Sociaal beleid en sociale kaart: Hoofdstuk 3

Willen we **het sociaal beleid en de sociale kaart goed begrijpen**, waarbij de welzijnssectoren de maatschappelijke opdracht vervullen om het welzijn van de samenleving, groepen en individuen te verhogen... dan is het belangrijk om **eerst inzicht te krijgen in de maatschappelijke noden en tendense...

Willen we **het sociaal beleid en de sociale kaart goed begrijpen**, waarbij de welzijnssectoren de maatschappelijke opdracht vervullen om het welzijn van de samenleving, groepen en individuen te verhogen... dan is het belangrijk om **eerst inzicht te krijgen in de maatschappelijke noden en tendensen, eigen aan onze samenleving in deze tijd**. We kijken hiervoor naar het **maatschappijmodel doorheen de tijd**, want de **uitdagingen van vandaag zijn ook verbonden met de uitdagingen van gisteren**. Jongeren bevolking wordt kleiner en de oudere bevolking groter dus de last wordt ook groter. Vergrijzing ### 3.1. Begrip verzorgingsstaat/ welvaartstaat **De [samenlevingsvorm] van sommige rijke geïndustrialiseerde landen waarbij een aantal [grondrechten] van de burger effectief [gewaarborgd] worden.** Deze grondrechten zijn bedoeld om zijn **materiële welvaart** en zijn kansen tot **ontplooiing** te bevorderen. Dit alles gebeurt binnen de **[parlementaire democratie]** en met behoud van de [**vrije markt-economische** productiewijze] *Prof. Herman Deleeck (KULeuven)* Of: *We leven in een welvaartsstaat = de samenleving neemt zijn verantwoordelijkheid om de grondrechten van burgers te waarborgen en kansen op ontplooiing te creëren.* - EENVOUDIGER - **Grondrechten**: er zijn 2 soorten die wel als maatschappij trachten te waarborgen. - Fundamentele rechten of mensenrechten: deze zijn vastgelegd in onze grondwet: het recht op leven, vrijheid, meningsuiting,... - **Sociale grond rechten**: recht op werk, huisvesting, gezondheid, onderwijs, ontplooiing. - grondrechten te **waarborgen**: - uitbouw welvaartsstaat door de overheid - via: sociale zekerheid/ bescherming ( uitgebreid stelsel van sociale uitkering die financiële zekerheid van burgers helpen waarborgen bij ziekte. ( hfdst2) - Via organiseren van vele vormen van dienstverlening. - ( veiligheid, gezondheidszorg, onderwijs, welzijnszorg en arbeid. ) ##### Kritische noot: hoog welvaartspeil. Bedoeling grondrechten: behouden van welvaart -\> voorwaarde is de voortdurende economische groei en volledige werkgelegenheid... **Maar wat met duurzaamheid?** - *Lokaal is duurder dan é-commerce...* - *CO2-intensief vliegverkeer is betaalbaarder* - *producten uit lage-loonlanden zijn goedkoper,* *de werkomstandigheden nemen we erbij?* Is maximale welvaart een wenselijke welvaart? *Of streven we beter naar economie die tegemoet komt aan de sociale fundamenten van 'heden' zonder de voorzieningen van de toekomstige generaties in gedrang te brengen?* ### 3.2 de welvaartstaat is niet-staats Niet-staats: sociale organisaties zijn sterk betrokken. **Overheid b**epaalt actor in maken van de regelgeving - **MAAR:** voornamelijk in interactie met het maatschappelijk middenveld - Continue samenwerking/ wisselwerking tussen de verschillende actoren van onze samenleving! -\> ook in besluitvorming en beleidsbepaling - BESLUITVORMING - Vaak politiek advies geven bij regeringsvoorstellen. - Uitvoering van het sociaal beleid niet staats: meestal verenigingen en organisaties van het MS Middenveld overheid controlerend en subsidiërend - Middenveld organisatie Instaan uitbetalen sociale uitkeringen. ( vb werkloosheid uitkering) - Ook welzijnszorg: ( zorg ouderen, kinderen, handicap...) wordt uitvoering grotendeels toevertrouwd aan social profit organisaties. ( bouwen voorzieningen uit en verlenen diensten) ### 3.3 de welvaartsstaat is verzuild. **Verzuild middenveld door historiek** **Verzuiling: vergaande organisaties van dagelijks leven en maatschappelijke activiteiten op grond van ideologische/ levensbeschouwelijke verscheidenheid.