Geschiedenis van de boekdrukkunst PDF

Hoe leidde de uitvinding van de boekdrukkunst tot een kennisrevolutie? Voor de uitvinding van de boekdrukkunst was de enige manier om boeken te reproduceren om deze over te schrijven met de hand. Tijdens de middeleeuwen schreven kopiisten boeken over met een ganzenveer en inkt op perkament. Het mer...

Hoe leidde de uitvinding van de boekdrukkunst tot een kennisrevolutie? Voor de uitvinding van de boekdrukkunst was de enige manier om boeken te reproduceren om deze over te schrijven met de hand. Tijdens de middeleeuwen schreven kopiisten boeken over met een ganzenveer en inkt op perkament. Het merendeel van deze handschriften waren religieuze teksten in het Latijn, de taal van de Kerk. Vanaf 1420 begon men in Europa te drukken met houtblokken. Eerst alleen voor losse prenten, maar al snel ook voor tekst. Voor elke pagina moest men uit een houtblok letters snijden. Deze blokboeken hadden het voordeel dat men van een zelfde pagina veel exemplaren kon vermenigvuldigen. Maar het bleef wel een intensief werk om die blokken te maken. De uitvinding van losse loden letters zorgde ervoor dat de letters hergebruikt konden worden waardoor nieuwe pagina's veel sneller gemaakt werden. Johannes Gutenberg (1398-1468) woonde in Mainz (Duitsland). Het eerste boek dat met losse loden letters gedrukt werd, werd naar hem genoemd: de Gutenbergbijbel (1452-1455). De nieuwe uitvinding van de boekdrukkunst verspreidde zich razendsnel: eerst in Duitsland, maar al snel ook in Rome, Venetië, Parijs, Lyon... Nog voor 1500 werden er al in 250 Europese steden 40 000 verschillende boeken gedrukt in heel wat verschillende talen, en dat in een oplage van een miljoen exemplaren! De impact van een revolutionaire uitvinding als de boekdrukkunst is nauwelijks te bevatten. In de middeleeuwen waren lezen en schrijven het voorrecht van de geestelijken. Handschriften werden vooral in kloosters vervaardigd en de inhoud was meestal religieus. De uitvinding van de boekdrukkunst tastte die bevoorrechte positie van de Kerk aan. Het gedrukte boek was goedkoper en sneller te vermenigvuldigen en te verspreiden. De gegoede burgerij profiteerde daarvan. Ze kon steeds meer zelf kiezen uit steeds meer boeken over steeds meer uiteenlopende zaken. Het gedrukte boek verruimde, voor een groeiend aantal mensen die konden lezen, de blik op de wereld én leidde zo tot de wetenschappelijke revolutie. Om te onthouden... boekdrukkunst Het drukken van teksten met behulp van losse letters, waardoor het vanaf ongeveer 1450 mogelijk werd om boeken op grote schaal te verspreiden. blokboek Een boek met tekst en illustraties, waarvan de hele  bladspiegel in één houtblok werd uitgesneden. Gutenbergbijbel Het eerste door Johannes Gutenberg gedrukte boek tussen 1452 en 1455. wetenschappelijke De periode in de geschiedenis waarin klassiek-religieuze revolutie ideeën plaatsmaakten voor modern-wetenschappelijke ideeën (zie het leertraject 2.2.5.1 'De wetenschappelijke kennis groeit'). 3| Schema Wat zijn de kenmerken van het humanisme? Het humanisme was een geestelijke stroming van de 14de tot en met de 16de eeuw. Het humanisme ontstond in Italië en verspreidde zich over heel Europa. Humanisten hadden veel aandacht voor het lot van de mens en de maatschappij. Een 'humanist' was oorspronkelijk de benaming voor een geleerde die zich verdiepte in de talen van de klassieke oudheid: antiek Grieks, Latijn en Hebreeuws. Vanuit de kennis van die talen keerden ze 'terug naar de (originele) bronnen'. Zo bestudeerden ze de antieke filosofie, geschiedenis, poëtica en literatuur. De humanisten maakten kritische uitgaven en vertalingen van de antieke teksten. Op deze manier wilden ze een volledig en correct beeld van de klassieke oudheid vormen. De antieke manuscripten die tijdens de middeleeuwen in de kloosters waren bewaard gebleven, werden opnieuw in omloop gebracht. De boekdrukkunst bracht dat vanaf het midden van de 15de eeuw in een stroomversnelling. Humanisten bestudeerden ook de Bijbel. Via de originele teksten kwamen de humanisten erachter dat de Rooms-Katholieke Kerk en de vertaalde versies van de Bijbel het niet altijd bij het rechte eind hadden. En dat leidde tot toenemende kritiek op de Kerk. Een aantal humanisten moest zich verdedigen voor de inquisitie en werd veroordeeld tot de zwijgplicht of de doodstraf. Hun werken werden veelal op de Index van verboden boeken geplaatst. Uit de kritische ingesteldheid van de humanisten ontstond in de 16de en de 17de eeuw de wetenschap zoals we die nu kennen: niet langer voortbouwend op de gezagsargumenten van de klassieke auteurs, maar gebaseerd op eigen onderzoek en waarneming. Om te onthouden... humanisme Een beweging van geleerden die in de 14de eeuw in Italië ontstond en die zich in d 16de eeuw over heel Europa verspreidde. Deze geleerden hadden veel aandacht v de mens en de maatschappij. Van het Griekse 'filos' (vriend, liefhebber) en 'sofia' (wijsheid). Het is de wetensch filosofie bezighoudt met de zin van alle dingen en het leven. Een ander woord is 'wijsbegee Een rechtbank van de Rooms-katholieke Kerk, belast met de opsporing, het onde inquisitie straffen van 'ketters'. Een lijst van boeken die verboden werden door de Rooms-katholieke Kerk. Met an Index van verboden het is een lijst van boeken die niet mochten gedrukt of gelezen worden door katho boeken gezagsargument Aantonen dat je gelijk hebt door te verwijzen naar een dogma of het gezag dat je h hebben. Bijvoorbeeld: 'Het is waar, want het staat zo in de Bijbel.' 