Ασπόνδυλα τελικό PDF

**Πρώτιστα** **Κνιδόζωα και Κτενοφόρα** **Πλατυέλμινθες** **Νηματώδη και Τροχοφόρα ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ** **Δακτυλιοσκώληκες ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ** **Μαλάκια ΤΡΟΧΟΖΩΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΩΝ** **Αρθρόποδα ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ** **Έντομα** **Καρκινοειδή** **Εχινόδερμα** - **Πολλαπλής : Περισσότερα χερσαία αρθρόποδα τα...

**Πρώτιστα** **Κνιδόζωα και Κτενοφόρα** **Πλατυέλμινθες** **Νηματώδη και Τροχοφόρα ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ** **Δακτυλιοσκώληκες ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ** **Μαλάκια ΤΡΟΧΟΖΩΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΩΝ** **Αρθρόποδα ΕΚΔΥΣΟΖΩΑ** **Έντομα** **Καρκινοειδή** **Εχινόδερμα** - **Πολλαπλής : Περισσότερα χερσαία αρθρόποδα τα Uniramia, τα εξαρτήματα των Αρθροπόδων μπορεί να είναι δισχιδή διακλαδισμένα ή μονοσκελή αδιακλάδωτα ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΘΟΛΟΥ.** - **Στο κλειστό κυκλοφορικό σύστημα το αίμα κινείται συνεχώς προς και από τους ιστούς σε αιμοφόρα αγγεία.** - **Στο ανοιχτό κυκλοφορικό σύστημα το αίμα δεν κυκλοφορεί πάντοτε μέσα σε αιμοφόρα αγγεία αλλά σε κάποια τμήματα του σώματος εισέρχεται σε ανοιχτές κοιλότητες** - **Ακτινωτή συμμετρία αποτελεί πλεονέκτημα για τους οργανισμούς που είναι προσκολλημένοι στο υπόστρωμα ή πλέουν ελεύθερα στο νερό επειδή τους δίνει την δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος από όλες τις κατευθύνσεις με τον ίδιο τρόπο.** - **Αμφίπλευρη συμμετρία εξυπηρετεί ενεργητική θήρευση και κατευθυνόμενη κίνηση.** - **Μεταμέρεια** = διαίρεση του σώματος σε μία σειρά όμοιων τμημάτων, καθένα από τα οποία περιέχει όμοια στοιχεία όλων των κύριων οργανικών συστημάτων. - **Καθοδική ταξινόμηση** = Διαίρεση μιας μεγαλύτερης ομάδας με διχοτόμηση σε μικρότερες. - **Ανοδική ταξινόμηση** = Συγκεντρώνει τα είδη σε ομάδες παρόμοιων ή συγγενικών ειδών, δημιουργώντας έτσι μια ιεραρχία ανώτερων ταξινομικών ομάδων τις οποίες ομαδοποιεί ξανά σε ανώτερο επίπεδο και ούτω καθεξής. - **Βιολογική κατάταξη =** Ομαδοποίηση των οργανισμών σύμφωνα με τις ομοιότητές τους που βρίσκονται σε συνέπεια με την προέλευσή τους. - **Τάξο =** Κάθε ομάδα πραγματικών οργανισμών σημαντικά διακριτή από τους ταξινόμους ώστε να αναγνωρίζεται επίσημα και να τοποθετείται σε ένα επίπεδο μιας ιεραρχικής ταξινόμησης. - **Κατηγορία =** Κάθε επίπεδο μιας ιεραρχικής ταξινόμησης. - **Ολότυπος =** Πρωτότυπο δείγμα στο οποίο βασίστηκε η περιγραφή. - **Νεότυπος =** Δείγμα που ορίζεται μεταγενέστερα αν ο ολότυπος έχει χαθεί. - **Ομοπλασία =** Ομοιότητα λόγω εξελικτικής σύγκλισης (απόκτηση παρόμοιων χαρακτήρων, λόγω προσαρμογής σε παρόμοιες οικοθέσεις) - **Μεγαλύτερη αξία για την κατασκευή κλαδογραμμάτων έχουν οι παράγωγες καταστάσεις των χαρακτήρων, δηλαδή αυτές που έχουν προκύψει εξελικτικά σε μια ομάδα.** - **Μονοφυλετική ομάδα =** Ένα προγονικό είδος και όλοι οι απόγονοί του. (κλάδος) - **Πολυφυλετική ομάδα =** Και άσχετοι απόγονοι - **Παραφυλετική ομάδα =** Δεν περιλαμβάνει όλους τους απογόνους. (βαθμίδες = ομάδα ειδών του ίδιου επιπέδου οργάνωσης το οποίο έχει αποκτηθεί εξελικτικά μέσα από τη διαδικασία προσαρμογής αυτών των ειδών στο περιβάλλον τους) - **Φαγοκύτωση =** κυτταρική μεμβράνη εγκολπώνεται ώστε να περιβάλλει ένα σωματίδιο τροφής. - **Συγγαμία =** Γονιμοποίηση ενός γαμέτη από τον άλλον - **Αυτογαμία =** Γαμετικοί πυρήνες που προήλθαν από μείωση συντήκονται και σχηματίζουν ζυγωτό μέσα στον ίδιο τον οργανισμό που τους δημιούργησε. - **Παροδική σύζευξη =** Δύο άτομα ζευγαρώνουν προσωρινά ώστε να ανταλλάξουν τους γαμετικούς τους πυρήνες. - **[ΣΧΟΛΕΣ ΤΑΞΙΝΟΜΙΑΣ]** - ***Εξελικτική/Παραδοσιακή*** 🡪 Κοινή προέλευση + Μέγεθος προσαρμοστικής εξελικτικής αλλαγής + Τάξα μονοφυλετικά ή παραφυλετικά - ***Φαινετική/Αριθμητική 🡪*** Συνολική ομοιότητα + Φαινογράμματα - ***Κλαδιστική/Φυλογενετική 🡪*** Αυστηρά στην κοινή προέλευση των οργανισμών + Τάξα μονοφυλετικά + Δεν εκφράζονται διαφορές στον ρυθμό εξέλιξης - **Ταξινομικός χαρακτήρας =** Οποιαδήποτε ιδιότητα με την οποία ένα μέλος ενός τάξου διαφέρει από ένα μέλος ενός άλλου τάξου. (μοριακοί,συμπεριφοράς,γεωγραφικοί,οικολογικοί,φυσιολογικοί,μορφολογικοί,γενετικοί) - **Μικροταξινομία=** Διαδικασία τοποθέτησης ατόμων και πληθυσμών σε είδη. - **[Κριτήρια είδους]** - ***Κοινή καταγωγή*** των μελών του - ***Διαφορετικότητα*** μελών από μέλη άλλων ειδών - ***Αναπαραγωγική απομόνωση*** μελών από μέλη άλλων ειδών - **Βιολογική έννοια =** είδος είναι μια **αναπαραγωγική κοινότητα** πληθυσμών, **απομονωμένη** από άλλες, που καταλαμβάνει μια συγκεκριμένη **οικόθεση** και που τα μέλη της έχουν κοινή **καταγωγή** και μοιράζονται κοινά **χαρακτηριστικά**. (κριτήριο η **αναπαραγωγική απομόνωση**) - **Τυπολογική έννοια** με βάση την μορφολογική ομοιότητα, κριτήριο η **διαφορετικότητα** και όχι η αναπαραγωγική απομόνωση. - **Εξελικτική έννοια =** Είδος είναι μια συγγενική σειρά (μια διαδοχή προγονικών και απογονικών πληθυσμών) που εξελίσσεται ξεχωριστά από άλλες και έχει το δικό της ρόλο και τάσεις. (κριτήριο η **κοινή καταγωγή**) - **Φυλογενετική έννοια =** Είδος είναι η πιο μικρή, μονοφυλετική ομαδοποίηση οργανισμών. (κριτήριο η **κοινή καταγωγή**) - **Συμπάτριοι =** Δύο ή περισσότεροι πληθυσμοί των οποίων οι γεωγραφικές εξαπλώσεις επικαλύπτονται, έτσι ώστε να μην υπάρχει εμπόδιο σύζευξης. - **Παραπάτριοι =** Δύο ή περισσότεροι πληθυσμοί των οποίων οι γεωγραφικές εξαπλώσεις επικαλύπτονται μόνο στα όρια μιας στενής ζώνης. - **Υποείδος =** Πληθυσμός που κατοικεί σε μια υποδιαίρεση της γεωγραφικής περιοχής που εξαπλώνεται το είδος και είναι γενετικά και μορφολογικά διακριτός από τους άλλους πληθυσμούς του ίδιου είδους. - **Πολυτυπικό είδος** αυτό που χωρίζεται σε επιμέρους υποείδη. - **Υπερείδος =** Μια ομάδα μονοφυλετικών, στενά συγγενικών ειδών με αλλοπάτρια εξάπλωση. - **Κρυπτικά/Δίδυμα είδη =** Είδη καλά διαχωρισμένα και αναπαραγωγικά απομονωμένα τα οποία δεν έχουν εμφανείς μορφολογικές διαφορές ώστε να μπορούν να διακρίνονται εύκολα. - **Ασπόνδυλα** είναι παραφυλετική ομάδα. - **Αποικιακή θεωρία =** Πρόγονος των ζώων να ήταν ένα μαστιγοφόρο, μονήρες ή αποικιακό πρωτόζωο. - **Συγκυτιακή θεωρία =** Τα μετάζωα προήλθαν από ένα πρόγονο κοινό με τα βλεφαριδοφόρα. Ο κοινός αυτός πρόγονος απέκτησε πολλούς πυρήνες που περιβάλλονταν από κοινή κυτταρική μεμβράνη (συγκύτιο). Οι πυρήνες διαχωρίστηκαν και σχηματίστηκε ο πρώτος πολυκύτταρος οργανισμός. - **[ΕΠΊΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ]** - **Πρωτοπλασματικό =** Όλες οι λειτουργίες γίνονται εντός των ορίων ενός κυττάρου. (**πρωτόζωα**) - **Κυτταρικό =** Κύτταρα παρουσιάζουν κατανομή εργασιών, αλλά δεν συνδέονται ισχυρά ώστε να σχηματίζουν ιστούς. (**απλούστερα μετάζωα, σπόγγοι**) - **Ιστικό =** Κύτταρα οργανώνονται σε ιστούς, δηλαδή λειτουργούν συλλογικά ως ομάδες με υψηλό συντονισμό (**κνιδόζωα**) - **Οργανικό =** Ιστοί συγκεντρώνονται σε μεγαλύτερες λειτουργικές μονάδες, τα όργανα (**πλατυέλμινθες**) - **Συστημικό =** Διάφορα όργανα λειτουργούν από κοινού για την επιτέλεση συγκεκριμένων λειτουργιών σχηματίζοντας συστήματα (**νημερτίνοι και πάνω**) - **[Συμμετρία]** - Ασύμμετρα (σπόγγοι,αμοιβάδες) - Σφαιρική συμμετρία (ακτινόζωο) - Αμφίπλευρη συμμετρία (σκώληκες,μαλάκια,σπονδυλωτά) 🡪 Δυνατότητα ενεργητικής μετακίνησης - Ακτινωτή (απλούστεροι σπόγγοι, κνιδόζωα, κτενοφόρα, ανεμώνες(δισακτινωτή), μέδουσες(τετρακτινωτή), αστερίες(πεντακτινωτή) - **[Θέση σχηματισμού στόματος]** - **Πρωτοστόμια** = Στόμα σχηματίζεται στη θέση του βλαστοπόρου του γαστριδίου (δακτυλιοσκώληκες, αρθρόποδα, μαλάκια) - **Δευτεροστόμια** = Η έδρα σχηματίζεται στη θέση του βλαστοπόρου, το στόμα ακριβώς απέναντι ή σε άλλα σημεία (εχινόδερμα, ημιχορδωτά) - **[Σωματικό κοίλωμα] (ανάπτυξη μεγάλων οργάνων και αποθήκευση σωματικών προϊόντων, όπως οι γαμέτες, μέσω κυκλοφορίας σωματικών υγρών και υδροστατικός σκελετός)** - **Ακοιλωματικά** = Στα ζώα αυτά, το μεσόδερμα σχηματίζει μια *στερεά μάζα ιστών* (**παρέγχυμα**) ανάμεσα στο έντερο και το σωματικό τοίχωμα. (Πλατυέλμινθες, νημερτίνοι) - **Ψευδοκοιλωματικά** = Το κοίλωμα δεν σχηματίζεται από μεσόδερμα ούτε περιβάλλεται από περιτόναιο ή από κάποιον άλλον ιστό μεσοδερμικής προέλευσης Νηματώδη, Τροχοφόρα - **Ευκοιλωματικά** = Σχηματίζεται κανονική κοιλότητα γεμάτη υγρό. Το κοίλωμα σχηματίζεται μέσα στο ίδιο το μεσόδερμα και **περικλείεται μέσα σε ένα λεπτό κυτταρικό στρώμα μεσοδερμικής προέλευσης, το περιτόναιο** που επενδύει εσωτερικά το **σωματικό τοίχωμα**(σωματικό περιτόναιο) και εξωτερικά το **έντερο** (σπλαγχνικό περιτόναιο) και συγκρατεί τα διάφορα όργανα μέσα στο κοίλωμα. (Δακτυλιοσκώληκες, Αρθρόποδα, Μαλάκια , Εχινόδερμα ) - **[Τρόπος σχηματισμού κοιλώματος]** - **Σχιζοκοιλωματικά =** Στα πρωτοστόμια προκύπτει από την κοιλοματοποίηση (σχίσιμο) δύο μεσοδερμικών μαζών που σχηματίζονται εκατέρωθεν του αρχεντέρου. - **Εντεροκοιλωματικά =** Στα δευτεροστόμια προκύπτει από εγκολπώσεις του αρχεντέρου που στη συνέχεια αποκόπτονται από αυτό και δίνουν το εντεροκοίλωμα. - **Κεφαλοποίηση** στα αμφιπλευροσυμμετρικά ζώα, που μετακινούνται ενεργητικά, καθώς **εμφανίζεται μια συγκέντρωση τροφοληπτικών και αισθητήριων δομών στο πρόσθιο άκρο του σώματος** με αποτέλεσμα να έχουμε τον σχηματισμό κεφαλής. - **Βλαστικές στοιβάδες =** Εμβρυικές στοιβάδες ιστών που σχηματίζονται στο στάδιο του γαστριδίου. 🡪 Διπλοβλαστικά (κνιδόζωα και κτενοφόρα) + Τριπλοβλαστικά (Υπόλοιπα μετάζωα,μεγαλύτερη πολυπλοκότητα) - **[Είδος αυλάκωσης] (διαίρεση γονιμοποιημένου αυγού σε βλαστομερίδια)** - **Ακτινωτή και ρυθμιστική(μη καθορισμένη)** = Οι διαιρέσεις γίνονται κατά τον **κάθετο ή οριζόντιο άξονα** με αποτέλεσμα τα βλαστομερίδια που προκύπτουν από τις διαδοχικές διαιρέσεις να είναι τοποθετημένα ακριβώς πάνω ή κάτω το ένα από το άλλο + Αν βλαστομερίδιο απομονωθεί μπορεί να δώσει οργανισμό. - **Σπειροειδής και μωσαϊκή(καθορισμένη) =** Οι διαιρέσεις δεν γίνονται κάθετα ή οριζόντια αλλά **υπό γωνία** ώστε τα νέα βλαστομερίδια να τοποθετούνται στα διαστήματα μεταξύ των προηγουμένων + Αν βλαστομερίδιο απομονωθεί μπορεί να δώσει τμήμα μόνο οργανισμού. - **[Μεταμέρεια] (επανάληψη όμοιων τμημάτων κατά μήκος του επιμήκους άξονα του σώματος).** - Μεγαλύτερη εξειδίκευση \[Αρθρόποδα(ετερώνυμη, διαφορετικά μεταμερή), Δακτυλιοσκώληκες (ομώνυμη, όμοια μεταμερή)\] - **[Θέση νευρικού συστήματος]** - Στα πρωτοστόμια, το νευρικό σύστημα βρίσκεται με την μορφή μιας αλυσίδας γαγγλίων στην κοιλιακή πλευρά κάτω από τον πεπτικό σωλήνα. (**υπόνευρα**) - Στα δευτεροστόμια τα **χορδωτά** είναι **επίνευρα**, έχουν δηλαδή την νευρική τους χορδή τοποθετημένη στη ραχιαία πλευρά του σώματος πάνω από τον πεπτικό σωλήνα ενώ τα **εχινόδερμα** είναι **επιθηλιόνευρα** με ένα διάχυτο νευρικό σύστημα το οποίο βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια του σώματος και είναι διατεταγμένο ακτινωτά. - **[Σύνοψη]** - **Σπόγγοι = Δεν υπάρχουν κυτταρικές στοιβάδες ούτε πεπτική κοιλότητα, ασύμμετρα, ανάπτυξη σταματάει στο στάδιο του βλαστιδίου.** - **Κνιδόζωα και Κτενοφόρα = Διπλοβλαστικά, ακτινοσυμμετρικά, χωρίς κοίλωμα, μωσαϊκή αυλάκωση.** - **Πλατυέλμινθες = Τριπλοβλαστικά, αμφιπλευροσυμμετρικά, ακοιλωματικά.** - **Νηματώδεις = Τριπλοβλαστικά, αμφιπλευροσυμμετρικά, ψευδοκοιλωματικά.** - **Δακτυλιοσκώληκες = Τριπλοβλαστικά, αμφιπλευροσυμμετρικά, πρωτοστόμια, σχιζοκοιλωματικά, μωσαϊκή και σπειροειδής αυλάκωση, υπόνευρα.** - **Μαλάκια = Τριπλοβλαστικά, αμφιπλευροσυμμετρικά, πρωτοστόμια, σχιζοκοιλωματικά, μωσαϊκή και σπειροειδής αυλάκωση, υπόνευρα.** - **Αρθρόποδα = Τριπλοβλαστικά, αμφιπλευροσυμμετρικά, πρωτοστόμια, σχιζοκοιλωματικά, μωσαϊκή και σπειροειδής αυλάκωση, υπόνευρα.** - **Εχινόδερμα = Τριπλοβλαστικά, ακτινωτή συμμετρία και κάποιες φορές τριτογενώς με αμφίπλευρη, δευτεροστόμια, εντεροκοιλωματικά, ρυθμιστική και ακτινωτή αυλάκωση, επιθηλιόνευρα.** - **Ημιχορδωτά = Τριπλοβλαστικά, αμφιπλευροσυμμετρικά, δευτεροστόμια, εντεροκοιλωματικά, ρυθμιστική και ακτινωτή αυλάκωση, επίνευρα.** - **[Τρόποι Αναπαραγωγής]** - Αγενής : **Κυτταρική διαίρεση**, **διχοτόμηση**(ένα άτομο χωρίζεται σε δύο θυγατρικά άτομα του ίδιου περίπου μεγέθους, στις θαλάσσιες ανεμώνες), **εκβλάστηση**(σχηματισμός μιας προεκβολής του σώματος η οποία αναπτύσσεται σε ξεχωριστό άτομο και αποκολλάται από το μητρικό, στους σπόγγους και τα κοράλλια), **κατάτμηση** του σώματος και στη συνέχεια η συμπλήρωση των κομματιών που έχουν προκύψει με αναγέννηση ώστε να προκύψουν νέα άτομα, στις πλανάριες), **παρθενογένεση(**ωάρια αναπτύσσονται χωρίς να έχει μεσολαβήσει γονιμοποίηση, στις μέλισσες) - Εγγενής = **Γονοχωριστικά** τα ζώα στα οποία υπάρχουν ξεχωριστά αρσενικά και θηλυκά άτομα + **Ερμαφρόδιτα** τα άτομα που παράγουν και αρσενικούς και θηλυκούς γαμέτες. - **[Γονιμοποίηση]** - **Εξωτερική =** Οι γαμέτες απελευθερώνονται στο περιβάλλον - **Εσωτερική =** Γίνεται μέσα στο σώμα του θηλυκού ατόμου - **[Τρόπος Γέννησης]** - **Ωοτόκα =** Ζώα που γεννούν αυγά και τα τοποθετούν στο περιβάλλον. - **Ωοζωοτόκα =** Ζώα που γεννούν αυγά αλλά μέσα τους, έμβρυα τρέφονται από λέκιθο αυγών. - **Ζωοτόκα =** Ζώα που γεννούν αυγά αλλά μέσα τους, έμβρυα τρέφονται απευθείας από μητέρα. - **[Τρόπος Θρέψης]** - **Σαρκοφάγα (θηρευτές και πτωματοφάγοι)** - **Φυτοφάγα (βοσκητές)** - **Αιωρηματοφάγα (αν τρέφονται μέσω διήθησης του αιωρούμενου υλικού τότε διηθηματοφάγα, σπόγγοι)** που τρέφονται με το αιωρούμενο στο νερό οργανικό υλικό και πλαγκτό (θαλάσσιες ανεμώνες). - **Ιζηματοφάγα** τρέφονται από το ίζημα του βυθού. - **[Τρόπος Διαβίωσης]** - **Μονήρη =** Μεμονωμένα άτομα - **Αποικιακά (κοράλλια)** - **Ως επαναλαμβανόμενες μονάδες (φυτά, σπόγγοι)** - **[Δυνατότητα Μετακίνησης]** - **Ελεύθερα** - **Προσκολλημένα** - **Εδραία** - **Κοινοβιωτικά** λέγονται τα ζώα που ζουν στο ίδιο περιβάλλον. - λέγονται τα ζώα μεταξύ των οποίων υπάρχει στενή σχέση συνύπαρξης. (αμοιβαιότητα,ομοσιτισμός,παρασιτισμός) - **[Υδρόβιοι Οργανισμοί:]** - **Βενθικοί, οι οποίοι ζουν σε άμεση σχέση με τον πυθμένα** και χωρίζονται σε *επιβενθικούς*( πάνω στο