Les 7: Geschiedenis van het Belgisch buitenlands beleid (1935-1945) PDF

# Les 7: Geschiedenis van het Belgisch buitenlands beleid: 1935-1945 ## 1. EEN NIEUWE KONING, MET EEN BUITENLANDPOLITIEKE MISSIE - Situatie: het geheim militair akkoord bestaat nog en er is ook het Verdrag van Locarne = gevaarlijke situatie. Leopold III wilt terug naar de neutraliteit & - 1934...

# Les 7: Geschiedenis van het Belgisch buitenlands beleid: 1935-1945 ## 1. EEN NIEUWE KONING, MET EEN BUITENLANDPOLITIEKE MISSIE - Situatie: het geheim militair akkoord bestaat nog en er is ook het Verdrag van Locarne = gevaarlijke situatie. Leopold III wilt terug naar de neutraliteit & - 1934: Leopold III komt aan de macht; **in tegenstelling tot Albert wil hij het buitenlands beleid uitdrukkelijker be"nvloeden** - Hij wil een politiek voeren los van FR, en bewust terugkeren naar de neutraliteit - Wereldbeeld wordt erg be"nvloed door de daden van zijn vader - Belgie moet neutraul worden, een <vredeshaven= in Europa. Daarom moet B: - Af van Locarno en het FR-B militair verdrag - Een sterk leger hebben om aanvallers te ontmoedigen - In 1936 sluit FR een mysterieus militair verdrag met de USSR (Union of Soviet Socialist Republics). Indien USSR in oorlog met DUI, dan ook FR, en dus ook B: **men is tegen een dergelijke <kettingoerlog=** - 1934: de koning tussen 2 kampen : - (Waals) MINISTER VAN DEFENSIE : Deveze - Focus op grensverdediging - Zodra Duitsland ons binnenvalt, moeten de Fransen Belgie ontzetten - Verregaande samenwerking met Frankrijk - Desnoods roepen we al Franse hulp in wanneer Duitsers in het Rijnland hun troepen samentrekken - Ook: nieuwe Belgische dienstplicht invoeren - (Brussels) MINISTER VAN BuZa : Hymans - Focus op integrale verdediging, met optie tactische terugtrekking uit Wallonie (!) - Enige afstand behouden ten aanzien van Frankrijk - Er is een enorm gevaar dat Frankrijk een preventieve aanval via Belgie op Duitsland uitvoert, wat tot de ondergang van het land kan leiden. - Dit was de keuze van Leopold III : opheffing van het geheim akkoord + terugtrekking uit het Verdrag van Locarno - 1935: FOhrer richt de Luftwaffe op + dienstplicht in DUI - 1935: De Vlaamse katholieken starten een <Los van Frankrijk=-campagne. Pas nadien gaan ze akkoord met een nieuwe militiewet (cf. Vlaams Pacifisme uit 814-918) - Februari 1936: de socialist Paul-Henri Spaak wordt Minister van Buitenlandse Zaken onder de regering van Paul Van Zeeland (socialisten zijn eigenlijk antimilitaristisch, maar Spaak zal een meer Realistische politiek voeren) Spaak werkt nauw samen met Leopold III - 6 maart 1936: Spaak kondigt (na overleg met Leopold III) aan dat het geheime FR-B Militair Akkoord niet langer bestaat (enkel de besprekingen tussen de FR en B militaire staven blijven over): dankzij coalitie van Vlaams-gezinde en anti-militaristische krachten in het land - 7 maart **1936**: Duitsland bezet opnieuw het Rijngebied - 20 juli 1936: toespraak Spaak: <zelfstandigheidspolitiek= (8exclusief en integraal Belgisch beleid9); we zijn tos van FR, maar nog niet van Locarno. Opvallend: het woord <neutraliteit= wordt niet gebruikt (was politiek nog niet haalbaar). Leopold III wil ook af van Locarno waarin B ook de FR grenzen moet garanderen, dat is nu sinds de Rijn-bezetting achterhaald geworden - 14 oktober 1936: nieuwe militaire wetten: Leopold III krijgt bevel over een leger van 610.000 man. - 27 april 1937: VK/FR stellen dat ze garant zijn van B, maar B moet niet longer de FR grenzen garanderen: doelstelling in de Belgische buitenlands politiek = bereikt - 13 oktober 1937: DUI erkent Belgische grenzen opnieuw ## 2. DE JAREN 930 VAN DE TWINTIGSTE EEUW - 1936: Dui herbewapent en overschrijdt met troepen het Westen van de Rijn - 1936-39: Spaanse Burgeroorlog - Rampjaar 1939 : op 1 september valt Duitsland Polen aan - VK + FR verklaren de oorlog, maar moeten nog mobiliseren - B: evolueert op 3 september 1939 van een 8onafhankelijkheidspolitiek9 naar een 8neutraliteitspolitiek9 - 4 sept 1939: Leopold III plaatst zich -net als zijn voorgangers- aan het hoofd van het leger; zijn redenering: <onze Koninklijke handtekening dekt de ministeriële= (en niet omgekeerd zoals nu) - Leopold III is overtuigd dat hij alleen kan beslissen over militaire aangelegenheden; iedereen die de B neutraliteit schendt, is een vijand. We mogen geen afspraken maken met FR. - Via de Oslo-groep (ZWEDEN, NOORW, DENEM, NL, LUX en B) tracht Leopold III de oorlog te vermijden - Leopold III wil wel garant-verklaringen van VK en FR; buitenland percipieert een verwijdering tussen Koning en Regering&! - **10 mei 1940**: DUI valt de neutrale landen B en NL binnen. Het Luikse fort van Eben-Emael wordt al snel ingenomen& ## 3. CONFLICT TUSSEN KONING LEOPOLD III EN REGERING ### Het conflict - Leopold III wilde aan de neutraliteit vasthouden en naar het voorbeeld van zijn vader enkel strijden voor de integriteit van het Belgische grondgebied. - De regering wilde overstappen naar het geallieerde kamp. De minister van defensie Denis liet op de dag van de inval (10 mei 1940) in de Kamer van Volksvertegenwoordigers de begrippen <onze geallieerden= vallen, waarmee hij doelde op Frankrijk en Groot-Brittannie (hij verwees er dus naar als bondgenoten). **Zijn rede werd door de Kamerleden op luid applaus onthaald. In de Senaat, enkele uren later, herhaalde hij zijn woorden over Frankrijk en Groot-Brittannie niet.** Eerste minister Pierlot zou de facto beweren dat het applaus van de parlementariers erop duidde dar de regering een mandaat kreeg om zich aan geallieerde zijde te scharen(<iedereen wilt het land verdedigen=). In Senaat matigt defensieminister Denis zijn toon; **had hij een reprimande¹º gekregen van de entourage van Leopold III?** - Leopold III plaatste zichzelf aan het hoofd van het leger. Belgie hielt het 18 dagen vol. Het was slechts een kwestie van tijd voor Belgie bezweek. Pierlot vond dat Leopold defaitistisch¹¹ was& **Streeft Leopold afzonderlijke vrede na?** - Voordien was het tot een controverse gekomen tussen de koning en zijn ministers. Hier lag de oorsprong van de latere koningskwestie. - Op **25 mei 1940** kwam het tot een ruzie tussen de koning en zijn ministers in het kasteel van Wijnendale. ledereen wist dat de overgave slechts een kwestie van dagen was. Wat moest er met de koning gebeuren? De regering wilde naar FR verhuizen en vond dat de koning mee moest. De regering meende dat de koning niet gevangen mocht wordern genomen. De regering beschouwde het als Belgies morele plicht om de strijd verder te zetten aan geallieerde zijde. De geallieerden waren Belgie immers ter hulp gesneld en dus moest Belgie de strijd voortzetten. De koning wilde echter, net als zijn vader, bij het leger en het volk blijven. Vertrekken naar het buitenland staat volgens hem gelijk met 8desertie912. Op 28 mei 1940 aanvaardde Leopold III de algehele capitulatie. ### De Belgische regering in Londen - Na de Franse capitulatie zoekt men een nieuwe positie van waaruit de Belgische regering kan opereren - Eerst: minister van Kolonien naar Londen, later volgt de voltallige regering - De Britten hebben eigenlijk