FIZIKA PLAN PDF

FIZIKA PLAN ***[3.1 МАГНЕТНО ПОЛЕ НА ПОСТОЈАН МАГНЕТ]*** ***[Основни дефиниции и теории:]*** 1. **[Магнетни материјали]** - Магнетот привлекува железо, челик, кобалт, и никел. 2. **[Магнетни полиња]** - Околу магнетите постои магнетно поле, кое може да делува на далечина,...

FIZIKA PLAN ***[3.1 МАГНЕТНО ПОЛЕ НА ПОСТОЈАН МАГНЕТ]*** ***[Основни дефиниции и теории:]*** 1. **[Магнетни материјали]** - Магнетот привлекува железо, челик, кобалт, и никел. 2. **[Магнетни полиња]** - Околу магнетите постои магнетно поле, кое може да делува на далечина, без контакт. 3. **[Силови линии на магнетното поле]** - Ако истуриме железни струганици околу магнет, тие ќе се подредат во облик на криви линии кои се нарекуваат **силови линии на магнетното поле**. - Густината на овие линии ја покажува јачината на полето: - Погусти линии = посилно поле (на краевите). - Поретки линии = послабо поле (на средината). - Насоката на силовите линии е од северниот кон јужниот пол на магнетот. 4. **[Пробен магнет]** - Мал магнет (на пример магнетна игла) се користи за да се одреди насоката на магнетното поле. Иглата секогаш се поставува тангенцијално на силовите линии. 5. **[Магнетни половини]** - **Магнетите секогаш** имаат два пола: **северен и јужен.** - Ако магнетот се подели на два дела, секој дел ќе формира нов магнет со северен и јужен пол. Половите не може да се раздвојат, колку и да го делиме магнетот. ***[3.2 ЗАЕМНО ДЕЈСТВО ПОМЕЃУ СПРОВОДНИК НИЗ КОЈ ТЕЧЕ СТРУЈА И МАГНЕТНО ПОЛЕ]*** 1. ***[Амперова сила]*** - Силата со која магнетното поле дејствува на спроводник низ кој тече струја се вика амперова сила. - Насоката се одредува со **Флеминговото правило на левата рака**: - Показалецот ја покажува насоката на магнетното поле. - Средниот прст ја покажува насоката на струјата. - Палецот ја покажува насоката на Амперовата сила. - Амперова сила е правопропорционална со: - Јачината на струјата (**I**). - Должината на спроводникот во магнетното поле (**L**). - Магнетната индукција (**B**). - Равенка: Fm=B x I x Lsinα - каде што **α** е аголот меѓу насоката на струјата и магнетните силови линии. 2. ***[Магнетна индукција (B)]*** - Векторска величина што ја мери јачината на магнетното поле. - Единица: **Тесла (T)**. - 1 Т = 1 N/(1 A·1 m). 3. ***[Магнетен флукс (Φ)]*** - Бројот на магнетни силови линии што поминуваат низ површина. - Равенка: Φ=B⋅S⋅cosα каде што: - **B** е магнетната индукција, - **S** е површината, - **α** е аголот меѓу магнетните силови линии и нормалата на површината. - Единица: **Вебер (Wb)**. - 1 Wb = 1 T·1 m². 3.3 ? ***[3.4 МАГНЕТНО ПОЛЕ НИЗ КОЈ ТЕЧЕ СТРУЈА]*** 1. **Магнетно поле околу спроводник низ кој тече струја:** - Кога струја тече низ спроводник, околу него се формира магнетно поле. - За да се визуелизира полето, се користат железни струганици кои се распоредуваат во концентрични кружници околу спроводникот. - Како што се оддалечуваме од спроводникот, густината на силовите линии на магнетното поле се намалува, што значи дека полето станува послабо. 2. **Правило на свиени прсти на десната рака:** - За да ја одредиме насоката на магнетните силови линии околу спроводник, користиме правилото на свиени прсти на десната рака. - Испружениот палец покажува насоката на струјата, додека свитканите прсти околу спроводникот ја покажуваат насоката на магнетните силови линии. 3. **Магнетната индукција околу прав спроводник:** - Магнетната индукција е правопропорционална со јачината на струјата и обратно пропорционална со растојанието од спроводникот. - Формулата за пресметување на магнетната индукција околу прав спроводник е: B=μ0I2πrB I​ каде што: - B е магнетната индукција, - I е јачината на струјата, - r е растојанието од спроводникот, - μ0=4π×10−7  е магнетната пермеабилност во вакуум. 4. **Магнетно поле на соленоид:** - Соленоидот е намотка од спроводник кој создава хомогено магнетно поле во својата внатрешност. - Магнетната индукција во внатрешноста на соленоидот се пресметува со формулата: B=μ0NILB каде што: - N е бројот на навивки на соленоидот, - I е јачината на струјата, - L е должината на соленоидот. 5. **Заемно дејство помеѓу два паралелни спроводника:** - Два паралелни спроводника низ кои тече струја може заемно да се привлекуваат или одбиваат, во зависност од насоките на струјата. - Ако струите течат во иста насока, спроводниците се привлекуваат. - Ако струите течат во спротивни насоки, спроводниците се одбиваат. - Формулата за силата на заемното дејство помеѓу два паралелни спроводника е: F=μ0I1I2L/2pi\*r каде што: - F е силата, - I1 и I2​ и​ се јачините на струите, - L е должината на спроводниците, - r е растојанието помеѓу нив. 6. **Ампер (A):** - Ампер е единица за јачина на струја и се дефинира преку заемното дејство помеѓу два паралелни спроводника. 7. **Магнетна пермеабилност во вакуум:** - Магнетната пермеабилност во вакуум е константа која изнесува 4π×10−7 T 3.5 МАГНЕТНИ СВОЈСТВА НА СУПСТАНЦИТЕ 1. **Магнетизам и електричност**: Магнетизмот е поврзан со движењето на електрични полнежи. Кога електрични честици се движат, се создава магнетно поле. 2. **Електрони и спин**: Електроните околу атомите се во постојано движење, што создава магнетни полиња. Ротацијата на електроните околу својата оска (спин) создава магнетно поле. 3. **Феромагнетици, Парамагнетици и Дијамагнетици**: - **Феромагнетици**: Материјали кои имаат силно спинско магнетно поле. Атомите се подредени во магнетни домени. Примери: железо, кобалт, никел. - **Парамагнетици**: Материјали кои немаат трајни магнетни домени, но се привлекуваат од надворешно магнетно поле. Примери: алуминиум, платина. - **Дијамагнетици**: Материјали кои не покажуваат магнетизам, но кога се постават во магнетно поле, создаваат магнетно поле во спротивна насока. Примери: бизмут, кислород. 4. **Магнетна пермеабилност**: Овој поим се однесува на тоа колку лесно магнетното поле може да се прошири низ материјал. Релативната магнетна пермеабилност (μr​) ја мери оваа способност на материјалот во однос на вакуумот. ### [Формули:] 1. **Магнетна индукција**: - B е магнетната индукција, - μ е магнетната пермеабилност на материјалот, - H е интензитетот на магнетното поле. 2. **Релативна магнетна пермеабилност**: - μr​ е релативната магнетна пермеабилност, - μ е магнетната пермеабилност на материјалот, - μ0​ е магнетната пермеабилност на вакуумот. 3. **Магнетната индукција во различни материјали**: - μ0​ е магнетната пермеабилност на вакуумот, - μr​ е релативната магнетна пермеабилност на материјалот, - H е интензитетот на магнетното поле.