** **3 zuilen:** 3 aparte ideologische of levensbeschouwelijke blokken - Katholieke zuil (vb. cm, familiehulp, ziekenzorg,...) - Socialistische zuil - Liberale zuil Middenveld = sociale organisaties die burgers verenigen in dienstverlening en/of belangen verdedigen - Zeer omvangrijk! - 1.678 belangenorganisaties in België (Willems et al., 2020) - \+ ook nog 12.500 non-profit organisaties in VL Ontstaan verzuiling gaat samen met het ontstaan van de welvaartstaat: - 19^e^ eeuw: Katholieke Kerk sterk in ruraal Vlaanderen - Industriële revolutie: mensen trekken naar steden - Slechte leef- en arbeidersomstandigheden organiseren zichzelf - Ook Kerk reageert: positie veilig stellen + nieuwe kansen benutten - Eigen politieke partijen, mutualiteiten, vakbonden, scholen, verenigingen, ziekenhuizen,... - Dag van vandaag nog verzuiling. - Verwervenheid tussen kopstukken van organisaties en politiek - Tegelijk ook trend ontzuiling. ( al sinds j 60) - Bv: aangesloten bij socialistische mutualiteit (solidaris, vroeger Bond Moyson) \> in de jaren 50 zou je niet naar Katho (nu VIVES) gaan = illustratie van ontzuiling. - meer en meer verenigingen: pluralistisch -\> zie je ook in naamsveranderingen: - Femma ipv KAV - VIVES ipv Katho - Mensen ook meer engageren in vereniging omwille van de inhoud en midner omwille van een of andere levensbeschouwelijke achtergrond; - **Beïnvloedende factoren:** - invloed katholieke kerk neemt af, minder mensen naar kerk, je kan niet meer opleggen aan mensen wat ze wel/ niet moeten doen (secularisering) - **onafhankelijkere burgers**: je kan zelf kiezen/ individueel iets doen... - nieuwe neutrale organisaties die inspelen op veranderde samenleving en actuele thema's (gender, klimaat, mobiliteit,...) - politieke partijen ontstonden zonder verzuild verleden (bv: N-VA) ### 3.4 uitdagingen en evolutie van ons maatschappij model #### 4.3.1 het ontstaan van de welvaartstaat. - Evolutie als gevolg van maatschappelijke uitdagingen - Uniek als maatschappijmodel - Verandeningen op politiek-maatschappelijvlak: steeds meer wetten, verplichte ziekeverzekering.. - BE: zeer uitgebreidde structuur - 5 tal-historische fasen 1. Fase 1. [1800 - 1880: "de oude sociale kwestie] a. Iets grotere levensstandaard/ meer welvaart door industrialisatie b. Weinig overheidstussenkomst, wel vrijheid (tgv Fr Revol.) c. Kinderarbeid, arbeiders uitgebuit,Hongersnood, kinderarbeid, uitbuiting arbeiders, geen sociale bescherming, slechte leefomstandigheden...= de 'oude' **sociale kwestie** d. -\>Dankzij die levensomstandigheden solidariteit, burgers verenigen zich - ontstaan **coöperatieves**: de 'voorlopers' van ziekenfondsen en vakbonden 2. Fase 2. [1880 -- 1919: eerste sociale wetten ter bescherming van de arbeiders] e. Betere bescherming arbeiders f. Zondagsrust, verbod op kinderarbeid, leerplicht g. Meervoudig stemrecht 1893 h. Oprichting vakbonden en landsbonden ziekenfondsen ( ACV= eerste) i. *Was toen geen verplichting om te verzekeren sociale zekerheid vrijwilligheid* 3. Fase 3. [Tussen W.O.I en W.O.II: sociaal overleg] j. Economische crisis, werkloosheid, opkomst totalitaire regimes in Europa k. Groeiend besef van belang en nood aan overheidsingrijpen in economie en werkgelegenheid l. Groeiend belang sociaal overleg (tussen vakbonden WG en WN-ers) m. **-\> Gevolg**: betaald jaarlijks verlof, erkenning vakbonden, 40-uren werkweek in ongezonde fabrieken, pensioenen en kinderbijslag: verplicht, vrijwillig ziekte- en werkloosheidsverzekering 4. Fase 4. [Na W.O.II tot 1973: concrete uitbouw en bloei van de 'traditionele welvaartsstaat'] n. uitbouw sociale zekerheid (KB, ZIV, WL, pensioenen) -\> verplicht voor alle WN'ers o. Oprichting rijksdiensten p. uitbouw overleg werkgevers-werknemers q. uitbouw zorgvoorzieningen r. 1973: oliecrisis -\> stilstand, toename werkloosheid/ armoede i. Welvaartsstaat moest opnieuw bekeken worden. 