Eski Türk Dili Soru Bankası PDF

Eski Türk Dili Soru Bankalarından Alınan Bilgiler 1) Yansıma Kuramı: Demokritosun öne sürdüğü bir kuramdır. Konuşmanın insanın duygusal özellikleriyle bağlantısı olduğunu savunmuştur. Dilin temelini insanın ilkel coşkularının bilinçsiz aktarımına bağlayan kuramdır 2) Güneş Dil Kuramı: Max Mü...

Eski Türk Dili Soru Bankalarından Alınan Bilgiler 1) Yansıma Kuramı: Demokritosun öne sürdüğü bir kuramdır. Konuşmanın insanın duygusal özellikleriyle bağlantısı olduğunu savunmuştur. Dilin temelini insanın ilkel coşkularının bilinçsiz aktarımına bağlayan kuramdır 2) Güneş Dil Kuramı: Max Müller’e ait bir kuramdır. İnsanın doğadaki sesleri taklit etmesine dayanan bir kuramdır. Miyav, şırıl, mö, gibi doğada bulunan seslerin insanlar tarafından tekrarlanmasının konuşmayı doğurduğu düşünülür. 3) Ölçünlü Dil: Belli bir coğrafyada ya da ülkede ortak anlaşma aracı olarak kullanılan yazı dilidir. 4) - Nüfusuna oranla en fazla dil çeşitliliği olan bölge ve ülke Papua Yeni Gine 5) Bilimsel bakımdan dilin özellikleri şunlardır. Dil bir sistemdir, Dilin temeli sestir, doğal olarak sözlü anlatım aracıdır. Dilde nedensizlik ilkesi esastır. İlkel dil-gelişmiş dil ayrımı yoktur. Dilin üretim yetisi sınırsızdır. Her dil ait olduğu toplumun gereksinimlerine cevap verebilecek niteliktedir. Dil toplumsal katmanlara göre değişir. Dil öğrenilen değil edinilen ve kuşaktan kuşağa aktarılan bir sistemdir. Dil toplumsal ve ulusal bir kurumdur. Dil insanı konu alan her bilim dalıyla yakından ilgili doğal iletişim aracıdır. Dil hem bir araçtır, hem malzemedir hem de bu aracı ve malzemeyi kullanan sistemdir. Diller arasında benzerlikler ortaklıklar olabilir. 6) Cenevre Okulu: F. sSaussure ve öğrencileri tarafından yürütülen yapısal dil bilimi çalışmaları 7) Naom Chomsky: Modern dil biliminin Saussureden sonra en büyük temsilcisi sayılır. Syntactic Structures adlı eseriyle yapısalcı ve davranışçı yaklaşımlardan ayrılarak üretimsel dil bilgisi teorisini geliştirir. Bir doğal dilin sadece gerçekleşmiş değil gerçekleşecek bütün cümlelerini de tasvir amacı güder. 8) İzole dil: Bir dil ailesi içinde yer alan ancak coğrafi bakımdan ailenin diğer üyelerine komşu ya da yakın olmayan, aynı dil ailesi içinde yakın akrabası bulunmayan dildir. Baskça izole bir dildir. 9) Ferdinand Saussure: Modern dil bilim çalışmaları onunla başlar. Dil bilim çalışmalarını art zamanlı ve eş zamanlı olarak ikiye ayırır. Dil tarihi gelişiminden bağımsız inceleyen yapısalcılığın temel taşıdır. Cours de Linguistique Generale adlı eseriyle dil ve dil yetisi ve söz ayırımına dikkat çeker. 10)Betimleyici Dil Bilgisi: Dil bilgisini amaç olarak görmez. Kuralcı Dil bilgisi ise amaç olarak görür. 11)- Nosratik terimini ilk kullanan kişi Holder Pedersen 12)-Avrasyatik teorisinin kurucusu J. Greenberg 13)-Hem Avrasyatik hem de Nostratik teori içerisinde yer alan dil ailesi Ural-Altay 14)-Çağdaş Nostratik görüşünün kurucusu İlliç Svitiç 15)-Halaçça Eski Türkçeden daha eski varyantlar içeren bir dildir. 