B2 - De Franken, Nieuwe Heersers in het Westen PDF

Les B2 De Franken, nieuwe heersers in het westen ANCIEN RÉGIME = middeleeuwen + vroegmoderne tijd 476-1789  macht is in handen van ADEL en CLERUS (geestelijkheid) 1. De Franken worden een politieke macht 1. De Franken worden een politieke macht Franken = verzameling stammen in buurt...

Les B2 De Franken, nieuwe heersers in het westen ANCIEN RÉGIME = middeleeuwen + vroegmoderne tijd 476-1789  macht is in handen van ADEL en CLERUS (geestelijkheid) 1. De Franken worden een politieke macht 1. De Franken worden een politieke macht Franken = verzameling stammen in buurt van Rijn Vanaf 3e eeuw: groepjes Franken als krijgsgevangenen in West-Romeinse Rijk vrijheid in ruil voor: dienst in Romeins leger of grond bewerken in dunbevolkte gebieden 4e eeuw: volledige Frankische stammen als bondgenoten in provincie Belgica 5e eeuw: Franken controleren Noord-Gallië en Rijnland 1. De Franken worden een politieke macht Geen eenheid = verschillende koninkrijkjes o.l.v. verschillende families Relatie met Romeinen:  Werken samen of vechten tegen Romeinen.  Frankische leiders dragen Romeinse titels 1. De Franken worden een politieke macht Merovingers = familie van Salische Franken  Oorspronkelijk: controle over omgeving Doornik.  Childerik en nadien Chlodovech (Clovis) stamhoofd en legeraanvoerder Saliërs.  Chlodovech: schakelt alle andere Frankische koningen uit.  Merovingers controleren heel Gallië + Rijnland = Merovingische Rijk.  Gallo-Romeinen, Franken en andere Germanen aanvaarden hen als koning.  Vanaf 6e eeuw: alle inwoners Frankische Rijk = Franken.  Vaak opgesplitst (elke prins erft) en weer verenigd. 1. De Franken worden een politieke macht Karolingers = oorspronkelijk familie van hofmeiers  Macht Merovingers neemt af vanaf de 7e eeuw Oorzaken:  Weinig veroveringstochten (minder prestige)  Belonen medewerkers met grond en rijkdom => koningen verarmen  Rijke hofmeiers besturen i.p.v. koning  751: Karolingers grijpen de macht (Karolingers)  800: Karel de Grote door paus tot keizer gekroond 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Clovis’ [Chlodovechs] politieke macht Steunt op twee principes: 1) Persoonlijk gezag door militaire veroveringen en tonen van moed op het slagveld; 2) Band met de Kerk  door zijn DOOPSEL verzekerde hij zich van de steun van de bisschoppen (konden lezen en schrijven, waren wijze raadgevers) en zo vond Clovis steun bij de christelijke bevolking in zijn rijk. 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk BESTUURLIJKE HERVORMING: Chlodovech bekeert zich tot het christendom. Voordelen:  Kerk goed georganiseerd => goed om zijn rijk te besturen + controleren  Bisschoppen: gebruikt als raadgevers en ambtenaren Voorwaarde: Controle over benoeming bisschoppen  Gemeenschappelijke godsdienst = eenheid tussen Franken en Gallo-Romeinen ↔ Germanen met Germaanse godsdienst of arianisme 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk  Gemeenschappelijke godsdienst = eenheid tussen Franken en Gallo-Romeinen ↔ Germanen met Germaanse godsdienst of arianisme In het arianisme wordt het dogma van de drie-eenheid niet geaccepteerd. Zowel Jezus als de Heilige Geest worden gezien als scheppingen van God, die ondergeschikt zijn. Jezus is hierbij alleen ondergeschikt aan God, terwijl de Heilige Geest ondergeschikt is aan zowel Jezus als God. In eenvoudige woorden kan het verschil tussen orthodoxie (de oosters-orthodoxe kerken, rooms-katholieke kerk en (de meeste) protestantse kerken) en arianisme als volgt worden samengevat: de orthodoxie stelt dat Jezus God en Clovis kreeg menszijn is, BESTUURLIJKE HERVORMING het arianisme spreekt niet zomaar aan de over godgelijkend. Franken verkocht: - de meeste Franken waren ARIANEN https://onderwijs.hetarchief.be/item/rx9377px72 