LOKOMOZIO APARATUA PDF

LOKOMOZIO APARATUA Funtzioa: Lokomozio-aparatua lekuz aldatzeaz arduratzen da. Egitura: Hezur-sistemaz eta muskulu sistemaz osatuta dago. Hezur-sistemak hezurrez eta muskulu-sistemak muskuluz osatuta daude.  3 egitura garrantzitsu: lotailuak, giltzadurak eta tendoiak....

LOKOMOZIO APARATUA Funtzioa: Lokomozio-aparatua lekuz aldatzeaz arduratzen da. Egitura: Hezur-sistemaz eta muskulu sistemaz osatuta dago. Hezur-sistemak hezurrez eta muskulu-sistemak muskuluz osatuta daude.  3 egitura garrantzitsu: lotailuak, giltzadurak eta tendoiak. HEZUR-SISTEMA Gizakiaren eskeletoa hezurrez osatuta dago. Funtzio nagusiak: ▪ gorputzaren euskarria izatea ▪ barne-organoak babestea (nerbio-sistema zentrala, bihotza eta ▪ birikak, bereziki) ▪ mugimenduaren organo pasiboak izatea (oinarri mekanikoa) ▪ hainbat odol-zelula sortzea Hezurren Egitura: Hezurrak hezur-ehunez osatuta daude. ▪ Erdiko zatia diafisia da; hezur-trinkoa du eta barnealdean hezur-muin horia (gantzez eratuta) ▪ Muturrak epifisi deitzen dira; hezur-ehun arola dute eta hezur-muin gorria osatzen dute. ▪ Epifisia eta diafisiaren artean metafisia dago; honek kartilago ehuna du → Hazkuntze garaian hezurra hortik luzatu. Heldutasuna lortzean, hezur-ehun arolak metafisia ordezkatu, eta orduan amaitzen da hazkunde-prozesua. ▪ Hezurraren inguruan periostioa dago (mintz konektiboa), Hortik odol hodiak sartzen dira hezurra elikatzeko eta nerbio ugari ditu. Geruza honetan lotailuak eta tendoiak txertatu.  Hezurren sailkapena formaren arabera ▪ Luzeak= Gorputzaren adarrak osatzen dituzte. Adb= tibia femurra eta humeroa. ▪ Laburrak= Eskumuturreko hezurrak ▪ Irregularrak= Ornoak eta aurpegiko zenbait hezur ▪ Zapalak= Garezurra eta sorbalda-hezurrak. Giza eskeletoaren hezurrak Garezurra eta aurpegi hezurrak Aurpegiaren hezur bat askea da; baraila→ hitz egiteko eta murtxikatzeko. Enborra Enborrean 3 zati daude: bizkarrezurra, saihets-hezurrak eta bularrezurra. ▪ Bizkarrezurra= Hezurren artean kartilagoa dago, ornoarteko diskoak osatzen dituena. Orno-zuloek bizkarrezur-muinarentzako hodi bat eratzen dute. 5 eremu= → Lepaornoak: Buruaren mugimendua ahalbidetzen dute. → Bizkar-ornoak: Kaxa toraxikoa eratu. → Gerri-ornoak: Giltzurrunen aldean kokatuta → Errain-ornoak: Errain-hezurra osatu.  → Uzkomoa: Triangelu formako hezur bakarra eratu. Bizkarrezurra kurbatua denez, lepaornoek eta gerri-ornoek barrurantz egiten dute, eta kurbadura horri lordosi deritzo. Bi zkar- eta errain-ornoek kanporantz; zifosi. ▪ Saihets-hezurrak = 3 atal → Benetako saihets-hezurrak = Bularrezurrari lotuta → Saihets-hezur aizunak = Aurrealdean elkarri lotuta kartilago bidez eta gero bularrezurrarekin lotu. → Saihets-hezur lokak = Aske daude. ▪ Bularrezurra= Hezur lau eta trinkoa da, eta bukaeran kartilagoa dago. Gorputz-adarrak 2 multzo Goiko gorputz-adarrak Beheko gorputz-adarrak Sorbalda-gerrian eskapula eta lepauztaia. Azpil-gerrian hezur koxala.  