Anatomia Skóry PDF

Skóra  Jest rozległym narządem.  Stanowi ok. 15% wagi ciała. Anatomia skóry  Waży 18-20 kg wraz z tkanką podskórną. 2  Powierzchnia skóry ok. 1,5...

Skóra  Jest rozległym narządem.  Stanowi ok. 15% wagi ciała. Anatomia skóry  Waży 18-20 kg wraz z tkanką podskórną. 2  Powierzchnia skóry ok. 1,5 – 2m  Grubość 0,5mm – 3,5 – 4,5 mm.  Najcieńsza jest w okolicach oka.  Najgrubsza – powierzchnia stopy. Funkcje skóry Budowa skóry (1)naskórek – nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący (2)skóra właściwa – tkanka łączna zbita (3)tkanka podskórna – tkanka tłuszczową i tkanka łączna wiotka  Funkcje naskórka Jest barierą uniemożliwiającą: Naskórek  wnikanie drobnoustrojów  wnikanie wody  ochronę głębiej położonych tkanek przed działaniem czynników fizycznych i chemicznych  Jest to nabłonek wielowarstwowy płaski, którego cześć powierzchowna zbudowana jest ze ściśle upakowanych płaskich płytek białkowych (keratyna), tworzących zwartą warstwę nieprzenikliwa dla wody (warstwa zrogowaciała). Proces przejścia KC z warstwy Znaczna grubość naskórka, obecność warstwy rozrodczej do rogowej trwa zrogowaciałej i stała odnowa keratynocytów około 30 dni. Na podeszwach decydują o jego własnościach ochronnych. dłużej. Z wiekiem proces ten wydłuża się i może trwać nawet 60 dni. W niektórych chorobach czas przejścia komórki warstwy rozrodczej do rogowej może być znacznie krótszy (może trwać zaledwie kilka dni). Taka wzmożona proliferacja naskórka występuje np. w łuszczycy.  Komórki Langerhansa są komórkmi Pozostałe komórki naskórka rozpoznającymi antygen  Melanocyty - synteza i magazynowanie Ziarnistości Birbecka melaniny (barwnik);  Komórki Langerhansa - stanowią obwodową część układu jądro immunologicznego;  Komórki Merkla - komórki W zdrowej skórze występują obwodowego układu nerwowego; w niewielkich ilościach (3-5%). Ich liczna wzrasta w wielu  Limfocyty - pełnią rolę nadzoru przewlekłych chorobach zapalnych immunologicznego. skóry, szczególnie o podłożu alergicznym lub immunologicznym, takich jak atopowe zapalenie skóry. Warstwy naskórka Warstwy naskórka (1)warstwa podstawna: jeden pokład walcowatych lub niskich sześciennych, o zasadochłonnej cytoplazmie (liczne rybosomy i polirybosomy), liczne hemidesmosomy i desmosomy oraz nieliczne pęczki filamentów pośrednich typu I i II, mikrotulule i filamenty aktynowe. Wśród tych komórek znajdują się komórki macierzyste - dzielące się, zapewniające ciągłą odnowę tej tkanki. (2)warstwa kolczysta: kilka warstw spłaszczonych, czternastościennych komórek (kształt wielokątny) z centralnie położonym jądrem. Cytoplazma tych komórek kurcząc się daje obraz „kolców” w miejscach gzie komórki przylegają do siebie za pomocą desmosomów. Powstałe przestrzenie międzykomórkowe wypełnia płyn bogaty w mukopolisacharydy i białka. Warstwy naskórka (3)warstwa ziarnista: kilka pokładów spłaszczonych komórek (5) warstwa zrogowaciała: kilka do kilkudziesięciu pokładów płaskich zawierających ziarnistości (ziarna keratohialinowe). płytek keratynowych - martwych komórek wypełnionych gęstą Są one zbudowane z materiału białkowego bogatego siecią filamentów pośrednich i otoczonych pogrubioną, w aminokwasy siarkowe (cysteinę) - znajdują się w nich usztywnioną błoną komórkową zwanych łuseczkami rogowymi. substancje regulujące proces rogowacenia. Łuseczka rogowa składa się z wewnętrznego rdzenia W pęcherzykach keratynocytów znajduje się białko profilagryna, i zewnętrznej otoczki, które się wykształcają które przekształca się w filagrynę – białko wiążące filamenty w trakcie przechodzenia keratynocytów z warstwy ziarnistej do cytokeratyny w gęstą masę rogową. jasnej (lub zrogowaciałej). Wtedy to z cząsteczek profilagryny są odcinane przez proteazę fragmenty białka, czyli cząsteczki (4)warstwa jasna: 2-3 pokłady komórek obumierających (bez jąder i filagryny, która powoduje agregację filamentów cytokeratyny w organelli natomiast z licznymi grubymi pęczkami filamentów zrogowaciały rdzeń. Otoczka zewnętrzna łuseczki powstaje z pośrednich), o kwasochłonnej cytoplazmie, występują tylko w bialek inwolukryny, SPR i lorykryny. grubych naskórkach np. w skórze podeszwy. Keratynocyty tej warstwy mają jeszcze zachowane desmosomy. Struktura warstwy rogowej naskórka Warstwa rogowa skóry w sensie strukturalnym przypomina mur, gdzie cegłami są korneocyty, połączone ze sobą za pomocą Proces keratynizacji kondesmosomów, zaprawą (cementem) natomiast jest tzw. Każda warstwa naskórka wypychana ku macierz lipidowa, o charakterze hydrofobowym. górze przez warstwę leżącą pod nią staje się coraz bardziej zrogowaciała i płaska. Żywe warstwy komórek tracą jądro i obumierają, przypominając wyglądem łuskę.  