Heart Anatomy (Turkish, PDF)

KALP ANATOMİSİ  DOLAŞIM SİSTEMİ (Systema circulatorium) Canlılarda dışarıdan alınan besin maddelerini ve oksijeni hücrelere taşımak ve hücrelerde meydana gelen metabolizma artıklarını dışarı atmakla görevli olan organlara (akciğer, böbrek) taşımak, ayrıca endokrin bezlerde üretilen ho...

KALP ANATOMİSİ  DOLAŞIM SİSTEMİ (Systema circulatorium) Canlılarda dışarıdan alınan besin maddelerini ve oksijeni hücrelere taşımak ve hücrelerde meydana gelen metabolizma artıklarını dışarı atmakla görevli olan organlara (akciğer, böbrek) taşımak, ayrıca endokrin bezlerde üretilen hormonları hedef organlara ulaştırmakla görevli sisteme dolaşım sistemi denir. Dolaşım sistemi içerisinde kalp (cor) ve damarlar (arter, ven ve lenf damarları) incelenir. Kalp dolaşım sisteminin temel organı olup oluşturduğu mekanik etki ile kanı bütün vücuda dağıtır. Kalpten çıkan kan arterler içerisinde dağılarak kılcal damarlara (kapillerler) ulaşır. Kılcal damarların duvarları çok ince olduğundan kan ile dokular arasında gaz ve madde alışverişini sağlarlar. Bünyesindeki besini ve oksijeni dokulara bırakan kan, aynı zamanda dokulardaki artık ürünleri de alarak venöz kılcal damarlara geçer. Bu küçük venler aralarında birleşerek daha büyük venleri oluşturarak kanı kalbe getirirler. Ancak hücreler arasına geçen doku sıvısının tamamı venöz kapillerler tarafından geri alınamaz. Hücreler arasında kalan bu sıvı ve büyük moleküllü bileşikler bir uçları kapalı olarak başlayan lenf kapillerleri tarafından alınır. Bu küçük lenf damarları aralarında birleşerek daha büyük lenf damarlarını oluşturur. Bunlar yolu boyunca çeşitli lenf düğümlerine uğrayarak ilerler. Sonunda lenf sıvısını kan dolaşımına aktarmak üzere venlere açılırlar. KALP (COR) Torakal boşlukta, mediastinum medius‟ta ve her iki akciğer arasına yerleşen, kas ve zarlardan meydana gelen bir organdır KALP (COR) Ağırlığı erkeklerde 250-300 gr; kadınlarda 230-280 gr Kalbin uzun ekseni yukarıdan aşağıya, arkadan öne ve sağdan sola doğrudur Taban tepe uzunluğu 12 cm, genişliği transvers olarak 8-9 cm, ön-arka uzunluğu 6 cm‟dir Kalp bir defada 80 ml, günde 7500 litre kan pompalar Komşulukları Yanlarda Ac mediastinal yüzleri Altta diaphragma Önde sternum, 3-6 kıkırdak kostalar, thymus artıkları ve kısmen Ac‟ler Arkada oesophagus, aorta thoracica Klinik Dextrocardia Kalbin en sık görülen pozisyonel anomalisidir Kalp sağ tarafta Kalp ile birlikte diğer organların ters tarafta olmasına situs inversus denir Klinik Ectopia cordis Kalbin olağan yerinden farklı yerde olması En sık toraks duvarında üzerinde Kalbin yeri, dış görünüş ve komşulukları Basis cordis Atrium‟lar tarafında oluşturulur ve yukarı-sağa, arkaya doğru bakar Kalbin yeri, dış görünüş ve komşulukları Basis cordis Kalbe gelen ve çıkan büyük damarların bulunduğu kısımdır Kalbin yeri, dış görünüş ve komşulukları Apex cordis Sol ventrikül tarafından oluşturulur. Orta hattın sol tarafında 8-10 cm uzaklıkta ve 5. interkostal aralıkta bulunur Kalbin yeri, dış görünüş ve komşulukları Yüzleri Facies