарда Дейл Карнегидің айтуы бойынша адамдармен ортақ тіл адамның кез-келген жұмыстағы қаржылық, әл- табысуына, қарым- ауқаттық дәрежесінің 80-85 пайызы неге қатынасқа түсуіне байланысты Мақсаты, мазмұны, Қарым-қатынас аспектілері құралдары Қарым-қатынас барысында басқа адамды керекті және бөгет жасайтын объект ретінде бағалау Қарапайым арқылы көрінетін қарым-қатынас түрі Әсер етудің әр түрлі әдіс-тәсілдер қолдану арқылы сұхбаттасушыдан пайда алуға бағытталған қарым- Манипуляциялық қатынас түрі Қарым-қатынастың тәсілі мен мазмұны алдын-ала белгіленіп қойған әлеуметтік орнына қарай Ресми-рөлдік анықталатын қарым-қатынас түрі Формальді қарым-қатынас, шынайы емес, жасанды түрде, түсіністік танытпай жалған ілтипаттылық Маска контактісі көрсету арқылы көрінетін қарым-қатынас түрі Өзара қызығушылықтары, артықшылықтары ескеріле отырып, сөздерге сәйкес реакция Рухани білдіруде көрінетін қарым-қатынас түрі Көшбасшылықтың үш стилін анықтаған К. Левин Қарым-қатынасқа түсетін адамдар саны бойынша тұлғааралық, жеке, қарым-қатынас түрлері топтық Қарым-қатынас процесіндегі адамдардың бірін- қарым-қатынастың бірі қабылдауы перцептивті жағы Қарым-қатынас барысында басқа адамды эмоционалды қабылдау, оның ішкі әлеміне ену, эмпатия оны барлық ойларымен және сезімдерімен қабылдау қабілеті Жекелеген жағдайларда ғана емес, бүкіл өзара әрекеттесу процесінде басқа адамның күйіне бірден жоғары ену мүмкіндігімен ерекшеленетін эмпатияның даму деңгейі Қарым-қатынас барысында басқа адамның уайымын аралық бөлісу – эмпатияның қандай орташа деңгейде дамығандығын көрсетеді Әңгімелесушімен сөйлесе отырып, адамның күйіне, ниетіне немқұрайлылық таныту - төмен эмпатияның қандай деңгейде дамығандығын көрсетеді Қарым-қатынас барысында өзін әңгімелесушіге идентификация ұқсату, өзін соның орнына қоя білу Қарым-қатынас барысында өзінің эгоцентризмін жеңе алу қабілеті, басқа ықтимал көзқарастарды децентрация ескеріп, қабылдай алу Басқа адамды қабылдау кезінде, симпатияның туындауы, үйлесімділікті, сүйіспеншілікті аттракция тартымдылықты, бауырбасушылықты сезіну, осы арқылы қарым-қатынас жағымды бола түседі Кез-келген адамның өзінің жеке даралығын көрсетуде оның барлық көптеген мәдени формаларындағы қарым-қатынас ерекшеліктеріне толеранттылық сыйластықпен қарау, адекватты қабылдау, дұрыс түсіну Өзін-өзі тануға, өзіндік эмоциялары мен сезімдерін түсінуге, өзінің қабілеттері мен мінез-құлық рефлексия ерекшеліктерін танып-білуге бағытталған ақыл-ой процесі Адамдар тобыры мен оның әсері туралы жан- жақты зерттеп, француз ғалымы, әлеуметтік Густав Лебон психолог Әсер етуді мелодрамалық құбылыс ретінде Стивен Карпман сипаттаған Психологиялық әсер етудің формалары Ашық және жабық Үлгі тұтатын адамның қылықтарын тікелей қайталау нәтижесінде болатын үйрену түрінде еліктеу көрінетін әсер ету механизмі Адамның ой-пікірін, көзқарасын, қалауын өзгертуге бағытталған дәлелді өтініш жасау көндіру түрінде көрінетін әсер ету механизмі Азды-көпті тікелей басқа біреудің ойына, сезіміне, эмоциясына психикалық сферасына және психофизиологиялық күйлеріне дағдыландыру, сендіру мүмкіндігінше сын және пайымдауларға орын болмайтындай етіп әсер ету механизмі Сендіру түрлері Тікелей және жанама Адамдарға нақты