Mga Sinaunang Tao: Aralin 2

ARALIN 2 Ang mga Sinaunang Tao ALAMIN  Gawain 1 KUNG IKAW KAYA? Gawain 1 - KUNG IKAW KAYA Isiping isa ka sa mga taong nabuhay sa daigdig noong sinaunang panahon. Pumili sa mga kahon ng tatlong bagay na sa tingin mo’y makatutulong sa iyong pang – araw araw na pamumuhay. Mahalagang maipal...

ARALIN 2 Ang mga Sinaunang Tao ALAMIN  Gawain 1 KUNG IKAW KAYA? Gawain 1 - KUNG IKAW KAYA Isiping isa ka sa mga taong nabuhay sa daigdig noong sinaunang panahon. Pumili sa mga kahon ng tatlong bagay na sa tingin mo’y makatutulong sa iyong pang – araw araw na pamumuhay. Mahalagang maipaliwanag mo ang dahilan ng iyong pagpili. Gawain 1 - KUNG IKAW KAYA PAMPROSESONG TANONG  PAMPROSESONG TANONG 1. Alin ang iyong mga pinili ?  PAMPROSESONG TANONG 1. Alin ang iyong mga pinili ? 2. Bakit ang mga bagay na ito ang iyong pinili?  PAMPROSESONG TANONG 1. Alin ang iyong mga pinili ? 2. Bakit ang mga bagay na ito ang iyong pinili? 3. Kaya mo bang mabuhay sa sinaunang panahong kung taglay mo angbagay na pinili? Ipaliwanag ang sagot.  Gawain 2 I-R-F (Initial – Refined -Final Idea) Chart Gawain 2 – I – R – F Idea PAUNLARIN  Batay sa makaagham na pag-aaral ng pinagmulan ng tao, nakita ang mga ninuno ng tao may 2.5 milyong taon na ang nakalilipas. Sila ang homo species (homo na nangangahulugang tao) nagtagumpay makiayon sa kanilang kapaligiran at nagawang harapin ang mga hamon ng sitwasyon noong sinaunang panahon.  May tatlong pangkat ng homo species na nabuhay sa daigdig at naging mga ninuno ng mga kasalukuyang tao. Pag- aralan ang diyagram tungkol sa Teorya ng Ebolusyon ng tao mula sa pagiging Ape hanggang sa paglitaw ng mga homo sapiens. APE Sinasabing pinagmulan ng tao CHIMPANZEE pinapalagay na pinakamalapit na kaanak ng tao, ayon sa mga siyentista AUSTRALOPITHECINE Tinatayang ninuno ng makabagong tao; Ape na may kakayahang tumayo nang tuwid LUCY pinakatanyag na Australopithecus afarensis na natuklasan ang mga labi noong 1974 HOMO Homo habilis HOMO Homo erectus HOMO Homo sapiens  Pagkaraang lumitaw ang mga Homo species partikular ang Homo habilis noong dakong 2.5 milyong taon ang nakararaan, nagsimula na rin ang Panahong Paleolitiko, ang unang yugto sa pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao.  2,500,000 – 10,000 BC PANAHONG PALEOLITIKO  PANAHONG PALEOLITIKO Tinatawag ding “Panahon ng Lumang Bato” (Old Stone Age)  PANAHONG PALEOLITIKO Nagmula ang Paleolitiko sa mga katagang paleos o matanda at lithos o bato  PANAHONG PALEOLITIKO Pinakamahabang yugto sa kasaysayan ng sangkatauhan  PANAHONG PALEOLITIKO Maiuugat sa pagsisimula ng paggamit ng kasangkapang bato ng mga hominid  PANAHONG PALEOLITIKO Unang gumamit ng apoy at nangaso ang mga sinaunang tao LOWER PALEOLITHIC PERIOD  LOWER PALEOLITHIC PERIOD Nagwakas dakong 120,000 taon na ang nakararaan  LOWER PALEOLITHIC PERIOD Pinakamaagang pananatili ng tao sa daigdig  LOWER PALEOLITHIC PERIOD Hindi pa lumilikha ng mga kasangkapan  LOWER PALEOLITHIC PERIOD Ang Homo habilis ay nangangahulugang able man o handy man dahil sila ang unang species ng hominid na marunong gumawa ng kagamitang bato  LOWER PALEOLITHIC PERIOD Sinundan ng mga Homo erectus nang higit na may kakayahan sa paggawa ng kagamitang bato  MIDDLE PALEOLITHIC PERIOD  MIDDLE PALEOLITHIC PERIOD Dakong 120,000 – 40,000 taon ang nakararaan  MIDDLE PALEOLITHIC PERIOD Paglitaw ng makabagong tao noong 100,000 taon ang nakalilipas  MIDDLE PALEOLITHIC PERIOD Umusbong ang pagiging artistiko ng mga tao sa pagpipinta sa katawan at pagguhit sa bato  MIDDLE PALEOLITHIC PERIOD Nabuhay ang taong Neanderthal na natuklasan sa Germany ang mga labi  UPPER PALEOLITHIC PERIOD  UPPER PALEOLITHIC PERIOD Dakong 40,000 – 8,500 taon ang nakararaan  UPPER PALEOLITHIC PERIOD Nagkaroon na ng mga unang pamayanan sa anyong mga campsite na kadalasang matatagpuan sa mga lambak  UPPER PALEOLITHIC PERIOD Ang mga Taong Neanderthal ay nawala sa panahong ito at napalitan ng mga Taong Cro - Magnon  UPPER PALEOLITHIC PERIOD Lumitaw ang mga komplikadong pagpapangkat sa lipunan.  