KALP DAMAR HASTALIKLARI PDF

10.12.2024 KALP DAMAR HASTALIKLARI Doç. Dr. Gözde ARITICI ÇOLAK 1 Hangi Kaynakları Kullanalım? American Heart Association www.nhlbi.nih.gov/guidelines Framingham HeartStudy www.eatright.org 2...

10.12.2024 KALP DAMAR HASTALIKLARI Doç. Dr. Gözde ARITICI ÇOLAK 1 Hangi Kaynakları Kullanalım? American Heart Association www.nhlbi.nih.gov/guidelines Framingham HeartStudy www.eatright.org 2 1  10.12.2024 KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR MORTALİTE Kardiyovasküler hastalıklar, tüm dünyada hızlı bir şekilde artış gösteren başlıca ölüm nedenlerinden biridir 3 Dünya‘da her yıl 17.3 milyon kişi kardiovasküler hastalıklar (felç,koroner kalp hastalığı, yüksek tansiyon, arter hastalıkları) nedeni ile kaybedilmektedir. Tüm ölümlerin %31.5 ‘i kalp damar hastalıklarından kaynaklanmaktadır (AHA) Amerika’da her yıl 800.000’den fazla kişi kardiyovaskülern hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir 2030 yılında bu sayının 22,2 milyona ulaşması ön görülmektedir Circulation, 2019 4 2  10.12.2024 TÜRKİYE’DE ÖLÜM NEDENLERİ TÜİK VERİLERİ Türkiye ‘de ölüme neden olan hastalıkların başında dolaşım sistemi hastalıkları gelmektedir. Tüm ölümlerin %43 ‘ü kalp damar hastalıklarından kaynaklanmaktadır. 5 Ülkemizde tüm ölümlerin nedenlerinde ilk sırada %47.73 ile kalp hastalıkları yer almaktadır Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması (2013) Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması(TBSA), 2019 6 3  10.12.2024 Ateroskleroz Ateroskleroz atardamarların içinde darlık oluşturacak şekilde içinde yağ bulunduran tabakalar (plaklar) oluşumu ile karakterize ve damarlarda sertliğe neden olan bir durumdur. Lipit ve sitokinlerin (TNF-α, interleukin-8,interleukin-6 gibi) etkileşimi ile başlayan enflamatuvar bir hastalıktır. 7 Ateroskleroz KALP, BEYİN VE DİĞER ORGANLARIN KORONER KALP, FELÇ VE DİĞER DAMAR ARTERLERİ İLE AORTADA OLUŞAN HASTALIKLARINDAN SORUMLUDUR. BOZUKLUKTUR. 8 4  10.12.2024 ARTER YAPISI 1. İntima 2. Media 3. Adventisya https://www.youtube.com/watch?v=Kbz70treoSI 9 1- Hafif yıpranma: yıpranma onarılmaya çalışılır 2- Plateletler toplanarak fibröz kütle oluşur 3-Makrofajlar yıpranmayı onarmak için bir araya gelir, oksidasyona uğrayan LDL parçalarını alarak şişer ve içerisinde lipit dolu köpük hücreler oluşur. Genişleyen plak lümene ilerler 4-Fibröz kas plağı ve lipid deposu plak büyüyerek normal kas alanını sınırlar 10 5  10.12.2024 ENDOTEL DİSFONKSİYONU Endotel disfonksiyonunda Endotel seçici geçirgen bir endotele bağımlı Endotelin-1 düzeyi artar, bariyerdir vazokonstrüksiyon etki vazodilatasyon bozulur Yüksek kolesterol, endotelden serbest oksijen NO yapımı ve salgılanması radikallerinin salgılanmasına Trombosit agregasyonu azalır neden olur bunlar NO ‘e kolaylaşır bağlanarak aktivitesini bozarlar Endothelial dysfunction in obesity. Adv Exp Med Biol. 2017;960:345–379. d 11 İleri yaş Erkek cinsiyet DM ENDOTEL Obezite DİSFONKSİYONU Yüksek yağlı beslenme ARTTIRAN FAKTÖRLER Aile öyküsü Sigara Yüksek serum kolesterol, düşük HDL Hipertansiyon ENDOTEL Östrojen DİSFONKSİYONU Antioksidanlar AZALTAN FAKTÖRLER ACE