жағдайға байланысты әдейі жаңылыстыратындай ақпараттандыру арқылы жалған ақпарат тарату психологиялық әсер ету тәсілі Қоғамдық санаға әсер ету мақсатында халықтың белгілі бір топ арасында ақпарат күшіне қауесет байланысты өздігінен туындайтын немесе әдейі бір адамның жалған ақпаратты таратуы Шынайы немесе ойдан шығарылған қауіптілік жағдайында немесе белсіздік жағдайында адамның қорқынышын күшейту арқылы адамдардағы қорқыту мазасыздық, депрессия немесе апатия күйін тудыру арқылы әсер ету тәсілі Тұлғаның кейбір жеке жағымды қасиеттері оның толық бейнесін жағымды етуге итермелейді, содан кейін адам туралы жалпы жағымды әсері оның ореол эффектісі жеке қасиеттерінде жағымды бағалауға ауысады, - бұл Адамдарды жақындататын, біріктіретін, бірлескен іс-әрекетке итермелейтін сезімдер негізінде конъюктивті көрініс көрінетін тұлға аралық қатынас сипаты Адамдарды бір-бірінен алыстататын, бірлескен іс- әрекеттен қашқақтататын сезімдер негізінде дизъюнктивті көрініс көрінетін тұлға аралық қатынас сипаты «Ақпарат көп болған сайын оның мағынасы жоғала А. Кончаловский түседі» кімнің тұжырымдамасы гностикалық, А.Бодалев бойынша қарым-қатынас құрылымы аффективті, практикалық коммуникативтік, Г. Андреева бойынша қарым-қатынас құрылымы интерактивті, перцептивті Б. Ломов бойынша қарым-қатынастың маңызды 3 неше функциясы бар ақпараттық, Б. Ломов бойынша қарым-қатынастың маңызды реттеушілік, қандай функциялары бар аффективтілік «Адам үшін қоғамда өз бетімен назардан тыс қалу және басқалардың оны мүлде байқамауы – ең ауыр У. Джеймс жаза» тұжырымының авторы Әлеуметтік конфликтілердің шығу себептері- бірінші кезекте ата-ана тарапынан тілектестіктің Карен Хорни жетіспеушілігінен деп дәлелдеген ғалым Әлеуметтік конфликтілердің туындау себебін «тұлға - орта» қатынастарында ауытқудың пайда болуы Джордж Мид салдарынан адамда ішкі үйлесімсіздік пен жайсыздықты сезіну негізінде түсіндірген конструктивті, Конфликтінің функциялары деструктивті Топаралық өшпенділік туралы алғаш рет зерттеген Г. Лебон Нақты немесе ойдан құрастырылған себептерге байланысты туындаған әр түрлі адамдардың конфликтілі жағдай қызығушылықтарының қақтығысы Конфликт тудыруы мүмкін сөздер, әрекеттер конфликтоген немесе әрекетсіздік Субъектілердің әлеуметтік мәртебесі бойынша көлденеңінен, тігінен, көрінетін конфликт түрлері аралас Түрлі ұлттардың, этникалық топтардың арасында тәуелсіздікке, саяси билікке ұмтылуға, жер дауына, ұлтаралық конфликт діни, этникалық кемсітушілікке, т.б. себептерге байланысты туындайтын конфликт Қарсыластар күресінің күрт күшеюі эскалация Жасырын немесе конфликт алды кезеңі латентті кезең Конфликтіні шешуге қатысатын маманданған медиатор делдалды қалай атаймыз: Б. Паскаль, М. Адамдардың мінез-құлық манипуляцияларының Монтень, М. саласын зерттеу қажеттілігі туралы алғашқы Монтескье, Т. ескертулерді жасағандар Макиавелли Адамдарды психологиялық басқару мәселесін қай Сенека, Честерфилд, ғалымдардың еңбектерінде егжей-тегжейлі Гете, Карнеги қарастырған белсенді араласу, Конфликт кезіндегі мінез-құлық позициялары нейтралитет, қашу Конфликтінің болуы мүмкін немесе конфликтінің конфликтілерді туындауына әсер ететін конфликтілердің болжау себептерін анықтауға бағытталған ой