آشنایی با هنر خاور دور PDF

Summary

این متن یک بررسی کلی از هنر خاور دور، به طور خاص هنر هند، در سه دوره پیش از آریایی، آریایی و اسلامی است. شامل اطلاعاتی درباره خصوصیات هنر هند، تندیس‌ها، نقاشی‌ها و معابد است. همچنین به تمدن دره سند و آثار هنری این دوره اشاره شده است.

Full Transcript

‫آشنایی با هنر خاور دور‪ :‬هند‬ ‫شبه قاره هند‪ ،‬سرزمینی پهناور و مثلثی شکلی در جنوب قاره آسیا است؛ شمال آن را کوههای هیمالیا و جنوب‬ ‫آن مجاور اقیانوس هند آب و هوایی گرم و مرطوب دارد‪.‬حدود ‪ 1500‬ق‪.‬م مهاجران از سمت شمالغرب وارد این‬ ‫سرزمین شدند و بر ساکنان بومی غلبه کردند‪.‬دین اسالم با ورود ای...

‫آشنایی با هنر خاور دور‪ :‬هند‬ ‫شبه قاره هند‪ ،‬سرزمینی پهناور و مثلثی شکلی در جنوب قاره آسیا است؛ شمال آن را کوههای هیمالیا و جنوب‬ ‫آن مجاور اقیانوس هند آب و هوایی گرم و مرطوب دارد‪.‬حدود ‪ 1500‬ق‪.‬م مهاجران از سمت شمالغرب وارد این‬ ‫سرزمین شدند و بر ساکنان بومی غلبه کردند‪.‬دین اسالم با ورود ایرانیان سدۀ پانزدهم میالدی (غزنویان) و مغوالن‬ ‫مسلمان سدۀ شانزده و هفدهم میالدی (گورکانیان) در هند رواج یافت‪.‬هنگامی که در وادی هنر و تمدن‪ ،‬از هند‬ ‫نام برده میشود ناحیهای وسیع را در برمیگیرد شامل کشورهای کنونی هندوستان‪ ،‬پاکستان‪ ،‬نپال‪ ،‬بوتان‪،‬‬ ‫بنگالدش‪ ،‬سریالنکا و بخشی از افغانستان است‪.‬هنر و تمدن سرزمین هند به سه دوره‪ :‬پیش از آریائیان‪ ،‬آریائیان‬ ‫و اسالمی تقسیم میشود‪.‬‬ ‫خصوصیات هنر هند‬ ‫هنر هند‪ ،‬هنری مذهبی بر اساس نیازها و دستورالعملهای مذهب بودایی (سدۀ سوم ق‪.‬م تا هفتم میالدی) و‬ ‫برهمنی است؛ نمادهای مذهبی در قالب تندیس‪ ،‬نقاشی و ساخت معابد متجلی میشود‪.‬هدف هنرمند هندی‬ ‫ساخت یک اثر زیبا نیست‪ ،‬بلکه تجسم حقایق مذهبی و معنوی برای مؤمنان است‪.‬اغلب تندیسها‪ ،‬شخصیتهای‬ ‫مذهبی را در شکلی انسانگونه نشان میدهند‪ ،‬تا برای نیایشگر قابل فهم باشند‪.‬در هنر هند ایزدان بسیاری دیده‬ ‫میشوند ازجمله «ویشوا کارما» ایزد هنر و معماری؛ درک هنر هند از هنر دنیامآبانه و انسانگرایانه یونانی دشوارتر‬ ‫است؛ حجم قابل توجهی از تندیسهای بودا درحالتهای مختلف ایستاده‪ ،‬نشسته و تندیسهای ایزدان مرد و زن‬ ‫و رقصهای مذهبی‪ ،‬چشمگیرترین جلوه هنر هند است که در طول تاریخ هند‪ ،‬شیوه بیان هنری آنها تقریباً ثابت‬ ‫بوده است‪.‬قدیمیترین آثار هنری هند به ‪ 3000‬ق‪.‬م دورۀ پیش از آریایی برمیگردد‪ ،‬اما درخشانترین دورههای‬ ‫تاریخ هند‪ :‬مئوریا (‪ 185-322‬ق‪.‬م)‪ ،‬شونگا (‪ 320-185‬م)‪ ،‬کوشان (‪ 320-50‬م)‪ ،‬گوپتا (‪ 647-320‬م)‪ ،‬پاال‪-‬سنا‪،‬‬ ‫پاالوا‪ ،‬چال هستند‪.