KomPan-Midterm-Reviewer.pdf

REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO ARALIN 1: MGA KONSEPTONG PANGWIKA WIKA DEPINISYON NG WIKA Ang salitang wika ay nagsimula sa 1. Gleason (1961) – ang wika ay salitang “lengua” na ang l...

REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO ARALIN 1: MGA KONSEPTONG PANGWIKA WIKA DEPINISYON NG WIKA Ang salitang wika ay nagsimula sa 1. Gleason (1961) – ang wika ay salitang “lengua” na ang literal na masistemang balangkas ng sinasalitang kahulugan ay dila at wika. tunog na pinili at isinaayos sa paraang Instrumento rin ito ng komunikasyon arbitraryo upang magamit sa sa pamamagitan din ng wika, mabilis pakikipagtalastasan ng mga taong nasa na naipalalaganap ang kultura ng iisang kultura. bawat pangkat. Higit sa lahat 2. Finnocchiaro (1964) – ang wika ay simbolo ito ng Kalayaan. isang sistemang arbitraryo ng simbolong pasalita na nagbibigay pahintulot sa WIKANG PAMBANSA mga taong may kultura o ng mga taong Sang-ayon sa Artikulo XIII, Seksiyon 3 natutunan ang ganoong kultura upang ng Saligang Batas ng 1935, ang makipagtalastasan o di kaya’y makipag- Kongreso ay dapat gumawa ng mga ugnayan. hakbang tungo sa pagkakaroon ng 3. Sturtevant (1968) – ang wika ay isang isang pambansang wika na ibabatay sa sistema ng mga simbolong arbitraryo ng mga umiiral na katutubong wika. mga tunog para sa komunikasyong Ang pambansang wika ang wikang pantao. sama-samang itinaguyod ng 4. Hill (1976) – ang wika ay ang mamamayan sa isang bansa para pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo magsilbing simbolo ng kanilang ng simbolikong pantao. pagkakakilanlan. 5. Brown (1980) – ang wika ay Filipino at Ingles masasabing sistematiko. Set ng mga simbolikong arbitraryo, pasalita, WIKANG PANTURO nagaganap sa isang kultura, pantao, at Filipino at Ingles natatamo ng lahat ng tao. Ang wikang panturo ang opisyal na 6. Bouman (1990) – ang wika ay isang wikang gamit sa klase. Ito ang wika ng paraan ng komunikasyon sa pagitan ng talakayang guro-estudyante. mga tao sa isang tiyak na lugar, para sa Ang Filipino ay itinakda na opisyal na isang partikular na layunin na wika ng panturo batay sa Saligang ginagamitan ng mga berbal at biswal na Batas ng 1987, Art. XIV, Sek.7. signal para makapagpahayag. Sa pagpasok ng K-to-12 sa Pilipinas, 7. Webster (1990) – ang wika ay ang “mother tongue” o “unang wika” ay kalipunan ng mga salitang ginagamit at naging opisyal na wika mula Kinder naiintindihan ng isang maituturing na hanggang Grade 3 (Mother Tongue- komunidad. Based Multi-Lingual Education “MTB- MLE”). INIHANDA NI: Bb. Niña Angeline Y. Hernandez  REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO WIKANG OPISYAL ay karaniwang malalim, makulay at Filipino at Ingles masining. Ang opisyal na wika ang wikang Impormal itinalaga ng tiyak na institusyon para Ito ay antas ng wika na karaniwan, maging wika ng opisyal na palasak, pang araw-araw, madalas pakikipagtalastasan o gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtransaksyon dito, halimbawa'y pakikipagtalastasan. ang pamahalaan o isang kompanya o 1. Lalawiganin. Ito ay gamitin ng mga isang organisasyon. tao sa partikular na pook o Filipino at Ingles lalawigan, makikilala ito sa kakaibang tono o punto. BILINGGWALISMO 2. Kolokyal. Pang-araw-araw na Patakaran sa Edukasyong salita, maaring may kagaspangan Bilingguwal (1974 nirebisa noong nang kaunti, maari rin ito’y refinado 1987) ayon sa kung sino ang nagsasalita. Hubugin ang mga pilipino na maging Ang pagpapaikli ng isa, dalawa o matatas sa kanilang wikang pambansa higit pang titik sa salita. na Filipino at wikang internasyonal na 3. Balbal. Sa Ingles ito ay slang. Ingles. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas na ito; ikalawa sa MULTILINGGWALISMO antas bulgar. Introducing second language Acquisition (2006) ni Seville-Troike UNANG WIKA Kakayahang makagamit ng dalawa o Ang unang wika ay ang wikang katutubo higit pang wika. na kinagisnan at natamo mula sa Grosjean (1982) pagkasilang hanggang sa oras na May multilingguwalismo sa bawat bansa magamit at maunawaan ng isang sa daigdig, anoman ang antas indibiduwal. panlipunan o edad. Ang unang wika ay tinatawag ring mother tongue, katutubong wika o ANTAS NG WIKA sinusong wika. Pormal. Ito ay antas ng wika na istandard na PANGALAWANG WIKA kinikilala/ginagamit ng nakararami. Ayon sa saliksik nina Aguilar, Jennifor L. 1. Pambansa. Ito ay ginagamit ng et al. 2016 mula sa katha ni Krashen karaniwang manunulat sa aklat at (1982), hindi taal o likas na natutunan pambalarilapara sa paaralan at ng isang indibiduwal sa kaniyang pamahalaan. tahanan at kinabibilangang 2. Pampanitikan o panretorika. Ito ay linggwistikong komunidad. ginagamit ng mga Ito ay wikang natutunan sa paaralan o malikhain manunulat. Ang mga salita sa pakikipag-ugnayan sa ibang tao na INIHANDA NI: Bb. Niña Angeline Y. Hernandez  REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO may kakayahang gamitin ito. Natutunan 3. Magkakaiba ang mga tao at ang ito ng isang indibiduwal, matapos siyang kinabibilangan ng bawat isa, iba’t ibang mahasa ang kakayahan sa paggamit ng anyo rin ng wika ang umusbong. unang wika. DALAWANG URI NG BARAYTI REGISTER/BARAYTI NG WIKA 1. BARAYTING PERMANENTE Bahagi ng metalingguwistik na pag-aaral ng a. Dayalekto- Ito ang barayting batay sa wika ang pagkilala sa mga barayti pinanggalingang lugar, panahon, at Teoryang Sosyolinggwistik katayuan sa buhay ng isang tao. - Nag-uugat ang mga barayti ng wika sa b. Idyolek- Ito ang barayting kaugnay ng pagkakaiba-iba ng mga indibidwal at personal na kakanyahan ng bawat grupo, maging ng kani-kanilang tirahan, indibiduwal na gumagamit ng wika. interes, gawain, pinag-aralan at iba pa. 2. BARAYTING PANSAMANTALA Samakatuwid, may dalawang dimensyon a. Register- Ito ang barayting bunga ng ang baryabilidad ng wika (Constantino, sitwasyon at disiplina o larangang 2006): pinaggagamitan ng wika. 1. dimensyong heograpiko b. Istilo- Ito ang barayting batay sa 2. dimensyong sosyal bilang at katangian ng kinakausap, at relasyon ng nagsasalita sa HOMOGENEOUS NA WIKA kinakausap Ang salitang homogenous ay nanggaling sa c. Midyum- Ito ang barayting batay sa salitang Griyego na "homo" na ang ibig sabihin pamamaraang gamit sa ay pareho at salitang "genos" na ang ibig komunikasyon, maaaring pasalita o sabihin ay uri o yari. Ang homogenous na wika pasulat. ay ang pagkakatulad ng mga salita. Bagaman magkakatulad, nag-iiba ang kahulugan dahil sa LINGGWISTIKONG KOMUNIDAD pagbigkas at intonasyon. Ang wika ay ginagamit sa KATANGIAN komunikasyon. 1. Ang wika ay nagtataglay ng mga Napagbubuklod ng wika ang grupo ng pagkakatulad. tao. 2. Ang wika ay may mga homogeneous na Termino sa sosyolingguwistiks na kalikasan. tumutukoy sa isang grupong ng mga taong gumagamit sa iisang uri ng barayti HETEROGENOUS NA WIKA ng wika at nagkakaunawaan sa mga Pagkakaiba sa wikang ginagamit dahil: ispesipiko o tukoy na patakaran o mga 1. Sa pagkakaiba nila ng edad, kasarian, alituntunin sa paggamit ng wika tirahan, gawain, at iba pang salik. 