Doelgroep Volwassenen Introductie - howest

1 Doelgroep volwassenen: Introductie Kim Maes Situering OLOD 2 Situering OLOD Doelstellingen Inhoud Werkvormen Studiemateriaal Evaluatie 3 Doelstelling OLOD Doelgroep Volwassenen De student kan: 1. De vers...

1 Doelgroep volwassenen: Introductie Kim Maes Situering OLOD 2 Situering OLOD Doelstellingen Inhoud Werkvormen Studiemateriaal Evaluatie 3 Doelstelling OLOD Doelgroep Volwassenen De student kan: 1. De verschillende uitdagingen en contexten voor volwassenen (in de rol van partner, werknemer, ouder/zorgfiguur) beschrijven. 2. De rol van de psychologisch consulent in het ondersteunen van volwassenen beschrijven. 3. De belangrijkste theoretische modellen beschrijven, die het relationeel, contextueel en professioneel welzijn van volwassenen verklaren en bevorderen. 4. Oog hebben voor diversiteit (sociaal-cultureel, gender) en de verschillende maatschappelijke discours en dit beschrijven. 4 Inhoud OLOD Doelgroep volwassenen In dit opleidingsonderdeel focussen we op de doelgroep volwassenen (20jr tot 60jr). We beschouwen de relationele identiteit, beroepsidentiteit, sociaal-culturele identiteit en de zorgidentiteit van de volwassene. We staan stil bij theoretische modellen en handvatten om het welzijn van volwassenen te bevorderen. We bestuderen relevante onderzoeksresultaten met betrekking tot deze doelgroep. 5 Overzicht lessen OLOD doelgroep volwassenen 1. Thema 0: Introductie doelgroep volwassenen 2. Thema 1: Partnerrelaties 3. Thema 2: Ouderschap / opvoeding 4. Thema 3: Gezinnen en transitie in het gezin 5. Thema 4: Professioneel welzijn 6. Integratie 6 Werkvorm OLOD Doelgroep volwassenen Hoorcolleges On campus Streaming via MS Teams Opname op Leho (geen recht, wel een gunst) 7 Studiemateriaal OLOD doelgroep volwassenen Per thema vind je een overzicht van de leerdoelen en leerinhoud. Vervolgens vind je per les het nodige cursusmateriaal en de powerpoint. 8 Evaluatie OLOD doelgroep volwassenen Laptopexamen on campus via Lockdownbrowser: - 30 MC vragen (60%) met cesuur - 2 toepassingsvragen: open vragen (40%) 9 De volwassenheid als levensfase: Craeynest, P. (2016). Hoofdstuk 9: De Volwassenheid in Psychologie van de levensloop: Inleiding in de ontwikkelingspsychologie. Acco. De Graaf et al (2009), De seksuele levensloop, p.166-p.171 10 Psychologie van de levensloop: volwassenheid Veruit de langste fase van de levensloop. De ontwikkeling stopt allerminst met het bereiken van de volwassenheid. Het is geen statische periode. Iemand van 30 kijkt anders naar het leven dan iemand van 50. Veranderende rollen doorheen volwassenheid. Jongvolwassenheid geëvolueerd naar een aparte leeftijdsgroep met eigen kenmerken. Diversiteit Keuzes (beroep, relatievorming, ouderschap, ziekte, financiële mogelijkheden) 11 Extra: ‘Kenmerken van de jongvolwassenheid’ 12 Psychologie van de levensloop: volwassenheid Indeling Jongvolwassenheid (20 à 25 tot 30 à 35 jaar)  vaste bindingen Middenvolwassenheid (30 à 35 tot 50 à 55 jaar)  meest actieve periode (combinatie werk/ouderschap) Leeftijdsafbake Laatvolwassenheid (50 à 55 tot 60 à 65 jaar) ning arbitrair  overgangsperiode Oudere volwassenheid (of senioren)  +/- einde beroepscarrière 13 De volwassenheid: LICHAMELIJKE veranderingen Zintuigen en motoriek​ Verslechtering gezichtsvermogen, gehoor​ Motoriek: sterk afhankelijk van de mate waarin het individu zijn/haar/hun conditie onderhoudt​ Vitale organen ​ Hart en longen verliezen geleidelijk een deel van hun optimale capaciteit​ Uitzicht van het lichaam​ Grijze haren, rimpels, pigmentvlekken ​ Spiermassa krimpt in, meer vet 14 De volwassenheid: LICHAMELIJKE veranderingen Climacterium/ overgangsjaren Premenopauze: periode voor menopauze, gekenmerkt door het onregelmatig worden van de vrouwelijke hormoonproductie = ‘bruuske’ verandering in lichaam vrouw (+/- 45 jaar) (nog vruchtbaar) Menopauze: moment van de laatste menstruatie (+/- 51-52 jaar) Belangrijke problemen/klachten:​ Opvliegers (‘vapeurs’), hartkloppingen, hoofdpijn, duizeligheid, slapeloosheid, concentratieproblemen​ Postmenopauze Inwendige weefselverslapping Toenemend botverlies/osteoporose (fractuurgevoeligheid) 15 De volwassenheid: psychologische reacties op lichamelijke veranderingen - Veel diversiteit in omgaan met menopauze. - Invloed cultuur (en voedingsgewoonten?) 16 De volwassenheid: LICHAMELIJKE veranderingen Mannelijk climacterium? Geleidelijke daling productie geslachtshormoon ipv bruuske verandering. Langere vruchtbaarheid Geen typische klachten. Synoniemen? Andropauze: afwijking (testosterondeficiëntiesyndroom) stoornis bij mannen = abnormaal sterke daling van productie) Penopauze  psychisch fenomeen (mannen moeite met erectie) 17 De volwassenheid: psychologische reacties op lichamelijke veranderingen Soms moeilijk aanvaardingsproces. 18 De volwassenheid: COGNITIEVE veranderingen HET POSTFORMELE DENKEN (Piaget) Doorgaans bereikt in adolescentie, toch nog kwalitatieve veranderingen nadien. 1. Realiteitsbetrokken​ Denken krijgt een andere finaliteit​ Denken wordt pragmatischer ​ 2. Relativerend​ Overgang van dualistisch naar relativistisch denken​ Genuanceerder denken​ 3. Persoonlijk geïntegreerd​ Door toenemende ervaring eigen inzichten en technieken verwerven​ Persoonlijke stijl ontwikkelen​ 4. Creatief​ Vanzelfsprekendheden in vraag stellen​ Werkelijkheid op een originele manier benaderen 19  De volwassenheid: COGNITIEVE veranderingen Belangrijk onderscheid tussen vloeibare en gekristalliseerde intelligentie​(Catell) Vloeibare intelligentie: de algemene vaardigheid om nieuwe informatie op te nemen, te analyseren en er allerlei bewerkingen op door te voeren​ (gebaseerd op de neurofysiologie/hardware) Relatief jong verlies van “vloeibare intelligentie”  ouderen kunnen minder snel analytisch denken en problemen oplossen Gekristalliseerde intelligentie: verworven kennis en vaardigheden (op persoonlijke ontwikkelingen en cultuur gebaseerd/software) Blijft meestal doorgroeien tot ver over de 20 middenvolwassenheid 21 De volwassenheid: SOCIALE ONTWIKKELING Beroepscarrière Jongvolwassenheid: zoeken naar passende job (relativeren) Middenvolwassenheid: settelen, routine Inhoud van de thema’s Partnerrelatie die aan bod Evolutie naar duurzame relaties zullen komen Ouderschap Gemiddelde leeftijd ouderschap (2021): 31 jaar (moeder) en 34 (co-ouder) Aanpassing 22 De volwassenheid: SOCIALE ONTWIKKELING Rolveranderingen in midden- en laatvolwassenheid Opgroeiende kinderen: fase van aanpassingen aan de kinderen (vrijheid versus leiding) “Lege nest syndroom”: het gevoel totaal functieloos en overbodig te zijn in het lege huis​ Slechts minderheid + korte duur Voor meesten: periode van ongekende vrijheid met nieuwe ontplooiingskansen​ Evoluerend partnerschap Andere rolveranderingen: schoonvader/-moeder, grootouder, verzorger van eigen (schoon)ouders 23 De volwassenheid: DYNAMISCH-AFFECTIEVE ONTWIKKELING Zelfbeeld wordt stabieler en zakelijker Psychologisch welzijn: Eudemonisch versus hedonistisch geluksgevoel Zes factoren:  Positieve sociale relaties Daling met ouder  Persoonlijke groei worden Middenvolwassen  Doel in het leven heid als Stabiel  Zelfaanvaarding hoogtepunt van de hele  Controle over de omgeving Stijging met ouder levensloop!  