Platon ve Antik Çağ Felsefesi (PDF)

Philo - antiquité - ezberlenecekler- tr Platon kimdir? Platon (MÖ 428/427 - 348/347), Antik Yunan’ın en büyük filozoflarından biridir. Atina’da doğmuş ve ilk felsefe okulu olan Akademi’yi kurmuştur. Sokrates’in öğrencisiydi ve hocasının fikirlerinden çok etkilenmiştir. Platon, Sokrates’in fikir...

Philo - antiquité - ezberlenecekler- tr Platon kimdir? Platon (MÖ 428/427 - 348/347), Antik Yunan’ın en büyük filozoflarından biridir. Atina’da doğmuş ve ilk felsefe okulu olan Akademi’yi kurmuştur. Sokrates’in öğrencisiydi ve hocasının fikirlerinden çok etkilenmiştir. Platon, Sokrates’in fikirlerini açıklamak ve savunmak için 27 felsefi diyalog yazmıştır. Platon Gorgias’ı neden yazdı? 1. Sokrates’i savunmak için: ○ Sokrates, Atina demokrasisini eleştirdiği için suçlanmış ve ölüme mahkûm edilmiştir. ○ Platon, Sokrates’in fikirlerini korumak ve savunmak için Gorgias gibi diyaloglar yazmıştır. 2. Retorik ile felsefe arasındaki farkı açıklamak için: ○ Gorgias diyalogunda, Gorgias retoriği (ikna sanatı) savunur. ○ Sokrates ise, gerçeği arayan felsefeyi savunur. ○ Platon, gerçeğin basit bir iknadan daha önemli olduğunu göstermektedir. 3. Adalet ve mutluluk hakkında konuşmak için: ○ Diyalog, adalet, mutluluk ve en iyi yaşam şekli gibi önemli konuları tartışır. ○ Platon, iyi bir toplum için adaletin ve erdemin gerekli olduğunu açıklar. Sokrates’in yargılanması ve ölümü 1. Sokrates’e yöneltilen suçlamalar: ○ Atina’nın tanrılarına inanmamak. ○ Yeni tanrılar tanıtmak. ○ Gençleri yozlaştırmak. 2. Siyasi nedenler: ○ Sokrates demokrasiyi eleştiriyordu. ○ Bazı öğrencileri (örneğin Alkibiades ve Kritias) tartışmalı siyasi olaylara karışmıştı. 3. Sokrates’in ölümü: ○ Sokrates, yargılaması sırasında fikirlerinden vazgeçmeyi reddetti. ○ Kaçma şansı olmasına rağmen, cezasını sakin bir şekilde kabul etti.  ○ Baldıran otu (bir zehir) içerek onurlu bir şekilde öldü. Bu sahne, Platon’un Phaidon adlı eserinde anlatılmıştır. PLATON - GORGİAS 1. Sokrates ve Gorgias Ana konu: Retorik nedir? Gorgias’ın söyledikleri: ○ Retorik, ikna sanatıdır. Güç ve özgürlük sağlar. ○ Adil ve adil olmayan konular hakkında konuşmak için kullanılabilir. Sokrates’in yanıtı: ○ Retorik, gerçek bir sanat değildir çünkü gerçeği aramaz. ○ Eğer adaletle bağlantılı değilse, tehlikeli olabilir. Sonuç: ○ Gorgias, retoriğin kötüye kullanılabileceğini kabul eder. Sokrates, onun etik olması gerektiğini söyler. 2. Sokrates ve Polos Ana konu: Güç, mutluluk ve adalet. Polos’un söyledikleri: ○ Retorik güç verir, güç de insanı mutlu eder. ○ En kötü şey, adaletsizliğe uğramaktır. Sokrates’in yanıtı: ○ Gerçek güç, kendini kontrol etmek ve adil olmaktır. ○ En kötü şey, adaletsizlik yapmak çünkü bu ruhu yok eder. Sonuç: ○ Polos, retoriğin bir sanat olmadığını kabul eder. Sokrates, mutluluğun güçten değil adaletten geldiğini gösterir. 3. Sokrates ve Calliclès Ana konu: Doğal adalet, yasalar ve haz. Calliclès’in söyledikleri: ○ Güçlüler zayıfları yönetmeli, bu doğanın yasasıdır.  ○ Mutlu bir yaşam, tüm arzularını tatmin etmektir. Sokrates’in yanıtı: ○ Gerçek güç, arzularını kontrol etmektir. ○ Haz her zaman iyi değildir, ruhu yok edebilir. ○ Yasalardaki adalet, herkesi korur. Sonuç: ○ Calliclès, fikirlerini savunamaz. Sokrates, mutluluk için adaletin vazgeçilmez olduğunu kanıtlar. 4. Sokrates yalnız Ana konu: Ruhun sağlığı, adalet ve mutluluk. Sokrates’in söyledikleri: ○ Adil bir ruh, sağlıklı bir beden gibidir. ○ Mutluluk, ruhun adalet sayesinde uyum içinde olmasından gelir. ○ Felsefe, iyiyi anlamaya ve ruhu yönlendirmeye yardımcı olur. Sonuç: ○ Adalet ve erdem, mutluluk için gereklidir. Felsefe en iyi rehberdir. Tanımlar 1. Elenkhos (Sorgulama ve çelişki yöntemi) (çürütücü inceleme) Tanım: Bu, Sokrates tarafından bir kişinin fikirlerindeki çelişkileri göstermek için kullanılan bir yöntemdir. Kelime, Yunanca "elenchein"den gelir ve "çürütmek" veya "sorgulamak" anlamına gelir. Nasıl işler? ○ Sokrates, bir fikir hakkında sorular sorar. ○ Yanıtları, diğer fikirlerle çelişkili olup olmadığını görmek için inceler. ○ Bu çelişkileri göstererek kişinin hatalı olduğunu anlamasına yardımcı olur. Amaç: ○ Yanlış fikirleri ortadan kaldırmak ve gerçeği bulmak. ○ Kişiyi düşünmeye sevk etmek ve daha iyi anlamasını sağlamak. Örnek: Biri "Adalet, herkes için iyi olan şeydir" derse, Sokrates sorar: "Bu, bazılarına zarar vermek pahasına başkalarının iyiliğini içerir mi?"  