sternocostalis (anterior) Facies diapragmatica (inferior) Facies pulmonalis dexter Facies pulmonalis sinister Kenarları Margo dexter (margo acutus) Margo sinister (margo obtusus) Margo superior Margo inferior (margo acutus) Kalbin yeri, dış görünüş ve komşulukları Önde her iki ventrikül arasındaki oluğa sulcus interventricularis anterior denir Sulcus coronarius: Atrium‟lar ile ventriküller arasındaki oluk Sulcus interventricularis posterior: Facies diaphragmatica‟da yer alan oluk Kalbin boşlukları Atrium dextrum Atrium sinistrum Ventriculus dexter Ventriculus sinister Fonksiyonel olarak sağ ve sol kalb diye iki bölümde incelenir. Sağ kalbi sağ atrium ve sağ ventrikül Sol kalbi sol atrium ve sol ventrikül meydana getirir Atrium dextrum Tüm vücudun venöz kanını taşıyan damarlar açılır. Ön üst bölümünde uzanan kısmına auricula dextra denir  Atrium Dextrum Sağ auriculanın içinde mm. pectinati denen kas lifleri vardır Duvar kalınlığı 3 mm kadardır İki atriumu birbirinden ayıran bölmeye septum interatriale denir. Sağ atrium ile sol atriumu ayıran septumda fossa ovalis bulunur Doğum öncesi sağ atrium ile sol atrium arasında kan geçişini sağlayan foramen ovale adındaki deliğin kapanmış halidir. Atrium dextrum Sağ atriuma açılan damarlar: V. cava superior V. cava inferior Sinus coronarius Atrium dextrum Ostium v. cava superior Kapak bulunmaz. Ostium v. cava inferior Valvula v. cavae inferioris (Eustachi kapağı) İntrauterin dönemde bu kapak daha fazla gelişmiştir Kapakçığın görevi v. cava inferiordan gelen kanı foramen ovaleye yöneltmektir Atrium dextrum Ostium sinus coronarii Valvula sinus coronarii (Thebesius kapağı) Bu kapakçık sistol sırasında kanın sinus coranariusa geri kaçmasını önler Foramina venarum minimarum: Kalbin venöz kanının % 40‟ını toplayan v. cordis minimaların delikleridir Sağ atriuma doğrudan açılır Bu venlerin bir kısmı da kalbin diğer bölümlerine açılır Klinik Atrial Septal Defekt (ASD) Erişkinlerde en sık görülen doğumsal kalp hastalığı Halk arasında “kalpte delik” Büyük defektlerde sağ atrium, sağ ventrikül ve pulmoner arterlerde hipertrofi olur Ostium atrioventriculare dextrum Sağ atrium ile sağ ventrikül arasındaki açıklığa ostium atrioventriculare dextrum denir. Bu delik sol ostium atrioventriculare‟den daha geniştir Cuspis anterior Valva atrioventriculare dextra (tricuspidalis) (triküspit kapak) cuspis anterior (en büyüğü), posterior Cuspis septalis ve septalis Cuspis posterior Ventriculus dexter Facies sternocostalisin büyük bir kısmını oluşturur Alt yüzü diafragmanın centrum tendineumuna oturur İki ventrikülü birbirinden ayıran bölmeye septum interventriculare denir. Septum interventrikülare sağ ventriküle doğru bir konveksite gösterir Ventriculus dexter Sağ ventrikül içyüzünde trabecula carnealar bulunur. Bazı trabecula carnealar iyi gelişmiştir. Bunlara m. Papillaris denir Ventriculus dexter Sağ ventrikülde 3 adet m. Papillaris vardırM. Papillaris anterior, posterior, septalis M. Papillarislerden Chordae tendineae adı verilen iplikçikler başlar ve kapakçıkların alt yüzünde