inhibitörleri Egzersiz Homosistein düzeyinin düşmesi Sigaranın bırakılması 12 6  10.12.2024 RİSK FAKTÖRLERİ Davranışsal Risk Faktörleri - Sigara içme - Sedanter yaşam - Sağlıksız beslenme Metabolik Risk Faktörleri - Yüksek kan basıncı - Açlık glukoz düzeyinin yüksek olması - Kan lipitlerinin yüksek olması - Obezite Diğer Risk faktörleri - Yoksulluk ve düşük eğitim düzeyi - İleri yaş - Cinsiyet - Genetik - Psikolojik faktörler - Böbrek hastalığı - Diğer risk faktörleri (yüksek homosistein düzeyi) 13 YENİ TANIMLANAN RİSK FAKTÖRLERİ KOAGÜLASYONU ARTTIRAN FAKTÖRLER: (fibrinojen, PAI-1, hiperhomosisteinemi, lipoprotein a yüksekliği) İNFLAMASYON GÖSTERGELERİ: (fibrinojen, CRP, Cu,Fe, IL-6, TNF-α) 14 7  10.12.2024 C REAKTİF PROTEİN (CRP) Karaciğerde yapılan akut faz reaktanı İnflamatuvar yanıt göstergesidir. Yaralanma, enfeksiyon, alerjik durumlara bedenin verdiği tepkidir Yüksek CRP koroner kalp hastalığı belirteci olabilir Obezlerde CRP düzeyi yüksektir. Obezite -inflamasyon ilişkisi Yüksekliğinde NO biyoyararlanımı azalır Çalışmalarda hsCRP düzeyi 3 mg/L ‘den daha yüksek hastalar kalp ve damar yönünden yüksek riskli kabul edilmektedir Aspirin, statin, Vitamin E CRP düzeyini düşürür CRP düzeyleri bitkisel kaynaklı diyetle ters orantılıdır 15 KOLESTEROL ü Diyetle alınan (Doymuş yağlar serum kolesterolünü yükseltir), ü Karaciğerde sentezlenen, 16 8  10.12.2024 KOLESTEROL hücre zarı ve beyindeki miyelinin yapısına girer, bazı hormonlar ve safra asitlerinin öncüsüdür. bu yüzden kanda normal düzeyde olması beden çalışması için gerekli iken fazla yükselmesi KKH risk faktörüdür. 17 HOMOSİSTEİN Kanda yükselmesi KKH için bağımsız risk faktörüdür Endotele direkt toksik etki NO sentezini azaltmakta ve endotel bağımlı vazodilatasyonu bozmakta Folat, B6 ve B12 eksikliğinde artar, Erkeklerde kadınlara göre daha yüksektir (menopoz sonrası kadınlarda da artar) 18 9  10.12.2024 Trimetilamin-N-oksit (TMAO) Bağırsak mikrobiyotasına bağımlı bir metabolittir, kalp hastalıkları ile ilişkilidir Bağırsak bakterileri hayvansal proteinleri sindirdikten sonra karaciğer tarafından üretilir Geleneksel risk faktörleri ve kan testleri ile tanımlanmayan kişilerde kardiyak riski öngördüğü gösterilmiştir 19 Chlamydia Pneumonia Ateroskleroz plaklarda bu bakteri görülür Ancak ateroskleroz oluşumuna neden olduğu belirlenememiştir. 20 10  10.12.2024 FİBRİNOJEN (Pıhtılaşma sürecinde görevli kan proteini) Siyah ırk Erkek cinsiyet FİBRİNOJEN DÜZEYİNİ Yaş ARTTIRAN FAKTÖRLER Sigara Kilo alımı Artmış total kolesterol Menopoz Yetersiz fiziksel aktivite Stres Artmış BKI Karbonhidrattan zengin beslenme FİBRİNOJEN DÜZEYİNİ Beyaz ırk AZALTAN FAKTÖRLER Kadın cinsiyet Egzersiz PUFA dan zengin beslenme Düşük doz aspirin alımı Postmenopozal hormon takviyesi 21 BÖBREK HASTALIĞI Böbrekler; vücutta oluşan zararlı öğelerin atımı, Kan basınının düzenlenmesi, Na,K, Ca gibi minerallerin dengesinin sağlanmasında, D vitaminin aktif forma gelmesinde, Hormonların yapımında işlevi vardır BÖBREKLERDE OLUŞAN HASAR KALP KRİZİ VE İNME RİSKİNİ ARTTIRIR 22 11  10.12.2024 OKSİDASYON STRESİ ROS ya da serbest radikaller Okside LDL yağlı plak LDL oksidasyonunu arttırır, oluşumuna katkı sağlar. 