‬در دورههای مئوریا‪ ،‬شونگا‪ ،‬کوشان و گوپتا هنر بودایی رواج داشته است‪.‬‬ ‫هنر پیش آریائی ‪ 2500-1900‬ق‪.‬م‬ ‫کهنترین تمدن مکشوفه شبه قاره هند تمدن درۀ سند است‪.‬مهمترین مراکز شناخته شدۀ هنر هند پیش از‬ ‫آریائیها تمدنهای موهنجودارو و هاراپا هستند‪.‬از ویژگیهای مهم این شهرها‪ ،‬وجود نقشه شهرسازی پیشرفته‬ ‫است که به نظر میرسد شبیه شهر سوخته در سیستان و بلوچستان میباشد ‪.‬ظروف سفالی‪ ،‬تندیسهای سنگی‬ ‫و مهرهای کوچک از جنس سنگ صابون آثار مهمی هستند که از حفاریهای تمدن دره سند بدست آمده است‪.‬‬ ‫در یکی از مهرها پیکرۀ نشستهای دیده میشود که حالت نشستن او نمایانگر یکی از حرکتهای آیین هند است‬ ‫که یوگا نام دارد‪.‬یکی از قابل توجهترین آنها نیمتنه مردی کاهنی است که از موهنجودارو کشف شده است‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مهرهای سنگ صابونی درۀ سند‪ ،‬هزارۀ سوم قبل از میالد‪ ،‬موزۀ دهلی نو‬ ‫هنر مئوریا (آریائی) ‪ 185‬ق‪.‬م‪ 322 -‬ق‪.‬م‬ ‫دوره مئوریا یکی از درخشانترین دورههای تاریخ هند است که در این دوره هنر هند در زمینههای مختلف شکوفا‬ ‫شد‪.‬ابتدا از هنر هخامنشی و سپس به دلیل حضور یونانیها در افغانستان از هنر یونانیها متأثر شد‪.‬آشوکا‬ ‫فرمانروای هنرپرور این دوره دین بودایی را پذیرفت و آن را رواج داد و در زمان او هنر بودایی هند شکل گرفت‪.‬در‬ ‫‪2‬‬ ‫شهرهای مختلف هند پرستشگاه هایی بنا نهاد که الگوی معماری هند شد‪.‬این پرستشگاه که استوپا (یادگار بودا)‬ ‫نام داشت‪.‬در این پرستشگاهها تصاویر ایزدان مختلف همراه با نقاشی گیاهی و جانوری روی سنگ حجاری میشدند‬ ‫قرار داشت‪.‬آثار به جای مانده از این دوره نشان میدهد که معماری این زمان به ویژه ساخت تاالرهای ستوندار‬ ‫متأثر از بناهای تخت جمشید بوده است ‪.‬یکی از این سرستونها (پاتنا)‪ ،‬متشکل از سر و سینه چهار شیر غران‬ ‫است و بر استوانهای مدور و گل نیلوفر آبی وارونهای ایستادهاند‪.‬ظرافت کندهکاری به ویژه تزیینات یال شیرها و‬ ‫طرح نیلوفر آن گواه ارتباط میان پیکرتراشان هندی و ایرانی است‪.‬عناصر متشکلۀ این سرستون جنبه نمادین دارد‬ ‫چرخ همان گردونه زندگی و نماد اولین موعظه بزرگ بودا است؛‬ ‫شیر نمادی از خود بودا است؛ چهار حیوان مفهومی کیهان شناختی‬ ‫دارند و جهات اربعه را نشان میدهند‪.‬استوپا (نماد موعظه و مرگ‬ ‫بودا) بر پایهای گرد یا چهارگوش بود که بر قله آن یک فضای مربع‬ ‫شکل محصور (هارمیکا) و یک دکل بلند (یاستی) در وسط آن‬ ‫برافراشته بود‪.‬دور تا دور ساختمان اصلی را نرده سنگی و چهار‬ ‫دروازه عظیم (تُرانه) احاطه میکرد‪.