16)-Kuzeybatı(Kıpçak) grubunda yer alan diller: Karayca, Balkarca, Kumukça, Nogayca 17)- Sadece Orta Türkçe döneminde bulunan dil: Harezmce 18)- Türkiye Türkçesinde “ayak” olarak kullanılan kelime Tuvaca’da “adak” olarak kullanılır. 19)- Çuvaş Türkçesinin tarihsel temsilcisi olan dil Eski Bulgarca 20)-Lingua franca ifadesi anlaşma dili, ortak iletişim aracı anlamına gelir. 21)- Eski ve Orta Türkçe döneminde Türkler Arap, Uygur, Orhun, Soğd alfabelerini kullandılar. 22)- Palatal n yani nazal n sesini muhafaza eden Türk dili Yakutça’dır. 23)- Yakutça uzun ünlüler içerir, Sibirya grubunda yer alır, ilgi durumu eki bulunmaz, Türk dünyasının en kuzeydoğu ucunda bulunur. 24)-Çağatay Türkçesinin devamı olan Türk lehçesi Özbekçe’dir 25)- En batıda yer alan Oğuz lehçesi Gagavuzca’dır 26)- Uzun zaman Türkmencenin bir kolu olduğu sanılan G. Doerfer tarafından Oğuz grubunun bir lehçesi olarak ortaya çıkarılan Türk dili Horasan Türkçesi 27)-Kıpçak grubundan olup en fazla konuşuru bulunan Türk dili Kazakça’dır 28)-En az konuşuru bulunan Kıpçak grubu lehçesi Karayimce’dir. 29)-Ünlü uyumu kuralına bağlı kalmayan Türk dili Özbekçe’dir 30)-Ural-Altay dilleri Ural ve Altay olarak ikiye ayıran kişi Schott’tur. Bunu Çud ve Tatar adlarıyla ayıran kişi Schott 31)Çud halkları tabirini yapan kişi Estonyalı Wiedemann’dır. 32)Sibiriya Boyunca Keşif Seyahatleri eseri Messerschimidt 33) Ana Türkçe, Ana Moğolca, Ana Tunguzca, Ana Korece diye şemaya ayıran Ural- Altay dilleri üzerine çalışan kişi Ramstedt 34)Clauson: Moğolca Türkçe ortak kelimeleri inceleyen bilim insanı Türkçe Moğolca ortaklığını Türkçeden Moğolcaya geçen alıntı kelimeler olduğunu söyler ve Altay dil teorisine itiraz eder. 35)-Schott’un bulmuş olduğu r\z denkliği Çuvaşça ve Türkçe arasındadır. 36)-Karşılaştırmalı Altay dillerinin kurucusu Ramstedt’tir. 37)-Lambdaizm Türkçe Ş’nin asli olduğunu Çuvaşça ve Moğolcadaki L’nin ise bu asli sesten türediğini savunur. 38)-Yaptığı çalışmalar ile 32 dile “Tatar” adını veren kişi Strahlenberg’dir. Bunu 6 maddede açıklamıştır. 1) Fin-Ugor, 2) Türk- Tatar, 3) Samoyed, 4) Moğol-Mançu, 5) Tunguz, 6)Karadeniz Hazar Denizi Arasındaki Halklar. 39)-Altay dillerine zamirler üzerine yaptığı çalışmalar ile katkıda bulunan kişi Castren’dir. 40)- Ramstedt Schott’un bulduğu harf denkliklerine yenilerini ekleyen kişidir. 41)- Hem Altay dilleri alanında hem de Eski Türkçe alanında daha fazla çalışması olan kişi Talat Tekin’dir. 42)- N. Poppe Ana Altaycadan aynı anda dört dilin doğduğuna inanmaz. 43) Zetasizm’de asli ses R’dir ve bu sesten türeyen Z’dir. Örnek: samar----- Semiz 44)-Altay dilleri teorisini çürütmek için insan vücuduyla ilgili temel sözcükleri bu teori içerisindeki diller arasında kıyaslama yapan ve bunda hiçbir ortak kelime olmadığını ortaya koyan G. Doerfer. 