Autonomie worden 24 25  De volwassenheid: PSYCHISCHE veranderingen Kernconflicten (Erikson) Jongvolwassenheid: INTIMITEIT versus ISOLEMENT Belang van identiteit Communicatie versus Distantie Midden- en laatvolwassenheid: GENERATIVITEIT versus STAGNATIE Generativiteit: het scheppen of teweegbrengen van iets dat de eigen persoon overstijgt en dat er hopelijk nog zal zijn wanneer men er zelf niet meer is​(Gericht op eigen kinderen​OF diepere waarden van de samenleving koesteren en doorgeven aan de volgende generaties) ​ Stagnatie: op zichzelf terugplooien, individu vertroetelt zichzelf, bagatelliseren van eigen activiteiten 26 De volwassenheid: SEKSUELE LEVENSLOOP ALGEMEEN Seksuele relatiepatroon einde adolescentie: ‘seriële monogamie’ = opeenvolging van kortere of langere monogame relaties Volwassenheid: continuering  vaste partner (trouwen of samenwonen) Veranderingen: ‘grote gebeurtenissen’ zoals kinderen krijgen of scheiding 27 De volwassenheid: SEKSUELE LEVENSLOOP Vroege volwassenheid (18-30j): Ontdekken van verschillende levensstijlen Onafhankelijk worden van ouders Verantwoordelijkheden beperkt: (vaak nog) geen kinderen, geen huis om af te betalen  Ruimte om op het gebied van emotionele en lichamelijke intimiteit verschillende mogelijkheden te verkennen  Einde vroege volwassenheid: seks binnen vaste relatie OPGELET: Vooral in landen met een hoog gemiddeld opleidingsniveau waar trouwen en ouderschap uitgesteld worden.  geen universeel gegeven, in bepaalde culturen bestaat deze 28 fase niet De volwassenheid: SEKSUELE LEVENSLOOP In de meeste vaste relaties volgen de volgende fasen elkaar op: 1. De kennismakingstijd; 2. Gaan samenwonen of trouwen, de eerste tijd samen; 3. De geboorte en opvoeding van jonge kinderen; 4. ‘Midlife’-problemen en de opvoeding van adolescenten 5. Samen overblijven als de kinderen het huis uitgaan 6. Pensionering, samen oud worden, grootouders worden.  Elke fase gaat gepaard met nieuwe taken, nieuwe problemen en nieuwe gedragspatronen.  Overgangen van de ene naar de andere fase kunnen leiden tot spanningen binnen de relatie. 29 De volwassenheid: SEKSUELE LEVENSLOOP Frequentie seksueel contact neemt af met de jaren. Nuance: de frequentie van seksueel contact correleert sterker met de relatieduur dan met leeftijd.  Seksuele aantrekkingskracht tussen partners neemt af bij langer durende relaties  De vrouwelijke ‘sexdrive’ is veranderlijker dan die van mannen. De afnemende zin in seks binnen een langer durende relatie geldt meer voor vrouwen dan voor mannen. 30 De volwassenheid: SEKSUELE LEVENSLOOP  De seksfrequentie neemt minder sterk af dan de gevoelde begeerte voor elkaar. Dilemma: afnemende zin in seks  het feit dat men seks belangrijk vindt voor een goede relatie anderzijds. ‘Emotion work’: partners proberen hun zin in seks aan te passen aan de behoeften van de partner, om zo de seksfrequentie toch op een voor beide partners acceptabel niveau te houden. 31 De volwassenheid: SEKSUELE LEVENSLOOP Invloed belangrijke levensgebeurtenissen op seksfrequentie: bijvoorbeeld ouderschap!  Lichamelijke, hormonale, psychische en relationele veranderingen bij ouderschap  De ouders moeten in deze fase zoeken naar een nieuw evenwicht.  Ouderschap heeft meer impact op seksfrequentie bij vrouwen dan mannen. 32 De volwassenheid: SEKSUELE LEVENSLOOP De frequentie van seksueel contact, de tevredenheid met het seksleven en tevredenheid met de relatie zijn drie elementen in een relatie die elkaar wederzijds beïnvloeden. 