balık pullarına benzer yapılara tutunur M. papillaris posterior M. papillaris septalis Chordae tendineae M. papillaris anterior Ventriculus dexter İç yüzde trabecula septomarginalis (moderatör bant) (fasciculus atrioventricularis crus dextrum) vardır. Bu yapı septumdan dış duvara doğru uzanır. Moderator band, sağ ventrikülün daha fazla genişlemesini önler Trabecula septomarginalis Trabeculae carneae Ventriculus dexter Sağ ventrikülden akciğerlere kirli kan götüren truncus pulmonalis çıkar. Ostium trunci pulmonalis-Valva trunci pulmonales Klinik Ventiküler Septal Defekt (VSD) En sık görülen doğumsal kalp hastalığı En çok septum interventriculare pars membranacea „da defekt Büyük defektler pulmoner hipertansiyona ve kalp yetmezliğine neden olabilir Atrium sinistrum Kalbin en arka planında bulunur Duvarı sağdan daha kalın ancak hacmi daha küçüktür Arka duvarına sağlı sollu ikişer adet pulmoner ven açılır. Atrium sinistrum Ostium atrioventriculare sinistrum: Sol atriumu sol ventriküle bağlar bu delikte valva mitralis bulunur Valva atrioventricularis sinistra (valva bicuspidalis-mitral) Ventriculus sinister Sol ventrikül, sol akciğerin mediastinal yüzü ile komşudur Duvarı en kalın olan kalp boşluğu Trabeculae carnea: Sağ ventriküldekilere benzer İyi gelişmiş 2 tane m. Papillaris vardır – M. Papillaris anterior – M. Papillaris posterior Ventriculus sinister Sol ventrikülden tüm vücuda temiz kan dağıtan aorta çıkar. Ostium aorta Çapı 2,5 cm kadardır Valva aortae Mitral ve triküspid kapaklar her iki ventrikülün kontraksiyonu (sistol) sırasında kanın atrium tarafına kaçmasına engel olurlar. Semilunar kapaklar ise ventrikül diastolu sırasında aorta ve pulmoner arterden kanın ventriküllere geri dönmesine engel olurlar. Sistol Diastol Klinik Kalp Kapak Hastalıkları En sık mitral ve aort kapakları Darlık (stenoz) ve yetmezlik Kalbin tabakaları 3 tabakadan oluşur. İçten dışa Endocardium Myocardium Pericardium Endocardium Kalp boşluklarının iç yüzünü örter. Kalp boşluklarının bütün girinti ve çıkıntılarını örterek damarların intima tabakası ile devam eder İç yüzü düz ve kaygandır Kalbin tabakaları Myocardium Kalp kası çizgili kas olmasına rağmen otonom sinir sistemi tarafından inerve edilir ve istem dışı çalışır Kalp kası kendi uyarısını ileti sistemi aracılığıyla üretebilen bir dokudur Kas lifleri üç bölümde incelenir: 1) Atrium‟ları saran lifler: 2) Ventrikülleri saran lifler: 3) İleti sistemine ait lifler: Fasciculus atrioventricularis, Kalbin tabakaları Myocardium Atrium‟ları saran lifler: Atrium kas tabakası, ventrikül duvarından daha incedir ve 2 tabakadan oluşur  Kalbin tabakaları Myocardium Ventrikülleri saran lifler Dış, orta ve iç olarak üç gruba ayrılır Sol ventriküldeki kas tabakası sağ ventrikülden daha kalındır. Çünkü sağ ventrikül kanı akciğerlere gönderirken, sol ventrikül kanı tüm vücuda dağıtır. Kalbin tabakaları Epicardium Kalbi sıkıca saran seröz perikardiumun visseral yaprağı tarafından oluşturur Pericardium: Kalp ve büyük damarların başlangıç kısımlarını saran iki tabakalı bir