45)-Ramstedt’in şemasındaki diller şunlardır: Korece, Türkçe, Moğolca, Tunguzca 46)-Halaç Türkçesinde h- şeklinde bulunup Türkiye Türkçesinde tamamen yitime uğrayan ünsüz P’dir 47)- Altay dillerine karşı çıkanlar şunlardır: G. Doerfer, G. Clauson, Serebrennikov, Şçerbak 48)-Türkçeye en yakın olan dil Moğolca’dır. 49)- Altay dillerinde bazı akıcı ünsüzler söz başında bulunmaz: l, n, r 50)- Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarını bulan kişi M. Yadrintsev’dir. 51)- Tonyukuk yazıtını bulan kişi F. Klement’dir. 52)-Yenisey yazıtları hakkında ilk bilgileri veren kişi Strahlenberg’dir. 53)-Bugut yazıtı Türkçe değildir 54)- Eski Türkçede kök ve eklerde ünlü uzunluklarının sistematik varlığını ilk kez ortaya koyan kişi Osman Nedim Tuna’dır. 55)- Türkiye’de Orhun ve Yenisey Yazıtları dışındaki diğer yazıtları, küçük ev eşyaları üzerindeki örneklerine varıncaya kadar en ayrıntılı şekilde inceleyen ve 1941’de yayımlayan kişi Hüseyin Namık Orkun’dur. 56)- Ongin taşı olarak bilinen İşbara Tamgan Tarkan yazıtını yayımlayan kişi Sir Gerard Clauson 57)-Orhun yazıtlarının şiirsel bir özelliğe sahip olduğunu iddia eden ve nazım formunda olduğunu ispat etmeye çalışan kişi İ.V. Stableva’dır. 58)-Kül Tigin yazıtını yazan kişi Yollug Tigin’dir. 59)-Köktürk alfabesinden alınan ve 17. yüzyıla kadar Macarca için kullanılmış yazının adı Sekel yazısı 60)-12 Hayvanlı Türk takvimi üzerine çalışmalar yapan ve bu sayede yazıtların tarihi konusunda tespitleri bulunan bilim adamı Louis Bazin 61)- Türkçe, Soğdca ve Çince olarak üç dilde yazılan ve bu yönüyle tek olan yazıt Karabalgasun’dur. 62)Huastuanift: Maniheizme ilişkin pek çok kavramın yer aldığı 15 bölümden oluşan bir eserdir. Bir tövbe metnidir. Soğdcadan tercüme edildiği sanılmaktadır. Dini bilgi ve kurallarla başlar. Kurallara sonucunda günahlara değinilir. Eserde çok sık kullanılan şartlı birleşik cümlelerin bazen uzamasına rağmen cümle yapısının sağlam kalması dikkat çekicidir. 63)Çatikler: Budist metinlerdendir. İyiler ve kötüler kesin bir şekilde ayrılır. Temel vurgu başkaları için kendini feda etmektir. Çaştani Bey, Dantipali Bey gibi eserler çatik türüne örnektir. 64) Vinaya: Uygur edebiyatında Burkan rahiplerinin manastırdaki yaşayışlarını düzenleyen kuralları ihtiva eden eserlerin genel ismi vinayadır. 65)Çatik eserler: Prens Kalyanamkara ve Papamkara, Dantipali Bey, Çaştani Bey, Maitrisimit 66)Hüentsang: Uygurca en önemli biyografi eseridir. 67)Uygur alfabesi kullanılan eserler: Altun Yaruk, Kutadgu Bilig, Atabetül Hakayık, İki Yıltız Nom 68)-gay eki: Uygur Türkçesinde ortaya çıkmıştır. 69)Altay aliterasyonu: Mısra başı kafiye için kullanılır. 70)Abhidarma: Uygur edebiyatında Budizmin felsefi yönünü belirten, Budist düşünce sisteminin esaslarını ortaya koyan eserlerin genel adıdır. 71)Maitrisimit: Bölümleri “körünç” olarak adlandırılır, manzum bölümlerde “notaları” bulunan ve bu yüzden tiyatro olarak değerlendirilen bir eserdir. 