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Karolingers = verdedigers christendom Hofmeier Karel Martel Drijft islamitische invallers over Pyreneeën met ruiterleger => ruiters krijgen stuk grond => grond wordt afgenomen van Kerk 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Pepijn III de Korte  Zet in 751 laatste Merovingische koning af  Bisschop Bonifatius zalft hem met heilig oliesel tot koning  Sluit bondgenootschap met paus Longobarden bedreigen Rome 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Pepijn III de Korte  Zet in 751 laatste Merovingische koning af  Bisschop Bonifatius zalft hem met heilig oliesel tot koning  Sluit bondgenootschap met paus Longobarden bedreigen Rome ↓ Pepijn geeft bescherming 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Pepijn III de Korte  Zet in 751 laatste Merovingische koning af  Bisschop Bonifatius zalft hem met heilig oliesel tot koning  Sluit bondgenootschap met paus Longobarden bedreigen Rome ↓ Pepijn geeft bescherming ↓ Paus hernieuwt zalving tot koning ↓ 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Pepijn III de Korte  Zet in 751 laatste Merovingische koning af  Bisschop Bonifatius zalft hem met heilig oliesel tot koning  Sluit bondgenootschap met paus Longobarden bedreigen Rome ↓ Pepijn geeft bescherming ↓ Paus hernieuwt zalving tot koning ↓ Pepijn verslaat Longobarden + schenkt Midden-Italië aan de paus Ruiters die grond van Kerk kregen: geven elk jaar 1/10 oogst aan Kerk = tienden 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Karel de Grote beschermt de paus tegen opstand. 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Karel de Grote beschermt de paus tegen opstand. Paus kroont hem tot keizer. 2. De Franken als bondgenoten van de Kerk Karolingers  Steunen missionering niet-christelijke stammen  Onderworpen volkeren: verplichte bekering  Controleren benoeming bisschoppen 3. De Franken besturen het rijk als hun privébezit 3. De Franken besturen het rijk als hun privébezit Frankische koning of keizer:  Alle macht + het rijk = persoonlijk bezit  Koning = opperste bestuurder, rechter en wetgever  Geen vaste hoofdstad verbruik hofhouding van voorraden + verschillende delen van rijk in het oog houden MEIVELD: jaarlijkse bijeenkomst met RIJKSGROTEN (hertogen, abten, graven…) in de lente  hier werd de politiek van het komende jaar bepaald 3. De Franken besturen het rijk als hun privébezit Indeling rijk Verdeeld in Plaatselijk bestuur rijk gouwen (provincies) gouwgraven of hertogen: voeren bevelen koning uit in grensgebieden marken markgraven (=commanderen ook Frankisch leger) 3. De Franken besturen het rijk als hun privébezit Zendgraven: controleren plaatselijke bestuurders + verspreiden de CAPITULARIA (= koninklijke besluiten en wetten) over het rijk  zo hield de koning de touwtjes vanuit de hoofdstad Aken in handen = CENTRALISATIE Rechtspraak: Koningen laten deel wetten en gewoonten opschrijven: Lex Salica (Salische wet) van Clovis = opsomming schadevergoedingen aan koning en slachtoffer per soort misdaad 3. De Franken besturen het rijk als hun privébezit Als iemand een vrije Frank of barbaar die onder de Salische wet leefde heeft gedood en zijn daad wordt bewezen, wordt hij veroordeeld tot 8000 denarii, dat zijn 200 solidi. Als iemand een graaf heeft gedood, wordt hij veroordeeld tot 24.000 denarii, dat zijn 600 solidi. — Pactus legis Salicae 4. De Frankische economie beperkt zich niet tot de landbouw 4. De Frankische economie beperkt zich niet tot de landbouw 4. De Frankische economie beperkt zich niet tot de landbouw Economie: landbouw, ambachtslieden, handelaars Grondbezit = basis van rijkdom en macht.  ONTSTAAN VAN MACHTIGE GRONDADEL Uitgestrekte domeinen tussen Loire en Rijn  Uitbreiding ten nadele van de kleine boerderijen  Meeste boeren zijn horigen:  krijgen hoeve + bescherming van de grondheer;  leveren diensten en betalingen in natura.  