Makroekonomia 7 i 8 PDF

# Polityka państwa na rynku pracy - **Pasywna:** pomoc finansowa - zasiłki dla bezrobotnych, jednorazowe odszkodowania dla zwalnianych z pracy itp. - **Aktywna:** - polityka makroekonomiczna - ekspansywna polityka budżetowa lub pieniężna; - polityka zatrudnienia - roboty publiczne, subsydio...

# Polityka państwa na rynku pracy - **Pasywna:** pomoc finansowa - zasiłki dla bezrobotnych, jednorazowe odszkodowania dla zwalnianych z pracy itp. - **Aktywna:** - polityka makroekonomiczna - ekspansywna polityka budżetowa lub pieniężna; - polityka zatrudnienia - roboty publiczne, subsydiowanie zatrudnienia, pożyczki dla przedsiębiorstw/bezrobotnych, szkolenia zawodowe, pośrednictwo pracy. ## Prawo Okuna Na każdy 1 punkt procentowy, o jaki rzeczywista stopa bezrobocia przewyższa naturalną stopę, realny PKB jest o 3%* niższy od PKB potencjalnego. * czasem 2% czy 2,5% Naturalne bezrobocie - bezrobocie odpowiadające stanowi równowagi na rynku pracy. Tworzą je bezrobocie frykcyjne i strukturalne. ## Skutki bezrobocia ### Mikroekonomiczne: - utrata dochodów przez bezrobotnych (brak prawa do zasiłku) - spadek dochodów bezrobotnych. ### Makroekonomiczne: - wzrost wydatków państwa na zasiłki - ubytek dochodów podatkowych - niewytworzenie części PKB. ## Wplyw obniżenia wieku emerytalnego i zwiększenia atrakcyjności zasiłków na wielkość zatrudnienia The image shows a graph with the following labels: - Realna stawka plac (W/P) on the y-axis - Zatrudnienie, sila robocza (L) on the x-axis - Two lines intersecting at point E - The line on the left is labeled AJ - The line on the right is labeled LD - A dashed line extends from point E to the point on the x-axis labeled L* - A second dashed line extends from point E to the point on the y-axis labeled (W/P)E - Another line labeled AJ' is slightly to the right of AJ. - A point labeled E' is on AJ' to the right of point E. ## Rynek pracy The image shows a graph with the following labels: - Realna stawka plac (W/P) on the y-axis. - Zatrudnienie, sila robocza (L) on the x-axis. - Two lines intersecting at point E, with the line on the left labeled AJ and the line on the right labeled LD. - A dashed line extends from point E to the point on the x-axis labeled L*. - A dashed line extends from point E to the point on the y-axis labeled (W/P)E - A vertical line labeled LF - sila robocza is on the right side of the chart. ## **Realna stawka plac (W/P)** Realna stawka plac (W/P) - nominalna stawka płac/ogólny poziom cen. Jest to miara siły nabywczej płacy. ## **Nachylenie krzywej podaży pracy** - **Efekt substytucyjny:** Wyższa realna stawka płac zachęca do zwiększonej pracy. (Czas wolny droższy.) - **Efekt dochodowy:** Wyższa realna stawka płac zwiększa zamożność ludzi i powoduje spadek wielkości podaży siły roboczej. Krzywa podaży pracy jest rosnąca - efekt substytucyjny silniejszy od dochodowego. Długookresowa krzywa podaży pracy jest bardziej stroma niż krótkookresowa. ## **Nachylenie krzywej popytu na pracę** - rezultat działania prawa malejącej produktywności krańcowej Gdy zwiększamy zaangażowanie pracy przy niezmienionej skali stosowania kapitału, to po osiągnięciu pewnej produkcji dalsze zwiększanie zaangażowania pracy powoduje coraz mniejsze przyrosty produkcji. ## **Rynek pracy** Popyt na pracę zgłaszany jest przez pracodawców. Główne determinanty pozapłacowe popytu na pracę: - wydajność pracy - popyt na dobra będące wytworem pracy. Główne determinanty pozapłacowe podaży pracy: - liczba osób o określonych kwalifikacjach. - pozapłacowe korzyści z pracy - satysfakcja - świadczenia społeczne - wiek emerytalny. ## Klasyfikacja