kesedir. Dış tabakasına pericardium fibrosum, iç tabakasına pericardium serosum denir. Pericardium Pericardium serosum Lamina parietalis Lamina visceralis (epicardium) Seröz perikardiumun parietal ve visseral yaprakları arasındaki boşluğa cavitas pericardialis denir Bu boşlukta yaklaşık 20-30 ml perikard sıvısı (liquor pericardii) bulunur Kalbin iskeleti Atrium‟lar ile ventriküler açıklıkların kenarlarındaki halka şeklindeki fibrotik yapılar ile bu açıklıklar arasındaki üçgen şeklindeki fibrotik yapılardan oluşur Bu iskelet, kalp kası lifleri için hem başlangıç hem de bitiş yeridir Kalp Kapaklarının Projeksiyosu Valva tricuspidalis: 5. kıkırdak kostanın sağ taraf sternuma tutunduğu yer Valva mitralis: sol 4. kıkırdak kaburganın sternumla birleştiği nokta. Valva trunci pulmonalis: solda 3. kıkırdak kaburganın sternuma tutunduğu yer Valva aortae: sol 3. interkostal aralık seviyesi Kalp Kapaklarının Dinleme Odakları Trikuspit kapak sesi: sternumun solu ve 5-6. kıkırdak kosta seviyesinde Mitral kapak sesi: orta hattın 7-9 cm. solunda 5. interkostal aralıktan Pulmoner kapak sesi: sol 2. interkostal aralıktan ve sternuma tutunduğu yerin 2cm uzağında Aortik kapak sesi: sağ 2. interkostal aralıktan ve sternuma tutunduğu yerin 1cm uzağında dinlenir. Kalbin arterleri Kalp ağırlığına göre kıyaslandığında beyinden sonra en fazla kan alan organdır. Kalp kendi içindeki kanı beslenmek için kullanamaz. Kalp aortun başlangıç kısmından çıkan koroner arterler (a. coronaria dextra ve a. coronaria sinistra) tarafından beslenir. Kalbin arterleri A. coronaria dextra R. interventicularis posterior: Her iki ventriküle ve özellikle septum interventriculare‟ye dallar verir R. marginalis dexter: Sağ ventrikülü besler Kalbin arterleri A. coronaria sinistra Valvula semilunaris sinistra sinus‟undan başlar Trucus pulmonalis‟in arkasından sol auricula‟nın önünden ilerler ve iki dala ayrılır: Kalbin arterleri R. interventricularis anterior R. interventricularis anterior, sulcus interventricularis anterior içerisinde kalbin tepesine kadar ilerler. r. interventriculares septales: Septum interventriculare‟nin 2/3 ön kısmını besler. Bu arterin tıkanması klinik olarak önemlidir. Kalbin arterleri A. coronaria sinistra R. circumflexus: sulcus coranarius‟un sol yarısında sulcus interventricularis posterior‟un başlangıcına kadar uzanır. Çeşitli dallar vererek sol atrium ve sol ventrikülü besler. Klinik Koroner Baypas Hastanın vücudunun başka yerlerinden elde edilen arter veya venler (V. saphena magna‟nın bir bölümü V. saphena parva A. thoracica interna A. radialis) Aorta‟ya ve koroner arterlerdeki tıkanıklığın distaline yapılan köprüleme işlemedir Kalbin venleri Sinus coronarius’a açılan venler: V. cardiaca media: Sulcus interventricularis posterior‟da seyreder V. cardiaca parva: Sinus coronarius‟un sağına açılan ince küçük bir vendir V. cardiaca parva V. cardiaca magna: Sulcus interventricularis anterior'da seyreder V. cardiaca media Kalbin iletim sistemi İstem dışı çalışır Otonom sinir sistemi kontrolündedir Sistemin yapıları