23 ŞİŞMANLIK HT, TİP 2 DM, uyku apnesi, HDL-k, düşüklüğü, karın bölgesi yağlanmasının yarattığı inflamasyon riskini arttırarak dolaylı olarak kardiyovasküler sağlığı olumsuz etkiler. Şişmanlarda genelde VLDL-k ve LDL-k yüksek, HDL-k düşüktür BKI’nin 30 üstünde olması koroner kalp hastalıkları ölüm riskini yükseltir 24 12  10.12.2024 EGZERSİZ Hepatik lipaz Fiziksel aktivite- aktivitesini obezite-abdominal Ağırlık kaybına bağlı inflamasyon azaltarak HDL-K yağlanmanın yükseltir azalması ilişkisi azalması 25 LİPOPROTEİNLERİN SINIFLANDIRILMASI ŞİLOMİKRONLAR VLDL LDL HDL TRİGLİSERİD %80-95 %60-80 %10-13 %5-10 KOLESTEROL 2-7 10-15 20 45-50 FOSFOLİPİD 3-6 15-20 15-22 25-30 PROTEİN 1-2 5-10 20-25 45-50 SENTEZLENDİĞİ Barsak duvarı Karaciğer Karaciğer Karaciğer YER FONKSİYONU Endojen Kolesterolü Hücre duvarındaki TG’i dolaşımdaki serbest kolesterolü hücrelere hücrelere taşır katabolizma için taşır karaciğere taşır 26 13  10.12.2024 LİPOPROTEİN (a) Fazladan bir gliko-protein bağlanmış LDL molekülüdür. Düzeyi 20 mg/dl ve üstünde olanlarda kalp krizi riski bu değerin altındakilere göre 3 kat daha yüksektir. Özellikle CHO kalıntılarından zengindir fonksiyonları tam bilinmemektedir Yüksekliği KKH riskini arttırdığı tahmin edilmektedir 27 Apolipoproteinler üApo A; Apo AI, Apo AII ve Apo AIV olmak üzere üç tiptir. HDL ‘nin major proteinleridir. üApo B; Apo B-100,Apo B-48, Apo B-26, Apo-74 olmak üzere dört çeşittir. HDL dışındaki bütün lipoproteinlerin başta gelen proteinidir. ü Apo C; Apo CI, Apo CII, Apo CIII olmak üzere üç çeşittir. Açlık durumunda VLDL ve HDL yapısında bulunur. Önemli özellikleri lipoproteinler arası transfer edilirler. 28 14  10.12.2024 Apolipoproteinler ü ApoD; kolesterol ester transfer proteini. Lipoproteinler arasında kolesterol esterleri ve trigliseridlerin transferinde rol oynar ü Apo E;karaciğerde sentezlenir. HDL ‘nin yapısına katılır 29 KORONER KALP HASTALIĞINDA RİSK FAKTÖRLERİ TOPLAM LDL TRİGLİSERİD HDL DİASTOLİK KOLESTEROL KOLESTEROL KOLESTEROL KAN (mg/dl) BASINCI UYGUN 150 mg/dL, HDL; erkeklerde 88 cm Glukoz Açlık kan şekeri (AKŞ) >110 mg/dL **Yukarıda tanımlanan durumlardan en az üç tanesinin görülmesi gerekmektedir. 34 17  10.12.2024 Dünya Sağlık Örgütü (WHO) (1998) Bu tanımlamanın temelinde; insülin rezistans bulguları (tip2 diyabet, bozulmuş açlık glukozu, bozulmuş glukoz toleransı veya insülin direnci) vardır. üBunların dışında diğer en az iki diğer kriterin varlığı, bunlar; hipertansiyon kan basıncı >140/90mmHg veya antihipertansif ilaç kullanımı, ühiperlipidemi trigliserid >150 mg/dL ve/veya HDL erkeklerde < 35 mg/dL, kadınlarda 0.9, kadınlarda >0.85 ü mikroalbuminüriden (bir gece açlıktan sonra toplanılan spot idrar örneğinde üriner albümin/kreatinin oranı ≥30 mg/dL) olarak tanımlanmıştır. 35 TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİMETABOLİK SENDROM GRUBUNUN ÖNERDİĞİ METABOLİK SENDROM KRİTERLERİ (2005) 36 18  10.12.2024 İNTERNATİONAL DİABETES FOUNDATİON (IDF-2005) Abdominal obezite (erkeklerde ≥94 cm, kadınlarda ≥80cm) Ve Aşağıdakilerden en az ikisi Trigliserid ≥150 mg/dl HDL erkeklerde