bezrobocia - **Bezrobocie dobrowolne:** osoby niepodejmujące pracy z powodu nieakceptowania warunków panujących na rynku (wynagrodzenia). - **Bezrobocie przymusowe:** osoby akceptujące warunki panujące na rynku, dla których nie ma wolnych miejsc pracy (bezrobocie cykliczne). - **Bezrobocie jawne:** wykazane w ewidencji (np. w urzędach pracy). - **Bezrobocie ukryte:** wynika z przerostów zatrudnienia w przedsiębiorstwach. - **Bezrobocie frykcyjne (przejściowe):** osoby wchodzące na rynek pracy, wracające na rynek pracy, zmieniające miejsce zamieszkania, poszukujące lepszej pracy. - **Bezrobocie strukturalne:** rezultat niedopasowań strukturalnych między popytem na pracę a podażą pracy w aspekcie kwalifikacyjnym, zawodowym czy regionalnym. - **Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne/keynesowskie):** rezultat spadku globalnego popytu w czasie recesji. ## **Przyczyny bierności zawodowej** - emerytura: - nauka, uzupełnianie kwalifikacji; - choroba, niesprawność; - obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu; - zniechęcenie bezskutecznością poszukiwania pracy. ## Wskaznik zatrudnienia w 2023 r. (ludność 20-64 L, w % populacji) | Kraj | Ogól | Mężczyźni | Kobiety | |---|---|---|---| | Litwa | 78,5 | 79,2 | 77,7 | | Luksemburg | 74,8 | 78,2 | 71,4 | | Węgry | 80,7 | 85,3 | 76,1 | | Malta | 81,3 | 87,7 | 73,6 | | Niderlandy | 83,5 | 87,4 | 79,6 | | Austria | 77,2 | 81,1 | 73,3 | | Polska | 77,9 | 83,8 | 72,0 | | Portugalia | 78,0 | 80,9 | 75,4 | | Rumunia | 68,7 | 78,2 | 59,1 | | Słowenia | 77,5 | 80,4 | 74,3 | | Słowacja | 77,5 | 81,3 | 73,6 | | Finlandia | 78,2 | 78,3 | 78,1 | | Szwecja | 82,6 | 84,9 | 80,2 | | Szwajcaria | 83,1 | 86,9 | 79,2 | | Belgia | 72,1 | 75,9 | 68,3 | | Bułgaria | 76,2 | 79,9 | 72,6 | | Czechy | 81,7 | 88,4 | 74,5 | | Dania | 79,8 | 82,6 | 77,0 | | Niemcy | 81,1 | 84,9 | 77,2 | | Estonia | 82,1 | 83,3 | 80,9 | | Irlandia | 79,1 | 84,2 | 74,3 | | Grecja | 67,4 | 77,4 | 57,6 | | Hiszpania | 70,5 | 75,7 | 65,4 | | Francja | 74,4 | 77,2 | 71,7 | | Chorwacja | 70,8 | 74,6 | 66,9 | | Włochy | 66,3 | 76,0 | 56,5 | | Cypr | 79,5 | 84,2 | 75,2 | | Łotwa | 77,5 | 79,1 | 76,0 | Źródło: Employment and activity by sex and age - annual data, Eurostat. 12.09.2024. ## Badanie aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) Wg BAEL bezrobotni to osoby w wieku 15-74 l., które spełniały jednocześnie 3 warunki: - w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi - aktywnie poszukiwały pracy - były gotowe podjąć pracę w ciągu 2 tygodni następujących po tygodniu badanym. Dane publikowane przez Eurostat są opracowane na podstawie BAEL. ## Bezrobocie w Polsce - 09.2024 - Stopa bezrobocia rejestrowanego: 5,0% - Zarejestrowano: 769,6 tys. osób Źródło: GUS, 23.10.2024 r. ## Podstawowe pojęcia - **Bezrobotny:** zdolny i gotowy do podjęcia pracy, poszukujący pracy, pozostający bez pracy. - **Sila robocza (aktywni zawodowo):** pracujący i bezrobotni. - **Stopa bezrobocia:** stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludzi aktywnych zawodowo (w %). - **Bierni zawodowo:** ani pracujący, ani bezrobotni. # Zatrudnienie i bezrobocie ## Teoria Fishera $M \cdot V = P \cdot Y$ - **M:** podaż pieniądza - **V:** prędkość obiegu pieniądza - **P:** ogólny poziom cen - **Y:** realny PKB **Prędkość obiegu pieniądza** - tempo, w jakim pieniądz krąży w gospodarce (zmienia właściciela). W długim okresie, przy stabilnym V, ogólny poziom cen zmienia się proporcjonalnie do ruchu podaży pieniądza, a realny PKB pozostaje bez zmian. ## Polityka pieniężna ### O ekspansywnej polityce monetarnej świadczą: - obniżka stóp procentowych - obniżka stopy rezerwy obowiązkowej - skup papierów wartościowych przez bank centralny. ### O restrykcyjnej polityce monetarnej świadczą: - podwyżka stóp procentowych - podwyżka stopy rezerwy obowiązkowej - sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny. ## Restrykcyjna (ostra/twarda) polityka pieniężna - polega na zmniejszeniu wielkości podaży pieniądza. Polityka ta prowadzi do ograniczenia AD, co skutkuje spadkiem inflacji. ## Ekspansywna polityka pieniężna The image shows a graph with the following labels: - Stopa procentowa (R) on the y-axis. - Realne zasoby pieniądza on the x-axis. - Two lines intersecting at point E1, with the line on the left labeled Ms and the line on the right labeled MD. - Another line labeled Ms' extends vertically to the right of Ms. - A point labeled E2 sits on the right side of the line labeled MD. - A dashed line extends to the right from Ms to Ms' ## Ekspansywna (lagodna/miękka) polityka pieniężna - polega na zwiększeniu wielkości podaży pieniądza. Polityka ta prowadzi do wzrostu AD i w krótkim okresie do wzrostu zatrudnienia i realnego PKB (wg zwolenników stosowania aktywnej polityki pieniężnej). ## Stopa depozytowa - oprocentowanie krótkookresowego (jednodniowego) depozytu w NBP. ## Stopa referencyjna - rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych (emitowanych przez NBP). Bony te są wykorzystywane w operacjach otwartego rynku. ## Stopa lombardowa - oprocentowanie kredytu lombardowego w NBP. NBP udziela tego kredytu bankom pod zastaw papierów wartościowych. Termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia. ## Stopy procentowe NBP (od 05.10.23) - lombardowa (6,25%) - referencyjna (5,75%) - depozytowa (5,25%) - rediskontowa weksli (5,80%) - dyskontowa weksli (5,85%) ## Polityka pieniężna (monetarna) Polega na manipulowaniu podażą pieniądza. Instrumenty banku centralnego: - stopy procentowe, - stopa rezerwy obowiązkowej, - operacje otwartego rynku. ## Cel NBP Stabilny poziom cen- niska stopa inflacji Cel inflacyjny: 2,5% (± 1 punkt procentowy) • Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. (Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim) ## Organizacja NBP Organy NBP: - Prezes NBP. - Rada Polityki Pieniężnej (Prezes NBP + 9 członków), - Zarząd NBP. Rada Polityki Pieniężnej powstała po wejściu w życie aktualnie obowiązującej Konstytucji. Ustala wysokość stop procentowych, stopy rezerwy obowiązkowej. zasady operacji otwartego rynku. ## Oficjalne aktywa rezerwowe NBP na koniec 2023 r.: 175,4 mld EUR, czyli 193,8 mld USD Udzial instrumentów inwestycyjnych w rezerwach walutowych NBP (bez złota): 1) rządowe papiery wartościowe: 81,1% 2) pozarządowe papiery wartościowe: 13,2% 3) lokaty: 4,3% 4) jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych: 1,5% Struktura walutowa rezerw: USD (41%), EUR (20%), GBP (12%), CAD (10%), AUD, NOK, NZD. ## Obszary działalności NBP - Polityka pieniężna - Emisja pieniądza - Rozwój systemu płatniczego - Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi - Obsługa Skarbu Państwa - Opracowywanie statystyki pieniężnej (np. M1, M2, M3), bilansu płatniczego - Badania naukowe, działalność edukacyjna ## Funkcje banku centralnego 1) Bank emisyjny NBP to jedyna instytucja uprawniona do wprowadzania do obiegu banknotów i monet opiewających na złote i grosze. 2) Bank banków NBP pelni funkcje regulacyjne celem zapewnienia stabilności sektora bankowego. Uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym, prowadzi rozrachunki międzybankowe. 3) Centralny bank państwa NBP prowadzi rachunki rządu, centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych itp.