MGA TANYAG NA PREHISTORIKONG TAO  MGA TANYAG NA PREHISTORIKONG TAO Ang Homo Sapiens ang pinakahuling species na ebolusyon ng tao, ang Homo sapiens Neanderthalensis (circa 200,000 - 30,000 taon BP). Higit na malaki ang utak ng Homo sapiens kung ihahambing sa mga naunang species kaya nangangahulugan higit ang kanilang kakayahan sa pamumuhay at paggawa ng kagamitan. May mga patunay na may kaalaman ang Neanderthal sa paglilibing samantalang ang Cro-Magnon ay lumikha ng sining ng pagpipinta sa kuweba.  MGA TANYAG NA PREHISTORIKONG TAO Homo sapiens Neanderthalensis.  MGA TANYAG NA PREHISTORIKONG TAO Homo sapiens Neanderthalensis. Cro - Magnon  MGA TANYAG NA PREHISTORIKONG TAO Sa loob ng maraming libong taon, namuhay ang mga prehistorikong tao sa pangangaso at pangangalap ng pagkain. Dakong 12,000 taon nang matutuhan ng mga sinaunang tao ang pagtatanim. Tuluyan ding umunlad ang kanilang mga kasangkapan sa paggamit ng mas makinis na bato. Ito ang nagpasimula sa Panahong Neolitiko.  10,000 – 4,000 BC PANAHONG NEOLITIKO  PANAHONG NEOLITIKO Ang huling bahagi ng Panahong Bato ay tinatawag na Panahong Neolitiko (Neolithic Period) o Panahon ng Bagong Bato (New Stone Age) na hango sa mga salitang Greek na neos o “bago” at lithos o “bato.”  PANAHONG NEOLITIKO Ang terminong neolitiko ay ginagamit sa arkeolohiya at antropolohiya upang italaga ang isang antas ng ebolusyong pangkalinangan o pagbabago sa pamumuhay at teknolohiya.  PANAHONG NEOLITIKO Kilala ang panahong ito sa paggamit ng makikinis na kasangkapang bato,  PANAHONG NEOLITIKO Kilala ang panahong ito sa paggamit ng permanenteng paninirahan sa pamayanan,  PANAHONG NEOLITIKO Kilala ang panahong ito sa paggamit ng pagtatanim,  PANAHONG NEOLITIKO Kilala ang panahong ito sa paggamit ng paggawa ng palayok  PANAHONG NEOLITIKO Kilala ang panahong ito sa paggamit ng paghahabi  PANAHONG NEOLITIKO Naganap sa panahong ito ang Rebolusyong Neolitiko o sistematikong pagtatanim.  PANAHONG NEOLITIKO Isa itong rebolusyong agrikultural sapagkat natustusan na ang pangangailangan sa pagkain.  PANAHONG NEOLITIKO Ito rin ang nagbigay - daan sa permanenteng paninirahan sa isang lugar upang alagaan ang mga pananim  PANAHONG NEOLITIKO Catal Huyuk – Isang pamayanang Neolitikong matatagpuan sa kapatagan ng Konya ng gitnang Anatolia (Turkey ngayon) PANAHONG NEOLITIKO Isang pamayanang sakahan  PANAHONG NEOLITIKO May populasyong mula 3,000 – 6,000 katao  PANAHONG NEOLITIKO Magkakadikit ang mga dingding ng kabahayan at ang tabing pasukan ng isang bahay ay mula sa bubungan pababa sa hagdan  PANAHONG NEOLITIKO Inililibing ang mga yumao sa loob ng kanilang bahay PANAHONG NEOLITIKO May paghahabi, PANAHONG NEOLITIKO May paggawa ng mga alahas, PANAHONG NEOLITIKO May salamin PANAHONG NEOLITIKO May kutsilyo  PANAHONG NEOLITIKO Nagkaroon ng malaking pagbabago sa pamumuhay ng mga sinaunang tao nang matutuhan nila ang paggamit ng mga kasangkapan at sandatang yari sa metal. Naganap ito dakong 4000 B.C.E. Inilalarawan sa susunod na diyagram – ang Panahon ng Metal. 4,000 – kasalukuyan PANAHON NG METAL PANAHON NG TANSO (Copper Age)  PANAHON NG TANSO Naging mabilis ang pag – unlad ng tao dahil sa tanso subalit patuloy pa rin ang paggamit sa kagamitang yari sa bato.  