enkel interesse voor Congo (goud en andere grondstoffen) - Belgie wordt diplomatiek niet aux serieux genomen; diplomatie is gespleten in 2 kampen; Koning en Regering. De koningsgezinde diplomaten zijn in de meerderheid - **10 november 1940**: Leopold III onderhandelt met Hitler over <herstel Belgische onafhankelijkheid= - een politieke daad!! ↔ Belgische regering - Op 6 december **1940** schaart Spaak zich volledig achter de Britten, en dwingt hij de Belgische diplomatie om deze lijn te volgen ## 1940-1942: Strijd tussen de koning en de regering - 1940: De koning richtte een schrijven naar alle diplomaten en ambassadeurs in het buitenland waarin hij liet verstaan dat er geen akkoord was tussen Frankrijk, Groot-Brittannie en Belgie. Ze hadden geen gemeenschappelijk doel, er was enkel sprake van lotsverbinding. Belgie wenste enkel zijn grondgebied te verdedigen. - Spaak repliceerde vanuit Londen dat de koning niet als vrij man had gesproken. Belgie was geassocieerd met de geallieerden, sans etre juridique allies. Belgie verbond zich zo met de Britse strijd en leverde Groot-Brittannie alle hulp die het nodig had. Belgisch Congo werd ingeschakeld in de oorlogsdoeleinden en de geallieerden mochten profiteren van de Belgische nationale rijkdommen. - **Op 1 januari 1942** ondertekende Belgie mee het Atlantic Charter, wat de voorbereiding inhield voor de oprichting van de VN. Belgie handelde vrij aan geallieerde zijde, wat het in de eerste wereldoorlog niet had gedaan. Dit is duidelijk tegen de wens van de Koning; Leopold III meent dat elk verdrag dat zijn handtekening niet draagt, in feite ONGELDIG is. - **De acht punten van het Atlantisch Handvest waren:** - Amerika en Groot-Brittannie streven niet naar territoriale uitbreidingen, - waarbij territoriale aanpassingen moesten worden goedgekeurd door alle betrokken partijen, - elk volk heeft zelfbeschikkingsrecht, - de belemmeringen van handel moesten worden verlaagd of weggenomen, - economische ondersteuning aan alle staten, - na de vernietiging van het nazisme, moest er vrede zijn, vrijheid van bewegen en vrijheid tegen haat en agressie, - vrije toegang tot de wereldzeeen, - er moet een vereniging van naties komen. ## 1944-1945 Het einde van de oorlog nadert - Alle voorgaande elementen zullen uiteindelijk leiden tot de Koningskwestie in 1950 - Ondertussen bouwt Spaak aan <zijn= nieuwe wereldorde: - 1944: Benelux-verdrag, een douane-unie met als doelstelling te komen tot uiteindelijke economische unie; onderdeel van de 8zelfstandigheidspolitiek9 (Benelux samen weerstand bieden tegen FR economische invloed; een verstandshuwelijk van NL, B en LUX als economisch blok tegen de 8groten9) (de koning erkent verdrag niet) - Spaak droomt van een Westeuropese Unie onder Britse leiding (eerst zonder en later met Duitsland) - Als derde domein geldt de uitbouw van een Verenigde Naties, die veel sterker is dan de Volkenbond. - Zo kan Spaak ook in de toekomst een wereldrol spelen& - Definitieve verwijdering van de koning als actor in de buitenlandse politiek - **1944**: Het uraniumverdrag of & De Belgische Atoombom& - Societe Generale bezit uraniummijnen in Congo - Amerikaans uraniumcomite benadert Union Miniere op 1 juni 1940: 1140 ton uranium wordt gekocht - 1942-43: VS wil 350 ton extra kopen, en willen <bevoorradingszekerheid=; via de Britten wordt contact gelegd met de Belgische regering (eerst met economie-minister Gutt) - 6 sept 1944: er ontstaat een geheim akkoord tussen B en VS; in feite gaat het om dezelfde afspraken als tussen Union Miniere en het Manhattan-project (1º atoombom) - Uranium mag door de Societe Generale aan de VS verkocht worden en B mag er taks op heffen. Tevens belooft de VS aan B alle know-how i.v.m. de vreedzame toepassing van uranium te delen (zie het nucleaire kenniscentrum in Mol) Belgie krijgt toegang tot alle civiele acties/toepassingen - VS zal er zijn atoomprogramma mee uitbouwen - Voor de koning bestaat dit verdrag niet, omdat hij het niet getekent heeft (het ging via minister van economie Gutt) ## De actoren van het buitenlands beleid aan het einde van de oorlog - Beslissing in **1940** van de regering te Londen om art. 82 grondwet in te roepen (Koning in onmogelijkheid te regeren) voor het eerst sedert ontstaan van Belgie kan de koning geen rol meer spelen in de militaire en buitenlandse poțiek (er is geen communicatie meer de terugkomst van de koning wordt onmogelijk) - Leopold maakt op het einde van de oorlog een Politiek Testament: <alle door de regering gemaakte internationale afspraken zijn rechtsongeldig= - Koningskwestie **1950** - Aanstelling Regent Karel; kan helemaal geen rol spelen in het buitenlands beleid, dus vanaf het einde van de oorlog heeft de Belgische regering voor het eerst de VOLLEDIGE bevoegdheid over het buitenlands beleid van het land. - Spaak had geen monopolie, regelmatig discussies in de Belgische regering (vb. met Gutt minister economie). Spaak besteedde veel aandacht aan uitbouw regionale handelszone, mondiale liberalisering & politieke uitbouw van een Westeuropese veiligheidsarchitectuur. De band met de grootindustrie werd iets losser. - **CONTIN'fTEIT IN HET BUITENLANDS BELEID** - Belgie wil snel terug zaken doen met Duitsland na de oorlog (cf. belangen Belgische industriele en commerciele elite) - Spaaks campagne voor Europese groepering lag in de lijn van de Belgische zoektocht naar economische ontwikkeling en veiligheid. - **EUROPESE POLITIEKE SAMENWERKING ALS NIEUW LEITMOTIV¹³** - Europese samenwerking kwam volgens Spaak neer op een <veralgemeend Locarno= - Persoonlijke en structurele factoren leiden tot de conclusie dat een politiek West-Europees project in 8s lands belang is. - De combinatie van politieke cooperatie en geprivilegieerde economische samenwerking = origineel Belgisch concept dat een nieuw leidmotiv zou worden in het buitenlands beleid. - Bevoegdheidsoverdrachten evenwel niet populair& ## EXAMENVRAAG: Wat zijn de parallellen en de verschillen mbt de spanningsrelaties tussen de periode 814934 en de periode 835945? Als we deze beide periodes gaan analyseren zien we dat er inderdaad veel parallellen zijn in het spanningsveld van de koning en de regering. - In WO1 wil Albert 1 neutraliteit van Belgie herstellen en wil dat FR en VK garant staan voor BE. In deze periode wil de regering ook nog neutraliteit, maar wil vooral de oorlog winnen voor de eventuele oorlogsbuit. In WO2, wil Leopold 3 terug naar de neutraliteit en wil dat FR en VK terug garant staan voor BE. Maar, in deze periode wil de regering aansluiten bij de geallieerden (zie speech Denis in parlement). In beide oorlogen gaan de koning spreken met <de vijand=, Duitsland om te onderhandelen over de neutraliteitspositie. - Albert 1 heeft gesprekken met Duitsland, waardoor de regering misnoegd is. Leopold 3 heeft ook gesprekken met Hitler en de regering ziet dit als een politieke daad, aangezien in WO2 de regering meer macht heeft (dan in WO1) gaat dit later zorgen voor de koningskwestie. We kunnen ons de vraag stellen waarom Leopold 3 terug wil naar neutraliteit. Ik heb hier twee verklaringen voor, nl dat hij zijn vader wil volgen