υπόστρωμα) και *ενδοβενθικούς* (μέσα στο υπόστρωμα) - **Πελαγικοί, οι οποίοι ζουν στην στήλη του νερού και** χωρίζονται σε *πλαγκτικούς* (περιορισμένη δυνατότητα ενεργητικής μετακίνησης, μέδουσες) και *νηκτικούς* (με δυνατότητα ενεργητικής μετακίνησης, ψάρια) **ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ** 1. **Επιθηλιακός Ιστός (Επικάλυψη και έκκριση)** - **Κυβοειδές επιθήλιο** (μικρούς αγωγούς και σωληνίσκους πχ στα **νεφρά** και στους **σιελογόνους αδένες** , **ενεργή** απεκκριτική ή απορροφητική λειτουργία) - **Κυλινδρικό επιθήλιο** (ιδιαίτερα απορροφητικές επιφάνειες όπως το **έντερο**, βλεφαριδοφόρα κύτταρα, μικρολάχνες) - **Πλακώδες επιθήλιο** (**αιμοφόρα αγγεία**, **πνεύμονες**, **παθητική** διάχυση ουσιών και αερίων) **(ανάλογα με τον τρόπο που διατάσσονται τα κύτταρα στο χώρο)** - **Μονόστοιβο** (κύτταρα διατάσσονται σε μία στοιβάδα**)** - **Πολύστοιβο** (Αποτελείται από στρώματα κυττάρων ανθεκτικών σε ήπια μηχανική φθορά ή παραμόρφωση, επενδύει **στοματική κοιλότητα**, **οισοφάγο**, **εδρικό σωλήνα** και **κόλπο θηλαστικών**). - **Μεταβατικό** (Τύπος πολύστοιβου που ειδικεύεται στο να δέχεται μεγάλες διατάσεις, **ουρητήρα** και **ουροδόχο κύστη**). - **Ψευδοπολύστοιβο (**ουσιαστικά μονόστοιβο του οποίου όλα τα κύτταρα εφάπτονται στην βασική μεμβράνη αλλά οι πυρήνες βρίσκονται σε διαφορετικό επίπεδο παρέχοντας έτσι την ψευδή εντύπωση των πολλαπλών στοιβάδων, βλεφαριδοφόρο πχ **αναπνευστικός αγωγός** ή όχι πχ **επιδιδυμίδα).** 2. **ΕΡΕΙΣΤΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ (Στήριξη και σύνδεση)** - **Αραιός (Χαλαρός) συνδετικός ιστός** (Ο **πιο διαδεδομένος**, κάτω από το **δέρμα**, στα **όργανα**, γύρω από τα **αιμοφόρα αγγεία**, ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης, άφθονη μεσοκυττάρια και λίγα κύτταρα)**.** - **Πυκνός συνδετικός ιστός** (**Τένοντες**, **συνδέσεις οστών** και **περιτονίες**, λίγα κύτταρα τους ινοβλάστες και πολλές ίνες κολλαγόνου, λίγη θεμέλια). - **Λιπώδης ιστός** **Β) Χόνδρινος ιστός** (χονδροβλάστες, ελαστικές ίνες, ίνες κολλαγόνου, δεν τροφοδοτείται με αίμα, περικυτταρική άλως) - **Υαλώδης χόνδρος** (θώρακας, μύτη, μπλε) - **Ελαστικός χόνδρος** (αυτί,μωβ) - **Ινώδης** (Σύμφυση) **Γ) Οστίτης** (ασβεστοποιημένη μεσοκυττάρια ουσία με άλατα γύρω από ίνες κολλαγόνου, οστεοβλάστες) 3. **ΜΥΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ** (Κίνηση) - **Λείος μυϊκός** (ατρακτοειδή κύτταρα, μονοπύρηνα, ακούσιος μυς, ο πιο κοινός τύπος μυός, περιβάλλει **μυϊκό** **τοίχωμα** και επενδύει **αγωγούς** και **σφιγκτήρες** στα *Ασπόνδυλα*, στα *Σπονδυλωτά* περιβάλλει **αιμοφόρα αγγεία**, **έντερο** και **μήτρα** ) - **Γραμμωτός μυϊκός** - **Σκελετικός** (γραμμωτός, κυλινδρικά κύτταρα, πολυπύρηνα, εκούσιος) - **Καρδιακός** (γραμμωτός, κυλινδρικά κύτταρα, εμβόλιμοι δίσκοι ανάμεσα σε γειτονικά κύτταρα με αποτέλεσμα να σχηματίζουν δίκτυο, μονοπύρηνα, ακούσιος 4. **ΝΕΥΡΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ** (Πρόσληψη και μεταφορά νευρικών ώσεων) - **Νευρικά κύτταρα ή νευρώνες (**λειτουργικές μονάδες του νευρικού ιστού, προσλαμβάνουν **πληροφορίες** από αισθητικούς υποδοχείς, τις επεξεργάζονται και τις μεταδίδουν, σαν ώσεις, σε άλλα σημεία του νευρικού συστήματος αλλά και παράγουν και αποστέλλουν **ερεθίσματα** σε εκτελεστικά όργανα ) - **Αισθητήριος Νευρώνας** - **Κινητήριος Νευρώνας** - **Νευρώνας Εγκεφάλου** - **Στηρικτικά κύτταρα** - **Νευρογλοιακά κύτταρα (ΚΝΣ)** I. **Τροφοδοτούν με θρεπτικά** τους νευρώνες. II. Βοηθούν στην απορρόφηση και **απομάκρυνση άχρηστων συστατικών** από τους νευρώνες. III. **Μονώνουν** τους νευρώνες. IV. Συμβάλλουν στην **επιτάχυνση της μεταφοράς της νευρικής ώσης**. - **Κύτταρα Schwann των περιφερικών νεύρων (ΠΝΣ)** - **Δορυφόρα κύτταρα των γαγγλίων** - Στον **εγκέφαλο** η **φαιά** ουσία βρίσκεται **εξωτερικά**, κυρίως, και σχηματίζει τις έλικες και τις αύλακες της επιφάνειας του εγκεφάλου. Μικρότερες μάζες από φαιά ουσία βρίσκονται και στο εσωτερικό του εγκεφάλου, σχηματίζοντας δομές μέσα στη λευκή ουσία. Αντίθετα με τον εγκέφαλο, στο **νωτιαίο μυελό** η **φαιά** ουσία βρίσκεται σε **εσωτερική** διάταξη σε σχήμα **Υ**. - Μέσα στη λευκή ουσία διακρίνονται κάθετες διατομές νευρικών ινών, που συνδέουν το νωτιαίο μυελό με τον εγκέφαλο, καθώς και μοίρες του νωτιαίου μυελού μεταξύ τους. Στη φαιά ουσία διακρίνονται νευρικά και νευρογλοιακά κύτταρα και νευρικές ίνες (Κ = κεντρικός νευρικός σωλήνας). **ΠΡΏΤΙΣΤΑ** - **Τα κυανοβακτήρια είναι οι πρώτοι φωτοσυνθετικοί οργανισμοί και σήμερα συμβάλλουν 50% της συγκέντρωσης του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα.** - **Οι μονοκύτταροι ευκαρυώτες με εξειδικευμένα οργανίδια που είτε έχουν χλωροπλάστες είτε κινούνται όπως τα ζώα είτε έχουν χαρακτηριστικά μυκήτων** - **Δεν φέρουν κυτταρικό τοίχωμα και έχουν κυτταροσκελετό από πρωτεϊνικές ίνες.** - **Αναπνοή και απέκκριση μέσω επιφάνειας του σώματος.** - **Μαστίγια/Βλεφαρίδες/Ψευδοπόδια/Εδραία** - **Αμοιβαδοειδής κίνηση επιτυγχάνεται με τη συγκρότηση των υπομονάδων ακτίνης σε νημάτια και την αλληλεπίδραση τους με τη μυοσίνη και τις πρωτεινες πρόσδεσης ακτίνης, διαδικασία που απαιτεί κατανάλωση ενέργειας από ΑΤΡ.** - **Αυτότροφοι / Ετερότροφοι** 🡪 Πινοκύτωση(Διάχυση/Κυστίδιο) και φαγοκύτωση(πεπτικό κενοτόπιο) - **Συσταλτά κενοτόπια =** οργανίδια που συμμετέχουν στην απέκκριση και στην ωσμορρύθμιση απομακρύνοντας το πλεόνασμα του νερού που εισέρχεται ωσμωτικά στο κυτόπλασμα. - **Ώσμωση =** το νερό πηγαίνει από το υπότονο (μεγαλύτερη συγκέντρωση νερού) προς το υπέρτονο (μικρότερη συγκέντρωση νερού) περιβάλλον για να εξισορροπήσει τη συγκέντρωση των αλάτων. (κύτταρο \> γλυκό νερό) - **Αναπαραγωγή** με **διαίρεση-διχοτόμηση**, **σχιζογονία** (διαδικασία κατά την οποία ο πυρήνας διαιρείται πολλές φορές προτού ακολουθήσει η διαίρεση του κυτοπλάσματος με αποτέλεσμα την σχεδόν ταυτόχρονη παραγωγή πολλών ατόμων, όταν έπεται ή σχετίζεται με ένωση γαμετών ονομάζεται σπορογονία,δεν διαλύεται η πυρηνική μεμβράνη κατά τη μίτωση), **αμφιγονία**, **εγκύστωση-αποκύστωση** (σχηματισμός κύστεων, λανθάνουσες μορφές ζωής που χαρακτηρίζονται από ανθεκτικά εξωτερικά περιβλήματα) - **Plasmodium 🡪 ελονοσία** - **Trypanosoma 🡪 ασθένεια του ύπνου** - **Toxoplasma 🡪 Προβληματική εγκυμοσύνη** - **Euglena** (ετερότροφη και φωτοσυνθετική, σαπροζωική διατροφή, φαγοκύτωση, εγκύστωση), **Volvox** (φωτοσυνθετική, πολυκυτταρικότητα, αγενής και εγγενής αναπαραγωγή), **Chlamydomonas** (φωτοσυνθετική, ισογαμέτες), **αμοιβάδα** (ετερότροφη, γυμνές ή με θήκη,), **Paramecium** (ετερότροφοι), **χοανομαστιγοφόρα** (ετερότροφα, αδελφό τάξο των ζώων, χοανοκύτταρα με περιλαίμιο και μαστίγιο), **Trypanosoma** (ετερότροφα, παράσιτο προκαλέι ασθένεια του ύπνου), **Leismania** (ετερότροφα, παράσιτο στη σπλήνα και το ήπαρ)**,** **Trichomonas** (ετερότροφα), **Δινομαστιγωτά** \[φωτοσυνθετικά(μισά) και ετερότροφα, 2 μαστίγια(κάθετο και επιμήκες) και σώμα καλυμμένο με πλάκες κυτταρίνης ή γυμνό, σημαντικοί πρωτογενείς παραγωγοί στις θάλασσες, άνθηση(παραγωγή τοξικών ουσιών σε ανιχνεύσιμα