2. May magkakaibang uring pinagmulan, MGA SALIK NG LINGGUWISTIKONG gawain, tirahan, interes, edukasyon, at KOMUNIDAD: iba pang mga salik 1. MAY KAISAHAN SA PAGGAMIT NG WIKA AT NAIBABAHAGI ITO SA IBA- INIHANDA NI: Bb. Niña Angeline Y. Hernandez REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO homogenous ang wika, ibig sabihin iisang gumamit at makaunawa ng anyo at uri o barayti ang wikang ginagamit. wika (Noam Chomsky). (Chomsky, 1965; Lyons, 1970) - KAKAYAHANG 2. NAKAPAGBABAHAGI AT MALAYA ISTRUKTURAL (Natutukoy ANG KASAPI SA TUNTUNIN NG WIKA AT ang mga angkop na salita, INTERPRETASYON NITO (Hymes, 1972)- pangungusap ayon sa katulad ito ng kinagawiang interpersonal na konteksto ng paksang komunikasyon gamit ang pahiwatig ng mga napakinggan sa mga balita sa Pilipino. (Maggay, 2005) radyo at telebisyon. ) 3. MAY KAISAHAN SA - KAKAYAHANG PAGPAPAHALAGA AT PALAGAY GRAMATIKAL [Pag-unawa HINGGIL SA GAMIT NG WIKA (Labov, at paggamit sa kasanayan sa 1972) - Nagkakaintindihan sila sa tuntunin ponolohiya (pag-aaral sa nito, at naibabahagi ng bawat isa ang mga ponema o tunog), parehong pagpapahalaga at damdamin sa morpolohiya (nag-aaral ng paggamit nila ng wika at pakikitungo nila sa morpema (morpheme) o ang isa’t isa. pinakamaliit na yunit ng tunog ___________________________________ na may kahuluguhan), sintaks (pag-aaral ng ARALIN 2: KAKAYAHANG istruktura ng mga KOMUNIKATIBO NG MAG PILIPINO pangungusap), semantika Ang kakayahang komunikatibo ay (pag-aaral hinggil sa isang konsiderasyon sa kahulugan o ibig sabihin ng pagsasaalang-alang ng paggamit ng salita o wika), gayundin ang wika. Masasabing may kakayahang mga tuntuning pang- komunikatibo ang isang tao kung ortograpiya (Canale at taglay taglay niya ang apat na Swain).] sangkap gaya ng sumusunod: 1. KAKAYAHANG 2. KAKAYAHANG LINGGWISTIKO/ SOSYOLINGWISTIK ISTRUKTURAL/ GRAMATIKAL - Pag-unawa batay sa - Kakayahang umunawa at pagtukoy sa sino, paano, makabuo ng mga estruktura kailan, saan, bakit nangyari sa wika ayon sa mga tuntunin ang sitwasyong kumunikatibo ng gramatika - AKRONIM NA SPEAKING - KAKAYAHANG (DELL HYMES): LINGGWISTIKO (Ideyal na SETTING - ang lugar kung sistema ng di-malay o likas saan nag-usap na kaalaman ng tao hinggil sa PARTICIPANTS - kung gramatika na nagbibigay sa sino ang kausap o kaniya ng kapasidad na kinakausap. INIHANDA NI: Bb. Niña Angeline Y. Hernandez REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO ENDS - ang layunin sa angkop na pag-unawa sa pakikipag-usap. mensahe ng mga nag- ACT SEQUENCE - uusap. Oryentasyon at Isinasaalang-alang nito ang kulturang kanilang daloy o takbo ng usapan. kinabibilangan. KEYS - paggamit ng - KOMUNIKASYON- pormal at di-pormal na Ang dimension ito ay paraan sa pakikipag-usap. tumutukoy sa verbal at di INSTRUMENTALITIES - verbal na paghihinuha ng ang lengguwahe o mga impormasyon instrumentong ginamit upang - KAKAYAHAN- makipagkomunikasyon Likas sa mga tao ang NORMS - ang paksang pagkakaroon ng kakayahan pinag-uusapan. sa pakikinig, pagsasalita, GENRE - kung pagbasa, at pagsulat. nagsasalaysay ba, nakikipagtalo, naglalarawan, nagpapaliwanag o MGA MODELO NG KOMUNIKASYON naglalahad. 