en ook als koning ridder wil gezien worden, ten tweede dat hij gelooft dat het Mirakel van 1870 terug kan gebeuren. - Een andere parallel is dat Albert 1 mee vecht op het front en gezien wordt als de <koning ridder=, Leopold 3 is ook aanwezig op het front en wil dezelfde titel als zijn vader. Hij vindt het desertie om het front te verlaten. De regeringen willen (en doen ze ook) in beide oorlogen Belgie verlaten. In WO2 is er zelfs een enorme ruzie geweest in het kasteel van Wijndale, waarbij de regering de koning oplegt om mee te komen. - Een andere parallel is dat Albert 1 bepaalde verdragen niet tekent (zoals het verdrag van Londen) en zegt dat die verdragen niet geldig zijn als zijn handtekening er niet onder staat. Leopold 3 doet een zelfde uitspraak en zegt dat alle verdragen die zijn handtekening niet dragen, ongeldig zijn. Hoe de regering hierop reageert is een groot verschil met WO1. In WO2 heeft de regering het toch meer voor het zeggen en beslist uiteindelijk om Artikel 82 van de grondwet in te schakelen en zet de koning buiten spel. Dit is de eerste keer in de Belgische geschiedenis dat de regering volledige controle heeft over het buitenlandse beleid. - Nog een parallel is dat in WO1 de regering een geheim militair akkoord aangaat met Frankijk, waar de koning niet achter staat. In WO2 wil Deveze (minister van Defensie) samenwerking met Frankrijk, maar Hymans (minsiter van BuZa) wil dit niet, Leopold sluit zich hierbij aan en wil af van dit geheim militair akkoord en het akkoord van Locarno. - **We zien dus veel parallellen. Het grootste verschil tussen WO1 en WO2 en de spanning tussen de regering en de koning, is dat de regering in WO2 meer gezag heeft dan vroeger. Dit zien we aan de koningskwestie van 1950.** - **EXAMENVRAAG: <Waarom had de regering de macht gegrepen ? Wat was hiertoe de aanleiding ?= = koningskwestie** - **Er werd tussen regering en koning een strijd gevoerd omtrent wie verdragen moest onderteken. De koning verklaarde hieromtrent <alle verdragen zijn ongeldig als de mijn handtekening niet dragen=. Voorbeelden hiervan zijn:** - Atlantic Charter getekend door de Belgische egering hierdoor wordt Belgie officieel lid van de 8geallieerden9 - De Belgische regering ondertekent het geheim uraniumverdrag met de VS - De Belgische regering ondertekent de BENELUX-verdragen - De koning zegt dat al deze verdragen 8rechtsongeldig9 zijn, waardoor de Belgische regering zich verplicht ziet artikel 82 van de GW in te roepen : <de koning is in de onmogelijkheid om te regeren=. - **EXAMENVRAAG: Pas het analysemodel uit de eerste lessen toe op Belgie tussen 1935 en 1945 : welke variabelen zijn belangrijk, en hoe zijn ze werkzaam om het Belgisch buitenlands beleid te verklaren?** 1. **Internationaal systeem :** - Tijdens de oorlog zien we dat de koning neutraliteit wil bewaren (zoals zijn vader in WO1 en evt mriakel van 1870?). Hij wil dus af van het verdrag van Locarno en het geheime FR-BE militair verdrag. Hij wil geen samenwerking met Frankrijk, want hij en Minister ban BuZA hebben schrik dat Frankrijk via BE een preventieve aanval gaat doen en BE terug ongewild in oorlog zal terecht komen. Hier wil de koning duidelijk niet aan bandwagoning doen (zich aansluiten bij een grootmacht), terwijl dat de regering dat wel wel, ze willen tijdens de oorlog bij de geallieerden. De koning en de regering hebben ruzie (in het kasteen van Wijndale) en de regering verlaat Belgie, terwijl de koning bij zijn soldaten aan het front blijft. Terwijl de regering in Londen is, gaat het economische banden aan met VK