επίπεδα, ερυθρές παλίρροιες, αλλά και τοξικά καθώς δημιουργούν προβλήματα στις μυδοκαλλιέργεις μεταξύ άλλων πχ Pfiesteria piscicida, ενδοσυμβίωση με ζωοξανθέλες που είναι συμβιωτικές με κοράλλια\] - **Θεωρία ενδοσυμβίωσης =** Αερόβια βακτήρια εισήλθαν σε πρωτόγονα προκαρυωτικά κύτταρα και έγιναν μιτοχόνδρια (ευκαρυωτικά κύτταρα σε ζώα, μύκητες και πρώτιστα) καθώς και φωτοσυνθετικά βακτήρια εισήλθαν έπειτα στα προκαρυωτικά κύτταρα (σε φυτά, πρώτιστα) και έγιναν χλωροπλάστες. - **Δημιουργία ευκαρυωτικών γονιδίων** σύμφωνα με την θεωρία **της συμβιογένεσης** κατά την οποία προκαρυωτικά κύτταρα της μιας εξελικτικής γραμμής εγκόλπωσαν τα αντίστοιχα της άλλης χωρίς όμως να τα πέψουν, με τα δεύτερα να μετατρέπονται σε οργανίδια. - **Φύλο: MASTIGOPHORA** - Κλάση: Phytomastigophora \[Euglena,Pandorina,Volvox(αγγενής+εγγενής)\] - Κλάση: Zoomastigophora (Trypanosoma,Trichomonas) - **Φύλο : RHIZOPODA** (ψευδοπόδια και κέλυφος από ανθρακικό ασβέστιο) - Κλάση : Amoebina - Κλάση: Granuloreticolosea - Τάξη : Foraminifera (σε ωκεανούς και θάλασσες, βενθικά ή πλαγκτικά, ένδειξη για πετρέλαιο) - **Φύλο : ACTINOPODA** (λεπτά ψευδοπόδια με ακτινωτή διάταξη και κέλυφος από πυρίτιο) **Ηλιόζωα και Ακτινόζωα** - Κλάση : Radiolaria (ακτινόζωα) - **Φύλο : CILIATA \[βλεφαριδοφόρα, τριχοκύστεις και τοξικύστεις για άμυνα και πρόσληψη τροφής, πολυπύρηνα λόγω μίκρο και μάκροπυρήνα, διαίρεση-διχοτόμηση, αμφιγονία (Παροδική σύζευξη= Προσωρινή ένωση 2 ατόμων προκειμένου να ανταλλάξουν χρωμοσωματικό υλικό)\]** - Κλάση : Oligomenophora - Γένος : Paramecium (αποκλειστικά με διχοτόμηση) - **Φύλο : SPOROZA (παρασιτικά πρώτιστα των οποίων ο κύκλος ζωής εμφανίζει διάφορα στάδια)** - Κλάση: Sporozoa - Γένος : Plasmodium,Toxoplasma - **Toxoplasma =** Όταν οι σποροζωιτες καταποθούν από τον ξενιστή, διασχίζουν το έντερο και διαιρούνται αγενώς, όταν αρχίσει η ανοσοαπόκριση του ξενιστή τότε επιβραδύνονται και εγκλείονται σε ιστοκύστεις. Εσωτερικά των ιστοκύστεων οι βραδυζωιτες είναι πάρα πολλοί. Ο άνθρωπος μολύνεται από κρέας που δεν έχει μαγειρευτεί αρκετά. - **Plasmodium =** Γαμετοκύτταρα που έχουν καταποθεί από **κουνούπι** γονιμοποιούνται μέσα του και προκύπτουν ωοκινητές που μετατρέπονται σε ωοκύστεις, σε αυτές γίνεται σπορογονία και απελευθερώνονται σποροζωιτες, οι οποίοι μεταναστεύουν στους σιελογόνους αδένες. Το κουνούπι τσιμπά τον άνθρωπο και εισέρχονται οι σποροζωιτες στα ηπατικά κύτταρα όπου γίνεται σχιζογονία. Οι μεροζωιτες απελευθερώνονται και είτε θα εισέλθουν στα ερυθροκύτταρα για να παράγουν γαμετοκύτταρα είτε για να μετατραπούν σε τροφοζωιτες οι οποίοι τρώνε αιμοσφαιρίνη δημιουργώντας αιμοζωινη (τελικό προιον πέψης αιμοσφαιρίνης από το παράσιτο) και στη συνέχεια μεταφέρονται στην κυκλοφορία προκαλώντας συμπτώματα. - **Στο Plasmodium ο εγγένης κύκλος παρατηρείται στο κουνούπι( στομάχι και σιελογόνοι αδένες) ενώ ο αγενής στον άνθρωπο( ήπαρ και ερυθροκύτταρα).** **ΣΠΌΓΓΟΙ** - **Αδελφό τάξο Ευμετάζωων** - **Παρουσιάζουν το πιο αρχέγονο αναπνευστικό σύστημα στο ζωικό βασίλειο.** - **Σώμα τους μια συνάθροιση κυττάρων** που βρίσκονται βυθισμένα σε μια ακυτταρική ουσία και στηρίζονται από ένα **σκελετό μικροσκοπικών σκληρειτών και πρωτεΐνης.** - **Πολυκύτταρη οργάνωση αποτελεί μια πολύ καλή προσαρμογή για την αύξηση του μεγέθους του σώματος (όταν κυτταρική μάζα είναι χωρισμένη σε πολλές μονάδες αυξάνεται η επιφάνεια που είναι διαθέσιμη για τις μεταβολικές δραστηριότητες)** - **Ασύμμετροι** - **Διπλοβλαστικοί (εξώδερμα και ενδόδερμα) + Κολλέγχυμα** - **Ερμαφρόδιτοι** - **Αναγεννητική ικανότητα** - **Κυτταρικό επίπεδο οργάνωσης** - **Πέψη ενδοκυτταρική** - **Αναπνοή και απέκκριση μέσω διάχυσης.** - **Εξώδερμα : Πινακοκύτταρα** (επιστρώνουν και το στόμιο εξόδου) - **Ενδόδερμα : Χοανοκύτταρα** (σαν τα μαστιγοφόρα), χάρη σε αυτά τα μαστίγια των χοανοκυττάρων. - **Κολλέγχυμα (Μεσογλοία)** (περιέχει σκελετικά στοιχεία και ζελατινώδη πρωτεϊνική ουσία): **αμοιβαδοκύτταρα** (αποθήκευση τροφής) , **φαγοκύτταρα, κολλεγχυματοκύτταρα, αρχαιοκύτταρα** (αναπαραγωγικά), **μυοκύτταρα, διάσπαρτα νευρικά κύτταρα, σκληροβλάστες που δημιουργούν τον σκελετό τους.** - **Εγγενής/ Αγενής** αναπαραγωγή - **Αγενής αναπαραγωγή** γίνεται με **εκβλάστηση**, σχηματίζονται δηλαδή κοίλα επάρματα, προσκολλημένα στο σπόγγο, είτε αποκόπτονται και κολλούν αλλού. Το άνοιγμα που σχηματίζεται μετά τη ρήξη αποτελεί το στόμιο εξόδου. Στο τέλος του φθινοπώρου απελευθερώνονται ανθεκτικά βλαστίδια από αρχαιοκύτταρα (αποβλαστήματα), περιβαλλόμενα από είδος κύστης με ακίδες και εκβλαστάνουν όταν οι συνθήκες γίνουν ευνοϊκές. - **Εγγενής αναπαραγωγή** γίνεται με **ετερογονιμοποίηση γαμετών** (από αρχαιοκύτταρα). Τα ωοκύτταρα βρίσκονται δίπλα στα χοανοκύτταρα μέσα στο κολλέγχυμα, ενώ τα σπερματοζωάρια εξέρχονται από το στόμιο εξόδου και εισέρχονται σε άλλο σπόγγο. Μετατρέπουν χοανοκύτταρα σε μεταφορικά αμοιβαδοκύτταρα και έπειτα γίνεται η γονιμοποίηση. - **Ελεύθερη βλεφαριδοφόρος προνύμφη.** - **Ποροκύτταρα** μεταξύ πινακοκυττάρων δημιουργώντας πόρο. - **ΟΧΙ κυτταρικές στοιβάδες και πεπτική κοιλότητα.** - **Σκελετικά στοιχεία οι σκληρείτες και η σπογγίνη.** - **Διηθαμοτοφάγα :** Νερό εισέρχεται από τους πόρους, μεταφέροντας οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες μέσω των χοανοκυττάρων. Άχρηστες ουσίες διαλυμένες στο νερό εξέρχονται από το στόμιο εξόδου. - **Τύποι σπόγγων:** - **Ασκώδης :** Απλούστερος, τα ποροκύτταρα συνδέουν απευθείας το εξωτερικό περιβάλλον με το σπογγοκοίλωμα. - **Συκώδης :** Αποτέλεσμα εγκολπώσεων του σωματικού περιβλήματος του ασκώδους τύπου. - **Λευκώδης :** Ο πιο περίπλοκος, εμφανίζονται και υποεγκολπώσεις σε κάθε εγκόλπωση του σωματικού περιβλήματος του συκώδους. - **Φύλο : Σπόγγοι** - **Κλάση : Calcarea (Ασβεστόσπογγοι, σκληρείτες από ανθρακικό ασβέστιο, όλοι οι τύποι)** - **Γένος : Sycon, Grantia** - **Κλάση : Demospongiae (Δημόσπογγοι, δίκτυο σπογγίνης και σκληρείτες από πυρίτιο, λευκώδης)** - **Γένος : Spongia, Geodia , Petrosia , Spongilla** - **Κλάση : Hexactinellidae (Υαλόσπογγοι, ακτινωτοί σκληρείτες από πυρίτιο, συκώδης και λευκώδης)** - **Γένος : Euplectella, Hyalonema** **ΚΝΙΔΌΖΩΑ CNIDARIA** - Εμφανίζεται φαινόμενο **εναλλαγής των γενεών** - **Καθαρά υδρόβια** - Πιθανότητα **συμβίωσης με ζώα (**κάβουρας ερημίτης) - **Ατελής** πεπτική κοιλότητα με μορφή **κοιλεντέρου ή γαστραγγειακής κοιλότητας.** - **Ακτινοσυμμετρικά χωρίς κεφαλή.** - **Διπλοβλαστικά ζώα χαρακτηρίζοναι από στάδιο γαστριδίου (**εξώδερμα **-- μεσογλοία --** ενδόδερμα**)** - **Επιδερμίδα** που προέρχεται από εξώδερμα. - **Πέψη εξωκυτταρική** στο **κοιλέντερο** και **ενδοκυτταρική** στη **γαστροδερμίδα.