Impact boekdrukkunst en globalisering

De Boekdrukkunst en de Kennisrevolutie

• Vóór de boekdrukkunst werden boeken met de hand overgeschreven.
• In de middeleeuwen gebruikten kopiisten een ganzenveer en inkt op perkament.
• De meeste handschriften waren religieuze teksten in het Latijn, de taal van de Kerk.
• Vanaf 1420 begon men in Europa te drukken met houtblokken, eerst voor losse prenten, later ook voor tekst.
• Voor elke pagina moest men letters uitsnijden in een houtblok.
• Blokboeken maakten het mogelijk om veel kopieën van dezelfde pagina te maken.
• De uitvinding van losse loden letters maakte het mogelijk om letters te hergebruiken, waardoor pagina's sneller gemaakt konden worden.
• Johannes Gutenberg (1398-1468) uit Mainz (Duitsland) drukte het eerste boek met losse letters, de Gutenbergbijbel (1452-1455).
• De boekdrukkunst verspreidde zich snel door Europa, met 40.000 boeken gedrukt in 250 steden vóór 1500, in diverse talen en een oplage van 1 miljoen exemplaren.
• De boekdrukkunst verminderde de macht van de geestelijken, omdat lezen en schrijven niet langer hun voorrecht was.
• Gedrukte boeken waren goedkoper, sneller te produceren en verspreiden, waarvan de burgerij profiteerde.
• Het leidde tot een wetenschappelijke revolutie doordat meer mensen toegang kregen tot kennis.

Belangrijke termen

• Boekdrukkunst: Het drukken van teksten met losse letters, waardoor boeken vanaf 1450 op grote schaal verspreid konden worden.
• Blokboek: Een boek met tekst en illustraties waarbij de hele pagina uit één houtblok is gesneden.
• Gutenbergbijbel: Het eerste gedrukte boek van Johannes Gutenberg, tussen 1452 en 1455.
• Wetenschappelijke revolutie: De periode waarin klassiek-religieuze ideeën plaatsmaakten voor moderne wetenschappelijke ideeën.

Kenmerken van het Humanisme

• Het humanisme was een geestelijke stroming die ontstond in de 14e eeuw in Italië en zich verspreidde over Europa tot de 16e eeuw.
• Humanisten legden de nadruk op de mens en de maatschappij.
• Humanisten bestudeerden de klassieke oudheid (Grieks, Latijn, Hebreeuws) om terug te keren naar de originele bronnen.
• Ze maakten kritische uitgaven en vertalingen van antieke teksten om een volledig en correct beeld van de klassieke oudheid te vormen.
• De boekdrukkunst versnelde de verspreiding van klassieke manuscripten vanaf het midden van de 15e eeuw.
• Door originele teksten te bestuderen, kwamen humanisten erachter dat de Rooms-Katholieke Kerk niet altijd correcte vertalingen van de Bijbel had.
• Dit leidde tot kritiek op de kerk, waarbij sommige humanisten vervolgd werden door de inquisitie en hun werken op de Index van verboden boeken werden geplaatst.
• Kritische ingesteldheid leidde tot de wetenschap als gebaseerd op eigen onderzoek en waarneming in de 16e en 17e eeuw.
• Humanisme: Een beweging van geleerden die veel aandacht hadden voor de mens en de maatschappij.
• Filosofie: De wetenschap die zich bezighoudt met de zin van alle dingen en het leven.
• Inquisitie: Een rechtbank van de Rooms-Katholieke Kerk die ketters opspoort en straft.
• Index van verboden boeken: Een lijst met boeken die niet gelezen of gedrukt mochten worden door katholieken.
• Gezagsargument: Aantonen dat je gelijk hebt door te verwijzen naar een dogma of autoriteit.

De Eerste Globalisering

• De ontdekkingsreizen zorgden voor een omslag in de internationale handel.
• De langeafstandshandel tussen Europa en Azië werd permanenter.
• De Atlantische Oceaan en Amerika werden bij de internationale handel betrokken.
• Dit leidde tot mondiale handel waarbij Amerika, Afrika, Azië en Europa met elkaar verbonden werden.
• In de Nieuwe Wereld vervingen de Spanjaarden de lokale landbouw door een plantage-economie.
• De lokale bevolking werd gedwongen om gewassen te verbouwen en in zilvermijnen te werken.
• Door epidemische ziekten bezweek de inheemse bevolking.
• Frankrijk, Engeland en de Verenigde Provinciën stichtten ook kolonies in Amerika.
• Europeanen voerden Afrikaanse slaven in om het tekort aan arbeidskrachten te compenseren.
• Er ontstond een trans-Atlantische driehoekshandel tussen Europa, West-Afrika en Amerika.
• Als gevolg van de kolonisatie en gedwongen migratie ontstond een mengcultuur in Zuid-Amerika.
• De Europese aanwezigheid in Azië was beperkt tot de kustgebieden.
• Aziatische landen waren militair sterker en Azië bleef het centrum van de wereldhandel.
• De Europese landen gebruikten zilver uit Amerika om oosterse luxeproducten te betalen.
• De ontdekking van de Nieuwe Wereld leidde tot de Columbiaanse uitwisseling van planten, dieren, mensen, ideeën en ziekten.
• Tussen 1492 en 1750 ontwikkelden de Europese landen zich tot koloniale rijken met kolonies in Amerika en Azië.
• Afrika en Oceanië werden pas in de 19e eeuw gekoloniseerd.
• Maritieme handel: Handel via de zee.
• Mondiale handel: Handel die over de gehele wereld wordt gevoerd.
• Eerste globalisering: Het proces waarbij de economieën van verschillende continenten met elkaar verbonden raken.
• Wingewest: Gebied waar mensen, gronden en grondstoffen worden uitgebuit.
• Trans-Atlantische driehoekshandel: Handel over de Atlantische Oceaan tussen Europa, Afrika en Amerika.
• Centrum-periferie: Het centrum is het meest ontwikkelde gebied met de macht, de periferie is minder ontwikkeld en afhankelijk.
• Gedwongen migratie: Verplichte verplaatsing van bevolkingsgroepen.
• Mengcultuur: Een cultuur die ontstaat door menging van twee of meer culturen.
• Columbiaanse uitwisseling: Wereldwijde uitwisseling van planten, dieren, mensen en ideeën als gevolg van de ontdekking van Amerika.

De quiz behandelt de impact van de boekdrukkunst op de samenleving, wetenschap en religie. Daarnaast komen vragen aan bod over de eerste globalisering, de trans-Atlantische slavenhandel en gezagsargumenten.