voor de rijkdommen in Congo, de regering (Spaak) ondertekend het Atlantisch Handvest, Uraniumakkoord tussen BE en VS en op het einde van de oorlog wil Spaak meedoen aan een nieuwe wereld orde en wordt het BENELUX verdrag getekend. In WO2 zien we het beleid van de koning die het neutraliteitstatus wil behouden en het beleid van de regering die in het begin aan bandwagoning wil doen en zich wil aansluiten bij FR. Later wil de regering BE terug een vd grootmachten laten zijn en daarom gaat Spaak aan politieke cooperatie doen en economische samenwerkingen aangaan. 2. **Statelijk niveau :** - a. De spanningen tussen koning en regering leiden tot de koningskwestie (art. 82 wordt ingeroepen) - b. Spaak (BuZa) en Gutt (eco) nemen de bovenhand ; zij zetten de buitenlandse lijnen uit (niet premier Pierlot) - c. Het parlement speelt amper een rol ; de executieve macht is prioritair - d. Societe generale : band met de VS + een belangrijke actor in de economische integratie na de oorlog 3. **Individueel niveau :** - De belangrijkste actoren in deze oorlog zijn Leopold 3 (psycho-milieu: wil zijn vader nadoen), Deveze (die tijdens de oorlog wil samenwerken met FR), Hymans (die geen samenwerking wil met FR), Denis (die zich wil aansluiten bij de geallieerden), Spaak (die tijdens de oorlog in VK zit en zijn beleid aanpast van een neutraliteitsgezind beleid, naar een nieuwe wereldorde = where you stand depends upon where you sit), Gutt (gaat economische allianties aan in samenwerking met Spaak) ## Extra Online Les Criekemans: Belgisch buitenlands beleid van 1940 tot 1945 - **1934-1940: korte samenvatting** - Opmerkelijke parallellen in de eerste wereldoorlog en de tweede wereldoorlog, vooral tussen koning en regering = analogie! - Leopold 2 wil een <los van Frankrijk= beleid voeren + er is een geheim militair verdrag van de jaren 20 russen BE en FR in de context van de Rurhbezettingen. Dit verdrag leidde dus tot een afhankelijkheid van Belgie, t.a.v. FR Leopold 3 wil daar vanaf en hij gebruikte zijn alliantie met de minister van Buitenlandse zaken (Henri Spaak) om daar los van te komen. - Leopold 3 wilde ook af van het verdrag van Locarno: Het vredes verdrag tussen de grote Europese naties: BENELUX, FR, UI, Britten, waarbij men elkaars grenzen erkenden, en als iemand die grenzen zou schenden dan zou er een anti-coalitie van de andere landen tegen dat land komen en dat moest zogezegd de veiligheid in Europa beschermen. Het was collectieve veiligheid maar dat was slechts een illusie cf. WO2. - De analyse van Leopold 3 was vooral in de context van het Frans sovjetverdrag van 1936 waarbij een FR in de SU ook elkaar erkenden en dat betekende dat stel dat er een oorlog tussen DUI en de SU zou komen dat uiteindelijk BE in een kettingoorlog verzeild zou geraken. En dat wilde Leopold vermijden. - Ook in vorige les: In 1934 was er een debat binnen Belgie over de geostrategische doctrine die gevolgd moest worden: Deveze (verregaande samenwerking met FR, als DUI het Rijnland zouden her- militariseren, dat dan preventief Franse troepen uitgenodigd kunnen worden op Belgisch grondgebied) TOV Hymans (Hij geloofde in een integrale verdediging van het internationale grondgebied, dat als de Duitsers Belgisch grondgebied zouden binnenvallen, dan moet men in staat kunnen zijn om zich strategisch te kunnen terugtrekken uit het zuiden van het land. Er is een gevaar dat een samenwerking met FR zou leiden tot een preventieve aanval van FR op het Belgische grondgebied.) Leopold volgde Hymans. - Leopold 3 werkte ook samen met Henri Spaak om zich te