Een zelfvoorzienende of gesloten economie (“autarkie”)= opbrengsten dienen grotendeels voor eigen behoeften.  Drie delen: vroonhof, tenures (mansus + grond) en woeste gronden 5. Abdijen en het Karolingische hof zorgen voor een culturele heropleving = “KAROLINGISCHE RENAISSANCE” 5. Abdijen en het Karolingische hof zorgen voor een culturele heropleving https://nl.wikipedia.org/wiki/ Bestand:Die_Aachener_Kaiserpfalz_(CC_BY- SA_4.0).webm https://www.youtube.com/watch?v=gyBnr5B-qOE 5. Abdijen en het Karolingische hof zorgen voor een culturele heropleving Frankische rijk: honderden abdijen met verschillende regels Pepijn de Korte: abdijen moeten regel van Benedictus volgen Grote abdijen en koninklijk hof => culturele heropleving  Geleerden schrijven er boeken + verzamelen klassieke literatuur  Scholen: onderwijzen zeven vrije kunsten  Kunstenaars en bouwmeesters: nieuwe beeldhouwwerken + gebouwen (naar Romeins voorbeeld) 5. Abdijen en het Karolingische hof zorgen voor een culturele heropleving Beperkingen  Buiten hof en abdijen weinig geleerden en kunstenaars Zeven vrije kunsten: slechts gedeeltelijk aangeleerd 5. Abdijen en het Karolingische hof zorgen voor een culturele heropleving Beperkingen  Buiten hof en abdijen weinig geleerden en kunstenaars Zeven vrije kunsten: slechts gedeeltelijk aangeleerd 6. Het Karolingische rijk valt uiteen 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Karel de Grote regelmatig veroveringstochten rijkdommen voor krijgers gehoorzamen en steunen hem 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Lodewijk de Vrome (814-840) (zoon en opvolger van Karel de Grote)  meer interesse voor godsdienstige zaken;  verwaarloost het bestuur;  voert weinig oorlog;  heeft minder controle over graven en hertogen;  contacten moeilijk: slechte staat van het wegennet+ Rijk is te uitgestrekt. De plaatselijke bestuurders doen meer en meer hun zin. 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Zonen van Lodewijk: ruzie over de verdeling van het rijk Verdrag van Verdun (843): verdeling van het Frankische Rijk in drie delen: 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Zonen van Lodewijk: ruzie over de verdeling van het rijk Verdrag van Verdun (843): verdeling van het Frankische Rijk in drie delen:  West-Francië = Frankrijk voor Karel de Kale, 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Zonen van Lodewijk: ruzie over de verdeling van het rijk Verdrag van Verdun (843): verdeling van het Frankische Rijk in drie delen:  West-Francië = Frankrijk voor Karel de Kale,  Midden-Francië en keizerstitel voor Lotharius, 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Zonen van Lodewijk: ruzie over de verdeling van het rijk Verdrag van Verdun (843): verdeling van het Frankische Rijk in drie delen:  West-Francië = Frankrijk voor Karel de Kale,  Midden-Francië en keizerstitel voor Lotharius,  Oost-Francië = Duitsland voor Lodewijk de Duitser. 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Na dood van Lotharius valt Midden-Francië verder uiteen in kleinere rijkjes.  Strijd tussen West- en Oost-Francië.  Ca. 900 Oost-Francië wint, groot deel Midden- Francië onder controle 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Na de dood van Lotharius werd het rijk onder zijn zonen verdeeld (Frankisch erfrecht: elke zoon krijgt een stuk grond), maar dit grondgebied werd veroverd door Karel de Kale en Lodewijk de Duitser. 6. Het Karolingische rijk valt uiteen Dit Frankische erfrecht bleef gedurende het grootste deel van de middeleeuwen van toepassing in West- Europa. Probleem: het werk van grote vorsten werd steeds opnieuw tenietgedaan  eindeloze versnippering van grondgebied omdat iedere mannelijke erfgenaam een stuk grond moest krijgen