3| Schema Ik beheers dit onderdeel. OpbouwTheorieOefenenStuderen Hoe kwam de eerste globalisering tot stand? De ontdekkingsreizen leidden tot een keerpunt in de internationale handel. In de vroegmoderne tijd evolueerde de langeafstandshandel tussen Europa en Azië naar een permanentere handel dan die in de middeleeuwen. Daarnaast werden de Atlantische Oceaan en Amerika opgenomen in de internationale handel, waardoor de maritieme handel op de Atlantische, Indische en Stille Oceaan met elkaar werden verbonden. Dat leidde tot de ontwikkeling van een mondiale handel, waarbij Amerika, Afrika, Azië en Europa met elkaar verweven waren. Dat proces wordt ook wel de eerste globalisering genoemd. De Atlantische ruimte Na de veroveringen in de Nieuwe Wereld vervingen de Spanjaarden de lokale landbouw door een plantage-economie in Zuid- en Centraal-Amerika. Op die plantages lieten ze de lokale bevolking koffie, cacao, tabak, suiker... verbouwen. De lokale bevolking werd gedwongen om te werken in de zilvermijnen. Zowel het zilver als de landbouwproducten waren bestemd voor Europa. Als gevolg van de ontwrichting van de lokale landbouw, de slavenarbeid op het land en in de mijnen en vooral door de epidemische ziekten die de Europeanen meebrachten, bezweek de inheemse bevolking massaal. Aan het begin van de 17de eeuw slaagden ook Frankrijk, Engeland en de Verenigde Provinciën erin om kolonies op te richten in Amerika. Net zoals de Spanjaarden en de Portugezen beschouwden ze hun kolonies als wingewesten. Om het tekort aan werkkrachten te compenseren voerden de Europeanen Afrikaanse slaven in. Vanaf de 17de eeuw voeren Europese schepen naar Afrika waar ze prullaria zoals verouderde geweren, drank en stoffen ruilden voor Afrikaanse slaven. Vervolgens maakten de schepen, volgestouwd met slaven, de oversteek van de Atlantische Oceaan naar Amerika. Daar werden de slaven verkocht en voeren de schepen beladen met producten uit Amerika, zoals zilver, goud, suiker, tabak... terug naar Europa. Die handelsroute tussen Europa, West-Afrika en Amerika noemt men de Trans-Atlantische driehoekshandel. Europa was het centrum van die handel terwijl West-Afrika en Amerika in de periferie lagen. Als gevolg van de kolonisatie en de gedwongen migratie van Afrikaanse slaven ontstond er in Zuid-Amerika een mengcultuur. Indianen, zwarte slaven en blanke kolonisatoren leefden naast elkaar en namen cultuurelementen van elkaar over, trouwden onderling en kregen kinderen. Europa en Azië De Europese aanwezigheid in Azië beperkte zich voornamelijk tot de kustgebieden tot in het midden van de 17de eeuw. Aziatische landen zoals Indië, Japan en China waren militair machtiger. Azië bleef doorheen de vroegmoderne tijd het centrum van de wereldhandel. Daarnaast beschikten de Europese landen niet over luxegoederen waarnaar in Azië grote vraag was. De Europese landen maakten gebruik van het zilver uit Amerika om de oosterse luxeproducten te betalen. Beide continenten profiteerden dus van de onderlinge handel. De Columbiaanse uitwisseling De ontdekking van de Nieuwe Wereld bracht dus een uitwisseling op gang van planten, dieren, mensen, ideeën en ziekten. Historici noemen die wereldwijde uitwisseling de Columbiaanse uitwisseling. Die uitwisseling vond plaats tussen Azië, Afrika, Europa en Amerika, maar het waren wel Europese schepen die tussen die werelddelen voeren. Tussen 1492 en 1750 ontwikkelden de Europese landen zich tot koloniale rijken met kolonies in Amerika en Azië. Het binnenland van Afrika en Oceanië zouden pas in de 19de eeuw gekoloniseerd worden. Om te onthouden... maritieme handel Handel via de zee. mondiale handel  Handel die over de hele wereld wordt gevoerd. eerste globalisering Proces waarbij de economieën van verschillenden continenten met elkaar verbonden. Het vond plaats in de 16de eeuw door de integratie van de Atla Oceaan en Amerika. Zo ontstond er een economie die de hele wereld omv wingewest Gebied waar mensen, gronden en grondstoffen worden uitgebuit. Trans-Atlantische driehoekshandel Handel over de Atlantische Oceaan tussen Europa, Afrika en Amerika. Het centrum is het meest ontwikkelde gebied en bezit de macht. De perife centrum-periferie minder ontwikkeld gebied dat afhankelijk is van het centrum. Verplichte verplaatsing of verhuizing van bevolkingsgroepen naar een ande gedwongen migratie mengcultuur Een cultuur die ontstaat door kruising van twee of meer culturen, bijvoorbe Braziliaanse mengcultuur. Wereldwijde uitwisseling van planten, dieren, mensen, ideeën en ziekten d Columbiaanse als gevolg van de ontdekking van Amerika. uitwisseling 3| Schema