1. Komunikasyon bilang aksyon – ang pinagmulan ng mensahe 3. KAKAYAHANG PRAGMATIK (sender) ay naghahatid ng - Pagtukoy sa kahulugan ng mensahe tungo sa tagatanggap sitwasyong sinasabi, di- (receiver) sinasabi, ikinikilos ng taong 2. Komunikasyon bilang kausap. interaksyon – nagkakaroon ng pagpapalitan ng impormasyon sa 4. KAKAYAHANG DISKORSAL dalawang tao - Pagtiyak sa kahulugang 3. Komunikasyon bilang ipinapahayag ng mga transaksyon – pagbabahaginan teksto/sitwasyon ayon sa ng kahulugan at unawaan sa konteksto. pagitan ng isa o higit pang tao - KONTEKSTO – URI NG KOMUNIKASYON AYON SA Gaya ng inilahad ni Hymes KONTEKSTO sa kanyang SPEAKING A. Komunikasyong intrapersonal. Ang theory, tungo sa mensahe at kahulugan ay nabubuo o ikatatagumpay ng isang nagaganap sa sariling isip o ideya pakikipagtalastasan, lamang na makikita sa ekspresyon mainam na makita ang na nagsasalita kabuuang konteksto. B. Komunikasyong interpersonal. - KOGNISYON- Ginagamit ang mensahe upang Tumutukoy sa wasto at INIHANDA NI: Bb. Niña Angeline Y. Hernandez  REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO makabuo ng kahulugan sa pagitan 7. IMAHINATIBO - Paggamit ng mga ng dalawang tao sa isang sitwasyon. idyoma, tayutay, sagisag at simbolismo. C. Komunikasyong pampubliko. Ang Gamitin sa mga akdang pampanitikan. simpleng pinagmulan ng mensahe ay nagpapadala ng mensahe sa iba’t KAHALAGAHAN NG WIKA ibang bilang ng tagatanggap na Mahalaga ang wika sapagkat: maaaring sagot-tanong na pidbak. 1. Ito ang midyum sa D. Komunikasyong pangmasa. Ang pakikipagtalastasan o paggamit ng mensahe sa pagbuo ng komunikasyon. kahulugan sa isang namamagitan na 2. Ginagamit ito upang malinaw at sistema sa pagitan ng tagapagpa- epektibong maipahayag ang dala patungo sa malaking bilang ng damdamin at kaisipan ng tao. mga di nakikitang tagatanggap. 3. Sumasailalim ito sa kultura at E. Komunikasyong computer panahong kaniyang kinabibilangan. mediated. Ang komunikasyong 4. Mabuting kasangkapan sa pantao at impormasyong ibinabahagi pagpapalaganap ng kaalaman. ng communication networks. _____________________________________ GAMIT NG WIKA (JACOBSON, 2003) 1. Pagpapahayag ng Damdamin ARALIN 3: GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN (Emotive) TUNGKULIN O GAMIT NG WIKA (HALLIDAY, 2. Pagbabahagi ng impormasyon 1973) (Informative) 1. INSTRUMENTAL - Tumugon sa mga 3. Panghihikayat (Conative) - pangangailangan. Pakikipag-usap o Panghihimok at pag-impluwensya sa pag-uutos. iba sa pamamagitan ng pag-utos at 2. REGULATORYO - Pagkontrol o pakiusap paggabay sa kilos o asal ng ibang tao. 4. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan 3. INTERAKSYONAL - Pagpapanatili at (Phatic) pagpapatatag ng relasyong sosyal at 5. Pagbanggit ng saloobin, ideya at kapwa tao. opinyon (Expressive) 4. PERSONAL - Pagpapahayag ng sariling 6. Paggamit bilang Sanggunian saloobin o damdamin. (Referential) - Gamit ng wikang 5. HEURISTIK - Tungkulin ng wikang nagmula sa aklat at iba pang ginagamit sa paghahanap o paghingi ng sangguniang pinagmulan ng impormasyon. kaalaman upang maiparating ang 6. REPRESENTATIBO - Pag-uulat ng mga mensahe at impormasyon pangyayari at pagpapaliwanag ng 7. Paggamit ng Kuro-kuro pagkakaugnay-ugnay ng mga bagay, (Metalingual) - Lumilinaw sa mga pagpapahayag ng hinuha o pahiwatig sa suliranin sa pamamagitan ng simbolismo ng isang bagay o paligid. pagbibigay ng komento sa isang kodigo o batas. INIHANDA NI: Bb. Niña Angeline Y. Hernandez  REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO 8. Patalinghaga (Poetic) - Masining na (3) Komisyong Schurman paraan ng pagpapahayag ng (Marso 4, 1899) – panulaan, prosa, sanaysay at iba pa. Rekomendasyong gawing wikang 9. Pagbibigay ng panibagong tawag panturo ang Ingles. (Labelling) - Ang gamit ng wika (4) Marso 24, 1934 Pangulong kapag nagbibigay tayo ng bagong Franklin D. Roosevelt, Batas tawag o pangalan sa