** - **Κνιδοκύτταρα** - **Κύστεις με τοξίνες** - **Εισχωρητικές κνίδες** - **Συσπειρωτικές κνίδες** - **Συγκολλητικές κνίδες** - **Κύστεις με πολυσακχαρίτες** - **Εξώδερμα : Αισθητήρια** κύτταρα, **κνιδοκύτταρα**, **ενδιάμεσα** κύτταρα, **μυοεπιθηλιακά** κύτταρα με μυικες συσπάσεις καθώς και **μυοινίδια** **σε επιμήκη διάταξη**, **νευρικά** κύτταρα. - **Μεσογλοία :** ζελατινώδης εξωκυτταρική ουσία που συμμετέχει στην στήριξη των κνιδόζωων και δρα ως τύπος ελαστικού σκελετού. - **Ενδόδερμα :** **αδενικά** κύτταρα, **τροφικά μυικά**, **μυοινίδια σε κυκλική διάταξη** με μυικές συσπάσεις, **αισθητήρια** κύτταρα, **επιθηλιακά**. - Από το ενδόδερμα προέρχεται η **γαστροδερμίδα** η οποία επενδύει τη πεπτική κοιλότητα και συμμετέχει στην πέψη. - **Κνιδοκύτταρα**, τα οποία περιέχουν οργανίδια τις κνίδες. Κατά την διάρκεια της ανάπτυξης τους τα κνιδοκύτταρα ονομάζονται κνιδοβλάστες. - **Κνιδοβλέφαρο** λειτουργεί σαν σκανδάλη. - **Στατοκύστεις** (στατόλιθος και νευροευαίσθητο κύτταρο και νευρικά κύτταρα)**,** αισθητήρια δομή ισορροπίας και προσανατολισμού. - **Οφθαλμίδια,** αισθητήρια δομή για πρόσληψη του φωτός. - **Κεραίες** γύρω από το στόμα. - **Νηματοκύστεις**, τύπος κνιδών που βρίσκονται στις κεραίες τους και καθιστούν τα κνιδόζωα καλούς θηρευτές καθώς εισέρχονται στη λεία και εκκρίνουν τοξίνη. - **Γονοχωριστικά ή Ερμαφρόδιτα** - **Αγενής αναπαραγωγή (πολύποδες)** με ποδική κατάτμηση, διαίρεση και εκβλάστηση + **εγγενής (μέδουσες)**. - **Διμορφισμός** (πολύποδας ,εδραία μορφή, και μέδουσα, ελεύθερη μορφή) - **Φύλο : Κνιδόζωα** - **Κλάση : Υδρόζωα (ύδρες, παρουσία κράσπεδου), \[πολύποδας,** τροφικοί (ύδρανθοι) και αναπαραγωγικοί (γοναγγεία) **και μέδουσα\]** - **Γένος : Hydra (μόνο πολύποδα) , Obelia, Physalia** - **Κύκλος ζωής Obelia : ωάριο + σπερματοζωάριο 🡪 ζυγωτό 🡪 βλαστίδιο 🡪 ελεύθερη προνύμφη πλανούλα 🡪 εγκατάσταση σε σταθερή επιφάνεια και μεταμόρφωση σε πολύποδα 🡪 αποικία ή αγενώς άλλους πολύποδες αλλά τελικά παράγει εγγενώς μέδουσες που κολυμπούν ελεύθερα.** - **Κλάση : Σκυφόζωα (μέδουσες, τσούχτρες) (κυρίαρχη μορφή μέδουσα)** - **Γένος : Aurellia, Pelagia** - **Δεν έχουν κράσπεδο και οι γονάδες τους είναι ενδοδερμικής προέλευσης.** - **Κλάση : Ανθόζωα (ανεμώνες, κοράλλια, παρουσία φάρυγγα) (δεν παρατηρείται στάδιο μέδουσας)** - **Γένος : Anemonia, Corallia, Alcyonium(8), Tubipora(8) έχουν μόνο 8 διαφράγματα που οριοθετούν 8 μέρη και φέρουν πάντοτε 8 πτεροειδείς κεραίες στο χείλος του στοματικού δίσκου , Cladocora , Eunicella** **ΚΤΕΝΟΦΟΡΑ (Δισακτινωτά)** - **Ακοιλωματικά, χωρίς αναπνευστικό** - **8 σειρές πλακών που μοιάζουν με χτένια, είναι τοποθετημένες ακτινωτά γύρω από το σώμα και βοηθούν στην μετακίνηση.** - **2 εκτατές κεραίες στα περισσότερα.** - **Θαλάσσια** (θερμά νερά) - **Περισσότερα κολυμπούν ελεύθερα, κάποια εδραία ή έρπονται.** - **Τρέφονται με κνιδόζωα** και προσλαμβάνουν νηματοκύστεις. - **Βιοφωσφορισμός** - **Ακτινοσυμμετρικά** - **Ερμαφρόδιτα,** προνύμφη **κυδιππίδιο** - **Διπλοβλαστικά** \[εξώδερμα -- μεσέγχυμα ή και μεσογλοία(ζελατινώδης ενδιάμεση στοιβάδα που περιέχει μυικά κύτταρα) -- ενδόδερμα \] - **Κολλοβλάστες :** επιδερμικά κολλώδη κύτταρα που βρίσκονται στις κεραίες και βοηθούν στη σύλληψη λείας. - **Χωρίς αναπνευστικό και απεκκριτικό.** - **Ολοκληρωμένο πεπτικό :** Στόμα -- Φάρυγγας (εξωκυτταρική πέψη) -- Στομάχι -- Αγωγοί -- Εδρικοί πόροι. - **Νευρικό :** υποδερμικό πλέγμα, στατοκύστεις και αισθητήρια κύτταρα. - **Μυικές συσπάσεις μέσω μυικών ινών και όχι μέσω μυοεπιθηλιακών κυττάρων. (SOS)** ------------------------------------------------------------------------------ ---------------------------------------------------------------------- **Κτενοφόρα** **Κνιδόζωα** **Μωσαική αυλάκωση** **Ολοβλαστική, μη καθορισμένη** **Μεσέγχυμα: διακριτά μυικά κύτταρα** **Μεσογλοία** **Κτένια - κολλοβλάστες** **Κνιδοκύτταρα -- νηματοκύστεις** **Απουσία πολυμορφισμού(διαφορετικές μορφές πολυπόδων εντός μιας αποικίας)** **Διμορφισμός** **Απουσία αποικιών** **Αποικίες** **Εδρικοί πόροι** **Στόμα αλλά όχι έδρα στο κοιλέντερο** **Ολοκληρωμένο πεπτικό** **Ατελές πεπτικό** **Μόνο εξωκυτταρική πέψη στον φάρυγγα.** **Εξωκυτταρική στο κοιλέντερο και ενδοκυτταρική στη γαστροδερμίδα.** **Απέκκριση μέσω εδρικού πόρου και σώματος** **Χωρίς αναπνευστικό και απεκκριτικό.** **Αμφιακτινωτή συμμετρία** **Ακτινοσυμμετρικά** **Μυικές συσπάσεις μέσω μυικών ινών.** **Μυικές συσπάσεις μέσω μυοεπιθηλιακών κυττάρων.** ------------------------------------------------------------------------------ ---------------------------------------------------------------------- - **Πρωτοεμφάνιση απεκκριτικού συστήματος και τριπλοβλαστικής οργάνωσης καθώς και κεφαλοποίησης.** - **Επίπεδο οργάνωσης οργάνων.** - **Στη θάλασσα, τα γλυκά νερά και σε υγρά χερσαία ενδιαιτήματα.** - **Ερμαφρόδιτοι** - **Εγγενής και αγενής** αναπαραγωγή - **Εσωτερική γονιμοποίηση** - **Αμφιπλευροσυμμετρικά** - **Αναγεννητική ικανότητα όπως και στους σπόγγους** - **Κεφαλοποίηση** : Κεφάλι με αισθητήρια όργανα (οφθαλμικές κηλίδες, ωτίδια, στατοκύστεις, ροουποδοχείς) και συγκέντρωση γαγγλίων και επίμηκων νευρικών σχοινιών. - **Τριπλοβλαστικά** ( εξώδερμα -- μεσόδερμα -- ενδόδερμα ) - **Μεσόδερμα** πιο ανθεκτικό από το κολλέγχυμα (σπόγγοι) και από τη μεσογλοία (κνιδόζωα και κτενοφόρα), είναι σαν χαλαρός ιστός και για αυτό ονομάζεται και μεσέγχυμα ή παρέγχυμα. - **Εφυμενίδα** - **Ατελές πεπτικό** (απουσία έδρας , **πέψη εξωκυτταρική και μετά ενδοκυτταρική**) - **Χωρίς κυκλοφορικό, αναπνευστικό και σκελετικό σύστημα.** - **Απεκκριτικό σύστημα : πρωτονεφρίδια** (βοηθούν στην ωσμορρύθμιση, σωληνοκύτταρο και αποχετευτικό σωληνάριο) με **φλογοκύτταρα** που **συνεχίζονται σε σύστημα διακλαδιζόμενων σωληνών και καταλήγουν στην επιφάνεια του σώματος σε έναν κοινό πόρο ή περισσότερους.** - **Μυικό σύστημα : Μεσοδερμικής προέλευσης, στοιβάδες κυκλικών -- επίμηκων -- διαγώνιων μυικών ινών κάτω από την επιδερμίδα.** - **Ανταλλαγή αερίων μέσω της επιδερμίδας** η οποία αρχικά φέρει βλεφαρίδες. - Μυικές στοιβάδες καλά αναπτυγμένες**.** - **Παρασιτικοί πλατυέλμινθες (Trematoda , Cestoda) φέρουν συγκυτιακό κάλυμμα ή νεοδερμίδα.** - **Φύλο : Platyelminthes** - **Κλάση : Turbellaria (**Στροβιλιστικοί, Σαρκοφάγοι, υδάτινα ενδιαιτήματα, ελεύθερα αλλά και παράσιτα, ερμαφρόδιτα, βλεφαριδοφόρο κυτταρικό επιθήλιο**)** - **Γένος : Planaria** - Στόμα στη κοιλία στο άκρο του **εκτατού φάρυγγα** ενώ ο γεννητικός πόρος λίγο πίσω του. - **Κινείται** με τις **βλεφαρίδες** των επιδερμικών κυττάρων καθώς και με **τους κυκλικούς**(κάτω από την επιδερμίδα) και **επιμήκεις**(κάτω από τους κυκλικούς) **μύες.** - **Επιδερμίδα** με **βλεννογόνους αδένες** και **κύτταρα με ραβδίτες.** - **Παρέγχυμα** κάτω από το εξώδερμα λειτουργεί ως **υδροστατικός σκελετός** και **μεταφέρει ουσίες.** Μέσα στο παρέγχυμα υπάρχουν **νεοβλάστες** που σχετίζονται με την αναγεννητική ικανότητα των πλατυελμίνθων. - **Ολοζωικές ή σαπροζωικές.** - **Εξωκυτταρική πέψη** με φαρυγγικά ένζυμα και **ενδοκυτταρική** από τα φαγοκύτταρα. - **Εγγενής** (ετερογονιμοποίηση) **ή αγενής** (κατάτμηση ή εγκάρσια διαίρεση) αναπαραγωγή. - **Κλάση : Trematoda** (Τρηματώδεις) - **Γένος : Dicrocoelium, Fasciola , Distomum** - **Ενδοπαρασιτικά** κυρίως **Σπονδυλωτών** - **Ειδικοί μυζητήρες ή άγκιστρα** για την προσκόλλησή τους στον ξενιστή - **Εφυμενίδα** και μυικές στοιβάδες κάτω από τα επιδερμικά κύτταρα. - **Ερμαφρόδιτα** - **Πεπτικός σωλήνας αρχίζει από έναν μυζητήρα που περιβάλλει το στόμα.