KPWKP (2nd Quarter) PDF

KOMUNIKASYON AT 12. Agawin at Agawan Agawin - agawin ang isang bagay sa isang tao/hayop. PANANALIKSIK SA WIKA halimbawa: “Ang leksyon na hinding-hindi ko AT KULTURA NG PILIPINO...

KOMUNIKASYON AT 12. Agawin at Agawan Agawin - agawin ang isang bagay sa isang tao/hayop. PANANALIKSIK SA WIKA halimbawa: “Ang leksyon na hinding-hindi ko AT KULTURA NG PILIPINO malilimutan ay huwag mong agawin ang hindi naman sa iyo.” (KPWKP) Agawan - agawan ng isang bagay ang isang tao/hayop. halimbawa: “Nanalo ako sa agawan ng biik.” 1st Semester, 2nd Quarter | Reviewer 13. Walisan at Walisin Made by: -Lovely Jenica S. Bechayda Walisan - walisan ang pook o lugar. halimbawa: “Napakarumi ng iyong silid. Pwede bang walisan mo naman 'yan?” ❖ - Sitwasyong Pangwika Walisin - walisin ang isang bagay na maaring tangayin ng walis. ❖ - Iba't-ibang uri ng sitwasyong Pangwika halimbawa: “Walisin mo ang mga tuyong dahon sa bakuran.” ❖ - Sitwasyong Pangwika sa iba pang Anyo ng Kulturang Popular 14. Operahan at Operahin Operahan - tumutukoy sa tao. ❖ - Linggwistikong Komunidad (Gamit ng Wika) halimbawa: “Si Marty ay ooperahan sa Miyerkules.” ❖ - Kakayahang Sosyolinggwistiko Operahin - tiyak na bahagi ng katawan na titistisin. ❖ - Kakayahang Pragmatiko halimbawa: “Ang tumor sa utak ng may sakit ay ooperahin bukas.” *SITWASYONG PANGWIKA* 15. Nang at Ng Nang - pangatnig na pang hugnayan. Ang sitwasyong pangwika ay mga -tagapag-ugnay ng salitang-ugat na inuulit at pangyayaring nagaganap sa lipunan na may pandiwang inuulit. kinalaman sa patakaran ng wika at kultura. -tagapagpakilala ng pang-abay na pamaraan at pamanahon. Ayon kay Jomar Empaynado, ang sitwasyong pangwika ay anumang halimbawa: (Makikita sa unahan ng pangungusap) panlipunang penominal sa paggamit at pag “Nang makita ko iyon ay nanghina ako.” hulma ng wika. (Gamit sa pang-abay na pamaraan) “Ako’y unti-unti nang nahuhulog sa mga Ayon kay Ryan Atezora, ang sitwasyong ngiti mo.” pangwika ay tumutukoy sa kung anong wika (Gamit sa pagitan ng inuulit-ulit na pandiwa) ang ginagamit sa iba’t ibang sektor ng “Naririndi na ako sa'yo at kanta ka nang kanta.” lipunan at ang status ng pagkakagamit nito. Ng - nagsasaad ng pagmamay-ari *IBA'T-IBANG URI NG SITWASYONG PANGWIKA* *IBA’T-IBANG URI NG SITWASYONG halimbawa: “Nakita mo na ba ang bahay ng Pamilya PANGWIKA* Villafuerte?” Telebisyon 16. Kata at Kita -Pinakamakapangyarihang media sa Kata - ikaw at ako kasalukuyan dahil maraming mamamayan ang naaabot nito. halimbawa: “Bagay kata maging kaibigan lang.” -Wikang Filipino ang midyum sa telebisyon na ginagamit sa mga lokal na channel Kita - ikaw -Mga halimbawa ng programang pantelebisyon; teleserye, noontime shows, halimbawa: “Pwede ba kita makasama sa pasko?” news and public affairs, reality show, at marami pang iba. 17. Kila at Kina Kila - walang salitang kila. Radyo at Dyaryo -Wikang Filipino ang nangungunang wika sa halimbawa: “Pakidala ang mga sumusunod” radyo ng AM at PM -May dalawang uri ng dyaryo, Tabloid at Kina - maramihan ng Kay. Broadsheet Tabloid halimbawa: “Doon tayo kina Uno at Dos makiupo.” -Impormal ang salita -Wikang tagalog ang midyum 18. Raw, Rito, Rin, Roon, at Rine -Pang masa -ginagamit kung ang sinusundang salita ay nagtatapos -Mabilisang pagbabalita sa patinig (vowels: a,e,i,o,u) o malapatinig (semi-vowel: w,y). Broadsheet -maaaring gamitin maliban sa salitang nagtatapos sa -Pormal ang salita “ra,re,ri,ro,ru”. -Nasa wikang ingles ang midyum -Pang buong mundo halimbawa: “Puro ka raw volleyball sabi ni Ma'am -Komprehensibo ang pagbabalita Castro.” Pelikula 19. Daw, Dito, Din, Doon, at Dine -Filipino ang Lingua