5. Fase 5. [eind 20^ste^ eeuw: naar actieve welvaartsstaat] s. 1973 oliecrisis en jaren '80 economische crisis regeringen moeten besparen t. **Positief**: Welvaartsstaat biedt bescherming, is succesverhaal. u. **MAAR** v. **Betaalbaarheid sociale zekerheid onder druk** door: ii. **Demografische veranderingen (vergrijzing & ontgroening)** iii. Andere **manier van leven** (eenoudergezin, nieuw samengesteld gezin, flexibele carrière,...) w. En andere vragen bij de welvaartsstaat: x. **Globalisering** (flexibelere jobs, productiebedrijven naar 'lageloonlanden'...) y. **Milieuproblemen, klimaatverandering**: grenzen aan groei z. De bevolking op actieve leeftijd daalt sinds 2020 #### 3.4.2 de actieve welvaartsstaaT. **Antwoord op deze uitdagingen: "activering"** Meer mensen activeren ipv. uitkering geven **"Meer mensen aan het werk"** is basis van het beleid (generatiepact sinds 2005)doelstelling in een verhoging van de activiteitsgraad. \- strengere aanpak werkzoekenden , jongeren snel aan het werk \- Sociaal zwakkere groepen aan het werk krijgen \- minder brugpensioen \- langer werken Kritieken: er is vaak onvoldoende aandacht voor de kwaliteiten van arbeid, wordt de duurzame combinatie van gezin en arbeid vaak onderschikt.... #### 3.4.3 de nieuwe sociale kwesie. Nieuwe sociale risico's door veranderingen in de samenleving: - Economische globalisering met minder werk voor laaggeschoolden( moeilijker passende job te vinden.) - Toenemende complexiteit -\> kennis -- en informatiesamenleving, laaggesschoolden = de dupe - Meer en meer bepaald door scholingsniveau. - Toenemende kloof tussen laag-en hooggeschoolden - Toenemende verwachtingen op vlak van 'materiële welvaart en digitale middelen' Wordt ook gemakkelijker om nieuwe risico's te voorspellen Kunnen voorspellen dat laaggeschoolden grotere kans om in werkloosheid te blijven hangen. **Nieuwe sociale kwestie »**: (eeuwwisseling) - kloof hooggeschoolden \ laaggeschoolden - **ongelijkheid neemt toe, kans op armoede neemt toe** - **Zoektocht naar nieuwe oplossingen** voor sociale bescherming... #### 3.4.4 de netwerksamenleving **Hedendaagse maatschappelijke uitdagingen = wicked problems** de economische crisis, klimaatverandering, vergrijzing, armoede, migratie, drugssmokkel, de uitbraak van epidemieën,... En de gevolgen? Toename psychische problemen, impact op welzijn, eenzaamheid,... - Zoektocht naar nieuwe oplossingen voor sociale bescherming... **Aanpak:** - bundeling expertise, netwerken, ook in beleid - digitalisering - MS uitdagingen als verantwoordelijkheid van iedereen! -\> burgerparticipatie - 21^ste^ eeuwse aanpak van wicked problems: via het vastleggen van de **Sustainable Development goals** (Duurzame ontwikkelingsdoelen, SDG's) - aangenomen door de VN in 2015 = samenwerking - **mondiale** agenda, streven behalen van deze doelstellingen tegen 2030 - Verantwoordelijkheid van iedereen ##### 3.4.4.1 uitdagingen van netwerksamenleving 1\. **Samenwerking is complexer**! - Afstemming, overleg, risico niet bereiken DS, transparante communicatie, verantwoordelijkheden uitklaren, vertrouwen in elkaar... - Het vraagt dat je elkaar vertrouwt en dat is niet simpel 2/ **Burgerparticipatie:** iedereen is verantwoordelijk en werkt mee aan beleid - burgerbevragingen, klimaattafels,... representatief? = **participatieparadox ( vb kinderen die helpen meerichtin in de gemeente,burgers betrekken hoe de gemeente iets gaat realiseren.