** - **Δεν υπάρχει έδρα.** - **Ατελές πεπτικό.** - Προνύμφη **μειρακίδιο, ρέδια , κερκάρια** - **Κύκλος ζωής :** Ενδιαίτημα ενηλίκων οι χοληφόροι αγωγοί του ανθρώπου και άλλων θηλαστικών. Αποβολή αυγών, που περιέχουν ένα **μειρακίδιο**, μέσω κοπράνων στο νερό. Μειρακίδιο εκκολάπτεται αφού φαγωθεί από ένα σαλιγκάρι και αφού διαπεράσει τους ιστούς μετατρέπεται σε **σποροκύστη**, η οποία παράγει μια σειρά από **ρεδιές**. Αυτές μετακινούνται στο ήπαρ του σαλιγκαριού, όπου τα βλαστικά κύτταρα συνεχίζουν την εμβρυική ανάπτυξη και παράγουν τις γυρινόμορφες **κερκάριες**. Κερκάριες απελευθερώνονται και δημιουργούν **μετακερκαρικές κύστεις** στους μύες του ψαριού. - **Διγενείς** (υπάρχει ενδιάμεσος ξενιστής πριν τα Σπονδυλωτά) ή όχι, τότε **Μονογενείς.** - **Κλάση : Cestoda** (Κεστώδεις,Ταινίες) - **Γένος : Taenia** - **Ενδοπαράσιτα Σπονδυλωτών** (στον πεπτικό σωλήνα τους) - **Έχουν μόνο επιμήκεις και κυκλικούς μύες.** - **Σκωληκοκεφαλή , αυχένας , προγλωττίδες** (κάθε μία περιέχει ένα πλήρες σύνολο αναπαραγωγικών οργάνων και των δύο φύλων, μοιράζονται νευρικό) - **Καθόλου πεπτικό,** τρέφονται από τα υλικά που έχει πέψει ο ξενιστής, τα οποία διέρχονται από το σωματικό τους τοίχωμα. - **Νευρικό σύστημα : γαγγλιακές μάζες** στη σκωληκοκεφαλή και **επιμήκη νευρικά σκοινιά** που διατρέχουν τις προγλωττίδες. - **Ετερογαμία μεταξύ προγλωττίδων κάθε ατόμου.** - Καλά αναπτυγμένοι μύες. - Προγλωττίδες δημιουργούνται στο πρόσθιο τμήμα της στροβίλης. - **Ψευδομεταμέρεια** - Προνυμφικό στάδιο **κυστίκερκος και ογκόσφαιρα.** - **Ψευδοκοιλωματικά :** Μια κοιλότητα που περιβάλλει τον πεπτικό σωλήνα και δεν είναι επενδυμένη εσωτερικά με μεσοδερμικό περιτόναιο. Η κοιλότητα προέρχεται από το βλαστόκοιλο του εμβρύου. - **Ψευδοκοίλωμα** λειτουργεί ως **υδροστατικός σκελετός** παρέχοντας στήριξη, καθώς μεταφέρει τη δύναμη από τη σύσπαση των μυών στο μη συμπιέσιμο υγρό που περικλείεται σε αυτό. - **Εφυμενίδα** συμβάλλει στην συγκράτηση της υψηλής υδροστατικής πίεσης που ασκείται από το υγρό που βρίσκεται μέσα στο ψευδοκοίλωμα. - **Ανυδροβίωση -- Κρυπτοβίωση :** Σε περίοδο ξηρασίας το νερό εξατμίζεται με αποτέλεσμα **οι ασχέλμινθες να συστέλλονται** κατά 50% (μείωση ψευδοκοιλώματος, συμπύκνωση κυττάρων και οργάνων, μείωση κυτταροπλάσματος και μεταβολισμού για να περιορίσουν την απώλεια νερού από το σώμα τους). - **Ευτέλεια 1 :** Γενετικά καθορισμένος και σταθερός αριθμός κυττάρων, κυτταρική σταθερότητα. - **Επιτυχία Νηματώδων λόγω προστατευτικής εφυμενίδας.** - **Κυρίως παρασιτικά αλλά υπάρχουν και ελεύθεροι σε υδάτινα και χερσαία περιβάλλοντα.** - **Τρέφονται** με μικρά ζώα, φυτά, βακτήρια, μύκητες, τρυπούν τα κύτταρα από τις ρίζες των φυτών και απομυζούν το περιεχόμενο. - **Ψευδοκοίλωμα** λειτουργεί ως **υδροστατικός σκελετός.** - **Απουσία κινητών βλεφαρίδων ή μαστιγίων 3.** - **Κυλινδρικό σώμα 2 με προστατευτική εφυμενίδα 4** η οποία τους προστατεύει από αφιλόξενα περιβάλλοντα. - **Μυικό σύστημα** χωρίς κυκλικά διατεταγμένες μυικές ίνες, **μόνο με επιμήκεις μυικές ίνες, τα μυοεπιθηλιακά κύτταρα.** - **Εφυμενίδα** εκκρίνεται από συγκυτιακή επιδερμίδα και **εκδύεται 4 φορές κατά την αύξηση.** - Φαινόμενο **έκδυσης.** - **Ολοκληρωμένο πεπτικό.** (στόμα-μυώδης φάρυγγας- έντερο -- έδρα) - **Χωρίς κυκλοφορικό.** - **Νευρικό σύστημα :** 2 ραχιαία νευρικά **σχοινιά**, **νευρικός δακτύλιος, γάγγλια, αισθητήριες θηλές, αμφίδια** (αισθητήρια όργανα). - **Απεκκριτικό σύστημα** δεν περιλαμβάνει πρωτονεφρίδια, **(απεκκριτικός αγωγός-αδένας-πόρος)** - **Γονοχωριστικοί, εσωτερική γονιμοποίηση** - **Αρσενικό** μικρότερο από το θηλυκό. - **Φύλο : Nematoda (**Νηματώδεις**, Ελάσσονα Εκδυσόζωα)** - **Τάξη : Oxyuroidea** - **Γένος : Enterobius/Oxyuris** - **Κύκλος ζωής :** Τα ενήλικα παράσιτα ζουν στο **παχύ έντερο και στο τυφλό του εντέρου**. Τα θηλυκά άτομα μεταναστεύουν στην εδρική περιοχή του ξενιστή κατά τη διάρκεια της νύχτας για να αποθέσουν τα αυγά τους. Στην περιοχή προκαλείται φαγούρα και με το ξύσιμο μολύνονται τα χέρια και τα σκεπάσματα του κρεβατιού. Τα αυγά αναπτύσσονται γρήγορα και γίνονται μολυσματικά σε χρονικό διάστημα 6 ωρών στη θερμοκρασία σώματος. Όταν με τα μολυσμένα χέρια μεταφέρονται στο στόμα, καταπίνονται, εκκολάπτονται στο δωδεκαδάχτυλο και οι οξύουροι ωριμάζουν στο παχύ έντερο. - **Τάξη : Ascaroidea** - **Γένος : Ascaris 1,27 δις άνθρωποι** - **Κύκλος ζωής :** Όταν ένας ξενιστής καταπιεί αυγά που περιέχουν έμβρυα, τα μικροσκοπικά νεαρά άτομα εκκολάπτονται. Διεισδύουν μέσω του **εντερικού τοιχώματος σε αιμοφόρα ή λεμφικά αγγεία και μεταφέρονται μέσω της καρδιάς στους πνεύμονες**. Εκεί εξέρχονται από τα αγγεία στις κυψελίδες και μεταφέρονται στην τραχεία. Εάν η μόλυνση είναι εκτεταμένη μπορεί να προκαλέσουν βαριά **πνευμονία**. Φτάνοντας στο φάρυγγα τα νεαρά άτομα καταπίνονται, περνούν μέσα από το στόμαχο και τελικά ωριμάζουν περίπου 2 μήνες μετά την πρόσληψη των αυγών. Στο έντερο, όπου τρέφονται από το περιεχόμενό του, οι σκώληκες προκαλούν **κοιλιακά συμπτώματα και αλλεργικές αντιδράσεις**, ενώ σε μεγάλους αριθμούς μπορεί να προκαλέσουν μέχρι και απόφραξη του **εντέρου.** - **Τάξη : Trichuroidea** - **Γένος : Trichinella** - **Κύκλος ζωής : Τα** ενήλικα άτομα διεισδύουν **στον βλεννογόνο του λεπτού εντέρου** όπου τα θηλυκά γεννούν ζωντανά νεαρά άτομα. Τα νεαρά αυτά άτομα εισχωρούν στα **αιμοφόρα αγγεία και μεταφέρονται σε όλο το σώμα,** όπου μπορούν να βρεθούν σχεδόν σε κάθε ιστό ή σωματική κοιλότητα. Τελικά, εισχωρούν στα **κύτταρα των σκελετικών μυών** αποτελώντας ένα από τα πιο γνωστά ενδοκυτταρικά παράσιτα. Τα νεαρά άτομα μεταβάλλουν εντυπωσιακά την γονιδιακή έκφραση στο κύτταρο που παρασιτούν, το οποίο χάνει τις ραβδώσεις του και μεταμορφώνεται σε ένα **τροφοκύτταρο** που τρέφει το παράσιτο. Όταν καταναλώνεται ωμό κρέας που περιέχει εγκυστωμένα νεαρά άτομα αυτά απελευθερώνονται στο έντερο και ωριμάζουν. - **Κύκλος ζωής φιλάριων :** Το κουνούπι προσλαμβάνει μικροφιλάριες όταν τσιμπά τον άνθρωπο οι οποίες διαπερνούν το εντερικό του τοίχωμα και αναπτύσσονται σε μολυσματικά νεαρά άτομα μέσα στο έντερο. Τα νεαρά άτομα διαφεύγουν μέσω της προβοσκίδας του κουνουπιού καθώς το έντομο τρέφεται και εισχωρούν στην πληγή που αυτό προκαλεί. Νεαρά άτομα μεταναστεύουν στους λεμφαδένες του ανθρώπου και ωριμάζουν γεννητικά μέσα στα προσαγωγά λεμφικά αγγεία. Ενήλικοι σκώληκες παράγουν μικροφιλάριες οι οποίες εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος. **2)ROTIFERA (ΤΡΟΧΟΦΟΡΑ)** ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ - Αντοχή σε αντίξοες συνθήκες λόγω **κρυπτοβίωσης, διάπαυσης και αναστολής ανάπτυξης.** - **Χαρακτηριστική βλεφαριδοφόρος στεφάνη (κορώνα),** κινούμενη θυμίζει τροχό, χάρη σε αυτή **τρέφεται καθώς δημιουργεί ρεύμα στο νερό και προσελκύει πλαγκτικά μερίδια τροφής προς το στόμα.** - **Συγκυτιακή επιδερμίδα** (λεπτή ή σκληροποιημένη) που εκκρίνει την **εφυμενίδα** καθώς και **δέσμες μυικών ινών.