kunnen losmaken van het verdrag van Locarno en ook alle verplichtingen inzake het geheime FR-BE militair verdag. - BE was dus vrij en zou dus een zelfstandigsheidpolitiek gaan voeren in de jaren 30, maar tegelijkertijd zijn dit de jaren waarbij NAZI Duitsland onder Hitler verder de macht consolideert + Spaanse burgeroorlog tussen 36-39. (voorbode van Wereldoorlog). - Leopold hoopt dat die oorlog kan afgewend worden. Hoop stort in elkaar wanneer op 1 september 1939 de Duitse troepen in Polen binnenvallen. = 1939 is een rampjaar!!! - **Op 3 september zal BE evolueren van een zogenaamde onafhankelijkheidspolitiek naar een neutraliteitspolitiek en mn hoopt dat DUI neutralite beter begrijpt dan independence. FR en VK verklaren de oorlog aan DUI, maar ze zijn nog niet volledig in staat om te mobiliseren. 1 dag later zal Leopold 3, obv zijn grondwettelijke eed (die stelt dat hij het grondgebied ongeschonden zal bewaren), zal die zich aan het hoofd stellen van de Belgische regering en het leger. Leopold 3 is ervan overtuigd** - dat hij ALLEEN kan beslissen over militaire aangelegenheden en dus zien we al snel wrevel ontstaan tussen de Belgische regering en koning Leopold. Leopold wil geen afspraken maken met FR, daar waar de regering zal stellen dat dit onze geallieerden zijn. In die zin is er een parallel tussen WO1 en WO, Hij wenst zich zoals zijn vader op te stellen als de koning ridder die bij zijn bevolking zal blijven. Tegelijkertijd zal hij de OSLO groep oprichten (Zweden, Noorwegen Denemarken, NL, LUX en BE) die trachten de oorlog te vermijden en via diplomatiek tot een verzoening proberen te komen. illusie. Alsook wenst Leopold 3 wenst hij opnieuw garant verklaringen van FR en VK om de Belgische onafhankelijkheid en neutraliteit de beschermen (contradictie?) WAAROM wil die dit? Door mirakel van 1870! - Op 10 mei 1940 valt DUI ons land binnen. Ondertussen was er sinds de eerste wereldoorlog in Alsace Lorraine een militaire versteviging opgebouwd en waar het onmogelijk was om daar door te geraken en in analogie van WO1, wenste DUI via een grote omcirkeling FR binnen te vallen (via BE en NL). Dit brengt ons bij de spanningen tussen Leopold 3 en de eerste minister Pierlot en minister van BuZA: Spaak ze lopen hoog op, ons land verzet zich, maar kan zich onvoldoende beschermen. Er is een zitting in het Belgische parlement dat over de inval gaat: op een bepaald moment zal minister van defensie Denis de kamer toespreken en zal die in zijn emotie spreken over <ONZE geallieerden=. Nadien komt die sessie in de senaat en daar spreken ze plots niet meer over de geallieerden. Dus koning heeft druk uitgeoefend om het woord <onze geallieerden= niet uit te spreken in de senaat. MAAR later zal de eerste minister (Pierlot) stellen dat de kamer van volksvertegenwoordigers luid geapplaudisseerd zouden hebben over ONZE geallieerden. Aangezien de soevereiniteit bij het volk lag en niet bij de koning, werd er dus een mandaat gegeven. Men voelt dat ze gaan verliezen, en dat het land zal vallen; men zal in ballingschap moeten treden, ze zullen in Loden terecht komen. - De situatie in het kasteel van Wijndale: koning en regering komen samen: koning wil bij zijn bevolking blijven om het volk te beschermen. Vrees van de regering; dat koning zelfstandige onderhandelingen zou voeren (zoals zijn vader). = Breuk tussen Leopold en zijn regering. Leopold zegt dat als hij het land zou verlaten die desertie is! Dat leidt tot spanningen! - De Belgische regering komt in Loden terecht en zij spelen een centrale rol. (Winston Churchill is