Noti tar-Reliġjon - Rabà u l-Ħames Sena PDF

Noti tar-Reliġjon Ir- Rabà u l-Ħames Sena Isem:_______________________ Klassi:_____ Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College Kapitli tar-Rabà Sena Insara Awtentiċi Sfidi Il-Bibbja: Il-Kelma tà Alla Għajnuniet Role Models Kapitli tal-Ħames Sena Għażliet fil-Ħajja Nimmaturaw Bħala Nsara Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 2 1.1 Insara Awtentiċi 1.1 Stima Personali: Kull bniedem għandu bżonn bażi fundamentali li jkollu l-istima personali tiegħu, sabiex b’hekk din tkun magħrufa u rispettata minn ħaddieħor. Kull min jaħseb li ma jiswa għal xejn iħoss li ħajtu hija falliment u faċilment jispiċċa f’diqa kbira. Aħna ma niksbux l-istima nfusna ħlief permezz tal-oħrajn. Wieħed iħossu stmat meta jħossu maħbub, għax min iħobbok qed jgħidlek biċ-ċar li jara valur fik. L-istima personali hija importanti ħafna għalina, li faċilment nistgħu nsibu nies li jispiċċaw jiftħru, jigdbu jew saħansitra jmorru fl-estrem tad-deterrent tagħhom biex ma jkunux inqas minn ħaddieħor. L-importanza tal-istima tagħna nfusna tidher ukoll mill- fatt li: Niġu offiżi jekk xi ħadd jinsulenta d-dinjità tagħna. Aħna ngħiru għal xi ħadd li hu aħjar minna. Meta nikbru, nibdew niskopru d-dinjità li għandna bħala nies ħielsa u responsabbli u għalhekk nippretendu li ħaddieħor jirrispetta d-dinjità tagħna. Rispett Personali Mentali Fiżiku 4 livelli tal-persuna umana Emozzjonali Spiritwali 4 livelli ta’ relazzjonijiet ma’ Alla miegħu nnifsu ma’ oħrajn man-natura Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 3 Kif nista’ nirrispetta lili nnifsi? Ma npoġġix lili nnifsi fil-periklu Insib ħin għalija nnifsi fejn nista’ nistrieħ u nirrifletti ftit fuq ħajti Nitkellem tajjeb fuqi nnifsi mingħajr ma niftaħar Nemmen fija nnifsi Inġib ruħi tajjeb ma’ ħaddieħor Nitgħallem ngħid: Le Nieħu paċenzja bijja nnifsi Nagħraf il-limiti tiegħi Nagħraf it-talenti tiegħi, kemm dawk materjali kif ukoll spiritwali Ngħix il-frott tal-Ispirtu s-Santu (Gal 5, 22). Ir-rispett lejja nnifsi huwa importanti għax jgħinni: nemmen fija nnifsi u li jkolli sens ta’ appartenenza fid-dinja li nħobb u naċċetta lili nnifsi li nżomm mal-valuri tiegħi li nsib il-milja u jkolli fiduċja fija nnifsi biex ma nqabbilx lili nnifsi ma’ ħaddieħor (midja soċjali) Persuna ta’ karattru sod ma tiġġudikax fuq dak li tisma’. Huwa importanti li nkun naf x'inhuma l-limiti tiegħi sabiex inkun nista' nippjana tajjeb biex insaħħaħ il-limitazzjonijiet tiegħi għas-suċċess. Il-mistrieħ huwa fattur importanti għall-benessru personali tiegħi, għandi bżonn; nagħmel ħin biex nanalizza l-emozzjonijiet tiegħi, l-aspetti tas-saħħa fiżika, mentali u soċjali tiegħi. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 4 1.2 L-Identità u l-Attitudni Nisranija: Bħala Nsara għandna nimxu fuq il-passi taʼ Ġesù, inxandru l-ħajja Nisranija b’għemejjel tajbin. Li nkunu nsara jfisser li aħna dixxipli ta’ Kristu; nimpenjaw ħajjitna biex nimxu warajh. Kristjan veru huwa segwaċi u imitatur attiv taʼ Ġesù li jaħdem biex ‘jilbes lil Ġesù Kristu’, biex jimxi u jmexxi ħajtu bħalma għamel Ġesù meta kien fuq l-art. Karattru Nisrani Skont l-Iskrittura, il-karattru Kristjan jinkludi li nfittexx u nsegwi il-verità, it-tjubija, it- tjieba, l-imħabba, il-ferħ, il-paċi, il-ġentilezza, il-qalb tajba, il-paċenzja, il-perseveranza, l-umiltà, l-umiltà, il-kontroll personali, il-kompassjoni, il-gratitudni, il-maħfra, il- kuntentizza, u l-għaqda. Kwalitajiet ta’ nisrani veru Imħabba għal Alla. Indiema mid-dnub. Umiltà ġenwina. Devozzjoni lejn il-glorja t’Alla. Talb kontinwu. Imħabba altruista (imħabba għal Kristjani oħra) Separazzjoni mid-dinja materjali. Tkabbir spiritwali. Issir Kristjan veru billi Li temmen li Ġesù Kristu huwa l-Iben etern ta’ Alla li miet fuq is-salib għas-salvazzjoni tiegħek. Ġesù bħala t-tieni persuna tat-Trinità Qaddisa. Ngħoġbu lill-Mulej Ġesù Kristu billi nisimgħu dak li qalilna permezz tal-Kelma Mqaddsa ta’ Alla u permezz tat-tħeġġiġ tal-Ispirtu s-Santu ta’ Alla.... Inħobb bħal Ġesù.... Ngħix bħal Ġesù. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 5 Biex wieħed jikber, jimmatura u jgħix bħal Kristjan veru, għandhom jiġu osservati ċerti drawwiet għal saħħa spiritwali tajba. 1. Aqra l-Bibbja tiegħek kuljum.... 2. Tgħallem is-sigriet tat-talb.... 3. Tistrieħ u tiddependi kontinwament fuq l-Ispirtu s-Santu.... 4. Attendi l-knisja regolarment.... 5. Kun Nisrani li jagħti xhieda.... 6. Ħalli l-imħabba tkun il-prinċipju li jmexxi ħajtek.... 7. Kun nisrani ubbidjenti. Regola tad-Deheb, preċett fl-Evanġelju ta’ Mattew (7:12): “Mela dak kollu li tridu li l- bnedmin jagħmlu lilkom, agħmluh ukoll intom lilhom; għax din hi l-Liġi u l-Profeti.” Din ir-regola ta’ kondotta hija sommarju tad-dmir tan-Nisrani lejn il-proxxmu u tiddikjara prinċipju etiku fundamentali. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 6 1.3 Nesploraw il-Valuri tal-Insara u Ngħixu l-Fidi: In- Nisrani huwa persuna pożittiva Il-kelma t’Alla tgħinna nnavigaw il-ħajja fuq l-art u nuru l-imħabba Tiegħu lid-dinja. Billi niffukaw il-ħsibijiet tagħna fuq dak li hu tajjeb, nafdaw f’Alla, inħaddnu l-paċi, inrawmu qalb ferrieħa, insibu l-ferħ f’kull jum, u nistinkaw biex insibu l-ferħ fis-sitwazzjonijiet kollha, nistgħu nikkultivaw attitudni pożittiva dejjiema. San Franġisk t'Assisi In-Nisrani huwa rikonoxxut mill-azzjonijiet tiegħu. San Franġisk t’Assisi huwa qaddis umli li dejjem fittex ir-rieda ta’ Alla u ħabb lil kulħadd kien min kien, anke meta għamlulu l-ħsara. It-talb għall-paċi ta’ San Franġisk jiggwidana kif bil-grazzja ta’ Alla, nistgħu nkunu Nsara awtentiċi. Li jien inkun strument (il-mezzi), tal-paċi Li tkun persuna li taħfer Li jkollok tama Li tkun persuna li tgħid il-verità, sbuħija, kun pożittiv Li tkun persuna ferħana, u tapprezza l-ħajja Li tkun persuna li turi ħniena ma’ ħaddieħor, turi empatija Li tħobb lill-oħrajn kif inhuma Li tagħti mingħajr ma tistenna xejn lura Immut għalija nnifsi – ma npoġġix lili nnifsi l-ewwel Li niżra’ l-imħabba. Fost l-oħrajn, ngħixu dan il-valur billi ngħinu, nitkellmu b’rispett għall-oħrajn, naħfru, ma nipparteċipawx fil-‘gossip’ Meta naħfer, naqta’ l-katina li żżommni marbut mal-persuna l-oħra li weġġgħatni. Meta naħfer, nirċievi t-tgħanniqa ta’ Alla l-Missier. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 7 Intom l-idejn u s-saqajn...Intom il-fomm u l-għajnejn ta’ Ġesù Santa Tereża ta’ Avila Santa Tereża ta’ Avila (Spanja), kitbet poeżija li permezz tagħha turina li, peress li Ġesù m’għadux magħna fiżikament bħala bniedem, issa hemm int li permezz tal-ġisem ħaj tiegħek tista’ taqdi lil persuni oħra. F’din il-poeżija, Santa Tereża tispjega kif “int” issa qiegħed fil-post ta’ Ġesù fid-dinja. Dawk l- affarijiet li int se tagħmel b’ġismek u li permezz tagħhom se tgħin lill-oħrajn, ikun bħallikieku Ġesù nnifsu qed jagħmilhom – Ġesù għandu bżonnok. Idejk - permezz tagħhom tkun qed tgħin lil xi ħadd; jew tkun qed tgħannaq lil xi ħadd li għandu bżonn tgħanniqa; jew tkun qed tagħti l-karità...dawn huma idejn Ġesù, Riġlejk – b’riġlejk tista’ ttella’ tagħbija li anzjana ma tistax iġorr; jew se tgħaġġel lejn xi persuna li waqgħet mal-art u qed tfittex l-għajnuna...dawk ir-riġlejn huma ta’ Ġesù permezz ta’ saqajk, Qalbek – int li tħobb lil xi ħadd, forsi xi ħadd li weġġgħek, li qal xi ħaġa fuqek, imma int taħfirlu u tħobbu...din il-qalb hija ta’ Ġesù permezz ta’ qalbek. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 8 Sejħiet differenti Kulħadd huwa msejjaħ biex iħobb imma mhux kulħadd bl-istess mod. a. Ir-reliġjużi - (infermiera jew patrijiet) iħossuhom imsejħin biex ma jintrabtux ma’ persuna oħra fiż-żwieġ (ċelibat/verġinità) biex qalbhom u ħajjithom tkun għal kollox għal Alla u għall-bnedmin. b. Saċerdoti – għandhom l-ordni sagri – huma wkoll ma jiżżewġux biex joffru s-servizz tagħhom fil-Knisja. Imsejħin ikunu Kristu ieħor b’mod speċjali ħafna għall- poplu ta’ Alla. c. Lajċi – il-maġġoranza jiżżewġu u jrabbu familja, oħrajn ma jiżżewġux għas-saltna ta’ Alla – inklużi dawk tal-Museum. L-importanti hu li fil-ħajja nsib x’inhi t-triq li Alla qed isejjaħli għaliha biex f’din it-triq jien inkun fil-milja tiegħi u nħobb kemm nista’! Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 9 1.4 Id-dinjità li tagħtina l-Magħmudija: Il-bniedem jilħaq il-milja tiegħu meta jsir jibaħ lil Kristu. Din ix-xbieha ta’ Kristu hija ffurmata fina għall-ewwel darba mill-Ispirtu s-Santu fil-Magħmudija. Simboli tal-Magħmudija ilma – jeqred id-dnub u jagħtina ħajja ġdida. libsa bajda – aħna nilbsu Kristu. xemgħa – mixgħula mix-xemgħa tal-Għid; id- dawl ta’ Kristu Rxoxt għadda fi tarbija. żejt – magħżul għal Alla, il-preżenza tal-Ispirtu s-Santu fina. * Fil-qedem il-Magħmudija kienet issir b’immersjoni totali fl- ilma. Is-simboliżmu tal-inżul fl-ilma kien aktar evidenti, meta l-katekumenu kien jiżel fil-battisteru minn taraġ fl-ilma u jitla’ minn ieħor). Katekumenu: il-persuna li tkun se titgħammed. Battisteru: il-post tal-Magħmudija (illum il-ġurnata jintuża baċin tal-ġebel jew tal-irħam kbir fuq kolonna). Fil-Magħmudija l-Ispirtu ta’ Alla jagħti l-identità vera u l-ogħla dinjità li qatt jista’ jkollu l-bniedem. Jagħti dinjità bħala: Ulied Alla Aħwa ta’ Kristu Tempju tal-Ispirtu s-Santu Werrieta ta’ Alla L-Ispirtu nnifsu jixhed bl-ispirtu tagħna li aħna wlied Alla. Issa jekk aħna wlied, allura aħna werrieta - werrieta ta’ Alla u ko-werrieta ma’ Kristu, jekk tassew aħna nieħdu sehem fit-tbatijiet tiegħu sabiex aħna wkoll inkunu sehem fil-glorja tiegħu. (Rumani 8:16-17) Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 10 i.Il-Kisba tal-istima ta’ wlied Alla: Issa nsejħu lil Alla “Abba” li jfisser ‘missier/pa’. Il-valur tiegħi hu ta’ iben/bint Alla! ii. Nieħdu l-istima tal-aħwa ta’ Ġesù: Skont San Pawl, dak li jagħmel l-Ispirtu għalina fil- Magħmudija hu li aħna nkunu magħqudin fil-mewt u l-qawmien ta’ Kristu, biex imutu bħala lsir uman tal- ħażen u tad-dnub, biex nerġgħu nqumu fix-xbieha ta’ Kristu Rxoxt. Huwa għalhekk li bil-magħmudija lbsinna lil Kristu. Għalhekk, aħna ħutna Kristu. iii. Tempji tal-Ispirtu s-Santu: “Tafu li ġismek hu tempju tal-Ispirtu s-Santu li hu fik?” (1 Korintin 6:19). Din hija wkoll ir- raġuni għaliex il-ġisem mejjet ta’ Nisrani huwa inċennat mill-Knisja. Din hi r-raġuni għaliex l-abbati, wara li l-qassis jinċensa l-artal, jinċensja lill-insara kollha fil-Knisja – għax huma tempju ta’ Alla daqs katidral u aktar. iv. Il-Kisba tal-istima tal-werrieta t’Alla: Dan il-wirt huwa s-Saltna ta’ Alla, li tibda fuq l-art u tkompli fis-sema meta nkunu ma’ Alla għal dejjem. Ma jkun jonqos xejn, it-tbatija kollha tispiċċa u anke l-mewt. Dak li nistgħu nduqu biss fid-dinja, il-Magħmudija u l-Griżma huma bħal garanzija li se tkun tagħna lkoll għal dejjem. Għalhekk, il-Kristjan jiret mingħand Alla. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 11 1.5 Perseveranza fit-Talb u Tagħlim minn Ġesù Ġesù kien persuna li jitlob, hu talab biex jikkomunika ma’ Alla u jfittex il-preżenza ta’ Missieru. Talab kull darba li kien se jieħu deċiżjonijiet kbar, bħall-għażla tal-Appostli, il-fejqan ta’ xi ħadd, meta bierek il-ħobż u l-inbid u talab għad-dixxipli fl-Aħħar Ċena. Talab fil-ġnien taż-żebbuġ qabel il-passjoni tiegħu u fuq is-salib meta kien imsallab. Ġesù għallimna kif nitolbu. Is-sitt passi li Ġesù jidentifika f’dan l-eżempju ta’ talb jinkludu: 1. Nindirizzaw lil Alla bħala Missierna. 2. Infaħħruh. 3. Nirrikonoxxu l-pjan u l-kontroll ta’ Alla. 4. Nitolbu lil Alla għal dak li għandna bżonn. 5. Nistqarru dnubietna u nindmu. 6. Nitolbu l-protezzjoni u l-appoġġ ta’ Alla. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 12 2 Tipi ta’ Talb Talb Spontanju Talb Miktub Talb Miktub: huwa dak it-talb li aħna mgħallma niftakru u nirrepetu bl-amment. Bħall- kredu, it-Talb tal-Mulej, it-talb ta’ qabel l-ikla u talb ieħor. Talb bil-miktub huwa kollu meħud u mibni fuq il-kelma ta 'Alla. Talb Spontanju: huwa dak it-talb li ġej mill-qalb. Int qed tilħaq lil Alla biex tgħaqqad miegħu u taqsam il-ħsibijiet, l-esperjenzi u s-sentimenti intimi tiegħek. Meta niftħu qalbna fit-talb (nerfgħu qalbna u moħħna) fis-sitwazzjonijiet li ngħaddu minnhom, inkunu qed niftħu bieb biex nagħtu ċans lil Alla jaħdem f’ħajjitna, imexxina u jġiegħelna nesperjenzaw l-imħabba tiegħu. It-talb huwa bħal meta tiltaqa’ mal-aqwa ħabib tiegħek, li lejh tħoss gratitudni, imħabba (tal-ħbieb), u fuq kollox fiduċja. Alla dejjem lest jismagħkom. Kif titlob spontanjament: Tkellem minn qalbek u aqsam it-tamiet u x-xewqat tiegħek kif ukoll l-inkwiet u l-problemi tiegħek. Tista’ titolbu għajnuna, direzzjoni, maħfra, jew fejqan. Tkun xi tkun fuq moħħok, ressqu lejh, agħraf li l-għerf u l-ħin Tiegħu huma akbar minn tiegħek. Tista’ tistaqsih xi jrid għalik. P - praise God for who he is and what he has done R - repent of the sin that is putting barriers between you and God A - ask for what you need Y - yield to God’s presence and will Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 13 L-ogħla t-talba perfetta hija ċ-ċelebrazzjoni tal-Ewkaristija – il- Quddiesa. Il-quddiesa hija talb ta’ radd il-ħajr. F’din it-talb nitolbu ma’ Kristu, permezz ta’ Kristu u fi Kristu għax f’kull quddiesa, huwa Ġesù nnifsu li qed jitlob għalina filwaqt li jġedded is-sagrifiċċju tiegħu għalina fuq is-salib u joħloq pont bejna u bejn Alla. Il-vokazzjoni ta’ kull Nisrani hija l-imħabba – il-bniedem inħoloq mill- imħabba għall-imħabba. Agape hija l-imħabba li biha Alla jħobbna u li biha jridna nħobbu lil xulxin. Agape hija imħabba disinteressata mimlija ġenerożità. Agape hija l- imħabba li biha t-tliet Persuni (tat-Trinità) iħobbu lil xulxin; hija l-imħabba li biha Ġesù ħabb lil kulħadd; hija l-imħabba li biha Ġesù jridna nħobbu lil xulxin. Il-ħajja nisranija tagħna hija kompluta meta nirċievu s-Sagramenti, li huma kollha grazzji (favur u qalb tajba) mogħtija lilna minn Alla l-Missier. Huma jsaħħu r-relazzjoni tagħna ma’ Alla u jgħinuna nikbru fit-tjubija u l-kompassjoni. Is-Sagramenti jagħtuna mod kif nirrelataw ma’ Alla matul it-tranżizzjonijiet tal-ħajja u jgħinuna nagħtu tifħir u qima lil Alla. Huma jgħinuna nrawmu, insaħħu, u nesprimu l-fidi tagħna. Permezz tas- sagramenti, Ġesù jibqa’ mal-poplu tiegħu, isaħħaħna, ifejjaq, jitmgħa, u jaħfrilna hekk kif niffaċċjaw l-isfidi tal-ħajja. Is-Sagramenti tal-Inizjazzjoni Is-Sagramenti tal-Inizjazzjoni huma l-Magħmudija, l-Ewkaristija (it-tqarbin), il- Griżma. Is-sagramenti tal-Inizjazzjoni Il-Magħmudija, il-Griżma tal-Isqof u l-Ewkaristija jqiegħdu l-pedamenti ta’ kull ħajja Nisranija. Il-fidili jitwieldu mill-ġdid bil-Magħmudija, imsaħħa bis-sagrament tal-Griżma tal-Isqof, u jirċievu fl-Ewkaristija l-ikel tal-ħajja ta’ dejjem. Permezz ta’ dawn is-sagramenti ta’ inizjazzjoni Kristjana, il-fidili jirċievu “bil-kbir it- teżori tal-ħajja divina u javvanzaw lejn il-perfezzjoni tal-karità.” Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 14 1.6 L-Atti tal-Ħniena “Kun ħanin bħalma hu ħanin Missierkom” Luqa,6,36 Id-don tal-ħniena huwa mwaqqaf fil-ħniena ta’ Alla lejna l-midinbin u huwa espress b’mod konsistenti b’kompassjoni li tista’ titkejjel. L-ispinta motivazzjonali bażika ta’ min jagħti l-ħniena huwa li jħoss u jirrispondi għall-bżonnijiet emozzjonali u spiritwali ta’ ħaddieħor. Hija l-abbiltà divina li tħoss il-weġgħa u tirrispondi għaliha bl-imħabba u l- fehim. Min jagħti l-ħniena huwa matur, ġentili u qalbu tajba. Il-ħniena hija waħda mill-karatteristiċi ta’ Alla u tinsab fit-tliet reliġjonijiet monoteistiċi: il-Ġudaiżmu, il-Kattoliċiżmu u l-Islam. Hemm 7 opri ta’ ħniena li huma kemm korporali kif ukoll spiritwali. Il-Papa Franġisku żied ieħor fejn jgħid li rridu nieħdu ħsieb in-natura, l-ambjent tagħna. Tal-Ġisem (Korporali) ▪ Itmà lil min hu bil-ġuħ ▪ Agħti jixrob lil min hu bil-għatx ▪ Agħti kenn lil min hu bla dar ▪ Libbes lil min hu għarwien ▪ Żur il- morda ▪ Żur il-ħabsin ▪ Idfnu l-mejtin Ħniena Ruħ (Spiritwali) ▪ Aghti parir tajjeb lill-ħosbenin ▪ Għallem lil min ma jafx ▪ Widdeb lill- midinbin ▪ Farraġ lill-imnikktin ▪ Aħfer il-ħtijiet ▪ Ħu sabar b’min idejqek ▪ Itlob lil Alla għall-ħajjin u għall- mejtin Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 15 1.7 Il-Qawwa tat-Trinità fil-Ħajja tan-Nisrani Alla huwa Trinità - 3 persuni f'Alla wieħed. Il-Missier li ħalaq kollox u għamel pjan biex isalva kull bniedem; L-Iben li wettaq il-pjan tal-Missier; L-Ispirtu s-Santu li jagħtina l-ħajja u l-qawwa li nħobbu kif iħobb Alla. Il-Kredu – talba ta’ fidi Żewġ istanzi Solenni fil-ħajja ta’ Ġesù msemmija mill-evanġelisti li jsemmu lil Alla bħala Trinità jinsabu fi; Il-Magħmudija ta’ Ġesù;” l-ispirtu ta’ Alla nieżel qisu ħamiema u ġej għal fuqu. U leħen mis-sema qal, ‘Dan hu Ibni, l-għażiż: fih sibt l-għaxqa tiegħi.’” It-Trasfigurazzjoni ta’ Ġesù fuq il-Muntanja Tabor, “sħaba kollha dawl għattiethom u minn ġos-sħaba nstemà leħen jgħid, ‘Dan hu Ibni għażiż, li fiħ sibt l-għaxqa tiegħi: isimgħu lilu.’” Bħala Nsara rridu ngħixu ta’ wlied il-Missier billi nkunu bħall-Iben bil-qawwa tal-Ispirtu s-Santu li hemm fina, billi nuru mħabba lejn l-oħrajn. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 16 Il-Kredu huwa ġabra tat-twemmin ewlieni tagħna bħala Kristjani. Dikjarazzjoni ta' Fidi. Ebda żmien Eternu: Trinità Żmien Sar 1 persuna: Alla l-Missier Imnissel Ġesù 2 persuna: Alla Iben Marija Proceeds Ruħ 3 persuna: Alla l-Ispirtu s-Santu Fil-Bidu fil-ġuf tal- Verġni Marija Inkarna Bniedem Sar bniedem Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 17 1.8 Dak li jkisser ir-relazzjoni tiegħi ma’ Alla. Id-dnub huwa l-barriera li tifridna minn Alla. Iġġarraf n-natura tal-bniedem u jweġġa’ s-solidarjetà umana. id-dnub bħala offiża kontra r-raġuni, il-verità u l-kuxjenza retta DNUB falliment fl-imħabba ġenwina għal Alla u għall-proxxmu kelma, att jew xewqa li tmur kontra l-liġi eterna Id-dnub jista’ jkun; venjali; dnub iżgħar li ma jirriżultax f’separazzjoni sħiħa minn Alla mortali; azzjoni gravi li titwettaq b’għarfien sħiħ tal- gravità tagħha. Taqtagħna mill-grazzja qaddisa ta’ Alla. Is-seba’ dnubiet il-Mejta jissejħu wkoll l-għeruq tad-dnub, peress li minnhom joħorġu dnubiet oħra u vizzji koroh. DNUB / VIRTÙ IL-VIRTU LI JGĦELBU L-VIZZI KORPORRISPONDENTI KBURIJA dan jista’ jingħeleb bl-UMILTÀ REGĦBA din tista’ tiġi megħluba billi TONFOQ BIL-GĦAQAL XEWQAT din tista 'tiġi megħluba mill-PURITA' u KASTITÀ RABJA din tista’ tingħeleb bil-PAĊENZJA IKEL ŻEJJED din tista' tiġi megħluba billi tiekol u tixrob MODERATAMENT GĦIRA din tista 'tiġi megħluba mill-IMĦABBA GĦAZZ dan jista 'jiġi megħlub billi tkun ATTIV u mhux wieqaf Neħtieġu l-għajnuna tad-difensur tagħna, l-Ispirtu s-Santu biex jgħinna biex ma naqgħux fid-dnub u biex ma nidħlux f’xi vizzji ħżiena. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 18 Modi kif tipproteġi lilek innifsek; Ħarsu qalbkom u żommu 'l bogħod mix-xewqat li mhux qaddisa Dawwar qalbek u ħsibijiet fuq Kristu Immedita fuq il-kelma t’Alla (il-Bibbja) Itlob biex iżżomm lilek innifsek il-bogħod mill-ħażen Uża s-sagramenti peress li huma ikel għal ruħna Tkunx għażżien imma agħmel użu tajjeb mit-talenti tiegħek 1.9 Nikber Fil-Fidi Il-Griżma ssaħħaħ l-Identità u d-Dinjità tagħna: L-identità u l-istima li tagħtina l-Magħmudija tkompli tissaħħaħ u tiġi żviluppata mal- Griżma tal-Isqof. Il-ħajja Nisranija li tibda fil-Magħmudija tilħaq il-milja tagħha billi tagħtina s-sagrament tal-Griżma. Għalhekk nistgħu ngħidu li fil-Griżma tal-Isqof: Aħna niġu mgħonija b'saħħa speċjali. Insiru konnessi b’mod aktar sħiħ mal-Knisja. Nidħlu fi dmir akbar. Simboli tal-Griżma tal-Isqof żejt – is-siġill ta’ Kristu It-tqegħid tal-idejn – Kristu qed jgħaddi l- Ispirtu s-Santu biex ikompli jaħdem fid-dinja. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 19 1.10 Id-Doni tal-Ispirtu s-Santu: Għerf, Fhema, Kunsill, Qawwa, Xjenza, Pietà u biża t’Alla. Dawn id-doni jagħtu s-setgħa lin-Nisrani biex jieħu karattru simili għal dak ta’ Ġesù. Id- doni tal-Ispirtu s-Santu huma mogħtija lilna biex inkunu nistgħu ngħixu l-valuri nsara. L-Għerf: ġej milli tfittex relazzjoni ma’ Alla u tara kollox minn għajnejn Alla. Biex tagħraf il-verità u tużaha biex tigglorifika lil Alla u billi tagħmel għażliet skond ir-rieda t’Alla. Fhema: biex tikseb għarfien tar-rieda t’Alla għal ħajtek. Id-don tal-fehim jgħinna nkunu nafu b’mod aktar ċar il-misteri tal-fidi u niksbu għarfien aħjar tal-kelma tiegħu. Kunsill: infittxu l-għajnuna tal-Ispirtu s-Santu għall-ħajja tagħna ta’ kuljum u qabel nagħtu pariri lill-oħrajn. Il-pariri jgħinuna niddixxernu bejn it-tajjeb u l-ħażin sabiex nevitaw id-dnub u ngħixu kif Alla jrid li ngħixu, speċjalment f’sitwazzjonijiet diffiċli. Qawwa: hija l-virtù li tippermettilna negħlbu l-biża’ u nibqgħu sodi fir-rieda tagħna quddiem l-ostakli. Il-prudenza u l-ġustizzja huma l-virtujiet li permezz tagħhom niddeċiedu x’għandu jsir; il-qawwa tagħtina s-saħħa biex nagħmluha. Xjenza / Għarfien: id-don tal-għarfien jippermetti li persuna tifhem it-tifsira u l-iskop li Alla għandu għaliha u li tgħix din it-tifsira. Pietà: bid-don tal-pieta/reverenza, għandna sens profond ta’ rispett lejn Alla u lejn il- knisja. Persuna b’reverenza tagħraf id-dipendenza totali tagħna fuq Alla u tiġi quddiem Alla b’umiltà, fiduċja u mħabba. Biża t’Alla: hija x-xewqa li ma noffenduhx, u ċ-ċertezza li Hu se jagħtina l-grazzja meħtieġa biex inżommu milli nagħmlu hekk. Hija dik iċ-ċertezza li tagħtina tama. Il-biża’ tal-Mulej huwa bħar-rispett li għandna lejn il-ġenituri tagħna. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 20 Virtujiet Kardinali u Teoloġiċi L-erba’ Virtjiet Kardinali huma Prudenza – sib it-tajjeb f'kull sitwazzjoni u tagħżel lilha Ġustizzja - distribuzzjoni ta' sehem ugwali Qawwa - saħħa biex tirreżisti t-tentazzjoni, tegħleb l-ostakli u tirbaħ il-biża Temperanza – bilanċ fl-użu ta 'affarijiet maħluqa (ħolqien) bl-użu tagħhom fil- moderazzjoni u għall-ġid komuni. It-Tliet Virtujiet Teoloġiċi huma Fidi – twemmin f’Alla, f’dak kollu li qal u rrivelalna Tama – xewqa għas-saltna tas-Smewwiet, li npoġġu l-fiduċja tagħna fil-wegħdiet ta’ Kristu Karità – inħobbu lil Alla fuq kollox għal ġid Tiegħu u lill-proxxmu tagħna bħalna nfusna Meta nħobbu lil Alla, inkunu qed nagħtuh iċ-ċans li jagħtina l-imħabba tiegħu, jimliena bl-imħabba tiegħu, u b’hekk inkunu nistgħu nħobbu lill-oħrajn bl-imħabba tiegħu. L-imħabba hija l-pont bejn din il-ħajja hawn fuq l-art u l-ħajja ta’ dejjem. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 21 Nimpenja ruħi li Ngħin lis-Soċjetà Il-Kristjaneżmu mhuwiex sempliċement, li ma tidnibx imma li turi virtù u mħabba. Ġesù huwa IMĦABBA. Sakemm timita lil Ġesù qed tħobb. Kull meta wieħed jitbaxxa biex jaqdi u juża r-riżorsi, il-pożizzjoni, u l-kapaċitajiet tiegħu biex jaqdi jkun qed jimita lil Ġesù, jikber fil-virtujiet. Virtù hija dispożizzjoni li tagħżel azzjonijiet li jirnexxielhom juru standards morali għoljin: tagħmel dak li jingħad li hu tajjeb u tevita dak li hu ħażin. Il-Beatitudnijiet Il-Beatitudnijiet huma t-tagħlim ta’ Ġesù fil-Priedka ta’ fuq il- Muntanja (Mattew 5:1-10). Ġesù jgħallimna li jekk ngħixu skont il- Beatitudnijiet, ngħixu ħajja Nisranija hienja. Il-Beatitudnijiet iwettqu l-wegħdiet t’Alla li saru lil Abraham u d-dixxendenti tiegħu u jiddeskrivu l-premjijiet li se jkunu tagħna bħala segwaċi leali taʼ Kristu. Henjin il-foqra fl-ispirtu, (jiddependu minn Alla) għax tagħhom hija s-saltna tas-smewwiet. Henjin l-imnikkta, (imdejqin meta naraw moħqrija / inġustizzja) għax huma jkunu mfarrġa. Henjin ta’ qalbhom ħelwa, (ġentili / ta’ qalb tajba) għax huma jkollhom b’wirthom l-art. Henjin dawk li bil-ġuħ u l-għatx għall-ġustizzja, (dawk li huma ġusti u jaqsmu ma’ ħaddieħor) Għax huma jkunu mxebbgħa. Henjin dawk li jħennu, (jaħfru u ma jpattux / jikkastigaw) Għax huma jsibu ħniena. Henjin dawk li huma safja f’qalbhom, (li ma jkunux egoisti) għax huma jaraw ‘l Alla. Henjin dawk li jġibu l-paċi, (strumentali biex tinġieb il-paċi fid-dinja) għax huma jissejħu wlied Alla. Henjin dawk li huma ppersegwitati (trattati b’mod inġust) minħabba s-sewwa, għax tagħhom hija s-saltna tas-smewwiet. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 22 2. Sfidi Il-Waqgħa Fir-rakkont tat-tielet kapitlu tal-Ġenesi, insibu l-parti li tirrelata mal-episodju tal- Waqgħa tal-Umanità. Bir-rieda ħielsa tiegħu l-bniedem jagħżel li ma jobdix lil Alla. It-tieni u t-tielet kapitlu tal-Ġenesi: Simboli: Is-siġra tal-Ħajja: simbolu tal-ħajja ta’ dejjem. Serp: simbolu tal-ħażen. Siġar u ilma fil-ġnien tal-ġenna: simbolu ta’ post ideali – kif Alla jixtieq li tgawdi l-umanità. Is-siġra tal-Għarfien ta’ x’inhu tajjeb u ħażin: simbolu tal- umanità jew tobdi l-liġijiet ta’ Alla billi ma tiekolx minn din is-siġra jew inkella taqa’ fid- dnub tal-kburija billi tiddeċiedi mingħajr Alla x’inhu tajjeb u ħażin. Id-dnub naqqas bil-kbir id-dinjità tal-bniedem egoiżmu mhux ikkontrollat abbuż minn natura tiġbed lejk biss abbuż ta’ poter kburija u għira Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 23 Il-bniedem qabel id-dnub: F’komunjoni sħiħa ma’ Alla: il-bniedem kellu l-fiduċja tiegħu f’Alla u kien iħobbu; Alla tkellem mal-bniedem wiċċ imb wiċċ u ried jittratta lill-bniedem bħallikieku kien ibnu u ħabib tiegħu stess. F’għaqda sħiħa miegħu nnifsu: ma kienx hemm ġlieda ġewwa bejn xewqat tajbin u xewqat ħżiena. Kien faċli li tkun taf x’inhu tajjeb u tridu. F’għaqda sħiħa mal-oħrajn: bħalma l-ġisem huwa wieħed u għandu ħafna membri, il- membri kollha tal-ġisem, għalkemm ħafna, huma ħaġa waħda. Allura, bejn persuna u persuna ma kien hemm l-ebda kunflitt ta 'ebda tip. F’għaqda sħiħa mal-ħolqien: ma kien hemm l-ebda tbatija, biss armonija u l-bnedmin kienu jħobbu u jipproteġu n-natura u ma kinux jagħmluha ħsara. Bniedem wara dnub: Firda minn Alla: tinħeba minn Alla u tibża’ minnu. Firda miegħek innifsek: li jkollok sentimenti terribbli ta 'ħtija u mistħija. Firda minn mal-oħrajn: ir-raġel iwaħħal f’martu għal dak li ġara, u jispiċċaw iħossu li r-rabta ta’ mħabba tagħhom hija mħassra. Firda mill-ħolqien: id-dinja tidħol it-tbatija u wkoll il- mewt. Is-simboli fl-istorja li jirrakkontaw it-tbatija huma a) ir-raġel jgħaraq u jgħejja jaħdem fl-għelieqi għall-ikel u b) il-mara tagħddi minn uġigħ kbir meta twelled it-tfal. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 24 2.2 Il-Devastazzjoni Ikkaġunata mid-Dnub Il-kburija hija l-bidu tad-dnub. Id-dnub naqqas bil-kbir id-dinjità u l-istima tal-bniedem. Id-dnub tad-dinja jfisser il-kundizzjoni midinba tal-umanità. Id-dnub tad-dinja laħaq l-ogħla livell ta’ ħażen meta qatel lil Alla fuq salib. Il-kura għad-dnubiet hija t-tiġdid tal-qalb. Il-persuna Kristjana trid tindem għal dnubietha meta ssir konxja minnhom. It-tama għall-umanità hija l-grazzja ta’ bidla fil-qalb. “jekk tindem, jiena nirrestawrakom biex taqduni;..” Ġeremija 15:19 “...jekk in-nies tiegħi li jissejħu b’ismi jumiljaw lilhom infushom u jitolbu u jfittxu wiċċi u jduru minn triqathom ħżiena, allura nisma’ mis-sema, u naħfer dnubhom u nfejjaq lil arthom.” 2 Kronaki 7:14 Il-ħażen li niskopru fina u madwarna jista’ jingħeleb biss jekk jirnexxielna nsibu l-għerq tal-kawża tiegħu. It-tweġiba għall-mistoqsija: "Minfejn ġej il-ħażen?" Jinstab fl-ewwel ktieb tal-Bibbja – Ġenesi – fl-ewwel tliet kapitli. Dnub tal-nisel: Dan hu d-dnub li għamlu l-ewwel bnedmin, meta għażlu li jirrifjutaw il-kmandi ta’ Alla dwar x’inhu tajjeb u x’inhu ħażin u marru fi triqithom. Minn dan ġew id-dnubiet l-oħra kollha tal-umanità. Huwa għalhekk li jissejjaħ id-‘dnub oriġinali’. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 25 Salvazzjoni Il-Wegħda: Alla, mill-bidu jwiegħed lill-umanità (simbolizzata minn Adam u Eva), li se jibgħat Salvatur li għal darb'oħra jġib l- għaqda li kien hemm qabel id-dnub għal dawk li jmorru fis-Saltna tiegħu. Dak is- Salvatur hu Ġesù! L-għajnuna tas-Sagramenti Permezz tas-Sagramenti, Alla jibqa’ jistidinna u jsostnina fil-ġlieda spiritwali tagħna, bil- grazzja tiegħu. Is-sagramenti jgħinuna nkunu qaddisin u nibnu l-ġisem ta’ Kristu. Huma mod kif nirrelataw ma’ Alla matul it- tranżizzjonijiet tal-ħajja u biex jgħinu biex nidderieġu t-triq tagħna jekk nitbiegħdu u nidinbu. Irridu ngħixu b’attitudni ta’ Rikonċiljazzjoni kuljum. Ta’ spiss neżaminaw il-kuxjenza tagħna bit-tagħlim tal-Knisja. Negħlbu dak li hu ħażin fina u nsaħħu dak li hu tajjeb. Nagħrfu li Alla, permezz tal-Ispirtu s-Santu, jgħinna ma nidinbux u nsaħħu l- imħabba tagħna lejH u għall-oħrajn. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 26 2.3 Pjan ta’ Salvazzjoni Alla joffri rimedju Konsegwentement, bħalma att wieħed (Adam u Eva) irriżulta f’kundanna għan-nies kollha, hekk ukoll att ġust wieħed irriżulta f’ġustifikazzjoni u ħajja għan-nies kollha. Fi Kristu, id-don b’xejn tal-ġustifikazzjoni u l-ħajja jaslu għan-nies kollha. Dan ifisser maħfra, li tkun iddikjarat ġust, u li jappartjenu għall-isfera tal-ħajja. Fi Kristu, ħafna huma magħmula ġusti. Dan ifisser kostitwiti legalment bħala ġusti, bħalma konna kostitwiti legalment bħala midinbin f’Adam u Eva. Rumani 5:18-19 Il-Pjan ta’ Salvazzjoni L-ewwel poplu ta’ Alla Il-poplu l-ġdid t’Alla Preparazzjoni Twettiq It-Testament il-Qadim It-Testament il-Ġdid = Ġesù sa l-Aħħar Jum Alla wiegħed lill-Abraham Kristjani Fidil lejn Alla Iben = Isaac Il-poplu l-ġdid t’Alla Ħafna dixxendenti = Lhud dawk kollha mgħammdin L-art imwiegħda = Israel Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 27 2.4 Mill-Iskjavitù għall-Eżodu Alla jagħżel li jistabbilixxi patt ta’ mħabba mal- bnedmin. Seta’ jagħżel mod ieħor imma għażel l-aktar diffiċli u l-aħjar. Ir-Reliġjon li Alla jagħżel li jistabbilixxi fid-dinja hija waħda ta’ mħabba. Li tħobb lil Alla b’moħħok, b’qalbek, b’saħħtek, b’ruħħek kollha, u li tħobb lill-oħrajn bħalek nnifsek hija l-ogħla forma ta’ Reliġjon u l-iktar ħajja li tagħmel sens li wieħed jgħix. F’Ġesù, jinħoloq il-Poplu Ġdid ta’ Alla. Nies minn kullimkien fid-dinja jistgħu jidħlu f’patt ta’ mħabba ma’ Alla permezz tad-demm ta’ Ġesù fis-Sagramenti (Magħmudija; Tqarbin; Qrar u Griżma). Alla għamel Patt ma’ Abraham Alla Abraham Wegħdu iben, ħafna dixxendenti u art Lhud L-art imwegħda ALLA PATT MOSE (Lhud) Ġedded il-patt Fuq il-Muntanja Sinaj Libertà L-Art imwegħda Fidili Jobdu l-kmandamenti Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 28 Ġrajjiet ewlenin fil-pjan tas-salvazzjoni: i. Abraham – Alla jgħidlu biex iħalli artu u jmur fejn jurih. Alla wiegħed lil Abraham li hu se jkun l-missier taʼ għadd kbir taʼ dixxendenti. Peress li kien l-ewwel persuna li Alla tkellem, huwa meqjus bħala missier il-fidi (għal-Lhud, l-Insara u l-Musulmani). L-istorja tas-salvazzjoni bdiet miegħu. ii. Iżakk - l-iben Alla wiegħed lil Abraham. iii. Ġakobb – bin Iżakk, kellu tnax-il iben li minnhom ġew it-tnax-il tribù tal-Lhud. Kien jissejjaħ ukoll Iżrael. iv. Ġużeppi – wieħed minn ulied Ġakobb li permezz tiegħu l-familja kollha taʼ Ġakobb emigrat lejn l-Eġittu. v. Mosè – fi żmien ta’ persekuzzjoni ħarxa tal-Lhud mill-Eġizzjani, Mosè jintgħażel minn Alla biex isalva l-poplu – Eżodu u jmexxih għal patt ma’ Alla (f’Mt Sinaj) u fuq l-art imwiegħda. Il-Kronoloġija tal-Bibbja Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 29 L-Eżodu: Il-ktieb tal-Eżodu nkiteb xi 600 sena wara li seħħew il-ġrajjiet. Hemm dokumenti oħra bħal xi papiri (karti magħmulin minn pjanta li kieny jiktbu fuqhom l-Eġizzjani) u pitturi li juru li l-Eżodu seħħ. Il-kelma Eżodu tfisser tluq tal-massa tan-nies. Il-ktieb ifakkar b’mod speċjali t-tluq tal- poplu ta’ Iżrael mill-Eġittu. Saga Reliġjuża ntużat bħala stil biex tiddeskrivi l-ġrajjiet tal-Eżodu. L-iskop ta’ dan l-istil tal-letteratura użat mill-awtur kien li jkabbar u idealizza l-ġrajjiet sabiex iwassal aħjar il-messaġġ u jqanqal il-fidi tal-qarrejja (eż., il-firda tal-baħar; il-mewt ta’ mijiet ta’ karrijiet Eġizzjani; is-snin). tal-ġbir tal- manna...) Alla fl-Eżodu: Alla hu kbir u bħal Mosè għandna nbaxxu rasna quddiemu. Fl-istess ħin, Alla hu qrib il-poplu tiegħu, jisma’ l- għajta tagħhom u jara t-tbatijiet tagħhom. Għalhekk, Hu jibgħat lil Mosè biex jeħlishom. Alla jagħmel pjan biex jeħles lill-poplu tiegħu. Alla li jipprovdi – manna, ilma mill-blat u summien fid-deżert. Alla li ma jħallix lin-nies waħidhom – mexa magħhom f’kolonna tan-nar bil-lejl u f’kolonna ta’ sħab bi nhar. Alla li lest jidħol f’patt/patt ta’ ħbiberija mal-poplu. Billi jobdi l-kmandamenti, Hu jagħti lil Mosè fuq il-Muntanja Sinaj, il-Lhud kienu jżommu dan il-patt u Alla jkun magħhom dejjem. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 30 Avveniment importanti huwa l-Eżodu: Permezz ta’ Ġużeppi l-poplu kien niżel l-Eġittu. Wara ħafna snin re ġdid ħa post lil ta’ qabel. Is-sultan il-ġdid ma kienx jaf lil Ġużeppi. Sar jibża’ mill-poplu ta’ Iżrael; għalhekk, għamilhom skjavi u beda jgħakkishom. Is-sejħa ta’ Mosè: Alla jsejjaħ lil Mosè minn arbuxxell (burning bush) li kien fuq in-nar iżda ma nħaraqx. Bagħtu biex jeħles lill-poplu Tiegħu milli jkun ilsiera fl-Eġittu. L-għaxar kastigi: l-aktar il-qtil tal-ewwel imwieled f’kull familja, ġiegħel lill-Farawni jikkonċedi t-telfa. L-Ikla tal-Għid: li fiha ħaruf kien maqtul u mittiekel, demmu kien midluk mal-arbli tal-bibien, biex l-Iżraelin ikunu protetti mill-anġlu tal- mewt, filwaqt li l-Eġizzjani batew minn idejn l-anġlu t’Alla (il-mewt ta’ ewwel iben f’kull familja Eġizzjana). Sal-lum, din l-ikla tal-Għid għadha qed tiġi ċċelebrata mil-Lhud bħala tifkira tal-ġrajjiet tal-Eżodu li huma l-aktar ġrajjiet importanti fit-Testment il-Qadim. Passover Qtil tal-ewwel wild Le! Inti mintix ’Jien hu’. Farawuni ‘jien hu’ + Eġizzjani Alla kien fi ġwerra għalihom Id-demm tal-ħaruf Eġizzjani imdellek mad-dawra ta’ kull bieb Id-daħla ta’ kull bieb kienet imdelka bid-demm tal-ħaruf, allura l-anġlu tal- mewt għadda minn fuq djarhom. Lhud Waqt li kienu qed jieklu ikla tal-Għid. ħaruf mixwi / ħaxix morr / ħobż bla ħmira Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 31 2.5 Mill-Patt Sal-Art Imwiegħda L-Iżraelin jaqsmu l-baħar, imma l-Eġizzjani jeħlu fit-tajn u jegħrqu taħt l-ilma. Kielu l-manna u summien, xorbu l-ilma mill-blat fid- deżert. Il-Patt iseħħ fuq il-Muntanja Sinaj: hekk kif il-bniedem tilef il-libertà tiegħu meta nfired minn Alla, Alla jagħmel patt ta’ ħbiberija biex jerġa’ jagħti din il-libertà lill- poplu tiegħu. Biex ma jerġgħux jitilfu din il-libertà, Alla jagħtihom l-għaxar kmandamenti biex jimxu warajhom, biex ma jerġgħux jinfirdu minn Alla u jsiru lsiera ta’ xulxin u tad-dnub, li jipproduċi sitwazzjoni terribbli u inġusta fost in-nies. Il-Patt jiġi ffirmat bid-demm tal-annimali. L-Għaxar kmandamenti: 1. Jiena l-Mulej Alla tiegħek: ma jkollokx alla ieħor għajri. 2. La semmix isem il-Mulej Alla tiegħek fil-batal. 3. Ħares il-Ħdud u l-festi kmandati. 4. Onora lil missierek u lil ommok. 5. La toqtolx. 6. La tiżnix. 7. La tisraqx. 8. La tixhidtx ħaġa b’oħra. 9. La tixtieqx nisa ta’ l-oħrajn. 10. La tixtieqx ħwejjeġ ta’ l-oħrajn. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 32 nar sehem fl-istess ħajja = Altar PATT ALLA demm ħajja poplu magħqud, Patt imġedded Adonai = I AM Alla tiegħek ma tħobbx ħlief lili Id-Demm jorbot il-Patt il-Qadim mal-Patt il-Ġdid. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 33 2.6 Mill-Art Imwiegħda Għall-Eżilju Is-Slaten ta’ Iżrael Ġożwè – wara li l-Lhud kienu ilhom idduru għal 40 sena fid-deżert u miet Mosè, Ġożwè wassal lin-nies fl-art imwiegħda li dak iż-żmien kienet tissejjaħ Kangħan. Sawl – il-poplu ried sultan. Alla, permezz tal-profeta Samwel jagħżel lil Sawl. Sawl kien l-ewwel sultan. Sawl ma kienx fidil lejn Alla u għalhekk Alla bagħtilhom il-David. David – David kien l-iżgħar minn ħutu. Kien sultan skont il-qalb ta’ Alla, kif għaqqad il- poplu. Alla wiegħed li l-Messija kien se jkun wieħed mid-dixxendenti tiegħu. Salamun – bin David. Huwa bena Tempju vast u majestuż f’Ġerusalemm. Wara mewtu, is-Saltna nqasmet fi tnejn: Iżrael fit-Tramuntana u Ġuda fin-Nofsinhar. Fit- Tramuntana, ħafna bdew iqimu allat foloz u jiżżewġu maʼ pagani. Alla beda jibgħatilhom profeti biex isejħuhom lura. Eżilju – Ġuda u Ġerusalemm ġew maħkuma mill-Babiloniżi u n-nies kollha ttieħdu bħala skjavi. Alla kompla jibgħat profeti li kellhom jagħtu lin-nies tama u jsejħu lill-poplu biex jibqa’ fidil lejn l-identità u r-reliġjon tagħhom. Il-Lhud tgħallmu ħafna matul dan iż- żmien tal-eżilju. Tgħallmu, pereżempju, li Alla ma kienx Alla tagħhom biss, imma wkoll Alla taʼ ġnus oħra u li l- allat taʼ ġnus oħra kienu foloz. Eżodu 2 – Meta Ciru ta’ Persja sar sultan ta’ Babilonja, bagħat lill-ilsiera lura f’arthom u biex jerġgħu jibnu t-Tempju. Dan kien miraklu kbir. Il-Lhud imbagħad ġew maħkuma u mmexxija mill-Griegi u mbagħad mir-Rumani. Matul dawn is-sekli, il-Lhud kienu qed jixxenqu dejjem aktar għall-miġja tal-Messija li Alla kien wiegħedhom. Profeti – Alla uża lil dawn in-nies biex iwissi lin-nies dwar l-għemil ħażin tagħhom biex jipprova jikkonvertuhom u jerġgħu jsiru fidili lejn il- Patt; Eżekjel, Amos, Hosegħa, Isaija, Ġeremija. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 34 2.7 Jersqu Eqreb Lejn Xulxin Aħna nistaqsu mistoqsijiet profondi għax irridu għarfien sinifikanti dwar l-univers tagħna; id-dinja tagħna; is-soċjetà tagħna u wkoll dwarna nfusna, il-ħajja tagħna, il-futur tagħna... Kull Reliġjon tipprova twieġeb il-mistoqsijiet kbar tal-ħajja u tipprova twassal għall-verità. Ir-Reliġjonijiet kollha għandhom il-valur tagħhom u għalhekk għandna napprezzawhom kollha, filwaqt li nsiru nafu u nħobbu lil tagħna dejjem aktar fil-fond. Hemm 2 tipi ta’ mistoqsijiet fundamentali li kull persuna tistaqsi f’ħajjitha. dwar id-dinja li ngħixu fiha dwarna nnfusna Ir-Reliġjon biss tistaʼ tagħti tweġiba sinifikanti għal dawn il-mistoqsijiet li fuqhom nistgħu nibnu ħajjitna. Ir-reliġjon hija: Bħala pedament li tibbaża fuqha għażliet u deċiżżjonijiet important. Bħala mappa u boxxla, għal dawk li jixtiequ jgħixu ħajja tajba u mimlija skop u jilħqu mira sinifikanti. Bħala ‘fuel’ li jagħti l-forza tal-motivazzjoni u t-tama fil- kisba ta’ dak li huwa signifikanti fil-ħajja. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 35 Il-5 reliġjonijiet l-aktar importanti u influwenti fid-dinja huma: Kristjaneżmu, Iżlam, Induiżmu, Buddiżmu u Ġudaiżmu Nostra Ateate: Fl-1965, il-Konċilju Vatikan II għamel bidliet storiċi fil-politika u t-teoloġija tal-knisja. Fosthom kien hemm Nostra Aetate, bil-Latin għal “Fi żmienna,” dokument li revoluzzjona l-approċċ tal-Knisja Kattolika lejn il-Lhud u l- Ġudaiżmu wara kważi 2000 sena ta’ kunflitt. Għall-ewwel darba fl-istorja Nostra Aetate sejħet biex Kattoliċi u Lhud jidħlu fi djalogu ta’ ħbiberija u diskussjonijiet bibliċi u teoloġiċi biex jifhmu aħjar il-fidi ta’ xulxin. Nostra Aetate tappella wkoll biex il-knisja tiddjaloga ma’ reliġjonijiet dinjija oħra. Ekumeniżmu: mill-kelma Griega “oikoumene,” li tfisser “id-dinja kollha abitata,” hija l- promozzjoni tal-kooperazzjoni u l-għaqda fost il-Kristjani. L-impenn tal-Knisja Kattolika lejn l-ekumeniżmu huwa bbażat fuq il-konvinzjoni li Kristjaneżmu frammentat jikkontradixxi r-rieda ta’ Ġesù, jiġifieri għandu jkun hemm ragħaj wieħed u merħla waħda. Fratelli Tutti – ‘All Brothers’: hija enċiklika miktuba fl-2020 mill-Papa Franġisku. Insara li jaħdmu għall-għaqda fost l-Insara: Brother Roger Schutz (1915-2005) kien il-fundatur għażiż ta’ Taizé, ċentru internazzjonali ta’ qima u impenn inter-Kristjan fi Franza rurali. L-influwenza tal-komunità monastika tiegħu kienet immensa; Taizé sar post popolari ta’ pellegrinaġġ għaż-żgħażagħ minn madwar id- dinja li jiġu hemmhekk għall-qima u l-meditazzjoni. It-twemmin spiritwali ta’ Brother Rogers u l-messaġġi ta’ paċi, rikonċiljazzjoni u maħfra saru aktar u aktar profondi u rilevanti mill-qtil tiegħu fl-2005. Enzo Bianchi huwa lajk Kattoliku Taljan li waqqaf il-Komunità Monastika f’Bose u serva mill-1965 sal-2017. Din il-komunità tinkludi nisa, irġiel, Kattoliċi, Protestanti u qassisin. Eluf ta’ nies iżuru Bose biex jesperjenzaw il-kelma t’Alla fit-talb u jiskopru dak li jrid Alla minnhom. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 36 2.8 Idejn ta' Għajnuna F'dinja u soċjetà globalizzata, aħna msejħa biex nipprattikaw il-valur tal-aċċettazzjoni. Soċjetà multikulturali – toħroġ ir-rikkezza tal-pluraliżmu u d- diversità fost il-popli, il-kulturi, ir-reliġjonijiet, l-ikel u l-mużika. Ġesù jħeġġiġna nitgħallmu naċċettaw, ngħixu f’armonija u nħobbu lil xulxin mingħajr xkiel. Il-qalba tal-missjoni Nisranija hija l-evanġelizzazzjoni, imma tinkludi wkoll l-edukazzjoni, il-ġustizzja soċjali, il-missjoni mal-foqra, il-missjoni medika u l-bini tas-saltna ta’ Alla. Permezz tal-Magħmudija kull Nisrani jsir parti mill-ħajja missjunarja tal-Knisja. Il-Papa Franġisku qal: L-insara jridu jkunu dixxipli missjunarji li jaqsmu l-Evanġelju b’umiltà u rispett. Li naqsmu l-imħabba u l-ħniena ta’ Alla ma’ kulħadd. Kattoliċi biex jimpenjaw ruħhom għal sforz ġdid biex iħabbru “l-aħbar it-tajba li f’Ġesù l-ħniena tegħleb id-dnub, it-tama tegħleb il-biża’, il-fratellanza tegħleb l-ostilità. “Kristu hu l-paċi tagħna, u fih kull firda tintrebaħ; fih biss hemm is-salvazzjoni għal kull persuna u għal kull poplu.” Ħadd mhu eskluż mill-qalb ta’ Alla, u s-salvazzjoni tiegħu. Kulħadd huwa teżor prezzjuż, u t-tifsira tal-ħajja jinstab biss fl-għoti ta’ dan it-teżor lill- oħrajn. Għix il-Vanġelu; “Tħabbira kredibbli ma ssirx bi kliem sabiħ, imma b’ħajja eżemplari: ħajja ta’ servizz li kapaċi tiċħad dawk l-affarijiet materjali kollha li jtaqqlu l-qalb u jagħmlu lin-nies indifferenti u jħarsu ’l ġewwa; ħajja li tirrinunzja għall-affarijiet inutli li jtaqqlu l-qalb sabiex issib ħin għal Alla u għall-oħrajn.” Li tkun dixxiplu missjunarju, ma jfissirx “li tirbaħ, tagħti ordnijiet, li tikkonverti lin-nies,” imma pjuttost “li nagħtu xhieda, numiljaw ruħna flimkien maʼ dixxipli oħra u noffru b’imħabba, l- imħabba li aħna stess irċevejna.” Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 37 “Il-missjoni tagħna,” hija “li nagħtu arja pura u friska lil dawk mgħaddsa fit-tniġġis tad- dinja tagħna; li nġibu fuq l-art dik il-paċi li timlina bil-ferħ kull meta niltaqgħu ma’ Ġesù fit-talb; biex nuru b’ħajjitna, u forsi anke bi kliemna, li Alla jħobb lil kulħadd u ma jgħejja minn ħadd.” L-Eżortazzjoni Appostolika tal-Papa Franġisku, “Il-ferħ tal-Evanġelju”, tgħid li l- missjunarju għandu jesperjenza l-ferħ tal-Evanġelju peress li, mingħajr dan il-ferħ, il- Vanġelu ma jiġbidtx lin-nies. Imħabba nisranija u drittijiet fundamentali. Id-drittijiet huma ta’ kull bniedem – hu min hu jew hi, u ħadd m’għandu jiġi mċaħħad minnhom. L-agħar inġustizzji huma dawk li jmorru kontra d- drittijiet fundamentali. Il-Knisja ma tibqax siekta quddiem inġustizzji bħal dawn. Attività politika L-insara m’għandhomx iqisu l-impenn fil-ħajja soċjali u politika bħala xi ħaġa li tifridhom minn Alla u mill- qdusija. L-insara megħjuna mill-qawwa tal-Ispirtu s-Santu, għandhom jistinkaw biex l-isem ta’ Ġesù ikun ‘magħruf u maħbub’ kull fejn inkunu, permezz ta’ kliemhom u s-sagramenti. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 38 3. Il-Bibbja: Il-Kelma Ta Alla 3.1 Il-Bidu ta’ Kollox Alla minn dejjem kien jeżisti Alla huwa spirtu Alla la għandu bidu u anqas tmiem Alla ħalaq id-dinja mill-abissi(mix-xejn) Alla ħalaq id-dinja biex il-bniedem jgħix ħajja sabiħa. M'hemm l-ebda kontradizzjoni bejn dak li tgħid ix-xjenza u dak li tgħid il-Bibbja: it-tnejn ġejjin minn Alla. Ix-xjenza ma tistax twieġeb mistoqsijiet reliġjużi, filwaqt li fil-Bibbja ma nistgħux insibu tweġibiet xjentifiċi: L-interess tal-awturi tal-Bibbja kien biss li jwasslu messaġġ reliġjuż u f’dan żgur m’hemmx żbalji. Dwar ix-xjenza, l-istorja u affarijiet bħal dawn, l-awturi tal-Bibbja kellhom l-istess ideat bħan-nies ta’ żmienhom. Kapitlu 1: Ix-xjenza tgħidilna li l-ħolqien imur lura miljuni ta’ snin – meta l- awtur isemmi sebat ijiem, jagħmel dan biex iwassal żewġ messaġġi: Dak li l-bniedem għandu jaħdem għal sitt ijiem u jistrieħu fis-seba’ jum. Alla ħalaq kollox perfett, għax in-numru 7 fil-lingwa tal-Bibbja jfisser perfezzjoni. Li Alla ħalaq kollox perfett, jinsisti l-awtur billi jirrepeti l-kliem sitt darbiet: “Alla ra li kollox kien tajjeb,” sakemm fis-7 darba, “Alla ħares lejn dak kollu li kien għamel u ra Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 39 li kien tajjeb ħafna.” Hawnhekk kemm il-kliem ripetut kif ukoll in-numru 7 jenfasizzaw li l-ħolqien kif inħoloq minn idejn Alla kien perfett. Dan ifisser li l-ħażen li hemm fina u madwarna ma ġiex minn Alla. L-evoluzzjoni ta' ġisimna setgħet jew ma setgħetx seħħet tassew. Imma aħna l-Insara nemmnu li r-ruħ tagħna ġiet maħluqa minn Alla u ma ġietx prodotta mill-evoluzzjoni. Allura, inti liberu li temmen jew ma temminx li l-evoluzzjoni tal-ġisem tagħna verament ġrat. Dan ma jbiddilx it-twemmin tagħna li Alla ħalaq ir-ruħ tagħna. Messaġġ ewlieni f’dan il-kapitlu hu li Alla waħdu hu Sid ta’ kollox. Kollox hu ta’ Alla u rridu nħobbuh u nobduh. Alla ħalaq id-dinja f’sitt ijiem u fis-seba’ jum straħ. Forma/Stil tal-Litteriżmu:  L-1 kapitlu tal-Ġenesi huwa Innu – b’sitt strofi u vers tal-kor ripetut wara kull strofa. Huma s-7 ijiem tal-ħolqien.  It-2 u t-3 kapitli tal-Ġenesi huma Parabbola Storika – storja li fiha veritajiet storiċi. Hija l-istorja ta’ Adam u Eva fil-ġenna. Ir-rakkont tal-Ħolqien jinsab fil-Ktieb tal-Ġenesi ❖ L-ewwel jum – Alla ħalaq id-dawl u sseparah/firdu mid-dlam: Jum/Lejl ❖ It-tieni jum - Alla ħalaq is-smewwiet ❖ It-tielet jum – Alla ħalaq l-art u l-baħar: siġar, pjanti, fjuri u veġetazzjoni ❖ Ir-raba 'jum - Alla ħalaq ix-xemx, il-qamar u l-kwiekeb (għalhekk staġuni u jiem) ❖ Il-ħames jum – Alla ħalaq il-ħlejjaq li jtiru u jgħumu ❖ Is-sitt jum – Alla ħalaq l-annimali u ħalaq ukoll il-bniedem ❖ Is-seba’ jum – Alla straħ Alla tana dan ir-rigal mill-isbaħ tal-ħolqien biex ingawduh. San Ġorġ Preca jgħallem li aħna nagħrfu lil Alla bl-opri tiegħu. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 40 Fuq il-medda ta’ żmien ma nistgħux ngħidu li l-bnedmin ħallew dak li Alla ħalaq fl-istess stat. L-intervent tal-bniedem: Il-bniedem qed jesperjenza l-konsegwenzi mill-azzjonijiet tiegħu stess. Il-bniedem qed jeqred ir-rigal mill-isbaħ li tah Alla. → Bini eċċessiv → Noħolqu tniġġis madwarna → Qtil ta’ annimali protetti → Qtugħ eċċessiv tas-siġar Huwa dmirna li nieħdu ħsieb dak li tana Alla. Nistgħu nagħmlu differenza f’ħajjitna u f’dik ta’ ħaddieħor billi nagħżlu li nagħmlu t-tajjeb kuljum. Alla tana d-don tal-ħolqien tiegħu biex ingawduh. Hija r-responsabbiltà tagħna li ngħaddu dan ir-rigal lid-dixxendenti tagħna. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 41 3.2 L-Isbaħ Rigal Alla ħalaq il-bniedem u tah id-don tal-ħajja. Alla ħalaq il-bnedmin fix-xbieha tiegħu. Dan ma jfissirx li l-bnedmin fiżikament għandhom l-istess dehra bħal Alla. Minflok, għandna ċerti karatteristiċi li naqsmu m’Alla, bħal pereżempju li nuru mħabba. Bħala Kristjani, dan juri kemm il-bnedmin kollha huma importanti għal Alla u jispjega r-relazzjoni speċjali tagħna miegħu. Hija wkoll tifkira għalina li għandna nippruvaw inġibu ruħna bħal Alla, nuru mħabba u nkunu naħfru. Alla ta lil kull bniedem rigal, jew talent, biex jużah għall-iskop Tiegħu. “Kif kull wieħed irċieva rigal, għandna nużawh biex naqdu lil xulxin, bħala amministraturi tajba tal-grazzja varjata ta’ Alla” (1 Pietru 4:10). Alla jridna nużaw dawn ir-rigali biex ngħinu lill-oħrajn u nigglorifikaw lil Ġesù Kristu, mhux lilna nfusna. Li tkun Rigal għall-Oħrajn Oscar Romero: għex fiż-żmien meta l-gvern kien qed jittratta ħażin liċ-ċittadini tal-lokalità. L-Arċisqof Romero ħa azzjoni billi tkellem għan-nies tiegħu, meta nqatel il- ħabib Ġiżwita tiegħu Patri Rutilio Grande. Għalkemm Romero irċieva theddid kontinwu kontra ħajtu, hu uża l- mezzi kollha possibbli biex jipproteġi l-merħla tiegħu. Huwa indirizza direttament lill-gvern fil-gazzetti u waqt l- omeliji tiegħu, peress li kien jemmen li l-persuni li Alla kien afdah magħhom kien jixirqilhom ferm aħjar. L-Arċisqof baqa’ jagħmel hekk sakemm ġie maqtul billi sparawlu waqt li kien qed jgħid quddiesa f’Marzu tal-1980. Patri Maximilian Kolbe: ċeda ħajtu biex xi ħadd ieħor ikollu ħajja aħjar. Kien wieħed minn grupp kbir ta’ priġunieri fil-kamp ta’ konċentrament f’Auschwitz. Meta priġunier wieħed irnexxielu jaħrab, għaxra minn dawn il- priġunieri ġew ikkundannati għall-mewt. Wieħed minn dawn l-għaxra sar imnikket ħafna meta sar jaf li kien iddestinat li jmut għax baqa’ jinkwieta dwar kif martu u wliedu kienu se jiġu mħarsa u kkurati. Kien f’dak il-mument li Patri Kolbe, qassis, mar ‘il quddiem u talab li jitħalla jmut minflok dak ir-raġel tal-familja, li l-familja tiegħu tkun bla missier jekk imut. Fil-fatt, il-qassis ħa post dak il-missier u, flimkien mad-disa’ priġunieri l-oħra, mexa lejn il-banker tal-mewt. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 42 Pier Giorgio Frassati: kien attivist Kattoliku Taljan u membru tat-Terz Ordni ta’ San Duminku. Kien iddedikat għall- kwistjonijiet tal-ġustizzja soċjali Kattolika u ngħaqad ma’ diversi organizzazzjonijiet tal-karità, fosthom l-Azzjoni Kattolika u s-Soċjetà ta’ San Vinċenz de Paul, biex jgħin aħjar lill-foqra u l-inqas ixxurtjati li jgħixu fil-belt twelidu ta’ Turin; hu poġġa b’dedikazzjoni t-twemmin tiegħu stess fil-prattika biex jaqdi l-bżonnijiet tagħhom u kien magħruf l-aktar għad- devozzjoni u l-karattru amikevoli tiegħu. Miet ta’ 24 sena. Bħall-Parabbola tat-Talenti f’Mattew 25:14-30 aħna lkoll għandna d-don tal-ħajja bħalma kellhom il-qaddisin. Għandna l-libertà li nagħmlu dak li rridu b’dan id-don tal- ħajja. Jekk nużaw il-potenzjal li għandna fina, nistgħu nagħmlu differenza kbira f’din id-dinja permezz tal- ħajja tagħna ta’ kuljum. Kull jum huwa opportunità għalina nfusna u għall-oħrajn. L-importanza li nużaw bil-għaqal ir-rigali u r-riżorsi li Alla fdana bihom. Ġesù jistenna li nużaw id-doni fdati lilna biex nipproduċu riżultati għas-Saltna t’Alla. Ma nistgħux inżommu l-“munita tad-deheb” tagħna moħbija f’maktur minħabba biża’ jew għażż. Minflok, aktar ma nużaw ir-rigali tagħna għas-saltna t’Alla, iktar se jimmultiplikaw il-barkiet tagħna. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 43 3.3 Huma Semgħu Sejħa Tiegħu Alla jkellimna b’ħafna modi: → Permezz tal-Iskrittura → Permezz ta’ nies oħra → Permezz ta’ ċirkustanzi / diffikultajiet → Permezz tal-Ispirtu s-Santu → Permezz tal-ħolqien tiegħu Il-Bibbja Primarjament nisimgħu mingħand Alla billi regolarment inqattgħu ħin naqraw il- Bibbja u nobdu dak li tgħid. Il-Bibbja hija l-messaġġ t’Alla lill-umanità. Dak kollu li għandna bżonn inkunu nafu biex ngħixu l-ħajja Nisranija diġà jinsab fil-Bibbja. Hekk kif inqattgħu ħin nimmeditaw fuq il-Kelma tiegħu, Alla jurina l-verità tiegħu. Huwa jkellimna wkoll permezz tal-glorja tal-ħolqien Tiegħu. Barra minn hekk, Huwa jkellimna permezz tal-Ispirtu s-Santu Tiegħu u permezz tal-ħolm, il-viżjonijiet u l-ħsibijiet tagħna. Barra minn hekk, Alla ser juża ġrajjiet u ċirkostanzi biex jitkellem magħna. Iktar iva milli le, Alla juża n-nies li poġġa f’ħajjitna biex ikellimna. Talb l-Ispirtu s-Santu Nies Oħra Ċirkustanzi Il-Ħolqien Fil-Ħolm Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 44 3.4 Taf li Qed Isejjaħlek? Il-fatt li aħna mgħammdin hu sinjal li Alla qed isejħilna biex insiru qaddisin. Li nkunu qaddisin ifisser li ngħixu l-ħajja skont ir-rieda t’Alla għalina. Alla jrid isawwarna fi ħlejjaq qaddisa li jesperjenzaw ferħ u libertà immens hekk kif aħna nnavigaw f’dinja midinba u ħażina. Kollox dwar ir-rieda t’Alla hu li jwarrabna mid-dnub u jdaħħalna fil-qdusija. Il-Bibbja tgħidilna dwar tmien komponenti tar-rieda tal-qdusija t’Alla, kull wieħed b’intenzjoni speċifika: salvazzjoni awto-sagrifiċċju nimtelà bl’Ispirtu sottomissjoni tbatija sodisfazzjon fiduċja qdusija Kull wieħed jew jafferma r-rieda Tiegħu jew jesprimi dak li hu pprojbit. Fuq kull ħaġa oħra, l-aktar rieda ta’ Alla għalina hija li nkunu salvati mid-dnub u li nkunu nafu l-Evanġelju. “Għax dan hu tajjeb u aċċettabbli quddiem Alla s-Salvatur tagħna, li jixtieq li l-bnedmin kollha jiġu salvati u jaslu għall-għarfien tal-verità.” 1 Timotju 2:3–4 infinità u b’mod personali Alla jħobbna b’imħabba li ma timponi ebda għażla fuqna jużana biex juri mħabbtu lill-oħrajn “Aħna bħala lapes f’idejn Alla” Madre Tereża Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 45 Kif Inkun Naf X’Irid Minni Alla? Hemm diversi modi li bihom nistgħu nirrealizzaw dak li Alla jixtieq minna. 1. Nagħraf lil Alla: Nkun naf lil Alla. Nista’ nkun naf lil Alla billi nfittex. Nista’ nsib lil Alla fl-Ewkaristija. Kapaċi niltaqaʼ maʼ Alla f’silta żgħira mill-Bibbja. 2. Nisma’ mingħand Alla: Meta nsir naf lilu, ikun iktar faċli għalija nisma’ dak li jrid mingħandi. Alla jkellimni permezz tal-esperjenzi tiegħi, persuni oħra u l-personalità tiegħi stess billi juża dak li jiġbed lili għall-benefiċċju tiegħi u oħrajn. Alla jkellimni permezz tas-sentimenti tiegħi. 3. Infittex parir tajjeb: Biex inkun naf li dak li nħoss ġej minn Alla jeħtieġ li nitkellem ma’ persuna li tifhem dak li jrid Alla. Dan jista 'jkun qassis, direttur spiritwali jew sieħeb spiritwali. 4. Dixxerniment: huwa proċess li bih Alla jgħin individwu jasal għall-aħjar deċiżjoni. Fil- ħajja Nisranija, hija l-abbiltà li tissepara t-tajjeb mill-ħażen, il-verità mill-falsità, l-għerf mill-bluha. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 46 Persuni Li Abbandunaw Kollox għal Alla Xi persuni li kellhom sejħiet drastiċi u ħallew kollox biex jagħmlu l-ordni t’Alla; San Franġisk ta’ Assisi – li ħalla interessi tan-negozju tiegħu biex imexxi ħajja fqira u qaddisa. Fr Philip Mulryne – persuna kontemporanja li ċeda l-karriera tiegħu fil-futbol u sar patri tad-Dumnikan. Olalla Oliveros – ċediet il-karriera tagħha ta’ attriċi biex issir soru, wara li rċeviet u aċċettat is-sejħa ta’ Alla f’Fatima biex issegwih. Nies li kuljum iwieġbu s-sejħa t’Alla- → Is-saċerdoti jaqduh permezz tas-saċerdozju tagħhom → Oħrajn iħallu l-impjieg tagħhom jew saħansitra l-art twelidhom biex jaqdu lil Alla fost in-nies madwar id-dinja kollha. → Persuni kkonsagrati bħal patrijiet jew sorijiet iħallu l-familji tagħhom u jingħaqdu f’komunitajiet differenti biex jaqdu lil Ġesù permezz tal-persuni li jiltaqgħu magħhom. → Il-koppji miżżewġin wieġbu wkoll as-sejħa ta’ Alla billi jingħaqdu fi żwieġ qaddis, jibnu familja u jgħixu l-imħabba ta’ Alla bħala koppja. → Persuni oħra jibqgħu waħedhom permezz tal-għażla biex iwieġbu s-sejħa t’Alla f’realtajiet differenti. Alla għandu pjan għal kull wieħed u waħda minna! Aħna lkoll msejħin biex nimxu warajh. Huwa wiegħedna li se jkun magħna sal-aħħar taż-żmien... Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 47 3.5 Jien Mhux Waħdi Hadd ma huwa maħluq biex jgħix waħdu Il-bniedem inħoloq biex jgħix f’armonija; ma’ Alla miegħu nnifsu ma’ ħaddieħor man-natura Għandna nittrattaw lil xulxin b’dinjità u rispett. Relazzjonijiet b’saħħithom jistgħu jżidu s-sens ta’ valur tiegħek u jgħinuk tħossok inqas waħdek. Ir-relazzjonijiet iwassluna biex napprezzaw l-individwalità ta’ xulxin u dik li tagħmel lill- oħrajn speċjali. Relazzjonijiet b'saħħithom jinvolvu; Onestà Fiduċja Rispett Komunikazzjoni miftuħa Relazzjonijiet b’saħħithom jinbnew permezz ta’ kollaborazzjoni ma’ dawk ta’ madwarna speċjalment fid-dar, l-iskola, fuq il-post tax-xogħol u postijiet oħra li nifrekwentaw. Alla jrid ukoll jidħol f’relazzjoni magħna. → Meħtieġ tagħmel it-talb ta’ kuljum, u tibżax tkun onest m’Alla.... → Tqatta’ ħin għal kwiet ma’ Alla.... → Aqra l-Bibbja tiegħek.... → Qattaʼ ħin maʼ nies oħrajn li jemmnu... → Nattendi l-knisja regolarment.... → Għix il-fidi tiegħek. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 48 L-eżempju ta’ Ġesù Ġesù wriena li kull bniedem għandu valur. Huwa uriena b'mod sħiħ bl-azzjonijiet tiegħu permezz ta 'kompassjoni u rispett. Huwa ħafer lill-adultera dnubietha u ma kkundannahiex. Ipprietka l-parabbola tas-Samaritan it-tajjeb biex jurina kif għandna naġixxu ma’ xulxin irrispettivament mis-sess, razza jew differenza ta’ bejnietna. Aħna lkoll ħaġa waħda f’Ġesù Kristu. Aħna Kollha Aħwa Il-Missierna Missierna li inti fis-Smewwiet, jitqaddes Ismek, tiġi saltnatek, ikun li trid int, kif fis-sema hekkda fl-art. Ħobżna ta’ kuljum agħtina llum, aħfrilna dnubietna bħalma naħfru lil min hu ħati għalina, u la ddaħħalniex fit-tiġrib, iżda eħlisna mid-deni. Ammen. It-talb huwa bbażat fuq il-fiduċja, l-intimità u relazzjoni ta’ mħabba ma’ Alla u ta’ madwarna. It-talb jeħtieġ li naħfru lil ħaddieħor bħalma jaħfrilna Alla. M'hemm l-ebda rabta aktar b'saħħitha għal relazzjonijiet aħjar mill-maħfra, li terġa 'tibni pontijiet imkissrin u terġa' tgħaqqad ħbula mqattgħin. Permezz tal-maħfra, ir-relazzjonijiet isiru aktar b’saħħithom minn qatt qabel. Bħala Nsara aħna msejħin nifhmu d-differenzi ta’ bejnietna, nitgħallmu minnhom u nsibu modi kif ngħixu flimkien. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 49 3.6 Ngħixu Flimkien Il-komunikazzjoni hija essenzjali ma’ xulxin Il-midja soċjali għandha rwol importanti llum il-ġurnata f’ħajjitna, peress li tintuża bħala għodda biex nikkomunikaw ma’ ħaddieħor. Tista' tgħaqqad il-persuni flimkien jekk jintuża b'mod pożittiv. Il-Ħajja tal-Ewwel Insara It-trażmissjoni tal-informazzjoni tal-ewwel Insara kienet mibnija fuq relazzjonijiet b’saħħithom. Huma għexu ħajja sempliċi bbażata fuq it-talb, jaqsmu l-bżonnijiet tagħhom u jgħinu lil xulxin. Il-frott ta’ ħajja bħal din kien ferħ, hena u paċi li Ġesù biss jista’ jagħti. Tgħallmu jgħixu flimkien minkejja d-differenzi tagħhom għax kien Ġesù li għaqqadhom. B’Ġesù f’ħajjitna, mhux se nfittxu li nkunu superjuri f’kollox imma nassiguraw li kulħadd ikun ferħan. → Huma qasmu bejniethom l-affarijiet materjali kollha biex kulħadd ikun jista’ jgħix b’mod diċenti/komdu. → Huma qasmu sentimenti soċjali u emozzjonali billi għamlu ċelebrazzjonijiet ferrieħa fi djar taʼ xulxin. → Huma qasmu l-ħajja spiritwali tagħhom billi talbu u faħħru lil Alla flimkien. Ngħinu Oħrajn fil-Komunità L-għajnuna lill-oħrajn huwa maħsub li huwa wieħed mill-modi kif in- nies joħolqu, iżommu, u jsaħħu l-konnessjonijiet soċjali tagħhom. Pereżempju, il-volontarjat u l-għajnuna lill-oħrajn jistgħu jgħinuna nħossu sens ta’ appartenenza, nagħmlu ħbieb ġodda, u nikkonnettjaw mal-komunitajiet tagħna. Li tgħin lill-oħrajn għandha benefiċċji doppji. Mhux biss jipprovdi appoġġ lil dawk li qed jirċievu, iżda jġiegħlek, l-helper, tħossok aħjar ukoll. Benessri Emozzjonali - imgieba altruistiċi jista' jkollhom effett profond fuq il-benessri emozzjonali ta' persuna. Kull Nisrani flimkien ma’ ħaddieħor huwa msejjaħ biex iħalli d-dinja post aħjar. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 50 1. Tgħin lill-oħrajn – tagħti ftit mill-ħin tiegħek biex tilħaq lil oħrajn fil-bżonn. 2. Agħti d-demm jekk kapaċi. Is-Salib l-Aħmar u organizzazzjonijiet oħra huma fil-bżonn kbir ta’ provvista ta’ demm u għandhom modi sikuri u tajbin biex inti tagħti donazzjoni. 3. Voluntiera ħin tiegħek. Il-volontarjat huwa mod tajjeb ħafna biex tappoġġja l- komunità tiegħek. L-opportunitajiet ta’ volontarjat jistgħu jvarjaw kullimkien minn tindif tal-viċinat sa tħawwil ta’ ġnien komunitarju. 4. Iċċekkja l-ġirien u l-membri tal-familja, speċjalment dawk li jgħixu waħedhom, huma anzjani, għandhom problemi ta 'saħħa jew mobilità jew qed jieħdu ħsieb it-tfal. Skeda ħin biex tikkommunika ma 'dawn l-individwi regolarment biex tgħarrafhom li mhumiex waħedhom. 5. Ngħinu fl-isforzi ta 'ġbir ta' fondi lokali jew onlajn. Ħares lejn għażliet li jipprovdu provvisti tant meħtieġa lill-familji, bħas-‘Soup Kitchen’ f’Malta jew, raffles, irkanti, bejgħ ta’ affarijiet tat-tisjir, ħasil tal-karozzi, kif ukoll ix-xogħol tal-komunità lokali tiegħek u organizzazzjonijiet volontarji. 6. Ibqa' infurmat u żomm kalm: Aqsam biss informazzjoni minn sorsi kredibbli bħall- istat u d-dipartiment tas-saħħa tiegħek. Ftakar, meta toqgħod kalm, oħrajn isegwu l- eżempju. 7. Ħu ħsieb lilek innifsek u lil ħaddieħor: Ipprattika l-paċenzja, il-qalb tajba eċċ. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 51 3.7 It-Tiftix Għal Alla Sa mill-ewwel mument tal-eżistenza, il-bniedem dejjem kien attirat lejn xi ħadd ferm akbar minnu. Krejatur li ħalaqna Alla huwa l-kenn tagħna li jħobbna Li jrid relazzjoni magħna Kull Reliġjon tipprova twieġeb il-mistoqsijiet kbar tal-ħajja u tipprova twassal għall- verità. Għandna nirrispettaw lin-nies li jsegwu reliġjonijiet oħra u napprezzaw ċerti veritajiet li għandhom fir-reliġjon tagħhom, filwaqt li nkomplu nikbru f’tagħna. Tipi ta' Reliġjon: Reliġjonijiet Primittivi: ir-Reliġjonijiet tal-bidu kellhom mod sempliċi kif jaħsbu dwar kollox. Huma jemmnu li kollox fin-natura fih spirtu jew ruħ inviżibbli. Huma emmnu li anke oġġetti bħall-foresti u l-annimali selvaġġi, ix-xmajjar u r-riħ, is-smewwiet u l- maltempati, in-nar, ix-xita, il-muntanji, eċċ., għandhom l-ispirti tagħhom. Il- Ġudaiżmu fforma minn din ir-reliġjon. Il-Kristjaneżmu ġie mill-Ġudaiżmu. Abraham huwa il-Profeta li ġie magħżul minn Alla, fejn permezz tiegħu bdiet ir-reliġjon Nisranija. Reliġjon Filosofika: ma jemmnu fl-ebda alla, imma jemmnu fil-filosofija tal-ħajja. Buddist Filosfu jgħallem lis-segwaċi tiegħu l-għerf. Kif taħseb dwar il-ħajja, kif tiddixxiplina lilek innifsek, kif teħles mix-xewqat tiegħek. Reliġjon Politeistika / Mitoloġika: tfisser (ħafna allat) Poly=ħafna, Theos=Alla. li n-nies jemmnu f’aktar minn alla wieħed. Sal-lum għadhom jeżistu reliġjonijiet politeistiċi bħall- Induiżmu; il-popolazzjoni tan-nies Induisti taqbeż il-biljun. Reliġjon Monoteista: Alla Wieħed - Kristjaneżmu, Islam u Ġudaiżmu. Reliġjon politeista: Ħafna allat - Induiżmu Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 52 Musulmani jirreferu għal alla bħala Allah jemmnu li hemm biss Alla wieħed ma jemmnux li Allah jinsab kullimkien Allah huwa l-fuq minn kull forma Lhud jemmnu li hemm Alla wieħed Elohay Yisrael – huwa l-Alla tal-Lhud Jemmnu li għandhom relazzjoni intimà ma Alla Li Alla ma għandux forma Alla hu nvolut b’mod attiv fl’affarijiet tad-dinja Jippremja l-għemejjel tajbin u jikkastiga l-ħażen Kristjani Alla huwa Trinità – tlett persuni f’Alla wieħed Il-Missier + l-Iben + l-Ispirtu s-Santu Alla hu Etern Alla jinstab kullimkien Jidher fl-għemejjel Tiegħu + preżenti fil-ħolqien Alla għadu ħaj fl-Ewkaristija L-imħabba ta’ Alla għall-bniedem wasslitu biex isir bniedem innifsu u jidħol f’relazzjoni mal-bniedem. L-Ewkaristija hija l-isbaħ rigal. L- ebda reliġjon oħra ma toffri rigal bħal dan. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 53 3.8 Infittex lil Alla Bħal Oħrajn L-aktar ambitu sinifikanti tal-ħajja huma fiżiċi, mentali/emozzjonali, soċjali u spiritwali. → L-ambitu fiżiku jinkludi s-saħħa fiżika, il-benessri, u l-attivitajiet. → L-ambitu mentali/emozzjonali jinkludi s-saħħa psikoloġika u l-ħiliet biex ilaħħqu. → L-ambitu soċjali jinkludi relazzjonijiet u interazzjonijiet soċjali. → L-ambitu spiritwali jinkludi valuri, twemmin, u skop. Dawn l-iskopijiet kollha huma magħquda u importanti biex ngħixu ħajja b'saħħitha u bilanċjata. Bniedem huwa bniedem integrali: fiżiku, mentali, u spiritwali fl-istess ħin. L-integrità tal-bniedem hija essenzjali għall-ħajja spiritwali tiegħu. Alla jwiegħed lil dawk li jfittxuh u jpoġġu l-fidi tagħhom fih, li huma jiġu ppremjati bil- ġenna meta jmutu, u ħajja abbundanti matul ħajjithom. Hija għażla konxja li tidderieġi l-qalb lejn Alla. Huwa sforz konxju min-naħa tagħna. Imma dak l-isforz biex tfittex lil Alla huwa rigal mingħand Alla. Alla jaf l-aħjar triq għal ħajjitna, u hekk kif aħna nfittxuh, Hu jista’ jiggwidana fid- direzzjoni t-tajba. Li nfittxu lil Alla l-ewwel jista’ jġibilna paċi u faraġ fi żminijiet diffiċli. Nistgħu nafdaw li Hu fil-kontroll u li Hu se jaħdem l-affarijiet kollha flimkien għall-ġid tagħna. Li tfittex lil Alla tfisser: ❖ Alla juri lilu nnifsu fil-kelma tiegħu. Allura, nistgħu nfittxuh permezz tal-Bibbja. ❖ Hu jurina lilu nnifsu fl-evidenza tal-grazzja f’nies oħra. Allura, nistgħu nfittxuh permezz ta ħaddieħor. ❖ It-tfittxija hija l-isforz konxju biex ngħaddu l-mezzi naturali lejn Alla nnifsu — biex kontinwament inqiegħdu moħħna lejn Alla fl-esperjenzi tagħna kollha, biex nidderieġu l-imħuħ u l-qlub tagħna lejh permezz tal-mezzi tar-rivelazzjoni tiegħu. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 54 Ġob L-istorja ta’ Ġob fil-Bibbja turi raġel li sofra iżda qatt ma tbiegħed minn Alla. Ġob ma fehemx kollox, u ġie frustrat, imma xorta wera paċenzja billi żamm il-ħarsa tiegħu lejn Alla. Huwa tilef is-saħħa, il-ġid, u anke t-tfal. F’din l-istorja, naraw il-valur tal-paċenzja, il-perseveranza, u l-importanza li nżommu lsienna, biex ma nsemmux il-fedeltà, il- qawwa restorativa, u t-tjubija t’Alla. Il- ktieb taʼ Ġob jindika Alla li dejjem qed jaġixxi bi tjubija u ġustizzja, inklużi ż- żminijiet meta n- nies qed jesperjenzaw jew jikkawżaw wġigħ. It-tbatija ta’ persuna ma tfissirx awtomatikament li qed tirċievi kastig divin. Affarijiet ħżiena jiġru lin-nies tajbin. Ġob kien bniedem bla ħtija u rett li beża minn Alla u tbiegħed mill- ħażen. Imbagħad... ħajtu sfrattat. It-tbatija taʼ Ġob ma ġietx għax kien ħażin imma minħabba l-fedeltà u fiduċja tiegħu lejn Alla. F’nofs it-tbatija, m’għandna qatt nitilfu t-tama tagħna f’Alla. Waħda mill- akbar stqarrijiet taʼ fidi fl- Iskrittura kollha tinsab eżatt f’nofs Ġob kapitlu 13. Ġob jgħid: “Għalkemm iġġarrabni, jien nittama fih.” Ħadd u xejn ma jista’ jisraqlek il-ferħ jew il-paċi tiegħek meta t-tama tiegħek tkun f’Alla. Qatt titlef it-tama tiegħek f’Alla! Ħbiebna jistgħu jonqsuna f’nofs il-miżerja tagħna, imma Alla qatt ma jagħmel. Il-ħbieb taʼ Ġob poġġewh fuq id-difiża. Ġurnata waħda – se naraw b’għajnejna lill-Feddej tagħna! Hu ħaj illum u għal dejjem u għax jgħix – nistgħu niffaċċjaw għada bir-rebħa! Anke f’nofs is-skiet ta’ Alla, il-preżenza tiegħu hija magħna. Ġob issarha mas-skiet t’Alla f’nofs it-tbatija tiegħu. Iżda afda f’Alla u fil-ħin tiegħu. L-għerf ġej mill-biża t’Alla u li nitbegħdu mill-ħażen. L-umiltà hija essenzjali. Il-kburija tista’ tinterferixxi magħna li nimxu bil-modi għaqlin tal-Mulej. U meta l-kburija tinterferixxi tfixkel il-viżjoni tagħna, u qabel ma nindunaw - insibu ruħna fit-triq ħażina lejn il-ħażen. Ġob jispjega f’Ġob 28:28: ‘Ara, il-biżaʼ tal-Mulej, jiġifieri l-għerf, u ifħem kemm huwa mportanti li titbiegħed mill-ħażen. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 55 Alla jinsab magħna f’nofs il-maltemp tagħna. Il-Mulej hu r-ragħaj it-tajjeb tagħna, u qatt ma jitlaqna waħidna. Hu jimxi magħna mill- widien. Hu jirrestawra ruħna meta nkunu għajjenin. Hu jmexxina fit-triq tas-sewwa meta nitilfu t-triq. Hu jagħtina kuraġġ meta nibżgħu, u jfarraġna meta nkunu qed inweġġgħu u nsoffru. Alla tagħna huwa Alla tal-maltemp. Alla huwa fil-kontroll. Alla huwa l-ħallieq tal-univers. Huwa qawwi u b’saħħtu. Nistgħu nafdawh b’ħajjitna. Naraw fl-ewwel kapitlu ta’ Ġob, li fil-ħajja ta’ Ġob ma sar xejn li l-ewwel ma għaddiex minn idejn Alla li jħobbu. Kull paġna tal-iskrittura tindika Alla sovran - mir-rakkont tal- ħolqien fil-Ġenesi sal-ritorn ta 'Kristu fl-Apokalissi, Alla tagħna huwa fil-kontroll sħiħ. Xi drabi, f’nofs it-tbatija tagħna nidinbu. Alla jaċċetta qalb umli u niedma. F’Ġob 42, naraw lil Ġob jċedi ħajtu lil Alla u jindem. Ġob għaraf li Alla huwa l-ħallieq, u hu biss parti mill-ħolqien tiegħu. Nidisprezza lili nnifsi u nindem fit-trab tal-irmied. ~ Ġob 42:6 Xi drabi nidinbu kontra sħabna. Il-ħbieb taʼ Ġob mhux biss naqsu milli jkunu hemm għal Ġob b’mod taʼ appoġġ u mħabba imma taw pariri foqra bbażat fuq nuqqas ta’ għarfien tagħhom dwar Alla. Wara l-indiema u l-maħfra jiġu l-barkiet. F’Ġob 42, Ġob għamel sagrifiċċju tal-ħruq għal sħabu u talab għalihom kif ikkmandaH jagħmel Alla. Alla aċċetta t- talb taʼ Ġob għalihom u Ġob reġa KISEB il-fortuna tiegħu META talab għal sħabu! Din mhix konnessjoni interessanti? Ġob ħafer lil sħabu QABEL ma kien jaf kemm kien se jkun imbierek. Kienet it- talba taʼ Ġob li ħarġet il- barkiet! “Il-Mulej bierek l-aħħar jiem ta’ Ġob aktar milli l-bidu tiegħu.” ~ Ġob 42:12 Konklużjoni Finali Meta nkunu qed inħossuna stressati u frustrati u midrubin minn din id-dinja, jalla nieħdu pass lura u nagħtu ħarsa lejn il-ħolqien kollu t’Alla. Oħroġ taħt il-kobor tas-sema u fakkar lilek innifsek min hu Alla tiegħek. Imbagħad, fittexx il-kelma tiegħu (Bibbja) u tgħallem aktar dwar l-imħabba t’Alla għalik. Afda li jekk jista 'joħloq u jsostni l-univers kollu, żgur, Huwa jieħu ħsiebek. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 56 Benefiċċji Li Tfittex Alla L-Ewwel Li nfittxu l-ewwel lil Alla għandu ħafna benefiċċji għal ħajjitna: 1. Għerf u gwida: Meta l-ewwel infittxu lil Alla, niftħu ruħna għall-għerf u l-gwida Tiegħu. Hu jaf l-aħjar triq għal ħajjitna, u hekk kif aħna nfittxuh, jista’ jiggwidana fid-direzzjoni t- tajba. 2. Paċi u faraġ: Li nfittxu l-ewwel lil Alla jista’ jġibilna l-paċi u l-faraġ fi żminijiet diffiċli. Nistgħu nafdaw li Hu fil-kontroll u li Hu se jaħdem l-affarijiet kollha flimkien għall-ġid tagħna. 3. Qawwa u kuraġġ: Meta nfittxu l-ewwel lil Alla, nistgħu nsibu s-saħħa u l-kuraġġ biex niffaċċjaw kwalunkwe sfidi li niltaqaw magħhom. Jistaʼ jagħtina s-saħħa li neħtieġu biex negħlbu l-ostakli u l-kuraġġ biex ngħixu l-fidi tagħna b’mod sħiħ. 4. Provvediment u barkiet: Li nfittxu lil Alla l-ewwel jista’ wkoll iġibilna provvediment u barkiet. Hekk kif infittxuH, Hu jista’ jipprovdi għall- bżonnijiet tagħna u jberikna b’modi li qatt ma nimmaġinaw. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 57 4.Għajnuniet 4.1 Aħbar it-Tajba Tradizzjoni orali – l-Appostli u d-dixxipli għaddew il-memorji ta’ Ġesù lil uliedhom u lill-qraba tagħhom. Evanġelji – miktuba minn San Mark, San Mattew, San Luqa u San Ġwann. Dawn inkitbu minn xhieda li raw b’għajnejhom jew minn persuni li tkellmu ma’ dawk ix-xhieda. Il-kelma ‘Evanġelju’ tfisser ‘aħbar it-tajba’. L-Evanġelji Sinottiċi (perspettiva simili) – jiddeskrivu ġrajjiet minn perspettiva simili; San Mattew, San Mark u San Luqa jippreżentaw lil Ġesù bħala predikatur, li permezz tat- tagħlim u l-mirakli tiegħu ħabbrilna s-Saltna t’Alla. L-Evanġelju ta’ San Mark huwa l-eqdem evanġelju miktub dwar is-sena 70 li jħabbar is- saltna ta’ Alla. L-Evanġelju ta’ San Mattew inkiteb madwar is-sena 80 li jippreżenta t-twettiq tal- profeziji f’Ġesù. Evanġelju ta’ San Luqa miktub wara s-sena 70 bil-Grieg li juri l-ħniena ta’ Alla lejn il- midinbin. L-Evanġelju ta’ San Ġwann jagħti importanza kbira lin-natura divina ta’ Ġesù bħala Alla. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 58 4.2 Is-Saltna ta’ Alla fuq l-Art Is-Saltna bdiet bil-miġja ta’ Ġesù. Ġesù huwa s-saltna Ġesù inawgura s-saltna Ġesù huwa l-iskop tas-saltna Ġesù proklama s-saltna Ġesù jitfà dawl fuq is-saltna Ġesù jibgħat ħaddiema biex jaħdmu fis-saltna Ġesù jibdel il-mentalità dwar is-saltna Parabbola - hija storja sempliċi użata biex turi lezzjoni morali jew spiritwali. Ġesù uża parabboli biex jgħallem u jispjega l-kelma t’Alla. Il-Parabbola tat-teżor moħbi: Mattew 13,44 Il-parabbola tal-perla: Mattew 13,45-46 Il-parabbola tax-xibka: Mattew 13,47-50 Il-parabbola taż-żerriegħa tal-mustarda: Mattew 13,31 Il-parabbola tal-ħmira: Mattew 13,32 Il-parabbola tal-bidwi li ħareġ jiżra’: Mattew 13,8 Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 59 Ġesù jistabbilixxi s-Saltna ta’ Alla b’mod definit, permezz tar-rebħa tiegħu fuq il- mewt bil-qawmien tiegħu. Il-grazzja ta’ Alla tgħinna nimpenjaw ruħna biex inkunu xhieda ta’ Kristu u ngħixu l- valuri li Ġesù ġab fuq l-art: Spirtu ta' fehim (li nifhem / niddixxerni) li tkun paċifiku li jaqdi lill-oħrajn ta’ kompassjoni tal-maħfra tal-onestà tal-ġustizzja tax-xogħol magħmul tajjeb ta’ lealtà tal-purità tar-rispett għall-ħajja Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 60 4.3 Il-Komunità Nisranija Ilkoll għandna bżonn komunità fejn ngħixu għaliex Alla ħalaq il-bniedem biex jgħix f’relazzjoni mal-oħrajn. Għal Komunità Nisranija, Ġesù huwa r-ragħaj u l-merħla tan-nagħaġ (in-nies) huma s-segwaċi ta’ Ġesù. Il-Knisja mhix dik magħmula mill-ġebel imma l-knisja ta’ Kristu hija l-insara kollha flimkien. Aħna lkoll parti mill-Knisja. “Meta tnejn jew tlieta jinġabru f’ismi, jien inkun hemm fosthom.” (Mattew 18,20) L-aktar ideat komuni dwar xi tfisser il-kelma 'Knisja' jistgħu jinġabru fi tliet taqsimiet: Knisja bħala bini u dekorazzjoni tagħha. Knisja bħala l-awtorità tal-Kleru: Il-Papa; l-isqfijiet; u s- Saċerdoti (u dawk li huma Patrijiet). Knisja bħala post fejn tmur tirċievi s-sagramenti u fejn tmur għal xi funeral. L-iktar idea kompluta ta’ Knisja hija: Nies ta’ Alla li għandhom twemmin u stil ta’ ħajja. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 61 4.4 Il-Komunità Nisranija Fil-Komunità Nisranija – nirċievu l-valuri nsara. Is-sagramenti huma – sinjali, simboli u azzjonijiet li jippreżentaw tifsira aktar profonda. It-tliet dimensjonijiet tas-sagramenti: Ifakkruna fil-passjoni ta’ Ġesù Turina grazzja Jagħtina togħma tal-glorja li ġejja (Ħajja ta’ dejjem) Is-Sagramenti tal-Inizjazzjoni huma: Magħmudija L-Ewkaristija Griżma Is-Sagrament tal-Magħmudija – idaħħalna fil-Komunità Il-Magħmudija Il-ministru tal-magħmudija huwa l-isqof, is-saċerdot jew id-djaknu. F’emerġenza kulħadd jista’ jgħammed. Id-dinjità li tagħtina l-Magħmudija: Il-bniedem jilħaq il-milja tiegħu meta jsir bħal Kristu. Din ix-xbieha ta’ Kristu hija ffurmata fina għall-ewwel darba mill-Ispirtu s-Santu fil-Magħmudija. Simboli tal-magħmudija ilma – jeqred id-dnub u jagħtina ħajja ġdida libsa l-bajda – nilbsu lil Kristu xemgħa – mixgħula mill-blandun; id-dawl ta’ Kristu Rxoxt għadda fit-tarbija żejt – magħżula għal Alla, il-preżenza tal-Ispirtu s-Santu fina Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 62 L-Ewkaristija Ġesù waqqaf l-Ewkaristija fl-Aħħar Ċena: Ġesù ċċelebra l-ikla tal-Għid tal-Lhud mad- dixxipli, b’mod differenti u jagħtiha tifsira differenti. L-Ewkaristija hija l-qofol ta’ dak li tana Ġesù: Dan jurih hu stess meta qal: “Għandi xewqa kbira li nagħmel magħkom din l-ikla tal-Għid qabel inbati!” L-ikla tal-Għid Lhudija kienet iċċelebrata kull sena. B’dan il-kliem juri li din l-ikla kellha tkun differenti mis-snin l-oħra kollha. Alla kien ilu jipprepara għaliha minn mindu l- Lhud ħallew l-Eġittu fl-Eżodu. B’din l-ikla Alla kien qed jagħmel Patt / Testment ġdid (iż-żewġ kelmiet huma użati iżda jfissru l-istess ħaġa). L-importanza ta’ din l-ikla hija l-aktar evidenti meta jgħid: “Waslet is-siegħa tiegħi!” ‘Is-siegħa’ ta’ Ġesù hi ż-żmien meta kellu jmut u jqum mill-imwiet. Fl-Aħħar Ċena Ġesù jħabbar din is-‘siegħa’ u jgħid li kull darba li l-Knisja tiċċelebra din l-ikla, dik is-‘siegħa’ – il-mewt u l-qawmien tiegħu – tkun preżenti hemmhekk stess! L-Ewkaristija fl-Aħħar Ċena tirrakkonta x’kien se jiġri – Ġesù kien qed jgħid lill- Appostli minn qabel x’kien se jseħħ. Meta jgħid: “Dan hu Ġismi li jingħata għalikom” u “Dan hu Demmi mxerred għall- kotra”, Ġesù juri l-mewt li biha kellu jingħata għalina u jgħaqqad dan il-mument waqt l- Aħħar Ċena meta kielu ħobż u xorbu l-inbid bil-passjoni u l-qawmien tiegħu. Fl-Aħħar Ċena Ġesù jagħti kmand: “Agħmlu dan b’tifkira tiegħi!” Ġesù ried jibqa’ preżenti għalina fl-Ewkaristija bil-ġisem u demm tiegħu. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 63 Griżma tal-Isqof Il-Griżma tal-Isqof issaħħaħ l-Identità u d-Dinjità tagħna: L-identità u l-istima li tagħtina l-Magħmudija tkompli tissaħħaħ u tiġi żviluppata mal-Griżma tal-Isqof. Il-ħajja Nisranija li tibda fil-Magħmudija tilħaq il-milja tagħha billi tagħtina s-sagrament tal-Griżma tal-Isqof. Għalhekk nistgħu ngħidu li bil-Griżma tal-Isqof: Aħna nirċievu qawwa speċjali. Insiru maqugħdin aktar bis-sħiħ mal-Knisja. Nidħlu fi dmir akbar. Simboli tal-griżma tal-Isqof żejt - is-siġill ta 'Kristu. it-tqegħid tal-idejn – Kristu qed jgħaddi l- Ispirtu s-Santu biex ikompli jaħdem fid-dinja. Id-Doni tal-Ispirtu s-Santu: Għerf, Fehma, Kunsill, Qawwa, Xjenza, Pietà u Biża’ t’Alla. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 64 4.5 Jibqa' Jinbena Anke Illum Sagrament tal-Qrar X'inhu s-Sagrament tal-Qrar? Dan hu s-Sagrament li fih, permezz tal-Knisja, Alla juri ħniena u jaħfer dnubietna. Fl-istess ħin f’dan is-Sagrament, aħna mhux biss nagħmlu ħbieb ma’ Alla, imma nerġgħu nagħmlu ħbieb mal-bqija tal-poplu t’Alla – il-Knisja. Huwa Sagrament li jagħtina s-setgħa li ninbidlu għall-aħjar. Alla jaħfrilna għax Ġesù miet u qam mill-mewt għalina. Il-maħfra li nirċievu bis-Sagrament tagħtina bidu ġdid u għandna nippruvaw nevitaw li nerġgħu naqgħu fid-dnub. Ismijiet / titli għal dan is-Sagrament: Is-Sagrament tal-Penitenza: l-enfasi hija fuq il-penitenza li nagħmlu għal dnubietna. Is-Sagrament tal-Qrar: l-enfasi hawnhekk huwa li ngħidu lis-saċerdot dnubietna kollha. Is-Sagrament tar-Rikonċiljazzjoni: l-enfasi hija fuq il-fatt li dan is-sagrament jerġa’ jġib l-għaqda tagħna ma’ Alla u mal-Knisja. Għaliex għandna bżonn nistqarru dnubietna? Bħalma l-mejtin ma jistgħux iqajmu lilhom infushom, aħna ma nistgħux naħfru lilna nfusna imma jeħtieġ li nkunu maħfura minn Alla. Ġesù jrid ikompli jagħti l-maħfra lin- nies permezz tal-Knisja. Hekk nirċievu l-ħniena ta’ Alla. X'inhu dnub? Id-dnub huwa nuqqas ta’ mħabba, li jifridna minn Alla, mill-oħrajn u mill-ħolqien. Id- dnub hu kull azzjoni, sentiment, jew ħsieb li jmur kontra l-livelli t’Alla. Dan jinkludi meta niksru l-liġijiet t’Alla billi nagħmlu dak li hu ħażin, jew mhux sewwa, f’għajnejn Alla. (1 Ġwanni 3:4; 5:17) Il-Bibbja turi wkoll li hu dnub jekk nonqsu li nagħmlu dak li hu sewwa. (Ġakbu 4:17). Kif tikkommetti dnub: Wieħed huwa konxju li qed jidneb (jagħmel xi ħaġa ħażina) Wieħed irid jagħmel din il-ħaġa ħażina Wieħed jagħmel dan Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 65 X’għandna nagħmlu biex nagħmlu qrara tajba? Agħraf li se tiltaqgħa ma’ Alla fil-persuna tas-saċerdot. Ġib f’moħħok d-dnubiet serji kollha tiegħek u d-dnubiet venjali tiegħek biex tkun ippreparat meta tmur tisqarrhom lis-saċerdot. Kun umli u ammetta d-dnubiet kollha li tista’ tiftakar. Jiddispjaċina li dnibna u nwiegħdu li nagħmlu l-almu tagħna biex ma nerġgħux naqgħu fid-dnub. Itlob wara l-qrar u agħmel dak li jitolbok s-saċerdot. Nagħmlu wkoll xi penitenza biex insewwu l-ħsara li għamilna. Inkunu lesti li naħfru lil nies oħra kif qalilna Ġesù fit-talba ta’ Missierna: “aħfrilna bħalma aħna naħfru lil min hu ħati għalina”. (Jekk tixtieq, tista’ tkompli tqerr ma’ qassis li tħossok komdu miegħu). Rikonċiljazzjoni: ‘nerġgħu nsiru ħbieb’ ma’ Alla. Irridu ngħixu b’attitudni ta’ Rikonċiljazzjoni kuljum. Ta’ spiss neżaminaw il-kuxjenza tagħna bit-tagħlim tal-Knisja. Negħlbu dak li hu ħażin fina u nsaħħu dak li hu tajjeb. Nagħrfu li Alla, permezz tal-Ispirtu s-Santu, jgħinna ma nidinbux u nsaħħu fl- imħabba tagħna lejH u għall-oħrajn. L-assoluzzjoni - li ssir ħieles mid-dnub. Penitenza / (tewba) – talba qasira jew sagrifiċċju (mogħtija mis-saċerdot) biex nuru li tassew jiddispjaċina. Konfessur/(saċerdot) - huwa l-ministru tas-sagrament. Indiema – li tkun tassew iddispjaċut/a minn għemilek. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 66 X’għandna bżonn nistqarru? Dnub mejjet / dnub serju: azzjoni gravi kontra l-imħabba ta’ Alla. Meta niksru wieħed mill-Kmandamenti, dan huwa serju ħafna. Biex tagħmel dnub mejjet: → Il-kwistjoni trid tkun gravi → Wieħed jaf li dak li qed jagħmel huwa ħażin → Wieħed jagħmel dnub għax irid b’mod ħieles Dnubiet venjali: azzjoni kontra l-imħabba ta’ Alla imma inqas gravi. Għalkemm dawn għadhom dnubiet, ma joffendux lil Alla bħala li jiksru l-Kmandamenti tiegħu. Dawn id- dnubiet għandna nistqarru wkoll peress li nixtiequ nkunu nodfa u eqreb lejn Ġesù. Ġesù Kristu biss jista’ jsalvana mid-dnub. Huwa xerred demmu għalina biex inpatti għal dnubietna. Is-Sagrament tad-Dlik tal-Morda / l-aħħar riti (il-morda jiltaqa’ mal-persuna ta’ Ġesù). Issaħħaħ spiritwalment (fil-fidi) Issaħħaħ fiżikament (il-ġisem) Ix-xjuħija jew xi marda li titqies inkurabbli turi li wasal iż- żmien li l-persuna tirċievi dan is-Sagrament. Il-persuna marida u li qed tmut tista’ tesperjenza niket u biża’ u tista’ tiġi skuraġġita sal-punt li titlef il-fidi tiegħi f’Alla. Il- persuna li tirċievi dan is-Sagrament trid twettaq att ta’ fidi f’Ġesù u jekk possibbli, ukoll att ta’ indiema fuq dnubietha. Il-ministru tad-dilka tal-morda jista jamministrah l-isqof jew il-qassis. Ms Jacqueline Schembri Higgans Learning Support Educator @St Aloysius College 67 5. Role Models 5.1 Ilkoll twelidna b'talenti differenti Talent huwa l-abbiltà partikolari, fiżika jew mentali, li persuna tħobb tagħmel. Hija ħila naturali li tkun tajjeb f'xi ħaġa, speċjalment mingħajr ma tiġi mgħallma. Il-Parabbola tat-talenti Ġesù juża l-Parabbola tat-Tal

Noti tar-Reliġjon - Rabà u l-Ħames Sena PDF

Document Details

Tags

Related

Summary

Full Transcript