33  Algemeen welzijn van de volwassene TEKSTFRAGMENT Cijfergegevens: rapporten 34 Nationale Gezondheidsenquête https://www.sciensano.be/nl/projecten/gezondheidsenquete-0 = HIS (Health Interview Survey) 1997: eerste grootschalige bevraging bij Belgische bevolking. Vanaf 15jaar Elke 4-5 jaar. In januari 2023 start de 7de Gezondheidsenquête  eind 2024 bekendmaking cijfers en rapport. De HIS verzamelt informatie over een ruime waaier aan gezondheidsthema’s: fysieke en mentale gezondheid, levensstijl, gebruik van gezondheidsdiensten en preventie, perceptie van de fysieke en sociale omgeving, enz. Uit Nationale Gezondheidsenquête (2018) Subjectieve gezondheid (beoordeling door het individu zelf van de eigen gezondheidstoestand  zowel de fysieke, de geestelijke als de sociale gezondheid): 77% van de bevolking beoordeelt hun gezondheidstoestand als goed tot zeer goed. (Europees gemiddelde= 70%) Van 1997-2018: relatief stabiel cijfer. Het percentage vrouwen dat een slechte gezondheid aangeeft, is nog steeds iets hoger (24,7%) dan bij mannen (21,2%). Laagst opgeleiden (diploma lager onderwijs of geen) beoordelen gezondheid lager dan mensen met een hoger diploma. Uit Nationale Gezondheidsenquête (2018) De subjectieve gezondheid varieert met de leeftijd. 8,2% van de 15-24- jarigen geeft aan in slechte gezondheid te zijn 17,6% bij de 35-44- jarigen 29,7% bij de 65-74-jarigen. Van de mensen van 75 jaar en ouder is zelfs 41,7% van mening dat ze in slechte gezondheid verkeren. 37 Uit Nationale Gezondheidsenquête (2018) Subjectief welbevinden (levenstevredenheid, vitale energie en psychisch welbevinden) 1/5 personen is erg tevreden met hun leven en 2/3 personen hebben een niveau van psychisch welbevinden dat positief is. Omgekeerd, 12% van de bevolking is erg ontevreden over hun leven, 33% heeft psychische problemen die getuigen van een ongemak slechts 14% heeft een optimale levensenergie. Psychisch welbevinden en het niveau van levensenergie zijn het afgelopen decennium minder goed geweest in vergelijking met de jaren 2001-2008. In vergelijking met mannen zijn vrouwen minder vaak tevreden met het leven, en hebben ze minder vaak een optimale levensenergie 38 en een psychisch welbevinden. Uit Nationale Gezondheidsenquête (2018) Subjectief welbevinden minder positief bij de actieve bevolking, en dit vooral in de leeftijdsgroep van 25 tot 54 jaar. Tussen 65 en 74 jaar zijn deze indicatoren het meest positief. Subjectief welbevinden minder gunstig bij lager opgeleiden. 39 40 Nationaal Geluksonderzoek Ugent (2020) In samenwerking met levensverzekeraar NN Tweejaarlijks bevolkingsonderzoek 2017: eerste onderzoek Januari en februari 2022: 1602 respondenten 41 Nationaal geluksonderzoek Ugent (2020) 42 Nationaal geluksonderzoek (2019) 43 44 De Geluk-O-Meter https://gelukkigebelgen.be/test-jezelf/geluk-o-mete 45 De geluksdriehoek – Vlaams instituut Gezond Leven Vlaams Instituut Gezond Leven  Vlaams expertisecentrum inzake gezondheidsbevordering. Geluksdriehoek werd in 2020 ontwikkeld. Vanaf 16 jaar. = Sterk onderbouwd model dat op een toegankelijke manier een taal geeft om te praten over en te werken aan mentaal welbevinden. Het is gebaseerd op een uitgebreide literatuurstudie, advies en feedback van een onafhankelijke groep academische experten… Toolbox met allerlei onderbouwde oefeningen. 46 De geluksdriehoek – Vlaams instituut Gezond Leven https://geluksdriehoek.be/ https://www.youtube.com/watch?v=-Zc-JwlnHk4&feature=youtu.be&app=deskto p 47 De geluksdriehoek – Vlaams instituut Gezond Leven 48