PANAHON NG TANSO Nagsimulang gamitin ang tanso noong 4000 B.C. sa ilang lugar sa Asya, at 2000 B.C.E. sa Europe at 1500 B.C.E. naman sa Egypt  PANAHON NG TANSO Nalinang na mabuti ang paggawa at pagpapanday ng mga kagamitang yari sa tanso. PANAHON NG BRONSE (Bronze Age)  PANAHON NG BRONSE Naging malawakan na noon ang paggamit ng bronse nang matuklasan ang panibagong paraan ng pagpapatigas dito  PANAHON NG BRONSE Pinaghalo ang tanso at lata (tin) upang makagawa ng higit na matigas na bagay  PANAHON NG BRONSE Iba’t ibang kagamitan at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng espada,  PANAHON NG BRONSE Iba’t ibang kagamitan at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng palakol,  PANAHON NG BRONSE Iba’t ibang kagamitan at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng kutsilyo,  PANAHON NG BRONSE Iba’t ibang kagamitan at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng punyal,  PANAHON NG BRONSE Iba’t ibang kagamitan at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng martilyo,  PANAHON NG BRONSE Iba’t ibang kagamitan at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng pana  PANAHON NG BRONSE Iba’t ibang kagamitan at armas ang nagagawa mula sa tanso tulad ng sibat  PANAHON NG BRONSE Sa panahong ito natutong makipagkalak alan ang mga tao sa mga karatig - pook PANAHON NG BAKAL (Iron Age)  PANAHON NG BAKAL Natuklasan ang bakal ng mga Hittite, isang pangkat ng Indo - Europeo na nanirahan sa Kanlurang Asya dakong 1500 B.C.E.  PANAHON NG BAKAL Natutuhan nilang magtunaw at magpanday ng bakal.  PANAHON NG BAKAL Matagal nilang pinanatiling lihim ang pagtutunaw at pagpapanday ng bakal.  PANAHON NG BAKAL Nang lumaon, lumaganap ang paggamit ng bakal sa iba pang kaharian.  Gawain 3 I – TWEET MO!  Gawain 3 – I – TWEET MO! Bumuo ng anim na pangkat na ang bawat isa ay inaasahang pupunan ng mga kailangang impormasyon ang “I-Tweet Mo! Organizer.”  Gawain 3 – I – TWEET MO! Ibigay ang mga hinihinging impormasyon ng organizer batay sa pagkaunawa sa binasa. Nakatakda sa pangkat 1 at 2 ang Panahong Paleolitiko,at sa pangkat 3 at 4 ang Panahong Neolitiko, at sa pangkat 5 at 6 ang Panahon ng Metal. Ibibigay ng bawat pangkat ang mga hinihinging impormasyon ng organizer sa anyo ng mga “tweet” o maiikling pahayag.  Gawain 3 – I – TWEET MO! Pagkatapos ng pag-uulat ng bawat pangkat, magbigay ng komento sa mga pahayag ng mga mag-uulat. Isulat ito sa kapirasong papel at idikit sa bahagi ng komento ng diyagram. PAMPROSESONG TANONG  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang mga katangian ng bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao?  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang mga katangian ng bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao? 2. Ano ang mga patunay na may naganap na pag-unlad sa kultura ng mga sinaunang tao batay sa kasangkapan, kabuhayan, at iba pang aspekto ng pamumuhay?  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang mga katangian ng bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao? 2. Ano ang mga patunay na may naganap na pag-unlad sa kultura ng mga sinaunang tao batay sa kasangkapan, kabuhayan, at iba pang aspekto ng pamumuhay? 3. Ano ang iyong mabubuong kongklusyon tungkol sa mga sinaunang tao?  Gawain 4 TOWER OF HANOI CHART Gawain 4 – TOWER OF HANOI CHART Nasa tuktok ng Tower of Hanoi Chart ang mga kongklusyon tungkol sa yugto ng pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao. Punan ang ibabang bahagi ng tower ng ebidensiyang susuporta sa nakatalang kongklusyon PAMPROSESONG TANONG  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang kaugnayan ng iyong sagot sa nakatalang kongklusyon?  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang kaugnayan ng iyong sagot sa nakatalang kongklusyon? 2. Nakabuti ba ang pagbabagong ito sa pamumuhay ng mga sinaunang tao? Patunayan.  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang kaugnayan ng iyong sagot sa nakatalang kongklusyon? 2. Nakabuti ba ang pagbabagong ito sa pamumuhay ng mga sinaunang tao? Patunayan. 3. Maipagmamalaki ba ng kasalukuyang henerasyon ang ginawang ito ng mga sinaunang tao? Pangatuwiranan.  