Конфликтілерді жеңілдетуге және шектеуге, оны конфликтілерді шешу бағытында дамуын қамтамасыз етуге реттеу бағытталған басқару қызметі Конфликтілердің аяқталуымен байланысты басқару конфликтілерді шешу қызмет түрі, жанжалды басқарудың соңғы кезеңі Конфликт кезінде өзіне көпшіліктің назарын аударғысы келетін, басқалардың көзіне жақсы көрінгісі келетін, адамдар оған қалай қатынас Демонстративті тип жасаса, солай қайтаратын, көбінесе конфликтінің қайнар көзі болып табылатын мінез-құлықтық моделі Конфликт жағдайында кооперацияның да, өзінің де мақсаттарына жетуге де ұмтылысының Қашу стратегиясы болмауынан көрінетін пассивті мінез-құлықтық стратегия Конфликт жағдайында екі тараптың да мүдделері Ынтымақтастық мен қызығушылықтарын ескере отырып шешім стратегиясы қарастыру стратегиясы Адамдардың бір-бірімен ақпарат алмасу үшін қарым-қатынасқа бағытталған әлеуметтік әрекеттің Коммуникация бір түрі Әлеуметтік интеллектіні тұлғааралық қатынастарда адамның көрегендікті, даналықты көрсете білу Эдвард Ли Торндайк қабілетімен сипаттаған ғалым "Әлеуметтік интеллект" ұғымын алғаш рет 1920 жылы Э. қолданған Торндайк Вербалды коммуникация ненің көмегімен жүзеге тіл асады: Адамның қарым-қатынас шеберлігін, адамдарды басқару ептілігін, кез-келген мәселені бақылауға Жоғары алу мүмкіндігін көрсететін әлеуметтік интеллект деңгейі Адамның қарым-қатынас шаблондармен әрекет етуін, күнделікті өмірлік жағдайлардағы Орташа тиімділікті қолдануын көрсететін әлеуметтік интеллект деңгейі Имидждеу технологиясында әртүрлі факторларды Фейсбилдинг ескере отырып, тұлға бейнесін құру Басқа адамға немесе адамдар тобына қандай да бір Имидж әсер қалдыру үшін адамның өзі жасайтын бейнесі вариативті, Іскерлік келіссөздерде қолданылатын әдістер интеграция, тепе- теңдік Әңгімелесушінің монологы аясында айтылғандары бойынша қорытынды тұжырымдар жасауда Түйіндеу көрінетін белсенді тыңдау әдісі Қақтығыстардың жағымсыз жағдайларын алдын алу және даму заңдылықтарын, оны шешу және конфликтология жою әдістерін зерттейтін ғылым Өзін-өзі бақылау әдісі интроспекция Объективті дүниенің субъективті бейнесі: Психика Зерттеудің жоғары нақты нәтижелерін сипаттайтын Лабораториялық әдіс: эксперимент Тек адамға ғана тән психикалық бейнелеудің Сана жоғары формасы: Топтағы өзара қарым-қатынасты психологиялық Социометрия зерттеу әдісі: Адамның қоғамдағы мінез-құлық заңдылықтарын Әлеуметтік зерттейтін психология саласы: психология Психиканың онтогенезде түрлі жасқа байланысты Жас ерекшелік даму ерекшелігін зерттейтін психология саласы: психологиясы Қажеттіліктер пирамидасын құрастырған ғалым: А. Маслоу "Жетістікке жету мотивациясы" теориясын кімдер Д.Макклелланд, Дж. ұсынды: Аткинсон, Х. Хекхаузен Мотивтердің негізгі функциялары Ынталандыру, бағыттау, реттеу Эмоция түсінігінің мәні: тітіркендіру, толқу Өзге адамның эмоциялық күйін сезіну және Эмпатия жанашырлық таныту: Эмоциялар мен сезімдер адамның іс-әрекет Стеникалық және белсенділігіне ықпал етуіне қарай бөлінеді: астеникалық Эмоциялық интеллект түсінігін енгізген Л. Гарднер американдық психолог: Д.