** - **NIMBY=** **not in my backyard.** - **Het is allemaal goed zolang het niet in mijn buurt is.** - **VB ik heb niks tegen homo's maar ze mogen niet mijn buur zijn.** - Veranderende rol van de overheid: vasthouden en loslaten 3/ digitalisering - **Pro:** nieuwe vormen**Pro:** administratieve vereenvoudiging, minder 'red tape' (= administatieve ballast) - van hulp-en dienstverlening (E-hulpverlening) - Zoektocht: **hoe kwetsbare groepen beschermen tegen digitale uitsluiting**? - Vraagstuk: wat met privacy? Gedeelde dossiers... **moet mijn begeleider alles weten?** 4/ **Impact van digitale middelen op** welbevinden van kinderen/ jongeren vb cyberpesten, de werkelijkheid vs social media werkelijkheid. Vb gamen en sociale media omgekeerd effect op mentaal welzijn. ### 3.5 welzijn in welzijnsbeleid, welzijnszorg en welzijnszorgbelEID #### 3.5.1 Begripsomschrijving - **WELZIJN** = - toestand van welbevinden - lichamelijk & psychische gezondheid, relaties, deelname aan SL, materiële mogelijkheden tot een menswaardig bestaan - bestaat als: Zich kunnen ontplooien met respect voor de ontplooiing van de anderen \- BREED BEGRIP = kwaliteit van leven **→Welzijn \> dan welvaart!** - **Welzijnsbeleid** - Via beleid welzijn bevorderen/ realiseren - Geen stikt afgebakend terrein. - Verantwoordelijkheid van diverse beleidsniveaus en instanties (niet alleen één minister): vertakt zich in verschillende sectoren - Bv: beleidsmaatregelen tav minimuminkomens, onderwijs, huurwetgeving, activering, gezondheid, jeugdhulp... **Geheel = sociaal beleid** - **Welzijnszorg** - Antwoord van omgeving op ondersteuningsnood van een individu (kinderen, ouderen,...) - Noden veranderen doorheen tijd: snelle evolutie van zorgsectoren - Wordt vormgegeven/ georganiseerd als de **'welzijnszorg-sectoren'** - **Welzijnszorgbeleid** - Specifiek beleidsterrein van de welzijnszorg-sectoren - DEZE manier wordt zorg voor mensen van wie welzijn bedreigd, stilaan afzonderlijke sector en afzonderlijk beleidsterrein. - Verantwoordelijkheid minister van Welzijn en andere ministers die mee sociaal beleid voeren #### 3.5.2 soorten welzijnsbeleid: sectoren en categorieën - **Sectoraal beleid:** Richt zich tot de verschillende sectoren/**domeinen** van het maatschappelijk leven - vb. gezondheidszorg, onderwijs, tewerkstelling, justitie, diversiteitssector, welzijnszorg waaronder jeugdhulp, opgroeien, zorg voor personen met een handicap,... (zie les 1) - **Categoriaal beleid:** richt zich naar bepaalde doelgroepen - vb. personen met een handicap, mensen met migratie-achtergrond, jongeren, ouderen, gezinnen,... - Men spreekt ook over categoriaal vs niet-categoriale organisaties - Deze indelingen vaak willekeurig en zorgen voor optrekken van muren tussen personen met zorgnoden die vaak gelijklopend zijn. - Netwerksamenleving: Steeds meer **integrale** aanpak, over muurtjes heen, zie opkomst: intersectoraal werken, netwerkorganisaties... (jeugdhulp, eerstelijnszones,...) #### 3.5.2 beleidsniveaus en bevoegdheidsverdeling De overheid wil niet alleen welzijn organiseren voor wie behoeftig is, maar ook garant staan voor het **maatschappelijk welzijn van *alle* burgers**. We beperken ons tot een overzicht van actueel welzijnsbeleid op het federaal, Vlaams en gemeentelijk of lokaal niveau. Daarnaast ook Europees en provinciaal,... +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Federale overheid | Alle bevoegdheden die te maken | | | hebben met her ' algemeen belang' | | | van alle burgers. | | | | | | - Financiën ( oa | | | persoonsbelasting) | | | | | | - Sociale zekerheid ( | | | pensioenen, vakantiegeld, | | | werkloos uitkering | | | | | | - Justitie en veiligheid ( | | | rechtsapparaat, detentie en | | | forensische werk. | | | | | | - Asielprocedures en opvang | | | | | | - Delen van volksgezondheid ( | | | wetgeving levensbegin einde, | | | regelgeving alcohol en | | | drugs,...) | | | | | | - Delen werkgelegenheid | | | | | | - Delen | | | ontwikkelingssamenwerking | | | | | | De beleidthema's = vaak niet | | | exclusief voor federale overheid | | | alleen maar worden vb. gedeeld | | | met Vlaams gewest of Vlaamse | | | gemeenschap. | +===================================+===================================+ | VLAAMSE overheid | Vlaams gewest: | | | | | ( vlaamse bevoegdheden) | - Tewerkstelling | | | arbeidsbemiddeling, | | | werkgelegenheidsprogramma, | | | migratie | | | | | | Vlaams gemeenschap | | | | | | - Cultuur: kunst musea, | | | | | | - Onderwijs | | | | | | - Gezondheidszorg | | | | | | - Bijstand aan personen: ( | | | jeugdbescherming, | | | jeugdbeleid,... | | | | | | - Justitie: jeugdsanctierecht, | | | eerstelijns juridische | | | bijstand en justitie huizen. | | | | | | VLAAMSE overheid laat zich voor | | | uitwerken van de bevoegdheden | | | ondersteunden door vlaamse | | | agentschappen. | | | | | | VB. VAPH; vlaams agentschap | | | opgroeien, | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Lokale overheid | Elke gemeente SOCIAAL BELEID | | | | | ( steden en gemeentes. | - OCMW geïntegreerd in | | | gemeentewerking,... | | | | | | De gemeenten zijn bevoegd voor | | | brede waaier aan thema's die | | | belang van bewoners moet dienen. | | | Voor die thema's kunnen ze | | | besluiten en reglementen | | | opstellen. | | | | | | Gemeenten voeren ook taken uit | | | DIE opgelegd worden van Vlaamse | | | en federale overheid. | | | | | | GEMEENTEN ZIJN oa bevoegd voor | | | | | | - Gemeentelijke school en | | | kinderopvang | | | | | | - Sociale bijstand,... | | | | | | - Bib | | | | | | - Lokale jeugdwerking | | | | | | - Sport | | | | | | - Beheer ocmw | | | | | | - Sociale huisvesting | | | | | | - Lokale politie. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ ### 3.6 actuele tendensen in de samenleving - Toenemende zorgnood en zorgvraag - Een zorgvraag, complexere vragen, veel meer diagnosticeren , het gaat niet alleen over financiële hulp ook huisvesting, gezondheid....; - Snelle ontwikkeling sector; met wildgroei en chaos - Voor veel mensen is moeilijk om te weten wat ze nu moeten doen. - Langetermijnbeleid is moeilijk - Vb amerika: obama als president, hij heeft de zorg verwezelijkt; DUS verplichte ziekteverzekering. Dat was een groot probleem want de kloof tussen arm en rijk werd groot. Trump aan de macht zijn 1^e^ actie was door dit weer stop te zetten. Dus geen verplichte ziekteverzekering. - Versnippering over verschillende beleidsniveaus - NIET steeds in zelfde richtlijn gedacht - Zorgaanbod ontoereikend - Grote noden welzijns-en gezondheidssector maar beperkte middelen Hoe gaat beleid om met deze uitdagingen? #### 3.6.1 preventie, echelonnering, zorgmilieu Preventiecampagnes: niet nieuw! Dit zijn voorbeelden van primaire preventie Primaire: gezondheid behouden, ziekte voorkomen. Richt zich tot algehele, gezonde bevolking Secundaire: voorkomen van erger bij risicopatiënten. Richt zich tot risicogroepen. Gaat over vroegdetectie. Vb: borstkankerscreeing vanaf 50j. Huidvlekjes opsporen bij mensen met gevoelige huid (bleek of vele moedervlekken),... Tertiair: richt zich tot de zieke mens. Terugval of verergering voorkomen; kwaliteit van leven verbeteren mét ziekte. Leunt al dicht aan bij het curatieve. Bv: Altzheimer is niet te genezen, maar kan gestagneerd worden en dan moet men 'ermee leren leven'. VB AA anonieme alcoholisten. Voorbeeld Primaire: voedingsdriehoek van VIGEZ (gezond leven) Voorbeeld Secundaire: uitstrijkje voor doelgroep 25j tot 64 j vrouwen (baarmoederhalskanker) **Preventie ( 3 vomen) gaat over het voorkomen van problemen.