Gerechtelijke Organisatie PDF

Gerechtelijke organisatie Doelstelling - De organisatie van het rechtssysteem in België schematiseren en de werking ervan omschrijven - De bevoegdheden van de diverse rechtbanken omschrijven Gewone rechtscollege ==================== Hoven en rechtbanken -------------------- Territorial...

Gerechtelijke organisatie Doelstelling - De organisatie van het rechtssysteem in België schematiseren en de werking ervan omschrijven - De bevoegdheden van de diverse rechtbanken omschrijven Gewone rechtscollege ==================== Hoven en rechtbanken -------------------- Territoriale bevoegdheid ------------------------ **187 gerechtelijke kantons** Vredegerecht **12 gerechtelijke arrondissementen** - Politierechtbank - Rechtbank van de eerste aanleg **5 rechtsgebieden of ressorten** - Arbeidsrechtbank (9) - Ondernemingsrechtbank (9) - Hof van beroep (5) - Arbeidshof (5) **Op basis van de territoriale en materiele bevoegdheid wordt er besloten waar de zaak zal plaatsvinden** Materiële bevoegdheid --------------------- ### Niveau kanton **Niveau kanton: Vredegerecht** - Bevoegdheden - Algemene bevoegdheid \< €5000 - Bijzonder bevoegdheid ongeacht bedrag - Voorbeeld geschillen inzake gebruik, genot, onderhoud, behoud of beheer van gemeenschappelijk goed in. Geval van mede-eigendom - Uitsluitende bevoegdheid: bij wet - Voorbeeld uiterst dringende noodzakelijkheid inzake onteigening ### Niveau arrondissement **Niveau arrondissement: Politierechtbank** - Bevoegdheid - Overtredingen - Verkeersmisdrijven - Gecontraventionaliseerde wanbedrijven - Vorderingen tot vergoeding van schade - Misdrijven omschreven in bijzondere wetten - Hoger beroep GAS-boete, voorbeeld niet akkoord met stadionverbod - Strafrechtbank en burgerlijke rechtbank (vergoeding van schade) **Niveau arrondissement: Rechtbank van eerste aanleg** - Burgerlijke rechtbank - Algemene bevoegdheid \> €5000 euro - Hoger beroep: vrederechter en politierechtbank - Correctionele rechtbank - Wanbedrijven - Gecorrectionaliseerde misdaden - Hoger beroep: politierechtbank - Familierechtbank - Gewone bevoegdheden - Conflicten burgerlijke stand, afstamming, adoptie, huwelijk, [echtscheiding] of samenwonen - Conflicten over uitoefening van het ouderlijk gezag, verblijfsregeling en recht op contact met minderjarige kinderen - Conflicten over onderhoudsverplichtingen - Dringende zaken - Bevoegd voor hoger beroep van vrederechter - Jeugdrechtbank - Gewone jeugdkamers - Minderjarigen in verontrustende opvoeding situaties (VOS) - Delinquente minderjarigen (minderjarigen die gedragingen hebben gesteld waardoor ze gestraft zouden worden indien ze meerdering zijn) - Geesteszieke minderjarigen - Kamers van uithandengeving - Minderjarigen van 16 jaar en ouder die een ernstig feit hebben gepleegd - Minderjarige wordt als volwassene berecht (kan ook voor Hof van Assisen komen) - Strafuitvoeringsrechtbank - Beslissingen over de uitvoering van vrijheidsstraffen van meer dan 3 jaar - Voorbeeld voorwaardelijke invrijheidsstelling, elektronisch toezicht, beperkte detentie,... ### Niveau rechtsgebied **Niveau rechtsgebied: Arbeidsrechtbank** - Arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht - Geschillen tussen werknemers en werkgevers - Conflicten m.b.t. pesten op het werk - Problemen i.v.m. sociale zekerheid (pensioen, werklosheidsuitkering,...) - Collectieve schuldenregelingen **Niveau rechtsgebied: Ondernemingsrechtbank** - Geschillen tussen en met ondernemingen (handelaars, vrije beroepen, rechtspersonen, organisaties zonder rechtspersoonlijkheid - Intellectuele eigendom - Marktpraktijken - Faillissementen - Behandeling van hoger beroep bij vrederechter **Niveau rechtsgebied: Hof van beroep** - Behandelt hoger beroep bij rechtbank van eerste aanleg of ondernemingsrechtbank - Burgerlijke, correctionele en familiekamer **Niveau rechtsgebied: Arbeidshof** - Behandelt hoger beroep bij de arbeidsrechtbank ### Niveau provincie **Niveau provincie: Hof van Assisen** - Niet permanent Enkel wanneer er een zaak is, start