Module 3 Psycho Sociale Dienst Gevangenis PDF

Werken met justitiecliënteel Module 3: Psycho sociale dienst van de gevangenis 1. Situering In elke gevangenis aanwezig → of je nu in een arresthuis zit of in een gewone gevangenis, in elke soort gevangenis is een PSD aanwezig Inhoudelijk aangestuurd door de Centrale Psycho...

Werken met justitiecliënteel Module 3: Psycho sociale dienst van de gevangenis 1. Situering In elke gevangenis aanwezig → of je nu in een arresthuis zit of in een gewone gevangenis, in elke soort gevangenis is een PSD aanwezig Inhoudelijk aangestuurd door de Centrale Psycho Sociale dienst → hun opdracht is helemaal bepaald in regelgeving, ze mogen die niet zomaar zelf beslissen wat ze doen Administratief staat de PSD onder toezicht van de gevangenisdirectie die op zijn beurt valt onder FOD justitie Een team van maatschappelijk assistenten, psychiater en psychologen → de psychiater komt niet veel langs, het is vooral de maatschappelijk werkers en de psychologen 2. Missie: de PSD… Ruim: Verleent haar medewerking aan een rechtsconforme, veilige en humane uitvoering van de vrijheid berovende straffen en maatregelen. Binnen een geest van een herstelgerichte justitie Specifiek: Verleent vanuit wetenschappelijke hoek een advies m.b.t. de uitvoering van de verschillende vrijheidsberovende straffen en maatregelen Omkadert en begeleidt gedetineerde met het oog op het voorbereiden van hun psychosociale re-integratie en evalueert hun reclasseringsvoorstellen → de visie van de PSD moet een visie over herstel zijn. 3. Belangrijke werkprincipes van de PSD Vertrekken vanuit de juridische waarheid (→ waarheid van de cliënt) Meewerken en samenwerken > gedwongenheid → vrijwilligheid o Werken in gedwongenheid, als ze de kans willen hebben op vroeger vrijgelaten te worden moeten ze wel samenwerken met de PSD Meldings-discretieplicht → beroepsgeheim o Een sociaal werker op de PSD moet extra informatie vermelden, bv. Als er een gevangene tegen je zegt dat hij/zij nog ergens anders een feit hebben gepleegd Werkalliantie aangaan → vertrouwensrelatie o Een werkalliantie = de samenwerking tussen u als sociaal werker en de cliënt 4. Opdrachten Onthaal: o Eerste opvang (binnen de 7 dagen moet de nieuwkomer de PSD gezien hebben) o Contactname familie, werkgever,… → als de gevangene een dier heeft in zijn woning moet de PSD regelen dat het dier goed word opgevangen → het crisismanagement word allemaal geregeld via de PSD (verhuurder, werkgever, familie)  o Informeren over het hulpverleningsaanbod Penitentiaire begeleiding: o Gericht op het leven in detentie o Gericht op het leven na detentie Adviesverlening = core-business! 5. Adviesverlening 5.1 Wanneer? Penitentiair verlof: 3x per trimester gedurende max. 36u de gevangenis verlaten Uitgaansvergunning: voor max. 16u de gevangenis verlaten bv. om naar een begrafenis te gaan, te solliciteren, huurwoning bezichtigen Doel? o Om de familiale, affectieve en sociale contacten van de veroordeelde in stand te houden en te bevorderen o De sociale re-integratie van de veroordeelde voor te bereiden → voorwaarden aan verbonden Elektronisch toezicht Beperkte detentie = Je mag de gevangenis overdag overlaten maar je moet savonds terugkomen Voorwaardelijke invrijheidstelling = vervroegd vrijkomen onder voorwaarden (na minimum 1/3de van de straf) → bv. Je moet je laten begeleiden door een justitieassisent, je moet je laten begeleiden voor je schulden,… → in het leven geroepen om je te gedragen tijdens de detentie, als je je niet gedraagt zal je ook nooit vervroegd vrij gelaten worden Meer en meer gedetineerde gaan voor einde straf, gewoon hun hele straf uitzitten omdat ze na hun straf niet meer willen dat er iemand op hun vingers zit te kijken 5.2 Inhoud Op het moment dat een gedetineerde in aanmerking komt voor voorwaardelijke invrijheidstelling, Beperkte Detentie (BP) of elektrisch toezicht (ET) zal de PSD in opdracht van de directie, een advies geven. Hij formuleert een antwoord op de volgende vragen: In welke mate beschikt de gedetineerde over woonst, werk, netwerk als hij de gevangenis verlaat? Zal de gedetineerde zich aan de opgelegde voorwaarden houden? Hoe groot is de kans op recidive? In welke mate is de persoon een gevaar voor de maatschappij? Wat is de houding van betrokkene ten aanzien van het delict en de slachtoffers? Heeft hij zijn slachtoffer vergoed? → de strafuitvoeringsrechtbank beslist!!! Slachtoffers mogen hun mening geven over de voorwaardelijke vrijheid van hun