** **CURATIEVE HULPVERLENING** **Echelonnering : welke zorg voor wie toegankelijk?** - **4^e^ lijn** -- zeer ver doorgedreven specialisatie, niche - niet gewone gezonheidzorg, heel gespecialiseerde. Vb brandwonden centrum. - **3^e^ lijn** -- hooggespecialiseerde zorg na verwijzing - de specialist weet niet dus vraagt advies en stuurt door naar UZ in gent. Vb psychiater - **2^e^ lijn** -- specialistische zorg na verwijzing - arts heeft je pillen gegeven en het werkt niet dus stuurt dooe naar specialist. CGG, - **1^e^ lijn --** 1ste contact met professionele zorgsysteem - heden: eerstelijnszones - als je je ziek voelt, ik ga naar de dokter gaan **vb jac, awel, clb, ocmw,** - **0^e^ lijn --** zelfzorg, mantelzorg - lijn alles wat je doet voor jezelf. Je voelt ziek denkt ik zal vroeg gaan slapen. Je doet aan zelfzorg. **Zorgmilieu: welke zorg?** **ambulant/extramuraal \-\-- semi-residentieel \-\-- residentieel/intramuraal** **Ambulant**: jij blijft thuis en de hulpverlener komt naar jou, of jij gaat naar daar en terug jaar huis. Je verblijft er niet. vb; dagcentrum in woonzorgcentrum. Ook serviceflatjes **Extramuraal:** je komt ook buiten de gebouwen van de residentie **Semi-residenteel**: vb een aantal dagen in de week er verblijven. Vb in de vakantie een week wel week niet. Ze hebben er wel een eigen kamer. Wordt gebruikt om de gezinnen te ontlassen. **Residentieel:** de langdurige opnames, vb kind met beperking: die terplaatse blijven, woonzorgcentrim **Intramuraal**: = residentieel #### 3.6.2 responsabilisering **= verschuiving van verantwoordelijkheid door overheid naar organisaties** **en zorgvragers** - **tav organisaties:** Zelf verantwoordelijk voor besteding beschikbare budget Bv: enveloppe-financiering= de organisatie een krap bedrag krijgt en waarmee ze volledig zelf beslissen hoe en waarvoor ze deze zullen in zetten. Wel aantonen: wat gedaan met deze middelen? Goed beheerd? - **tav zorgvragers:** Zelf verantwoordelijk voor keuzes en gedrag bv: persoonsvolgende financiering: 'keuze: welke zorg koop ik aan? Vb mensen met handicap kijken welk zorg zij aan kopen. Wat ze nodig hebben. #### 3.6.3 toegankelijkhed en gelijke kansen Bereiken diensten hun doelgroep? - Veel gebouwen en openbaar vervoer niet altijd toegankelijk voor mensen met een handicap,... - We zetten stappen in goede richting maar als over fysieke publieke ruimte en openbare gebouwen maar toegankelijkheid in Universal design. Gaat over leesbaarheid, taalgevoeligheid,..; #### **3.6.4 Professionalisering en vervrijwilliging** De tendens in onze samenleving: Wij hebben veel nood aan vrijwilligers, we kunnen zker niet alleen. Ook mantelzorg die zorgen voor iemand in hun omgeving. - Professionele en vrijwillige hulpverleners vullen elkaar perfect aan en hebben elk eigen rol. #### 3.6.5 **3.6.5 Behoeftesturing en zorg op maat** Van **aanbod**gestuurde zorg naar **vraag**gestuurde zorg (op basis van behoefte) Jaren lang keken ze wat het beste was voor mensen met... Nu kijken we welke zorg de persoon zelf nodig heeft. De zorg op maat. De mensen kunnen soms zelf ook meer beslissen welke zorg ze specifiek nodig hebben. #### **3.6.6 Vermaatschappelijking van de zorg** de **verschuiving** binnen de zorg waarbij ernaar gestreefd wordt om mensen die zorg behoeven een **eigen plek in de samenleving** te laten innemen, hen daarbij te ondersteunen en de **zorg zo veel mogelijk geïntegreerd in de samenleving** te laten verlopen." (definitie strategische adviesraad Welzijn Volksgezondheid en Gezin, Visienota 2012).  - Huis met de vele kamers (Brugge): initiatief en samen werking van zuid-West-Vlaamse psychiatrische organisaties om een laagdrempelig inloophuis voor psychisch kwetsbare personen op te richten. Mensen kunnen er binnenlopen vooor een babbel, een drankje, een adviesgesprek,... #### 3.6.7 vermarkting. **Marktdenken in de sociale sector** Maatschappelijk middenveld of markt? = de randgebieden Markt: sociale ondernemingen werken als profit-bedrijven, maar sociale impact voorop door groeiende zorgvraag, wachtlijsten, dalende subsidies... Non-profit: \- Zich aandienen op een 'markt' \- Elkaar beconcurreren -\> want cliënt kan 'kiezen' welke zorg hij 'koopt' \- Dynamiek van vraag en aanbod **Ook commercialisering** van de zorg is (beperkt) mogelijk geworden: Profit- marktactoren: - Hulp-en dienstverlening als winstgevende activiteit -\> bv: private WZC - Opkomst sociale ondernemingen **Alles die op de ene lijn afspeelt. Vermakten: we gaan ons gaan gedragen gelijk een markt. Vb we gaan de zorg kopen.** **Risico:** sociale doelen in het gedrang controle op kwaliteit Spanning tussen samenlevingsactoren! #### 3.6.8 kwaliteitszorg - Alle voorzieningen verplicht een kwaliteitsbeleid voeren - *handboek en procedures, metingen en evaluaties* - Regelmatig controle = Voorwaarde voor erkenning en subsidiëring vb;. De overheid zegt jullie krijgen envloppe en jullie moeten zelf hoe je de dienstverlening gaat gebruiken en jullie moeten nadien zeggen als wat jullie gedaan hebben dat het goed is. Het wordt dus gecontroleerd en dit doen ze doer een kwaliteitsbeleids voeren. #### **3.6.9 Interculturalisering** **Interculturalisering van de zorg =** Gelijke toegang tot zorg en gelijkwaardige kwaliteit van zorg verlenen aan zorgvragers van vreemde herkomst - met respect voor hun culturele achtergrond. - **Voordeel** interculturalisering voorzieningen: door cultuurverschillen te willen begrijpen wordt de drempel voor de eigen kansarmere groepen ook kleiner. cultuursensitieve zorg Expertisecentrum cultuursensitieve zorg: Cultuursensitieve zorg: rekening houdt met de culturele achtergrond en waarden van de patiënt of cliënt, en daarop afgestemde zorg of ondersteuning biedt. #### **3.6.10. Wachtlijsten** Toenemende zorgvraag door: - **(dubbele) Vergrijzing** -\> nood aan meer thuiszorg, residentiële opvang, passende gezonderheidszorg - **Ontgroening** -\> gekeerd! nu nood aan meer kinderopvang & kleuteronderwijs - **Toename 'onwelzijn**' in welvarende maatschappij -\> wachtrijen in GGZ, jeugdhulp... -\> complexe vragen! - **Vooruitgang geneeskunde** -\> personen met beperking die ouder worden, meer mensen met NAH (niet aangeboren hersenletsel),... Gevolg: te weinig plaatsen, te weinig personeel -\> knelpuntberoepen! De wachtlijsten - In de ouderen zorg - Maar ook kinderopvang: door dat vrouwen nu gaan werken is er te weinig kinderopvang #### 3.6.11 betaalbaarheid **Betaalbaar voor de organisaties? Vb scholen, vele zijn aan vernieuwing toe.** \- Haalt inkomen uit mix (belastingen, verzekeringen, RSZ-bijdragen, remgeld en supplementen, giften, privékapitaal en eigen kapitaal \- Hoge nood aan bijkomende middelen (o.a. voor infrastructuur) **Betaalbaar voor de gebruiker?** \- Factuur kan hoog oplopen, daarom: \- Maximumfactuur (op gezondheidszorg) \- Vlaamse zorgbudget en zorgverzekering (op niet -- medische zorgkosten) Vb lager en kleuter onderwijs is gratis maar je mag wel iets vragen voor alle extra buiten activiteiten. , Dus betalen van de bus, schoolreizen, over de middag de opvang betalen.