de werking - Bevoegdheden: misdaden, politieke misdrijven, persmisdrijven - Geen hoger beroep mogelijk - Samenstelling - 3 beroepsmagistraten - Jury van 12 burgers **Hof van Cassatie (1 in België)** - 3 kamers - Sociale kamer - Strafkamer - Burgerlijke kamer - Procedurefouten en interpretatiefouten - Geen beroep meer mogelijk - Andere rechtbank van zelfde aard en niveau Cases ----- **Man weigert boete te betalen voor overdreven snelheid** De politierechtbank **Pierre uit Aalst weigert nog verder huishuur te betalen** Het vredegerecht **Fred wordt betrapt op het rijden met een opgedreven bromfiets** De politierechtbank **Mario wordt aangehouden onder betichting van diefstal van €450 en veroordeeld tot 2 maand effectieve gevangenisstraf** De correctionele rechtbank **In Zedelgem vindt een burenruzie plaats over het onderhoud van een gemeenschappelijke haag** Het vredegerecht  Bijzondere rechtscolleges ========================= Hoven en rechtbanken -------------------- **Grondwettelijk Hof** - Toezicht op bevoegdheidsverdeling tussen federale staat, gemeenschappen en gewesten - Schenden van de grondwet **Raad van state** - Mogelijkheid voor burgers en rechtspersonen om in beroep te gaan tegen onwettige administratieve rechtshandelingen - Administratieve handelingen schorsen en vernietigen (indien strijdig met geldende rechtsregels) - Advies bij ontwerpen en voorstellen van wet en decreet Onderzoeksgerechten =================== Raadkamer --------- **De raadkamer heeft twee belangrijke taken** - Controle op de voorlopige hechtenis - Oordelen of de voorlopige hechtenis nog verder noodzakelijk blijft, of de betrokkene terug in vrijheid mag gesteld worden (eventueel onder voorwaarden) - Regeling der rechtspleging - Bij het einde van een gerechtelijk onderzoek - Beoordeling over wat er verder met de zaak moet gebeuren - Zaak is niet in staat (onderzoek is niet volledig, waardoor het wordt opgeschort) - Ontslag van de onderzoeksrechter - Buitenvervolgstelling - Verwijzing naar het vonnisgerecht (voorbeeld correctionele rechtbank) - Beslissen over de grond van de zaak (bij internering of opschorting) Kamer van Inbeschuldingstelling ------------------------------- **Belangrijke taken van de kamer van inbeschuldingstelling** - Inbeschuldigingstelling (verwijzen van verdachten naar hof van assisen) - Hoger beroep tegen beschikkingen van de raadkamer (vb tegen internering, tegen voorlopige hechtenis) - Toezicht op de onderzoeksrechter (op verloop van gerechtelijk onderzoek) - Controle op de regelmatigheid van de onderzoeksrichtingen (zuivering van het strafdossier) - Beslissen over eerherstel (straf van strafregister halen, kan enkel onder bepaalde voorwaarden) Gerechtelijke functies ====================== De rechter ---------- **De naam rechter hangt af van waar de zitting plaatsvindt** - Rechtbank rechter - Hof raadsheer **De rechter of raadsheer** - Benoemd door de Koning na het slagen in een examen - Aangesteld voor het leven en in principe onafzetbaar - Niet aansprakelijk voor hun uitspraken, tenzij schuldig aan bedrog of rechtsweigering - Functie niet cumuleren met andere opdrachten (enkel onderwijs) Griffier -------- **Griffier** - Secretaris van de rechter - Notities nemen op het 'zittingsblad' - Ondersteunende taken (voorbeeld kopijen van vonnissen of arresten afleveren) Openbaar ministerie ------------------- **OM** - Synoniem parket - PDK aan het hoofd bijgestaan door substituten - Strafzaken, vier taken van de OM - Beslissen om zaak te vervolgen of niet - Opsporingsonderzoek leiden - Bewijsvoering voor de vonnisgerechten - Tenuitvoerlegging straffen De (gerechts)deurwaarder ------------------------ **De (Gerechts)deurwaarder** - Officiële stukken betekenen (ter kennis stellen van bestemmelingen) - Vonnissen en arresten uitvoeren (eventueel met dwang) - Feitelijke vaststellingen doen (voorbeeld betrappen op overspel) Onderzoeksrechter ----------------- **De onderzoeksrechter** - Dader opsporen, bewijzen verzamelen en maatregelen nemen - Onderzoek à charge en a decharge - Opleggen van dwingende maatregelen (voorbeeld huiszoeking, verhoor, fouillering, telefoontop, DNA-analyse,...) verloop van de strafprocedure ============================= Strafprocedures --------------- **De strafprocedure** 1. Klacht of aangifte bij politiediensten 2. Parket beslist wat er verder met de zaak zal gebeuren en start eventueel opsporingsonderzoek 3. Onderzoeksrechter neemt opdracht over indien er gerechtelijk onderzoek nodig is 4. Na de onderzoeksfase komt de zaak terecht bij de raadkamer 5. Of in beroep of bij ernstige misdrijven bij de kamer van inbeschuldingstelling 6. Om uiteindelijk doorverwezen te worden naar het bevoegde vonnisgerecht 7. Rol van het slachtoffer Stap 1: Politie --------------- **Strafprocedure start meestal met klacht of aangifte van de politie** Klacht = gaat uit van benadeelde zelf Aangifte = kennisgeving van strafbaar feit door om het even wie kennis heeft van dat feit OF **Politieambtenaren kunnen ook zelf misdrijven opsporen en vaststellen** Ambtelijke vaststellingen eventueel door betrapping op heterdaad **Klacht is niet hetzelfde als klacht met burgerlijke partijstelling** Klacht = gerechtelijke instanties op de hoogte brengen om (eventueel) procedure te starten garandeert niet dat het effectief tot een proces komt **Klacht met burgerlijke partijstelling** Gaat stap verder en is ook gericht op bekomen van schadevergoeding - Verplicht bevoegde instanties om zaak te onderzoeken - Seponering is onmogelijk - Burgerlijke partijstelling niet bij politie, maar bij onderzoeksrechter, raadkamer of vonnisgerecht **Verdere afhandeling door de politie** - Proces-verbaal opstellen - Overmaken aan het parket - Zelf afhandelen (vb. voorstel tot onmiddellijke inning, onmiddellijke minnelijke schikking) Stap 2: Openbaar ministerie --------------------------- **Openbaar ministerie wordt op de hoogte gebracht van een (vermeend) misdrijf en beslist** - Seponering - Buitengerechtelijke afhandeling (vb. minnelijke schikking, bemiddeling in strafzaken) - Zaak voor de rechter brengen, maar meestal voorafgaan door - Opsporingsonderzoek leiden of - Gerechtelijk onderzoek vorderen **Openbaar ministerie wordt op de hoogte gebracht van een (vermeend) misdrijf en beslist seponering** - Zaak zonder gevolg klasseren - Waarom - Feit is verjaard, verdachte is overleden/onbekend,... - Feit is niet ernstig, vervolging zorgt voor negatieve effecten,... **Openbaar ministerie wordt op de hoogte gebracht van een (vermeend) misdrijf en beslist buitengerechtelijke afhandeling** - Minnelijke schikking - Er wordt voorgesteld aan verdachte om geldsom te betalen - Bemiddeling in strafzaken - Geldsom betalen, geneeskundige behandeling, therapie, vorming, maatschappelijke dienstverlening - Opvolging door justitie assistent **Openbaar ministerie wordt op de hoogte gebracht van een (vermeend) misdrijf en beslist instellen van strafvordering** - Bij zaken die niet te complex of ernstig is - Rechtsreeks dagvaarding bij de vonnisrechter - (Snellere) oproeping per proces verbaal (bij eenvoudige strafzaken, vb. op heterdaad betrapte winkeldiefstallen, autodiefstallen, hooliganisme,...) **Openbaar ministerie wordt op de hoogte gebracht van een (vermeend) misdrijf en beslist om opsporingsonderzoek op te starten** - Verdachte identificeren + nagaan of er voldoende bezwaren bestaan om zaak voor de rechter te brengen - Geen dwangmaatregelen (zoals voorbeeld gedwongen huiszoeking, voorlopige hechtenis,...) - Wel dwangmaatregelen nodig? - Gerechtelijk onderzoek opstarten bij onderzoeksrechter - Mini-instructie (zaak blijft bij OM, maar er wordt onderzoeksdaad/dwangmaatregel aan onderzoeksrechter gevraagd) **Openbaar ministerie wordt op de hoogte gebracht van een (vermeend) misdrijf en beslist om gerechtelijk onderzoek op te starten** - Bij ernstige misdrijven of wanneer er dwangmaatregelen nodig zijn (en mini-instructie niet volstaat) - Onderzoek wordt doorgegeven aan onderzoeksrechter Stap 3: Onderzoeksrechter ------------------------- **Onderzoeksrechter kan dwangmaatregelen