daders → er word niet altijd absoluut rekening mee gehouden maar er word wel naar geluisterd 6. Visie op aanpak van delinquentie Tot einde 20ste eeuw: “no care, no cure, but control”. Focus van de aanpak van delinquentie lag op repressie en controle. Men stelde echter vast dat het recidivecijfer even hoog bleef. M.a.w. enkel bestraffen heeft geen effect op het gedrag van mensen, het ze niet aan tot ‘verbetering’ of leidt niet per definitie tot maatschappelijk aanvaardbaar gedrag. > een andere aanpak dringt zicht op > Risk, Need, Responsiviteit-model of RNR- m odel 6.1 RNR-model van Andrews en Bonta Risk - Needs- Responsiv ity m odel Een consistente en empirisch uitgebouwd model voor de aanpak van delinquent gedrag Vooraf inschatten hoeveel kans iemand heeft om terug te hervallen 3 fundamentele beginselen: 1. Risicobeginsel: hoe hoger het RISICO op herval hoe intensiever de aanpak moet zijn 2. Behoeftenbeginsel: het in kaart brengen van de NODEN (=criminogene factoren) van gedetineerde die gelinkt zijn aan het delinquent gedrag om dan deze positief te beïnvloeden o Vb. nood om energie kwijt te raken, nood aan spanning en uitdaging → in plaats van delinquent gedrag te plegen wat zijn alternatieven om deze noden te bevredigen? Vb. fitness gaan doen 3. Responsiviteitsbeginsel: de behandeling moet afgestemd zijn op het leervermogen van de cliënt en persoonlijke factoren: a) Sociale leertheorie en cognitief gedragsmatige aanpak heeft de grootste kans op gedragsverandering. Bv. het inzicht in hun denkproces vergroten en de keuzes die vooraf gaan aan het delinquente gedrag om deze vervolgens te beïnvloeden, agressieregulatietraining, terugvalpreventie, sociale vaardigheidstraining b) Rekening houden met de specifieke eigenschappen van de persoon: mogelijkheden en beperkingen, krachten en motivatie. → Op basis van deze informatie wordt het reclasseringsplan opgemaakt (cfr. Detentieplan) → Positieve resultaten: minder recidive = een belangrijk model (is wetenschappelijk onderzocht → een empirisch onderzoek) Een passionele moord = als een persoon een moord pleegt op zijn/haar partner 6.2 Achtergrond RNR-model Er zijn factoren die criminaliteit veroorzaken, in stand houden = Criminogene factoren Idee: werken aan deze criminogene factoren zal delinquent gedrag verminderen. Twee types: 1. Statische criminogene factoren bv. opvoeding 2. Dynamische criminogene factoren bv. druggebruik Andrews en Bonta spreken over The Central Eight: o “Big four”: noodzakelijk om aan te pakken o “Moderate four”: ook belangrijk maar zijn eerder randvoorwaarden → PSD brengt in kaart hoe deze factoren spelen bij een specifiek persoon en wat de dynamiek is 6.2.1 “Big Four” 6.2.2 “Moderate four” 6.2.3 Concrete voorbeelden 6.3 Reactie op het RNR-model > Good-lives model Good- liv es- m odel Dit model gaat uit van wat de persoon kan en wenst (strenght-based approach en positieve psychologie). Het welzijn staat centraal. TIP : L. Muylkens, De kansenfabriek. Waarom ook gevangenen moeten kunnen dromen, 2023, Lannoo Het ontwikkelen van een nieuwe identiteit Desistance: het afscheid nemen, het stopzetten van een criminele carrière (zie podcast ‘Lacroix, ik was gangster) → Narratieve criminologie: welk ‘verhaal’ vertellen delinquenten om hun delinquente daden te legitimeren? Wat zijn de verhalen van mensen die stoppen met hun criminele carrière? Kritieken op RNR-model zijn dat ze te eenzijdig nadruk leggen op de risicofactoren die leiden tot het plegen van delinquent gedrag Good lives model legt meer de nadruk op het algemeen welzijn van de pleger. → De basislogica? Als de pleger een goed leven heeft, is de kans op herval kleiner. Het Good Lives Model streeft een beter leven na voor de pleger. → Is het wel geoorloofd om dit bij plegers van delinquent gedrag als belangrijkste doel te zien? Is de maatschappij daar klaar voor? Praten we hiermee het gedrag goed?  Wat het Good Lives Model echter aantoont is dat meer effect bereikt wordt als het welzijn van de pleger centraal staat: o Wat vindt de pleger belangrijk? o Wat wil die in het leven? o Hoe wil de pleger zijn levensbehoeften invullen? → denk aan gezondheid en fysieke veiligheid, relationele verbinding, deel zijn van een groep, autonomie en innerlijke rust. Die vragen worden nog te weinig gesteld tijdens een begeleiding. Hulp kan bestaan uit de zoektocht naar antwoorden op die vragen. Net daar ligt de sleutel voor hervalpreventie, volgens dit model. Men kijkt verder dan het loutere delinquente gedrag.