72)Maniheist öykülerin en önemlileri Hristiyan Süryanilerce Uygurlara ulaşmış olan Ezop masallarıdır 73)-1818’de Sibirya ile ilgili bilgiler veren ve bu yazısını latinceye çevirtip özellikle Finlandiyalılarda merak uyandıran bilim adamı Spasskiy’dir. 74)-Orhun yazıtlarını ilk çözen kişi Thomsen’dir 75)Orhun Türkçesinde bir zarf fiil görevinde olmasına karşın Uygur sahasında bir fiil çekimi olarak kullanılacak ek -sar ekidir 76)Manici edebiyatta nazım şiir manzume olarak kullanılan kelime takşut 77)Irk Bitig mani metinlerindendir. 78)Budist metinler şunlardır: İnsani Sudur, Sekiz Yükmek, Kuanşim Pusar, Altun Yaruk 79)- Yazıtları okuyan Thomsen iyelik eki (-ı, -i) ipucu olarak kullanmıştır. 80)- Irk Bitig kağıt üzerine yazılmıştır. 81)- Kutadgu Bilig’de adalet, doğru, kanun kavramları Kün Togdı için kullanılır. 82)- Divan-ı Lügatit Türk Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur. 83)- Alper Tunga sagusu Divan-ı Lügatit Türk’te bulunmaktadır. 84)- Codex Cumanicus da latin alfabesi kullanılmıştır. 85)- En eski Kuran tercümeleri Karahanlı döneminde görülür. 86)-Kıpçak sahasında manzum eser yoktur. 87)- Kıpçak eserleri arasında atçılık ve okçulukla ilgili eserler şunlardır: Kitabül Hayl, Münyetül Guzat, Baytarul Vazıh, Hulasa 88)Kitabül Hayl: Farsçadan tercüme edilmiştir 89)- Kıpçak Türkçesinin konuşma diliyle yazılan eseri Codex Cumenicus 90)- Kıpçak eserlerinden Ed- Dürretül Mudiyye fi Lisanüt Türkiyye: Araplara Türkçe öğretmek için hazırlanmış bir konuşma kılavuzu niteliğinde bir eserdir. Meyveler, sebzeler, eşyalar gibi bölümler vardır. Ayrıca içerisinde diyalog cümleleri bulunan tek eserdir. 91)- Memlük Kıpçak Türkçesiyle yazılan bir sözlük olan Kitabül İdrak li Lisanil Etrak adlı eser sözlük ve gramerlerin en eskisidir. Türklerin Dili Anlama Kitabı anlamına gelen bir eserdir. Berberi asıllı bir Arap gramercisi tarafından kaleme alınmıştır. İki bölümden oluşan eserin ilk bölümünde sözlük, ikinci bölümünde gramer kısmı yer alır. 92)- Kıpçak eserlerinden atçılık ve baytarlıkla ilgili olan Kitabül Hayl adlı eserde eserin adı geçmemektedir. Yazarı, çevirmeni, yazıldığı tarih ve yer bilinmemektedir. 93)- Et Tuhfetüz Zekiyye fi Lügatit Türkiye: Kıpçak sahasında yazılan dilbilgi ve gramer kitapları arasında Kıpçakçanın özelliklerini en iyi yansıtan eserdir. 94)-Kıpçak Türkçesinde gelecek zaman için -gay eki kullanılır. 95)Ali Şir Nevai kendi dili için Türki/ Türk tili kelimesini kullandı. 96)Çağatay Türkçesini devirlere ayıran araştırmacılar daha çok Samayloviç’in tasnifini kullanır. 97)Klasik öncesi çağatay şairleri: Mevlana Lütfi, Yusuf Mirza, Haydar Tilbe, Sekkaki 98)Gül ü Nevruz: Lutfi tarafından yazılmıştır. 99)Lisanüt Tayr: Ali Şir Nevainin hamsesinde yer almayan eserlerdendir. 100) Nevainin özellikleri: Hayatının dönemlerine göre Divan tertip etmesi, İlk hamse sahibi olması, Kırk hadis alanına katkıda bulunması, muamma ve dil ile ilgili eserlerinin olması 101) Nevainin eserlerini Türkiyede külliyat olarak yayımlayan kişi Agah Sırrı Levend 102) Nevainin son dört divanına Hazainül Meani adı verilmiştir. 