president) Hij beseft dat BE iets interessant heeft: Congo, grondstoffen inzetten tegen DUI. De Britten nemen de Belgen niet serieus, want ze weten van de spanningen tussen de koning en de regering. Dit zal tot een zeer moeilijke situatie leiden: op 10 November 1940: koning onderhandelt met Hitler: dit is een politieke daad! De koning richt een schrijven naar zijn diplomaten en ambassadeurs: ER is geen akkoord tussen FR, VK en BE, er is enkel sprake van een lotsverbinding en het enige wat BE wil is zijn grondgebied verdedigen. Het lijkt alsof Leopold 3 opnieuw WO1 aan het afspelen is. - In 1940-1942: Strijd tussen Koning en Regering: op 14 Augustus 1941 Eerste afspraak = Atlantic Charter = De Britten en de Amerikanen ontmoeten elkaar : VS en VK geen territoriale uitbreidingen, alle uitbreidingen moeten goedgekeurd worden, elk volk heeft zelfbeschikkingsrecht, handelsbelemmeringen verlagen, economische ondersteuning aan alle staten, vrijheid van beweging en vrijheid tegen haat en agressie, vrije toegang tot wereldzeeen en vereniging van naties. De Belgische regering zal partij worden bij het atlantic charter, de koning zal menen dat hij dat charter niet erkent en dat enkel HIJ de verdragen tekent. Hij gaat er dus niet mee akkoord dat de regering. - Hier worden de spanningen zeer groot. MAAR BE heeft bijgedragen aan het oprichten van de VN en bijdragen aan het post-oorlog vrede. - Spaak zegt dat in deze nieuwe wereld orde neutraliteit niet meer werkt wij moeten ons engageren en deel uitmaken van multilaterale organisaties, gelijker speelveld creëren, op economisch vlak: zo9n groot mogelijke marken (analogie). Trapsgewijs: verdragen aangaan: BENELUX verdrag, Westeuropese Unie, Verenigde naties. = wordt allemaal niet erkent door de koning= leidt tot de koningskwestie. = De fundamenten voor het ganse buitenlandse beleid van BE is gelegd. - **1944: Het uraniumverdrag & De Belgische Atoombom &** - De Britten waren ge"nteresseerd voor een Belgische samenwerking tijdens WO2 omwille van Congo. Congo had een grondstof die enorm van belang was uranium! Het Los Alamos project of Project Y het fundament is geweest voor de Amerikaanse atoombom. - **Intermezzo:** atoombommen op Nagasaki en Hiroshima hebben niet perse het einde van de tweede wereldoorlog ingeluid. Historisch onderzoek: het was eerder de opmars van het Russische leger onder Stalin SU, die een extra overweging was voor Japan om zich over te geven aan de Amerikanen en niet aan de SU. - **De Societe Generale is nog actief in Congo, en die (Union Miniere) zal benadert worden door de VS voor uranium.** VS koopt in **1940** 11 ton uranium en in **1942-1943** nog eens 350 ton extra kopen en bevoorradingszekerheid vragen. Als gevolg van die samenwerking zal er een BE-Amerikaans geheim verdrag getekend worden van **6 sep 1944** waarbij er afspraken gemaakt worden tot samenwerking tussen union miniere en het manhattenproject: dit is de verklaring waarom BE na WO2 enorm zal inzetten op nucleaire energie, want de Amerikanen beloven om hun knowhow rond uranium en kern energie te delen. De koning erkent dit verdrag niet, dus voor hem bestaat het niet. - **De spanningen tussen de koning en de regering leidt tot de koningskwestie = de regering heef het buitenlands beleid in handen.** - Volgens Spaak: moeten wij naar een veralgemeend Locarno: Europese landen moet elkaars grenzen versterken en verdedigen, alsook economisch = lot aan elkaar verbinden: die verbinding van politieke en economische samenwerking, zal het nieuwe leidmotief worden van het Belgisch Buitenlands Beleid.