** - **Νευρικό σύστημα : εγκέφαλος, οπτικές κηλίδες** (αισθητήρια όργανα) - **Σιαγόνες μέσα στο φάρυγγα** που συνθλίβουν τροφή. - **Κυκλική παρθενογένεση :** Διπλοειδή θηλυκά παράγουν διπλοειδή αμεικτικά αυγά. Λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων πχ συνωστισμός ή διατροφή ή φωτοπερίοδος επάγουν την ανάπτυξη διπλοειδούς μεικτικού θηλυκού από αμεικτικό αυγό. Τα μεικτικά θηλυκά παράγουν απλοειδή αυγά. Αν τα αυγά αυτά γονιμοποιηθούν προκύπτουν αυγά **διάπαυσης με ανθεκτικό κέλυφος**, αν όμως δεν γονιμοποιηθούν προκύπτουν αρσενικά άτομα που ζουν πολύ λίγο. **ΜΑΛΆΚΙΑ MOLLUSCA** (ΤΡΟΧΟΖΩΑ ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΩΝ) - **Αμφιπλευροσυμμετρικά** - **Έλλειψη μεταμέρειας** - **Κοίλωμα δεν λειτουργεί ως υδροστατικός σκελετός και περιορίζεται στην περιοχή γύρω από την καρδιά και ίσως την περιοχή των γονάδων, τμήμα των νεφρών και σε μερικές περιπτώσεις γύρω από τμήμα του εντέρου.** - **Βλεφαριδοφόρες οδοί μεγάλης σημασίας.** - Ένα τμήμα με **κεφαλή και πόδι (αισθητήρια και τροφοληπτικά όργανα στη κεφαλή και το πόδι λειτουργεί ως κινητήριο όργανο το οποίο τροποποιείται στα δίθυρα και στα κεφαλόποδα)** και ένα τμήμα με **σπλαγχνική μάζα (πεπτικά, κυκλοφορικά, αναπνευστικά και αναπαραγωγικά όργανα).** - **Νωτιαίο σωματικό τοίχωμα (Μανδυακή κοιλότητα προστατεύει αναπνευστικά όργανα και ο μανδύας τροποποιείται με διάφορους τρόπους ώστε η μανδυακή κοιλότητα να μετατρέπεται σε βράγχια ή πνεύμονες, και εκκρίνει όστρακο) -- Μανδύας (μοναδικό στρώμα ιστού που περικλείει μανδυακή κοιλότητα προστατεύοντας τα μαλακά τμήματα)** - **Κυκλοφορικό : Ανταλλαγή αερίων μέσω μανδύα, σωματικής επιφάνειας, Βράγχιων, πνευμόνων και κτενίδια κτενιδίων(πρωτόγονη κατάσταση βράγχεων).** - Όλα έχουν **ανοιχτό κυκλοφορικό με καρδιά που αντλεί το αίμα, αιμοφόρα αγγεία και αιματόκοιλα (το αίμα δεν κυκλοφορεί πάντοτε μέσα σε αιμοφόρα αγγεία αλλά σε κάποια τμήματα του σώματος εισέρχεται σε ανοιχτές κοιλότητες) εκτός από τα κεφαλόποδα.** - Ανοιχτό κυκλοφορικό δεν είναι πολύ αποδοτικό στην παροχή οξυγόνου σε όλους τους ιστούς του σώματος για αυτό συναντάται κυρίως σε ζώα που κινούνται αργά. - **Στο κλειστό** το αίμα κινείται συνεχώς προς και από τους ιστούς σε αιμοφόρα αγγεία**.** - **Απεκκριτικό σύστημα** συνήθως μ**ε μετανεφρίδια** - **Ερμαφρόδιτα ή γοχοχωριστικά** - **Άμεση(**κεφαλόποδα, γαστερόποδα γλυκού νερού, μερικά δίθυρα και θαλάσσια γαστερόποδα**) ή έμμεση** ανάπτυξη - **Μανδύας εκκρίνει όστρακο και σχηματίζει αισθητήρια και αναπνευστικά όργανα.** - **Κλάση : Πολυπλακοφόρα (Chiton)** - **Υποπλασμένη κεφαλή χωρίς κεραίες και οφθαλμούς** (Πεπτικό σύστημα και αισθητήρια όργανα και ξύστρο) -- **Πόδας** (κινητήριο όργανο) - **Χιτώνες** - **7-8 ραχιαίες ασβεστολιθικές πλάκες στο κέλυφος (όστρακο)** - **Τρίχωρη καρδιά** - **1 ζεύγος μετανεφριδίων για απέκκριση** - **Νευρικό σύστημα : Αισθητήρια όργανα, αισθήτες (**φωτοευαίσθητες δομές που διαπερνούν τις πλάκες) - **Οσφράδια** (αισθητήρια όργανα για έλεγχο νερού) - **Ύπαρξη μανδύα από τον οποίο εκκρίνεται το κέλυφος** - **2 ζεύγη επίμηκων νευρικών σχοινιών** - **Ξύστρο (μια ασυνήθιστη μεμβράνη,σαν ταινία, που φέρει δόντια και βρίσκεται στην στοματική κοιλότητα0** για τροφοληψία - Πλατύ και επίπεδο **πόδι** - Πολλαπλά **βράγχια (5-80)** - **Γονοχωριστικά** - **Τροχοφόρος προνύμφη, όχι ιστιοφόρος,** και μεταμορφώνεται απευθείας σε νεαρό άτομο. - **Έμμεση ανάπτυξη** - **Κλάση : Μονοπλακοφόρα** - **2 ζεύγη καρδιακών κόλπων, 1-2 ζεύγη γονάδων , 10 ζεύγη ποδικών νεύρων** - **Μόνο όστρακο** (στρογγυλεμένο) - **Μανδυακή κοιλότητα με 3-6 ζεύγη βράγχεων.** - **3-7 ζεύγη νεφριδίων, 2** από τα οποία **είναι αγωγοί γονάδων** - **Ξύστρο** - Πλατύ επίπεδο **πόδι που έρπει** - **Γονοχωριστικά** - **Ψευδομεταμέρεια** - **Κλάση : Ουροβοθριωτά** - Διεισδύουν στο υπόστρωμα δημιουργώντας **κάθετες στοές.** - Σκωληκόμορφοι θαλάσσιοι οργανισμοί - **Ξύστρο** - **Στοματική ασπίδα** - **Μανδύας με χιτινώδη εφυμενίδα και ασβεστολιθικούς σκληρείτες.** - **Μανδυακή κοιλότητα με ένα ζεύγος βραγχέων.** - **Γονοχωριστικά** - Τρέφονται με μικροοργανισμούς και οργανικά θρύμματα. - **Κλάση : Σωληνόγαστροι** - Σκωληκόμορφοι βενθικοί οργανισμοί, ζουν και τρέφονται πάνω σε κνιδόζωα. - **ΔΕΝ διαθέτουν ξύστρο ούτε βράγχια** - **Μανδύας με ασβεστολιθικούς σκληρείτες ή βελόνες.** - **Δευτερογενείς αναπνευστικές δομές.** - **Υποτυπώδης μανδυακή κοιλότητα.** - Πόδι με μορφή στενής **ποδικής αύλακας.** - **Ερμαφρόδιτα** - **Κλάση : Γαστερόποδα** (Σαλιγκάρια, εδραία λόγω βαριού οστράκου) - Ασυμμετρία λόγω **συστροφής** (**σπειροειδής περιέλιξη κελύφους γύρω από τον άξονα και περιστροφή μανδύα κατά 180 μοίρες)** - **Πρόβλημα ρύπανσης** καθώς λόγω συστροφής παρατηρείται απελευθέρωση των απεκκριμάτων πάνω από την κεφαλή και μπροστά από τα βράγχια που αντιμετωπίστηκε από την απώλεια του δεξιού βραγχίου (είσοδος του νερού στην μία πλευρά της μανδυακής κοιλότητας και η έξοδος από την άλλη πλευρά) ή από την αποσυστροφή(Opisthobranchia) ή από την μετατροπή της μανδυακής κοιλότητας σε πνεύμονα(Pulmonata). - **Όστρακο περιελιγμένο** (ή και όχι ή απών, σε αυτές τις περιπτώσεις παρατηρείται αμφίπλευρη συμμετρία και καλύτερη κατανομή βάρους) - **Ανεπτυγμένη κεφαλή** και **στόμα** (περιστόμιο και επίπωμα που το καλύπτει) **με τροποποιημένο ξύστρο, γνάθους και προσακτρίδες.** - **Πόδι** μεγάλο και επίπεδο, χρησιμοποιείται για **προσκόλληση** και για να **έρπει** το ζώο. - **1 ή 2 βράγχια ή μανδύας που τροποποιείται σε δευτερογενή βράγχια ή πνεύμονα.** - **Αναπνοή μέσω πνεύμονα ή κτενίδιο-βράγχιο.** - **Σαρκοφάγα :** Urosalpinx cinerea, Conus - **1 κόλπο** - **1 νεφρίδιο** - **Νευρικό σύστημα :** εγκεφαλικά γάγγλια, πλευρικά, ποδικά ή σπλαγχνικά που σχηματίζουν **δακτύλιο.** - **Γονοχωριστικά ή ερμαφρόδιτα** - **Εξωτερική** (απελευθέρωση γαμετών στη θάλασσα) / **Εσωτερική** (Ανταλλαγή σπερματοφόρων) - **Άμεση** (τα του γλυκού νερού) **ή έμμεση ανάπτυξη** - **Ωοτόκο ή ζωοτόκα** - **Τροχοφόρος και τυπικά ιστιοφόρος προνύμφη,** μερικά χωρίς πελαγική. - **Κεφαλή 1-2 ζεύγη κεραίων και 1 ζεύγος οφθαλμών** - **Υπόκλαση α : Prosobranchia** (θαλάσσια) - **Τάξη α : Archaeogastropoda** \[Ενιαίο όστρακο,Haliotis και Patella, Monodonta(πλατυσμένη βάση)\] - **Τάξη β : Mesogastropoda** \[Turitella(μεγάλος αριθμός γύρων)\] - **Τάξη γ : Neogastropoda** - **Υπόκλαση β : Opisthobranchia** (θαλάσσια γυμνοσαλιγκάρια, αποσυστροφή) - **Υπόκλαση γ : Pulmonata** (γλυκά νερά, χερσαία, πνεύμονας, φαινόμενο αποσυστροφής) - **Κλάση : Σκαφόποδα** (Dentalium, δόντια της θάλασσας) - **Έλλειψη αισθητήριων οργάνων** - **Ενιαίο σωληνοειδές όστρακο ανοιχτό πάνω και κάτω.** - **Κωνικό πόδι** χρησιμοποιείται για σκάψιμο στην άμμο. - **Όχι κεφαλή** - **Τροφοληψία με βλεφαρίδες του ποδιού και τα συλληπτίδια που αποτελούν προεξοχε΄ς των μακριών κεραιών.** - **Στόμα με ξύστρο** (μεταφορά τροφής) - **Συσταλτές κεραίες (συλληπτίδια)** γύρω από το στόμα - **Αναπνοή από την επιδερμίδα του μανδύα με τη βοήθεια βλεφαρίδων** και όχι με βράγχια. - **Γονοχωριστικά** - **Έμμεση ανάπτυξη** με **τροχοφόρο προνύμφη** - **Ωοτόκα** - **Τρέφονται με οργανικά θρύμματα και πρωτόζωα.