Franca “pangunahing -ginagamit kung ang sinusundang salita ay katinig wika” (consonant). -Nananaig na tono ay impormal -maaaring gamitin maliban sa salitang nagtatapos sa -Di gaanong strikto sa propesyonal “da,de,di,do,du”. -Ingles ang karaniwang pamagat ng pelikulang Pilipino. halimbawa: “Bawal magtapon ng basura dito” -Pangunahing layunin ay makaakit ng mas maraming manunuod sa kanilang palabas at 20. Kung at Kong programa upang kumita ng malaki Kung - ginagamit ang kung sa pagkikipag deal. Text Messaging halimbawa: “Magre-review na ako kung may good luck -Walang sinusunod na tuntunin o rules na galing sa kanya” -Ang pagpapadala ng sms (short messaging system) ay isang mahalagang bahagi ng Kong - panghalip na panao sa kaukulang paari. komunikasyon sa bansa. -Ang ating bansa ay kinilala bilang “Text halimbawa: “Nalaman kong hindi na ako” Capital of the World” dahil sa humigit kumulang 4 bilyong text ang pinapadala at natatanggap ng ating bansa. -Madalas ang paggamit ng pagpapaikli ng 21. Kung di at Kundi salita at code switching Kung di - galing sa salitang “kung hindi” sa Ingles “If not” Social Media -”Netizen” ang tawag sa gumagamit ng halimbawa: “Magde-deactivate na sana ako kung di ka socmed nagreply.” -Karaniwang may code switching -Taglish ang wikang ginagamit Kundi - sa Ingles ay “except”. -Pinag iisipang mabuti ang mga gamiting salita bago i-post halimbawa: “Walang sinuman ang pwedeng humawak sa buhok mo kundi ako lamang.” Kalakalan -Madalas na wikang Ingles ang ginagamit 22. Hagdan at Hagdanan -Wikang Filipino ang wikang ginagamit sa Hagdan - ginagamit upang makapanik o makababa pag endorso at sa maliit na sektor: Mall, (stair). Palengke, at Kainan halimbawa: “Nagmamadaling umakyat si Novah sa Pamahalaan hagdan.” -Pinirmahan ni Corazon Aquino na gagamitin ang wikang Filipino sa mga sangay at Hagdanan - pwesto ng hagdan (stairways). ahensiya ng pamahalaan. halimbawa: “Base sa Feng shui, bawal pagtapatin ang Edukasyon pintuan at hagdanan.” -DepEd Order No.74 of 2009 -K hanggang grade 3 ay unang wika ang 23. Ikit at Ikot ginagamit panturo Ikit - ginagamit upang maipakita ang kilos sa paggilid -Sa mataas na antas ay nanatiling bilingual mula sa labas patungo sa loob. ang wikang panturo (Filipino at Ingles) halimbawa: “Nakailang ikit muna sila bago matunton ang daan patungo sa kuweba.” *SITWASYONG PANGWIKA SA IBA PANG Ikot - ikot naman ay ginagamit mula loob patungo sa ANYO NG KULTURANG POPULAR* labas. FlipTop halimbawa: “Umikot-ikot muna sila sa resort bago nila -Nahahawig sa balagtasan makita ang daan palabas.” -Walang malinaw na paksa -Maaaring mang-atake ng personal na buhay -Gumagamit ng di-pormal at balbal na wika Pick-up Lines *KAKAYAHANG SOSYOLINGGWISTIKO* -Makabagong bugtong na kung saan ay may Kakayahang gamitin ang wika ng may tanong na sinasagot na kaugnay sa pag-ibig naaangkop na lipunan. o iba pang aspeto ng buhay. -Pwedeng pagpapakilig o pang iinis ang Modelong Speaking ayon kay Dell Hymes ibatong linya SETTING at SCENE - saan at kailan ito nangyari Hugot Lines PARTICIPANTS - sino-sino ang kasama sa nag-uusap -Ang mga sinasabi ay may pinanggagalingan ENDS - natutukoy ang layunin ng pag-uusap -Nakasulat ito sa wikang Filipino at Ingles, o ACT SEQUENCE - daloy ng pag-uusap di kaya’y taglish. KEYS - paraan o tono ng pananalita *LINGGWISTIKONG KOMUNIDAD* INSTRUMENTALIST - estilong ginagamit sa pag-uusap: pasalita, pasulat, harapan, at uri ng wikang ginagamit. Wastong Gamit ng mga Salita NORMS - kasangkapan at kaakmaan ng usapan GENRE - “anong tinutukoy mo” ikaw ba ay may 1.Bitiwan at Bitawan tinutuwid, nakikipag debate, o may isinasalaysay. Bitiwan - ang salitang bitiw ay nangangahulugang pagkawala o pag-alis sa pagkakahawak. ETNOGRAPIYA -Nangangahulugang sistematikong pag-aaral sa tao at halimbawa: "Bitiwan mo 'yang hawak mo, kultura sa pamamagitan ng personal na ako na magdadala" pagdanas at pakikipag-ugnayan sa mga kalahok sa kanilang natural na kapaligiran Bitawan - ang salitang-ugat ay bitiw at hindi bitaw. INTERFERENCE PHENOMENON - ang salitang bitaw ay ginagamit -Lumilikha ng iba pang natatanging varayti ng sa pagsasabong ng manok. Filipino-llokano-Filipino, Bikolnon-Filipino, Kapampanga - ang bitawan ay idiniraos upang Filipino, Hiligaynon-Filipino at iba pa. bigyan ng pagsasanay ng manok. INTERLANGUAGE 2. Kapag at Kung -Tinata wag na mental grammar na nabubuo ng tao sa Kapag - ipinapakilala ng kapag ang ang pagdating ng panahon sa proseso ng pagkatut isang kalagayang tiyak. niya sa pangalawang wika. halimbawa: "Kapag tumilaok na ang manok Pagkilala sa mga Barayting Wika ay magkakape na ako” ing kakayahang Sosyolinggwistiko ay pagkilala sa mga pagbabago sa wika at pag-aangkop ng paggar Kung - ipinapakilala ng kung ang ang isang ito ayon sa lunan o sitwasyon. kalagayang di-tiyak. 1.Pormal at Impormalidad ng sitwasyon halimbawa: "Kung ako 'yon, hindi kita -Maaaring maging pormal o ang pananalita depende sa gaganunin” kung sino ang kausap. 3. Kibo at Imik 2.Ugnayan ng mga tagapagsalita Kibo - pagkilos ang tinutukoy. -May pagkakapareho sa paraan ng pagsasalita ang mga magkakaibigan. Nailalangkap din nila ang halimbawa: "Wala siyang kakibu-kibo kung mga biruan at pahiwatigan na hindi mauunawaan ng matulog." hindi kabilang sa kanilang grupo. Imik - pangungusap ang tinutukoy. 3.Pagkakakilanlang etniko at pagkakapaloob sa isang pangkat halimbawa: "Hindi siya nakaimik nang -Gumagamit ng lokal na wikat at/ o dayalekto sa kausap tanungin ko" na nagmula sa kaparehong bayan ng tagapagsalita; at *hindi lamang sa tao nagagamit ang kibo* 4.Awtoridad at ugnayang pangkapangyarihan halimbawa: "Kumikibo nang bahagya ang -Tinitiyak ang pormalidad at kaangkupan ng salita sa apoy ng kandila.” harap ng guro, magulang, at iba pang nakatatanda at may awtoridad. 4. Dahil at Dahilan Dahil - pang-ukol naman ang dahil sa o dahil kay. halimbawa: “Dahil sa kaibigan niyang babae, *KAKAYAHANG PRAGMATIKO* kami ay nagkasira.” -Ito ay nakadepende sa interpretasyon. -Ito ay ang mabisang paggamit ng wika upang Dahilan - pangngalan ang dahilan. makapagpahayag ng mga intensyon at matukoy ang sinasabi at ikinikilos ng kausap. halimbawa: “Wala akong maisip na dahilan para gawin niya iyon.” (Lightbown, Spada 2006). Ito ay tumutukoy sa pag-aaral ng paggamit ng wika sa 5. Habang at Samantalang isang partikular na konteksto upang maipahayag sa Habang - ang isang kalagayang walang paraang diretsahan o paggalang. tiyak na hangganan o “mahaba”. SPEECH ACT THEORY J.L. AUSTIN (2006) halimbawa: “Kailangan mong matuto sa lahat Ang pakikipag-usap ay hindi lamang paggamit ng mga ng bagay habang ika’y nabubuhay.” salita kundi paggawa ng mga bagay gamit ang mga salita o speech act. Samantalang - ang isang kalagayang may taning, o "pansamantala'. TATLONG SANGKAP NG SPEECH ACT halimbawa: “May pansamantalang energy ILLOCUTION - sadya o intensyonal na papel surge siyang nararamdaman, senyales na malapit na siyang mawala sa atin.” halimbawa: Pakiusap, utos, pangako 6. Ibayad at Ipagbayad LOCUTION - anyong lingguwistiko Ibayad - pagbibigay ng bagay bilang kabayaran. halimbawa: Patanong, Pasalaysay halimbawa: “Ito ang ibayad mo mamaya sa PERLOCUTION - epekto ng sinasabi tricycle driver.” halimbawa: Pagtugon sa hiling, pagbibigay atensyon Ipagbayad - pagbabayad para sa ibang tao. Dalawang Uri ng Komunikasyon halimbawa: “Ipagbabayad muna kita Berbal makasama ka lang.” -Tumutukoy sa paggamit ng salita sa pakikipag-usap Di Berbal 7. May at Mayroon -Gumagamit ng kilos at galaw ng katawan o bahagi ng -lisa ang kahulugan ng mga salitang ito; katawan naayon ang gamit sa uri ng salitang sumusu Gamitin ang may kapag susundan ng IBA'T-IBANG ANYO NG DI BERBAL NA pangngalan ( mapa isahan o maramihan ), KOMUNIKASYON pandiwa, pang-uri o pang-abay. Kinesics “kinesika” May - ginagamit ang "may" kapag -kilos at galaw ng katawan sinusundan ng pangngalan pandiwa, pang-uri, panao sa Kumpas o Galaw ng Kamay kaukulang paari, at pantukoy Regulative na mga at pang-ukol na sa. -kumpas ng guro at pulis o iba pang nagbibigay ng utos Descriptive halimbawa: “May anay sa loob ng aming -kumpas na maaaring naglalarawan ng laki, haba, layo, pinto.” taas, at hugis ng isang bagay. Emphatic Mayroon - gamitin ang mayroon kapag -kumpas na nagpapahiwatig ng damdamin susundan ng kataga, panghalip na panao o Pictics pamatlig o pang-abay na panlunan. -galaw o ekspresyon ng mukha halimbawa: “Mayroon pa bang ulam sa halimbawa: pagtaas ng kilay at pagkunot ng noo bahay?” Proxemics “proksemika” 8. Pahiran at Pahirin -komunikatibong gamit ng espasyo Pahiran - paglalagay Intimate - may espasyong 0-1 ½ ft halimbawa: “Pahiran mo ng katinko ang ilong halimbawa: magkasintahan at mag ina mo at maalimuom.” Personal - may espasyong 1½ - 4 ft Pahirin - pag aalis halimbawa: magkakaibigan halimbawa: “Pahirin mo ‘yang uling sa mukha Social Distancing - may espasyong 4 - 12 ft mo.” halimbawa: kasagsagan ng pandemya 9. Pinto at Pintuan Public - may espasyong 12ft o higit pa Pinto - ang inilalapat sa puwang upang hindi halimbawa: paglalahad ng speech ito mapagdaanan at kung ang tinutukoy ay ang kongkretong bagay. Haptics “pandama” -may kilos na madarama na isinasagawa upang halimbawa: “Alalayan mo nga yung pinto at maiparating ang mensahe. marami pa akong dala na kailangang ipasok.” halimbawa: paghimas ng likod sa umiiyak Pintuan - ang ginagamit kung ang tinutukoy ay isang lugar. Ito ay ang lagusan o Oculesics “paggalaw ng mata” pasukan o ang lugar kung saan nakalagay -nababasa ng tao ang tunay na nararamdaman sa ang pinto kung meron man. mata. halimbawa: “Natalisod si Lola sa may pintuan halimbawa: pag irap bilang pag di sang-ayon at dahilan para matumba siya.” pandidilat ng mata na ang ibig sabihin ay manahimik ka na 10. Subukan at Subukin Subukan - pagtingin nang palihim. Vocalics “tunog” -pag-aaral ng mga ‘di linggwistikong tunog na may halimbawa: “Ibig kong subukan kung ano ang kaugnayan sa pagsasalita. ginagawa niya eskwelahan tuwing hindi niya ako kasama.” halimbawa: “psst”, pag-sipol, pag-ehem, pagbuntong-hininga, at pagpalatak ng dila Subukin - pagtikim at pagkilatis Chronemics “oras” halimbawa: “Subukin mo ang bago kong -paggamit at pagpapahalaga sa oras na pagkukuhaan biniling tsinelas kung matibay.” ng mensahe. 11. Taga at Tiga halimbawa: Ang pagpapahintay niya sa'yo ng ilang oras Taga - ang dapat gamtin. Gumagamit ay nangangahulugang hindi ka mahalaga sakan'ya. lamang ng gitling kapag sinusundan ito ng pangngalang pantang. halimbawa: “Base sa punto niya, siya ay taga-Bulacan.” Iconics “simbolo” “Ako ang tagahugas ng pinggan -tumutukoy sa sa mga simbolo o icon na nakikita sa tuwing Sabado’t Linggo.” paligid na malinaw ang mensahe. Tiga - walang unlaping tiga. halimbawa: “Bawal tumawid dito” Colorics “kulay” -tumutukoy sa kulay na nagpapahiwatig ng damdamin o emosyon. halimbawa: pula ay galit, puti ay purity/kapayapaan, itim ay kalungkutan, at dilaw ay masaya.