nemen, voorbeeld** - Bevel tot huiszoeking - Indien geen toestemming tot huiszoeking en geen betrapping op heterdaad, brand, hulpgeroep - Enkel nodig voor privé locaties - Bevel tot inbeslagname - Documenten of voorwerpen die nuttig zijn voor onderzoek meenemen - Bevel tot medebrenging - Getuige of verdachte met dwang voor onderzoeksrechter voor ondervraging - Bevel tot aanhouding (=plaatsing in voorlopige hechtenis) Stap 4: Raadkamer ----------------- **De raadkamer heeft twee taken** - Controle op de voorlopige hechtenis - Verdachten die door onderzoeksrechter in voorlopige hechtenis werden geplaats verschijnen regelmatig voor de raadkamer - Raadkamer oordeelt of voorlopige hechtenis noodzakelijk blijft of betrokkene in vrijheid gesteld mag worden (eventueel onder voorwaarden) - Regeling der rechtspleging - Bij afronding van gerechtelijk onderzoek door onderzoeksrechter - Raadkamer evalueert het onderzoek en beslist dat zaak niet in staat is, ontslag van onderzoek, buitenvervolgstelling, verwijzen naar het vonnisgerecht, uitspraak over de grond van de zaak (bij internering of opschorting) Stap 5: Kamer van Inbeschuldingstelling --------------------------------------- **Kamer van inbeschuldingstelling heeft een aantal belangrijke taken** - Inbeschuldingstelling: verwijzen van verdachte naar het hof van assisen - Hoger beroep tegen beslissing van de raadkamer - Toezicht op de onderzoeksrechter - Controle op de regelmatigheden van de onderzoeksdaden - Beslissen over eerherstel Stap 6: Vonnisgerecht --------------------- **Het vonnisgerecht** - Behandelen van strafzaken voor de correctionele rechtbank, tenzij - Criminele zaken (en politieke- en drukpersmisdrijven) hof van assisen - Verkeer gerelateerde misdrijven politierechtbank **Mogelijke beslissingen die het vonnisgerecht kan nemen** - Vrijspraak - Ontslag van rechtsvervolging (als feit geen misdrijf is) - Opschorting (feit bewezen maar geen straf, wel proeftijd) - Veroordeling (effectief of met uitstel) - Verval van de strafvordering (bij verjaring, overlijden,...) - Internering Afbeelding met tekst, diagram, ontvangst, lijn Automatisch gegenereerde beschrijving Stap 7: Rol van het slachtoffer ------------------------------- **Algemeen** Iedere persoon en zijn nabestaanden aan wie materiele/morele en/of lichamelijke schade is toegebracht ten gevolge van een misdrijf. **Burgerlijke partij** - Slachtoffer dat zich burgerlijke partij stelt bij onderzoeksrechter, raadkamer of vonnisrechter. - Wordt mee partij in het strafproces - Kan men aantonen dat men schade heeft geleden? Recht op schadevergoeding **Benadeelde** - Slachtoffer dat zich NIET burgerlijke partij stelt en dus geen partij is in het proces, maar wel verklaart schade te hebben geleden. - Geen partij in het strafproces - Geen recht op schadevergoeding - Wel recht op informatie (vb. inzage in het dossier) **Verschil strafrechtelijke en burgerlijke vordering (is er niet altijd) - examen** **Strafrechtelijk vordering** **Burgerrechtelijk vordering** --------------- --------------------------------------------------------------------------------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Doel** Persoon strafrechtelijk verantwoordelijk houden voor het schenden van de wet Herstellen van schade, verhalen van verlies of het afdwingen van contractuele verplichtingen **Aanklager** PDK of OR besluit om klacht te laten behandelen en beslechten door de rechtbank Persoon of entiteit die de zaak aanspant bij strafrechtelijke of burgerlijke rechtbank om een schadevergoeding of andere soort juridische opheldering te verkrijgen **Sancties** Gevangenisstraf, geldboetes, werkstraf, opschorting,... Schadevergoeding, terugbetaling,... Opdrachten ---------- **Opdracht 1: leg in de juiste volgorde in de les gedaan** **Opdracht 2: leg de kanskaarten bij de juiste vakjes in de les gedaan** **Opdracht 3: vul de ontbrekende termen in** **Opdracht 4: gaat het om een strafrechtelijke of burgerrechtelijke procedure? + waarom?** **Voorbeeldexamenvraag** **Maak deze oefeningen**