103) Fethali Kaçar Sözlüğü: Çağatay sahasının en büyük sözlüğüdür. Fethali Kaçar Kazvini tarafından yazılmıştır. 104) Kamran Mirza: Çağatay edebiyatı şairlerindendir. Gazi mahlasını kullanmıştır. Taht kavgası neticesinde gözleri oyulmuştur. Şiirlerinde lirizme ulaşan deyişler bulunur. Dini-tasavvufi bir duruş da sergiler. 105) Babürname: Çağatay sahası eserlerindendir. Mensur türde yazılmıştır. 106) Fani mahlası: Ali Şir Nevai’nin Lisanüt Tayr eserinde Farsça şiirlerinde kullandığı mahlastır.  107) Hamsetül Mütehayyirin: Molla Cami’nin ölümü üzerine Nevai’nin yazdığı bir eserdir. 108) Dede Korkut Hikayeleri: Vatikan ve Dresden nüshaları yanında son yıllarda bulunan Türkmenistan Sahra nüshasıyla nüsha sayısı üçe çıktı. Manzum mensur karışık olmakla birlikte mensur kısımlar daha çoktur. Destandan halk hikayeciliğine geçiş eseridir. 109) Dede Korkut Hikayelerinin Vatikan nüshasını bulan kişi Ettore Rossi’dir. 110) Behçetül Hadayık: Anadolu Selçuklu döneminden kalma en eski telif eserdir. Oğuzların dil özellikleriyle Harezm-Horasan bölgesinde yaşayan Oğuzların dil özellikleri bir arada bulunmaktadır. Eser, Fahrüddin bin Mahmud ibnil Hüseyin ibni Mahmud et Tebrizi tarafından yazılmış bir vaaz kitabıdır. 111) Maarif: Sultan Veled tarafından yazılmış mensur bir eserdir. Öğüt verici ahlaki niteliktedir. 112)Ferahname:100 hadis tercümesine örnektir. Hatipoğlunun yedi senede tamamladığı bu kitap yüz hadis ve yüz hikaye içerir. Eserin dili Eski Anadolu Türkçesinin özelliklerini gösterir. Başta 2. Murat için yazılmış olsa da baş kısmındaki II. Murat ile ilgili yerler değiştirilerek Karamanoğlu İbrahim Bey’e ve yedi sene sonra da Candaroğlu İsfendiyar Bey’e sunulması önemlidir. 113)Türk edebiyatında ilk Yusuf u Züleyha’yı Fakih Ali yazmıştır. Harizmli Ali’de denir. 114)Kadı Burhaneddin’in eserlerinde Azerice etki görülür. 115)Makalat: Eserin aslı Arapça olup Türkçeye Hatipoğlu tarafından Bahrul Hakayık adıyla manzum biçimde tercüme edilmiştir. 116)Çengname: Özgün bir eserdir. Ahmed-i Dai’ye ait bir mesnevi türünde eserdir. Konusu müzik aleti olan çengi anlatır. 117)Garipname: Türkçe yazılmış en uzun mesnevidir. 118)Dünyada ilk Türkoloji kongresi 1795’te Paris’te düzenlendi. İlk Türkoloji kongresi de Bakü’de toplandı. Türkolojinin ilk eseri Divan-ı Lügatit Türk’tür. Batılılara Türkleri tanıtan ilk eser ise Codex Cumanicus’tur. 119)Türkiyede Türk dili üzerine ilk çalışan kişi Ahmet Caferoğlu’dur. 120)Türk lehçe biliminin kurucusu Radloff’tur. “Proben” adlı eseri vardır. 121)Türk dillerinin tasnifi üzerine ilk çalışan kişi Kaşgarlı Mahmud 122)Orta Türkçe ve Karahanlı Türkçesi tabirini ilk kullanan Brockelman’dır. 123)Uygur metinlerinde manzum parçaları bir araya getiren ve bu şiirleri “Eski Türk Şiiri” adıyla yayımlayan kişi Reşit Rahmeti Arat’tır. Çuvaşça ve Yakutçayı lehçe diğer Türk dillerini şive olarak kabul eder.