** - **Κλάση : Δίθυρα \[ελεύθερα**(Pecten, Chlamys με πλευρικές προεξοχές), **προσκολλημένα**(Mytilus χωρίς δόντια στο κλείθρο, Ostrea με ανισομεγέθεις θυρίδες), **χώσιμο στην άμμο**(Cardium χωρίς κόλπο στο μανδυακό αποτύπωμα, Solen με επίμηκες σχήμα θυρίδων, Venus και Callista με παχύ κέλυφος, 3 δόντια στο κλείθρο και επιμήκη τα χείλη των θυρίδων) καθώς και σκουλήκια των πλοίων**\]** - **Βύσσος** - **Σώμα με δίλοβο μανδύα** ο οποίος σχηματίζει **σίφωνες** για έξοδο νερού. - **Μανδυακό και μυικό αποτύπωμα** - **Προσαγωγοί μύες** - **Όστρακο με 2 πλευρικές θυρίδες** (ίσες/άνισες) που συνδέονται μέσω **ελαστικού συνδέσμου.** - **Υποπλασμένη ή και απούσα κεφαλή ΧΩΡΙΣ ξύστρο και οφθαλμούς** - **Στόμα με χειλικές προσακτρίδες** - **Πόδι** σε σχήμα **πέλεκυ.** - **Ελασματοειδή** και καλά ανεπτυγμένα **βράγχια από τα οποία γίνεται και η αναπνοή (αλλά και από μανδύα)** - **Γονοχωριστικά** - **Τρίχωρη καρδιά η οποία βρίσκεται μέσα στην περικαρδιακή κοιλότητα με 2 κόλπους και 1 κοιλία.** - **Άμεση ή και έμμεση ανάπτυξη** - **Εξωτερική και εσωτερική γονιμοποίηση** (**γλωχίδια,**εξειδικευμένες ιστιοφόροι προνύμφες που πρέπει να κολλήσουν σε ειδικά ψάρια-ξενιστές και να παρασιτίσουν για αρκετές εβδομάδες ώστε να συμπήρώσουν την ανάπτυξή τους.) - **Τροχοφόρος και ιστιοφόρος προνύμφη** - **Διηθηματοφάγα** - **Τάξη : Eutaxodonta** - **Τάξη : Anisomyaria** - **Τάξη : Heterodonta** - **Τάξη : Desmodonta** - **Κλάση : Κεφαλόποδα** - Δραστήριοι θαλάσσιοι θηρευτές - **Αναπνοή μέσω ζεύγους φυλλοειδών βραγχίων** χωρίς βλεφαρίδες **και ύπαρξη βραγχιακών καρδιών.** - **Ανεπτυγμένη κεφαλή με οφθαλμούς, ξύστρο και βραχίονες.** - **Κολλώδεις εκκρίσεις και μυζητήρες.** - **Τροποποιημένο πόδι σε σίφωνα** ο οποίος χρησιμεύει για την έξοδο του νερού. - **Νευρικό σύστημα : Πολύ ανεπτυγμένος εγκέφαλος από γάγγλια** συγκεντρωμένα στην κεφαλή που σχηματίζουν **δακτύλιο και με τεράστιες νευρικές ίνες.** - **Υποπλασμένο όστρακο με διαφράγματα ή και απών.** - **Γονοχωριστικά** - **Εσωτερική γονιμοποίηση** - **Άμεση ανάπτυξη** - **Στόμα περιβάλλεται από 8 \[Octapoda(Octopus, Eledone)\] ή10\[Decapoda(Sepia, Loligo)\] βραχίονες** που προέρχονται από το πόδι. - **Κλειστό κυκλοφορικό με την παρουσία βοηθητικών/ βραγχιακών καρδιών.** - **Ανεπτυγμένα αισθητήρια (**βλέπουν αλλά όχι χρώματα, δεν ακούν) - Επικοινωνία μέσω αλλαγής χρώματος **(χρωματοφόρα κύτταρα)** - **Υπόκλαση : Ναυτιλοειδή με 2 ζεύγη βραγχίων** - **Υπόκλαση : Κολεοειδή** - **Υπόκλαση : Αμμωνιοειδή με 1 ζεύγος βραγχίων** **ΔΑΚΤΥΛΙΟΣΚΏΛΗΚΕΣ ANNELIDA**(ΛΟΦΟΤΡΟΧΟΖΩΑ) - **Σμήριγγες =** Μικρές χιτινώδεις τρίχες, μακριές βοηθούν στην κολύμβηση και οι κοντές στην αγκίστρωση των μεταμερών. - **Βασικό προσαρμοστικό χαρακτηριστικό στην εξέλιξη των δακτυλιοσκωλήκων είναι η διαίρεση του κοιλώματος σε διαμερίσματα γεμάτα με υγρό με τη βοήθεια διαφραγμάτων. Η πίεση του υγρού στα διαμερίσματα αυτά χρησιμοποιείται ως υδροστατικός σκελετός, ο οποίος με τη σειρά του επιτρέπει ακριβείς κινήσεις όπως διείσδυση και κολύμβηση. Ισχυροί κυκλικοί και επιμήκεις μύες μπορούν να κάμψουν, να βραχύνουν και να επιμηκύνουν το σώμα.** - **Μεταμέρεια (ομώνυμη)** - **Μεταμέρεια** επέτρεψε ανάπτυξη πολύ μεγαλύτερης πολυπλοκότητας στη δομή και την λειτουργία επιτρέποντας τις **ανεξάρτητες κινήσεις** των διαφορετικών **μεταμερών** αλλά και αύξησε την **αποτελεσματικότητα της διείσδυσης.** - **Η επανάληψη τμημάτων του σώματος** έδωσε το πλεονέκτημα πως αν ένα μεταμερές σταματήσει να λειτουργεί, **τα άλλα συνεχίζουν.** - Ο **λεπτομερής έλεγχος των κινήσεων** **επέτρεψε** με τη σειρά του την εξέλιξη ενός **πιο πολύπλοκου νευρικού συστήματος**. - **Ανταγωνιστική κίνηση μυών** - **Αμφιπλευροσυμμετρικά με κυλινδρικό σώμα** - **Πλήρες πεπτικό και όχι μεταμερικό** (στόμα -\> φάρυγγας -\> οισοφάγος(2 οισοφαγικοί αδένες) -\> έντερο -\> έδρα) - **Νευρικό σύστημα : Νευρικό περιφαρυγγικό δακτύλιο** που νευρώνει κεραικές έλικες και μια **νωτιαία νευρική αλυσίδα**, κάθε σωμίτης (μεταμερές) έχει 1 ζεύγος νευρικών γαγγλίων και πλευρικά νεύρα. **Εγκέφαλος** κάτω από το προστόμιο στους πολύχαιτους που νευρώνει κεραίες και προσακτρίδες. - **Απεκκριτικό σύστημα** αποτελείται από εξειδικευμένα όργανα, τα **μετανεφρίδια** (μικρά χοανοειδή εξογκώματα). - **Τριπλοβλαστικά** (Εξώδερμα-Μεσόδερμα-Ενδόδερμα) - **Μεταμερή χωρίζονται** μεταξύ τους **μέσω διαφραγμάτων** κάτι που επέτρεψε σε κάθε μεταμερές να αντιδρά ξεχωριστά στις τοπικές μυικές συσπάσεις. - **Σχιζοκοιλωματικά** - **Κοίλωμα γεμάτο υγρό και λειτουργεί ως υδροστατικός σκελετός.** - **Κίνηση/Κολύμβηση/Διείσδυση** μέσω εναλλασσόμενων κυμάτων συσπάσεων κυκλικών και επιμηκών μυών **(περισταλτική σύσπαση).** - **Κλειστό κυκλοφορικό με μυώδη αιμοφόρα αγγεία και αορτικά τόξα (καρδιές) για την άντληση του αίματος, τοποθετημένα μεταμερικά.** - **Παραπόδια για κίνηση και αναπνοή (σε κάποιους βράγχια)** - **Αναπαραγωγικά όργανα εντός του κοιλωματικού επιθηλίου.** - **Ερμαφρόδιτα/Γονοχωριστικά** - **Αγενής αναπαραγωγή με διχοτόμηση ή κατάτμηση.** - **Αναγεννητική ικανότητα (αναγέννηση).** - **Σπειροειδής και μωσαική αυλάκωση.** - **Τροχοφόρος προνύμφη.** - Ζουν σε όλα τα περιβάλλοντα και είναι **θηρευτές ή νεκροφάγοι.** - **Μορφολογία :** Εφυμενίδα -\> Επιδερμίδα -\> Κυκλικοί μύες -\> Επιμήκεις μύες -\> Σωματικό περιτόναιο -\> Κοίλωμα -\> Σπλαχνικό περιτόναιο -\> Έντερο - Επειδή όγκος υγρού σε κάθε μεταμερές σταθερός η συστολή των **επιμηκών μυών** του τοιχώματος κάνει το σώμα **βραχύτερο** και **μεγαλύτερο σε διάμετρο** ενώ το αντίθετο συμβαίνει κατά την διάρκεια της συστολής των κυκλικών. - **3 ευδιάκριτες περιοχές** - **Κεφάλι** : **Προστόμιο** (Μάτια, κεραίες, προσακτρίδες) και **Περιστόμιο** (σμήριγγες, προσακτρίδες και χιτινώδεις σιαγόνες) - **Κυρίως σώμα** - **Πυγίδιο =** Τελευταίο μεταμερές του σώματος όπου καταλήγει ο πεπτικός σωλήνας και η έδρα. - **Φύλο : Δακτυλιοσκώληκες** - **Κλάση : πολύχαιτοι** - **Τάξη : Errantia** (Ελεύθεροι, θαλάσσιοι) - **Τάξη : Sedentaria** (Εδραία, υποπλασμένα παραπόδια) - **Γένος :** Nereis, Aphrodida - **Ομώνυμη** μεταμέρεια (διαίρεση του σώματος σε μία σειρά όμοιων τμημάτων, καθένα από τα οποία περιέχει όμοια στοιχεία όλων των κύριων οργανικών συστημάτων), **θαλάσσιοι** οργανισμοί, τα μεταμερή τους εμφανίζουν ένα ζεύγος λοβοειδών προεκτάσεων, τα **παραπόδια** τα οποία φέρουν πολυάριθμες και ποικιλόμορφες **σμήριγγες στο περιστόμιο που περιβάλλει το στόμα. Η κεφαλή** τους είναι εφοδιασμένη με διάφορα αισθητήρια και συλληπτήρια όργανα όπως **προσακτρίδες, κεραίες, μάτια και κεραίδες στο προστόμιο.** - **Παραπόδια** (ραχιαίο νωτοπόδιο και κοιλιακό νευροπόδιο) χρησιμοποιούνται τόσο για **κίνηση** όσο και για **αναπνοή** (μπορεί να υπάρχουν και **βράγχια**), πολλοί έχουν και **αναπνευστικές χρωστικές.** - Στο πίσω μέρος του ζώου υπάρχει το **πυγίδιο** μπροστά από το οποίο δημιουργούνται τα νέα μεταμερή. - **Απεκκριτικό σύστημα : μετανεφρίδια** ή και πρωτονεφρίδια, **σε κάθε μεταμερές 1 ζεύγος μετανεφριδίων.** - **Νευρικό σύστημα όπως όλοι οι δακτυλιοσκώληκες.** - **Αισθητήρια όργανα : μάτια, αυχενικά όργανα**(χημειουποδοχείς, σημαντικά για πρόσληψη τροφής), **στατοκύστεις** (ισο