‬استوپا را میتوان یک نمودار‬ ‫کیهانی به شمار آورد که دروازههایش چهار نقطه اصلی کوه جهانی‬ ‫(مِرو) را مینمایانند‪.‬هارمیکا نماد بهشت خدایان سینُهگانه است و‬ ‫یاستی چون محور عالم‪ ،‬آن را به بهشتهای برین متصل میسازد‪.‬‬ ‫نردهها‪ ،‬دروازهها و گنبد استوپا غالبا با نقوشبرجسته تزیین‬ ‫میشدند‪.‬در استوپا مجسمه بودا وجود نداشت ولی حضور نمادین‬ ‫وی با تخت خالی‪ ،‬درخت مقدس‪ ،‬چرخ اشراق و صحنههای زندگی‬ ‫گذشته او (جاتکه) مورد تاکید قرار میگرفت‪.‬‬ ‫شونگا و آندرا ‪ 320‬م‪ 185 -‬ق‪.‬م‬ ‫سلسله شونگا در شمال هند و سلسله آندرا در مرکز و جنوب هند حکومت میکردند‪.‬در دورۀ آنها غارمعبد ساخته‬ ‫میشد‪.‬ورودی غار معبدها دارای تاق گهوارهای و پیرامون آن تاقچههای تزیینی‪ ،‬پنجرههای نورگیر و تعدادی بالکن‬ ‫هستند (غارچایتیا کارلی)‪.‬فضای داخلی این غارمعبدها تاالر طویلی با دو ردیف ستون با سقف گهوارهای است و‬ ‫انتهای تاالر که به محراب (استوپایی کوچک) ختم میشود به شکل نیمدایره است ‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫استوپای سانچی یکی از بزرگترین معابد بودایی هند در دوره شونگا است و از سنگ زرین محلی ساخته شده است‪.‬‬ ‫این استوپا نیمگنبدی روی صّفهای مدور بوده و دارای حصار و دروازه است‪.‬حصار سنگی و دروازهها در دوره آندرا‬ ‫به آن اضافه شده است‪.‬نمای دروازهها صحنههایی از رخدادهای زندگی بودا‪ ،‬زنان رقصنده‪ ،‬سواران روی اسب و‬ ‫فیل را که بر سنگ نقش شده اند‪ ،‬نشان میدهند‪.‬‬ ‫استوپای سانچی‬ ‫غارچایتیا کارلی‬ ‫کوشان ‪ 50-320‬م‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫همزمان با آغاز مسیحیت‪ ،‬اقوام کوشانی ایرانیتبار دوره اشکانی در هند قدرت را بهدست گرفتند و عصر درخشان‬ ‫دیگری در هنر شکل گرفت‪.‬در پایان نخستین قرن میالدی در قندهار و ماتهورا نخستین شمایلهای رئالیستی‬ ‫بودا به وجود آمدند‪.‬نفوذ هنر یونان نقش مهمی در شکلگیری تمثالسازی بودا داشت زیرا تا پیش از سدۀ دوم‬ ‫میالدی برای بودا تمثال ساخته نمیشد ‪.‬در این دوره تندیسهای بودا با استفاده از سنتهای بومی هند ساخته‬ ‫میشد (سبک ماتهورا ‪)Mathura /‬؛ این تندیسها دارای شانههای پهن‪ ،‬کمر باریک‪ ،‬چهره لطیف و ردایی نازک‬ ‫بود‪.‬از طرفی با نفوذ هنر یونان‪ ،‬سبک دیگری با تلفیق از سنتهای هلنی یونان و هندی به وجود آمد که بر‬ ‫ویژگیهای عاطفی و طبیعتگرایانه تأکید بیشتری داشت و از ریزهکاریهای هنر یونان دورۀ هلنی و ایران دورۀ‬ ‫اشکانی نظیر توجه به آرایش چهره متأثر شدهاند (سبک گاندهار ‪.)Gandhara /‬‬ ‫‪5‬‬ ‫گوپتا ‪ 320-647‬م‪.