isang tao o Tydings-McDuffie (kalayaan ng bagay. bansa matapos ang 10 taong _____________________________________ pag-iral ng pamahalaang Komonwelt.) ARALIN 4: KASAYSAYAN NG WIKA SA PILIPINAS 4. Wika sa Pilipinas noong Panahon ng mga Hapones 1. Wika sa Pilipinas noong Panahon ng Purista - Sila ang mga nagnanais mga Espanyol na gawing Tagalog na mismo ang Pinalitan ng Alpabetong Romano wikang pambansa at hindi na na may 26 na letra ang Baybayin. batayan lamang. Wikang Espanyol ang ginamit ng Niponggo at Tagalog ang mga propagandista sa pagsulat naging opisyal na mga wika. tulad ng La Solidaridad upang Pinasigla ng pamahalaang mailahad ang layunin ng Hapon ang Panitikang nakasulat samahan. sa Tagalog. 2. Wika sa Pilipinas noong Panahon ng 5. Panahon ng Pagsasarili Rebolusyong Pilipino MARSO 26, 1954 Ang mga katipunero ay ginamit Pangulong Ramon Magsaysay, ng wikang Tagalog upang Proklama blg. 12 - Linggo ng mabuklod ang pagkakaisa ng Wikang Pambansa (Marso 29 mga Pilipino upang matamo ang hanggang Abril 4 taon-taon), kalayaan ng bansa. Napapaloob sa panahong saklaw ng pagdiriwang ang Araw ni 3. Wika sa Pilipinas noong Panahon ng Balagtas (Abril 2). mga Amerikano SETYEMBRE 23, 1955 (1) Dalawang wika ang ginamit Pangulong Ramon Magsaysay, ng mga bagong mananakop sa Proklama Blg. 186 (nagsususog mga kautusan at proklamasyon, sa Proklama Blg. 12 serye ng Ingles at Espanyol. 1954), Linggo ng Wikang (2) 1897 – Konstitusyong Pambansa (taon-taon Agosto 13- Probisyonal ng Biak na Bato- 19). Paggunita sa kaarawan ni itinadhang Tagalog ang opisyal Manuel Quezon (Agosto 19) na na wika. INIHANDA NI: Bb. Niña Angeline Y. Hernandez REVIEWER – KOMUNIKASYON AT PANANLIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO kinikilala bilang “Ama ng Wikang Pambansa”. HULYO 21, 1978 TEORYA NG WIKA Ministri ng Edukasyon at Kultura Juan L. Manuel, 1. BOW WOW Kautusang Pangministro Blg. - Panggagaya sa mga tunog ng 22 – Asignaturang Filipino sa kalikasan. kurikulum na pandalubhasang 2. DING DONG Antas/kolehiyo. Anim (6) na yunit Tunog na nalilikha ng mga bagay-bagay sa ng Pilipino sa lahat ng kurso, paligid sa tulong ng tao. kursong pang-edukasyon- - labindalawang (12) yunit. 3. POOH POOH - Napabulaslas bunga ng mga 6. Kasalukuyang Panahon masisidhing damdamin tulad ng 1996 CHED Memorandum Blg. sakit, tuwa, sarap, kalungkutan, 59 - Siyam (9) na yunit ng mga takot, pagkabigla at iba pa. kurso sa Filipino 1 (Sining ng 4. YO-HE-HO Pakikipagtalastasan), Filipino 2 - Linggwistang si A.S. Diamond (at (Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Berel, 2003), natutong magsalita Ibang Disiplina) at Filipino 3 bunga diumano ng kanyang (Retorika). pwersang pisikal. HULYO 1997 5. TATA Pangulong Fidel V. Ramos, - Ayon naman sa teoryang ito, ang Proklama Blg. 1041 - Buwan ng kumpas o galaw ng kamay ng tao Agosto taon-taon – Pagdiriwang ginaya ng dila at naging sanhi ng sa Buwan ng Wikang Filipino. pagkatuto ng taong lumikha ng CHED MEMO 20 S. OF 2015 tunog at kalauna'y nagsalita. Pagbababa ng asignaturang 6. TARARA-BOOM-DE AY Filipino mula sa kolehiyo sa SHS - Ritwal na halos lahat ng gawain sa lahat ng paaralan sa bansa tulad ng sa pakikidigma, maliban ang mga pamantasan o pagtatanim, pag-aani, pangingisda, institusyong pagkakasal, pagpaparusa sa nagpapakadalubhasa sa nagkasala, panggagamot, maging asignaturang ito. sa paliligo at pagluluto. 7. TORE NG BABEL - Hango sa Bibliya na makikita sa aklat ng Genesis 11:1-8. Pagbutihan sa pagsusulit! INIHANDA NI: Bb. Niña Angeline Y. Hernandez