modifiye olmuş kalp kası lifleridir. Kalbin iletim sistemi 1) Nodus sinuatrialis (S-A, Keith Flack, PACEMAKER): Crista terminalis içinde bulunur 2) Nodus atrioventricularis (A-V, Aschoff-Tawara): Septum interatriale‟nin alt tarafında ve koroner sinusun atriuma açıldığı yerin yakınında yer alır 3) Fasciculus atrioventricularis (His hüzmesi): A-V nodundan başlayan lifler 1/5 saniyelik gecikmeden sonra His hüzmesine ulaşırlar. Septum interventriculare‟nin membranöz parçasının arkasından geçerek crus dextrum ve crus sinistrum‟a ayrılır. a) Crus sinistrum b) Crus dextrum - Moderator band 4) Purkinje lifleri Kalbin iletim sistemi 1) Nodus sinuatrialis (S-A, Keith Flack, PACEMAKER): V. Cava superiorun sağ atriuma açıldığı yerde ve crista terminalis içindedir Kalbin kontraksiyonu nu bu nodülden çıkan impulslar başlatır Ortalama 60-100/dk impuls çıkarır Otonom sinir sistemi tarafından düzenlenen kalp atımlarını kontrol eder Buradan çıkan uyarılar A-V nodülüne ulaşır S-A nodülü herhangi bir nedenle çalışmaz ise görevi bir alt kısım üstlenir Nodus sinuatrialis A-V nodülü Kalbin iletim sistemi 2) Nodus atrioventricularis (A-V, Aschoff-Tawara): Septum interatrialenin alt kısmında ve ostium sinus coronarius yakınında bulunur S-A nodülünden gelen uyarıları alır ve yavaşlatıp His demetine aktarır Ortalama 40-60/dk impuls üretebilme özelliğine sahiptir İleti ventriküllere ulaşmadan A-V nodülünde 0.1 sn‟lik bekletilir. Böylece atriumların ventriküllerden önce kasılması sağlanmış olur His demeti A-V nodülü Kalbin iletim sistemi 3) Fasciculus atrioventricularis (His hüzmesi): A-V nodülünden başlar ve septum interventriculare‟nin pars membranecea‟sında crus dextrum ve crus sinistrum dallarına ayrılır Crus sinistrum membranı delerek sol ventriküle ulaşır. Crus dextrum trabecula septomarginalis (moderator band) içinde ilerler. Her iki crus purkinje lifleri adıyla dallanarak önce papillar kasları sonra da ventriküler kasların kasılmasını sağlar En hızlı ileti Purkinje liflerindedir His hüzmesi Crus dextrum Trabecula septomarginalis Purkinje lifleri Kalbin sinirleri Sempatik ve parasempatik kardiak sinirler arcus aorta‟nın altında ve arkasında birbirine karışarak plexus cardiacus (superficialis ve profundus)‟u yaparlar. Kalbe gelen sempatik lifler kalp ritmini ve pompalama gücünü arttırır, koronerleri genişletir; parasempatik lifler ise kalp ritmini yavaşlatırlar. Klinik Kalpteki iskemi sonucunda kalp kasındaki ağrı reseptörleri uyarılır. Ağrı impulsu, simpatik sistem aracılığı ile medulla spinalis‟e (Th1-4) sol tarafta iletilir. Kalp ağrısı: Sternum arkasında Sol pektoral bölgede Sol omuzda Sol kolun iç kısmında Sağ tarafta (ender olarak) Klinik Miyokard Enfarktüsü Koroner arterlerde damar sertliği (ateroskleroz) ve pıhtı tıkacı oluşumu (tromboz) ile oluşur Miyokardın belli bir yeri iskemi ve nekroz olması MI çoğu kez subendokardiyal tabakada başlar Klinik Bilgi Kalp tamponatı Perikardiyum kesesi içine kanama ya da sıvı birikmesi. Kalp atımını durdurabilir ya da atım debisini azaltabilir Tedavi perikardiyal ponksiyon