Sonuç: Bu, genellikle kişiyi daha fazla düşünmeye iten bir "aporia"ya (çıkmaz) yol açar. 2. Sokratik Cehalet Tanım: Sokrates’in fikri: "Bildiğim tek şey, hiçbir şey bilmediğimdir." Sokrates, tüm yanıtları bilmediğini kabul eder. Neden önemlidir? 1. Sokrates, cehaletini kabul eder, bu da tartışmayı daha dürüst hale getirir. Başkalarını yargılamadan düşünmeye teşvik eder. İki tür cehalet: 2. Bilinçsiz cehalet: Cehaletinin farkında olmamak (tehlikeli). 3. Bilinçli cehalet: Her şeyi bilmediğini fark etmek (bilgeliğin başlangıcı). Sonuç: Bu yöntem, insanları gerçeği aramaya teşvik eder ve samimi tartışmalar açar. 3. Diyalektik Tanım: Sorular sormak, yanıtları incelemek ve çelişkileri ortadan kaldırarak gerçeği aramak için bir yöntem. Nasıl işler? ○ Bir soru sormak: Örneğin, "Adalet nedir?" ○ Yanıtları test etmek: Mantıklı veya çelişkili olup olmadıklarını kontrol etmek. ○ Gerçeği bulmak: Açık ve tutarlı bir yanıt bulunana kadar devam etmek. Amaç: ○ Gerçeği keşfetmek. ○ Çelişkili veya yanlış fikirleri ortadan kaldırmak. Sokrates ve diyalektik: ○ Bu, Sokrates’in tartışmalarda kullandığı ana yöntemdir. ○ Organize bir diyalogla (dialegesthai) bağlantılıdır. 4. Analoji Tanım: Zor bir fikri daha iyi anlamak için iki şeyi karşılaştırmak. Nasıl işler? ○ Karmaşık bir fikri açıklamak için basit ve bilinen bir durumu kullanılır. Sokrates’ten örnek: Adalet, ruhu iyileştiren bir doktor gibidir, sadece bedeni değil. Amaç: ○ Karmaşık fikirleri daha anlaşılır hale getirmek. ○ Soyut bir fikri somut bir örnekle ilişkilendirmek. 5. Retorik Tanım: İnsanları konuşmalarla ikna etme sanatı. Sofistler, Gorgias gibi, sıkça retoriği kullanır. Özellikler: ○ Amaç: İkna etmek, ancak her zaman gerçeği aramak değil. ○ Araçlar: Etkileyici kelimeler, çarpıcı konuşmalar. ○ Sorun: Adalet veya gerçeğe dayanmadan insanları manipüle edebilir. Sokrates’in eleştirisi: ○ Retorik, gerçeği hedeflemediği için gerçek bir sanat değildir. ○ İnsanları eğitmeden etkileyebilir. 6. Epideiksis (Gösterişli Konuşma) Tanım: Halkı etkilemek için tasarlanmış, genellikle zarif bir dil ve etkiler içeren bir konuşma. Sokrates’in düşüncesi: ○ Epideiksis yüzeyseldir. İnsanları etkileyebilir, ancak gerçeğe ulaştırmaz. ○ Retoriğin bir biçimidir, ancak derinlikten yoksundur. 7. Sofistik Tanım: Sofistler, Antik Yunan’da öğretmenlerdi. Seyahat eder ve retorik (ikna sanatı) ve erdemi para karşılığında öğretirlerdi. Başlangıçta "sofistik" "bilge" veya "uzman" anlamına gelirdi, ancak zamanla "yanıltıcı bilgi" anlamını kazandı.  Özellikler: ○ Amaç: İnsanları konuşmalarla ikna ederek daha iyi yaşamalarına ve mutlu olmalarına yardımcı olmak. ○ Araçlar: Retorik ve etkili konuşma sanatı kullanımı. ○ Öğretilen konular: Adalet, erdem, liderlik sanatı ve karar alma. Sokrates’in eleştirisi: ○ Sokrates, sofistleri gerçeği aramadıkları için eleştirir. ○ Ona göre bilgi, sadece bir araç değil, bir amaç olmalıdır. 8. Olmayanın İncelemesi (Gorgias tarafından "Olmayan" üzerine çalışma) Tanım: Gorgias’ın varlık ve bilgi üzerine aşırı fikirlerini savunduğu bir metin. Ana tezler: ○ Hiçbir şey yoktur: Gorgias, hiçbir şeyin gerçekten var olmadığını söyler. ○ Bir şey varsa bile, onu anlamak mümkün değildir: İnsanlar gerçekliği kavrayamaz. ○ Bir şey varsa ve anlamak mümkünse bile, bunu başkalarına açıklamak imkânsızdır: Dil, yalnızca kendisinden bahseder, gerçeği gösteremez. Amaç: ○ Gerçeklik ve dil arasındaki bağı sorgulamak. ○ Retoriğin, gerçeklik olmadan bile insanları ikna edebileceğini göstermek. Sokrates’in eleştirisi: ○ Sokrates, bu fikirlerin çok aşırı ve gerçeği aramak için yararsız olduğunu düşünür. ○ Ona göre felsefe, gerçeği anlamaya ve faydalı olmaya yardımcı olmalıdır. Bade Aktug