В. Люсин бойынша эмоциялық интеллект: өзінің жəне өзгенің эмоцияларын түсіну жəне оларды басқара білу Кез-келген ерік әрекетінің қорытынды кезеңі: Тоқтамға келген шешімді орындау Түрлі тілектердің қарама-қайшылығы дегеніміз: Мотивтер күресі Қажетті жағдайларда мүмкін болатын көп Шешім қабылдау мақсаттардың ішінен ең тиімдісін таңдай білу жағдайы: Мейлінше ұзақ уақыт бойы қиындықтарды жеңе Табандылық отырып, оған қатысты әрекеттерді қадағалап, жоспарланған нәтижеге бағыттап отыратын психикалық жағдай: Ерік сапалары: Табандылық, ұстамдылық, тоқтамға келгіштік Бұл ұғымды канадалық ғалым Ганс Селье енгізген: Стресс Адамда стрестік күйдің даму кезеңдері: мазасыздық, қарсыластық және қажу Стресстің негізгі түрлері: Эустресс және дистресс Эустресс дегеніміз: жағымды стресс Дистресс дегеніміз: жағымсыз стресс Экстраверсия, интроверсия түсініктерін енгізген: К. Юнг Жүйке жүйесі әлсіз, тіпті әлсіз тітіркендіргіштерге Меланхолик жоғарғы сезімталдылық көрсететін темперамент типі И.П.Павлов бойынша күшті, ұстамды, қозғалғыш сангвиник темперамент типі Конституциялық типологиялар теориясын негізін Э. Кречмер салушы ғалым Темпераменттың физиологиялық негізін ғылыми И.П.Павлов тұрғыда дәлелдеген Темперамент туралы алғашқы ой-пікірді Гиппократ қарастырған ежелгі грек ғалымы Адамның негізгі іс-әрекет түрлерін атқарумен Жалпы қабілеттер байланысты қабілеттері: Қабілеттің дамуының туа біткен, физиологиялық Нышан негізі болатын: Нышандардың нәтижесінде туындайтын қабілеттің дарындылық жоғарғы түрі: Тұлғаның өзін, өз мүмкіндіктері мен қажеттерін Өзін-өзі бағалау бағалауы ол: Конфликттен кету талпынысымен ерешеленетін қашу конфликтідегі мінез-құлық стратегиясы Адамның өз кәсіби қабілеттерінің даму деңгейі мен Кәсіби өзін-өзі бағытын ұғынуы: анықтау Кәсіби өзін -өзі анықтаудың гностикалық және Е.А. Климов практикалық деңгейлерін ажыратып көрсеткен ғалым: Созылмалы күйзелістен пайда болатын және Кәсіби жану адаммен жұмыс жасайтын маманның тұлғалық және эмоциялық күш-қуатының сарқылуы: Кез-келген нысанның немесе құбылыстың Өмірдің мәні мақсатын анықтайтын негізгі идея: Парасатты ой мен логикалық әдісті практикалық Прагматизм істермен астастыруға тырысып, тәжірибеге жүгінетін: Адамның өз өмір жолын, мақсаттарын, Тұлғаның өзін-өзі құндылықтарын, әдептілік нормаларын, болашақ анықтауы мамандығы мен өмір жағдайларын өзінше таңдауы: Тұлғаның іс-әрекетін бағдарлайтын және нақты бар Тұлғаның жағдаяттан біршама тәуелсіз, орнықты түрткі- бағыттылығы ниеттер жиынтығы: Эмоционалдық қажу, деперсонализация және Кәсіби қажу кәсіби жетістіктердің редукциясын құрайтын, көпкомпонентті феномен: Психосоматика терминін енгізген ғалым: Хайнрот Қарым-қатынастың жақтары: коммуникативті, интерактивті, перцептивті Адам психикасы ерекшеліктерінің дене Психосоматика ауруларына және дене ауруларының психикаға әсер етуін зерттейтін медициналық психологияның саласы: Адамның психикалық іс- әрекетіне қолайлы жағдай Психогигиена жасайтын, оның психикалық денсаулығын сақтап және нығайтатын шаралар кешені: Қоршаған орта жағдайларына бейімделу: Адаптация Психикалық аурулардың және невроздардың Психопрофилактика алдын алу, үдетпеу шарасы: Қарым-қатынас мәселесін карастыратын Әлеуметтік психологияның саласы: психология Коммуникацияның вербалды емес құралдары сөз, тіл, сөйлеу «дене қозғалыс тілі», «ым-ишара тілі» Іс-әрекеттің түрлері ойын, оқу, еңбек