‬‬ ‫با فروپاشی دوره کوشان‪ ،‬عصر درخشان دیگری در هنر با پادشاهی گوپتا از اوایل‬ ‫سده چهارم میالدی‪ ،‬شروع میشود که از آن بهعنوان دوره کالسیک هنر هند نام‬ ‫برده میشود‪.‬در این دوره‪ ،‬نقاشی‪ ،‬مجسمهسازی‪ ،‬رقص و موسیقی به اوج کمال‬ ‫رسیدند‪.‬کالیداس شاعر هند در قرن پنجم میالدی نماینده ادبیات این عصر بود‪.‬‬ ‫قدیمیترین مجسمه یادمانی از این دوره نقش حجاری شده یک گراز (تجسم نمادین‬ ‫ویشنو) است که به پیروان هندو تعلق دارد‪.‬میراث عمده مجسمهسازی این دوره‬ ‫تمثالهای بودا در ناحیه سارنت است‪.‬مهمترین نمونههای هنری این دوره‪،‬‬ ‫دیوارنگارههای غارهایآجانتا است؛ موضوع این نقاشیها داستان زندگی بودا و‬ ‫صحنههای زندگی روزمره است‪.‬در یکی از نقاشیهای ارزشمند این غار‪ ،‬اعضای صورت‬ ‫بودا بسیار ظریف نقاشی شده و نرمی حرکات تندیسهای دورههای گذشته را در خود‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫هنر هند قرون متاخر (پاال‪ -‬سنا) ‪ 647- 1526‬م‪.‬‬ ‫با سقوط سلسله گوپتا در سده هفتم میالدی‪ ،‬سرزمین هند نه تنها به قلمروی از حکومتهای محلی تبدیل شد‬ ‫بلکه مذهب هندو که ریشه کهنسالی داشت رونق و رواج تازهای گرفت و دین بودا را در خود مستهلک و جایگزین‬ ‫آن شد‪.‬واپسین مکتب هنر بودایی در زمان دودمان پاال در بنگال پدید آمد و سپس هنر هند تحت حمایت دودمان‬ ‫سنا (سدۀ دوازدهم میالدی) در همین ناحیه شکوفا شد‪.‬اساس مذهب هندو بر پایه ستایش از خدایان سهگانه‪،‬‬ ‫برهما (خدای خالق و آفریننده جهان‪ )،‬ویشنو (نگهدارنده جهان) و شیوا (نابودکننده و بازسازیکنندۀ جهان) و‬ ‫شماری از خدایان دیگر است ‪.‬‬ ‫فاصله سده هفتم تا سیزدهم میالدی هنر هند در خدمت مذهب هندو بود و در طی این دوره‪ ،‬معابد باشکوهی‬ ‫همراه با تمثالهایی از مظاهر این خدایان به ویژه شیوا ساخته شدند‪.‬معابد آیین هندو اغلب به شکل مربع و‬ ‫مستطیل با تاالرهای ستوندار‪ ،‬گنبدی عظیم و هرمی شکل هستند و نمای آنها دارای تزیینات فراوانی است‪.‬یکی‬ ‫از عظیمترین معابد این دوره‪ ،‬معبد بریهادس وارا در جنوب هند است که برای خدای شیوا ساخته شده است‪.‬‬ ‫مهمترین دستاورد هنر هندو در این دوره در قالب تندیسهای فلزی شیوا و قدیسان مربوط به او نمایان شد‪.‬‬ ‫تندیس شیوا در مقام رقصنده کیهانی به گونهای تجسم یافت که نابود کردن و بازسازی عالم را همزمان القا کند‪.‬‬ ‫شیوا بیشتر به حال رقص در میان حلقه آتش مجسم میشد‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫معبد خاجو راهو ‪ ،‬قرن ‪ 10‬میالدی‬ ‫پالن معبد معبد خاجو راهو‬ ‫تندیس شیوا‪ ،‬سده‪11‬و ‪12‬میالدی‪ ،‬ارتفاع ‪ 82‬سانتیمتر‪ ،‬موزۀ زوریخ‬ ‫‪7‬‬

Use Quizgecko on...
Browser
Browser