Hezurren fisologia: Hazkundea Hezurra organo bizi bat da, eta, horrezkero, hazi eta elikatzen da. Osteogenesia hezurrak eratzeko eta garatzeko prozesua da. 2 motatako hazkundeak daude. ▪ Luzetako hazkundea = Nerabezarora arte gertatzen da. Metafisian kartilago-ehuna dago, eta bertatik hazten da hezurra. Hazkunde-guneak zerrenda estu batzuk dira, metafisian daudenak, eta hauek haztean hezurra luzatu egiten da. Lotura-kurruska hazten den heinean, hezurtzen da. Heldutasunera heltzean, luzetarako hazkuntza bukatzen da. ▪ Lodierako hazkundea= Prozesu hau diafisian gertatzen da, hezur-muina handitzeko. Periostioak geruza berriak eransten ditu barnealderantz. Hezurrak gero eta pisu gehiago ez izateko, osteoklastoek hau barnetik jaten dute. Hazkunda mota hau hormonen bidez kontrolatzen da. Giltzadurak Giltzadurak hezurrak beren artean lotzeko guneak dira. Egitura: Kartilagozko geruza bat osatzen dute, hezurren arteko marruskadura eta higadura eragozten duena. Funtzioa: Eskeletoari mugikortasuna ematen diote Motak → Finkoak: Mugiezinak. Adb= garezurreko hezurren artean daudenak. → Mugikorrak: Mugimendu maximoa. Adb= ukondoa orkatila, belauna. → Erdimugikorrak: Mugimendu mugatua. Adb= ornoen artekoak Lotailuak eta tendoiak Lotailuak bi hezur edo gehiago lotzen dituzten egitura elastikoak dira. Tendoiak, berriz, muskulua eta hezurra lotzen dituzten egiturak dira.  MUSKULU SISTEMA Giza gorputzean dagoen giharren multzoa da. Egitura ▪ Muskulu-ehunez osatuta dago, kasu honetan, muskulu ildaskatuez. ▪ Haren zelulak miozitoak dira, eta haien plasman aktina eta miosina daude, muskuluen uzkurdura baimentzen duten proteinak. (Proteina hauek sarkomero deitutako egiturak eratu) Funtzioak 3 funtzio nagusi ditu: mugimenduetaz arduratu, gorputzari egitura eman eta beroa sortzeko gaitasuna du. Sarkomeroa Muskulu zuntzak → endomisioa Faszikuluak →perimisioa Muskulu paketeak → epimisioa→ tendoia Muskulua GIZA MUSKULATURA Borondatez mugitzen ditugun muskuluz osatua. Buruko eta lepoko muskuluak ▪ Mimikako muskuluak keinuak egiteko eta sentimenduak adierazteko balio dute. ▪ Muskulu murtxikatzaileek baraila mugiarazten dute. ▪ Muskulu esternokleidomastoideoak  Enborreko muskuluak ▪ Deltoideek sorbaldaren mugimendua eragiten besoak aurrerantz eramaten dute. ▪ Bizkarraldean, trapezio muskuluek besoak atzerantz. ▪ Saihets-hezur arteko muskuluek toraxa mugitu arnasa hartzeko. Adarretako muskuluak Bizepsak ukondoa tolesten du eta trizepsak ukondoa zuzentzen du. Muskuluen fisiologia: uzkurdura Muskuluak uzkurtzeko espezializatuak. Kinada jasotzean, dagozkien gorputz- atalak mugitzen dituzte. Gorputzaren alde bakoitza entzefaloko kontrako aldeko hemisferioak kontrolatzen du. Muskuluak uzkurtzeko prozesua 1. Muskulu batera nerbio-kinada heldu. 2. Nerbioaren axoi terminalak neurotransmisorea askatzen du 3. Muskuluan dauden hartzaile espezifikoek neurotransmisorea hartu. 4. Muskulua uzkurtu. 5. Muskulua loditu eta laburtu, haren bolumena aldatu gabe. Uzkurtzeko beharrezko subs. = Muskuluak erregaia behar du, eta hau glukosa da (mitokondrioetan, arnasketako oxigenoarekin erretzen dena)  Muskulu-lana oso handia denean → nekea sortu. Zergatik? Odolak ez du behar beste O2 eta glukosa eramaten → azido laktikoa pilatu. Esfortzua oso handia bada → zuntz batzuk puskatu eta mina sortu (agujetak).