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang kaugnayan ng iyong sagot sa nakatalang kongklusyon? 2. Nakabuti ba ang pagbabagong ito sa pamumuhay ng mga sinaunang tao? Patunayan. 3. Maipagmamalaki ba ng kasalukuyang henerasyon ang ginawang ito ng mga sinaunang tao? Pangatuwiranan. 4. Ano ang gustong ipahiwatig ng mga kongklusyon at ebidensiyang nakatala sa Tower of Hanoi Chart tungkol sa pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao sa daigdig?  Gawain 5 ANO NGAYON? CHART  Gawain 5 – ANO NGAYON? CHART Pagkatapos tukuyin ang mahahalagang konsepto tungkol sa bawat yugto ng pag -unlad ng kultura ng tao, maiisip din ang kahalagahan ng mga konseptong ito sa kasalukuyang pamumuhay.Nararapat iugnay ang mga pangyayari ng nakaraan sa kasalukuyan sapagkat sa tulong nito, mas nakikita ang tunay na kabuluhan ng kasaysayan.  Gawain 5 – ANO NGAYON? CHART Tukuyin ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring naganap sa iba’t ibang yugto ng pag-unlad ng sinaunang tao sa tulong ng Ano Ngayon? Chart, Isulat sa kahon ang kahalagahan o epekto sa kasalukuyan ng pangyayaring nasa kaliwang kahon. Gawain 5 – ANO NGAYON? CHART Gawain 5 – ANO NGAYON? CHART Gawain 5 – ANO NGAYON? CHART Gawain 5 – ANO NGAYON? CHART PAMPROSESONG TANONG  PAMPROSESONG TANONG 1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong sinaunang panahon?  PAMPROSESONG TANONG 1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong sinaunang panahon? 2. Paano hinubog ng mga pagbabagong ito ang kasalukuyang pamumuhay ng tao?  PAMPROSESONG TANONG 1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong sinaunang panahon? 2. Paano hinubog ng mga pagbabagong ito ang kasalukuyang pamumuhay ng tao? 3. Sa iyong palagay, alin sa mga pagbabago sa pamumuhay ng tao ang may pinakamalaking epekto sa kasalukuyan? Gawain 5 – ANO NGAYON? CHART UNAWAIN  Gawain 6 ARCHEOLOGIST AT WORK  Gawain 6 – ARCHEOLOGIST AT WORK Bumuo ng apat na pangkat para sa gawaing ito. Isiping miyembro ka ng isang pangkat ng mga archaeologist na nakahukay ng mga artifact sa isang lugar. Inyong susuriin ang bawat artifact na nahukay gamit ang Artifact Analysis Worksheet #1. Pagkatapos nito, pag-uusapan ang mga ginawang pagsusuri at sama-samang sagutan ang Artifact Analysis Worksheet #2. Gawain 6 – ARCHEOLOGIST AT WORK Gawain 6 – ARCHEOLOGIST AT WORK PAMPROSESONG TANONG  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang kaugnayan ng mga artifact sa pagtukoy sa kultura ng mga taong nabuhay sa Catal Hȕyȕk?  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang kaugnayan ng mga artifact sa pagtukoy sa kultura ng mga taong nabuhay sa Catal Hȕyȕk? 2. Ano ang mga patunay na ang Catal Hȕyȕk ay lumitaw noong panahong Neolitiko?  PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang kaugnayan ng mga artifact sa pagtukoy sa kultura ng mga taong nabuhay sa Catal Hȕyȕk? 2. Ano ang mga patunay na ang Catal Hȕyȕk ay lumitaw noong panahong Neolitiko? 3. Ano ang kongklusyong mabubuo batay sa paghahambing ng buhay sa Catal Hȕyȕk at sa kasalukuyang pamumuhay?  Pagkatapos talakayan ang mga sagot sa Archaeologist at Work, muling sagutin ang tanong na nasa I-R-F Chart. Sa puntong, ilagay ang sagot sa huling kolum,na Final Idea. Pagkatapos ay ibahagi sa klase ang lahat ng iyong kasagutan sa tatlong kolum ng chart.  Matapos matutuhan ang pagsisikap ng mga sinaunang tao, mapaunlad ang kanilang pamumuhay, maiisip lamang na tuluyan nilang nakamit ang mataas na antas ng kalinangang kultural. Ito ang pagtatag ng mga kabihasnang nagkaloob ng mga dakilang pamana sa iyo at sa lahat ng tao sa kasalukuyang panahon. Halina at pag-aralan ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig.  REFERENCE www.Wikipedia.org www.google.com/images AP 9 – LM, pp. 32 - 43