Melanocyty Melanocyty leżą w warstwie podstawnej keratynocytów Skóra właściwa i pozostają w kontakcie z błoną podstawną. Zawierają duże owalne jądro, a ich obfita jasna cytoplazma tworzy liczne wypustki wnikające między keratynocyty Skóra właściwa Budowa skóry Jest tkanką podporową, na której spoczywa Skóra właściwa (cutis) składa się z trzech kolejno naskórek. leżących nad sobą i przechodzących w siebie warstw. W skórze właściwej umiejscowione są przydatki skórne: Idąc od powierzchni w głąb skóry odróżnia się:  warstwę brodawkową (stratum papillare), - naczynia krwionośne,  warstwę podbrodawkową (stratum subpapillare) - nerwy  warstwę siateczkowatą (stratum reticulare). - oraz drenaż limfatyczny Warstwa brodawkowata Komórki Warstwa ta jest bogata w komórki: fibroblasty, 1. fibroblasty - podstawowe komórki tkanki makrofagi, komórki tuczne, komórki łącznej, wytwarzają włókna i istotę plazmatyczne oraz leukocyty. międzykomórkową; Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej 2. histiocyty - makrofagi tkanki łącznej, mają luźnej dającej liczne wpuklenia do naskórka zdolność ruchu, w skórze zdrowej występują tylko nazywane brodawkami. w otoczeniu naczyń; 3. komórki tuczne (mastocyty) – składnik układu immunologicznego, chronią przed pasożytami, bakteriami; 4. limfocyty Warstwa brodawkowata Warstwa siateczkowata Warstwa brodawkowata skóry jest bledsza od warstwy Jest zbudowana z tkanki łącznej właściwej zbitej siateczkowatej o utkaniu nieregularnym, zawierającej wiele włókien Zawiera mniej kolagenu i elastyny lecz więcej macierzy kolagenowych i sprężystych. Cienkie włókna kolagenowe i sprężyste są rozrzucone Włókna kolagenowe skóry właściwej są zbudowane bezładnie, a duża ich część przebiega prostopadle do u płodu z kolagenu typu I. Po urodzeniu zmienia się powierzchni skóry struktura włókien, a u człowieka dorosłego w ich skład Warstwa brodawkowata zawiera drobne naczynia wchodzi proteoglikan, zawierający siarczan dermatanu. krwionośne, cienkie odgałęzienia nerwowe oraz W skórze właściwej znajdują się receptory czuciowe, np. zakończenia nerwowe ciałka Krausego Włókna Receptory czuciowe 1. kolagenowe - gł. typu I i III, warunkują odporność na urazy  Ciałka Merkla (receptory ucisku); mechaniczne;  Ciałka Meissnera (receptory dotyku); 2. elastynowe (sprężyste) - warunkują sprężystość skóry;  Ciałka Krausego (receptory temperatury); 3. srebrnochłonne - delikatne włókna; oplatające mieszki włosowe,  Ciałka Ruffiniego (receptory rozciągania gruczoły, włókna nerwowe. i ucisku);  Ciałka Vatera-Paciniego (blaszkowate) (receptory wibracji o wysokich częstotliwościach); Rozmieszczenie receptorów Unerwienie skóry Nerwy zaopatrujące skórę są umiejscowione w skórze właściwej i obejmują: Bogata sieć bezmielinowych włókien pochodzących ze współczulnego układu nerwowego autonomicznego, kontrolującą przydatki skórne oraz przepływ krwi. System włókien doprowadzających zarówno mielinowych jak i bezmielinowych, służących do odbierania wrażeń czucia skórnego.  Tkanka podskórna  Tkanka podskórna jest niejednolita w różnych częściach ciała. Tkanka podskórna  Wyróżnia się tkankę podskórną:  tkankę podskórną zbitą z przewagą struktur włóknistych.  tkankę podskórną luźną z luźnymi strukturami np. tkanka tłuszczowa. Wyróżniamy dwa podstawowe Tkanka podskórna typy skóry  Tkanka łączna zbita  Tkanka łączna zbita składa się zasadniczo z włókien skóra „gruba”: wewnętrznych powierzchni dłoni i podeszew klejorodnych i sprężystych najliczniejszych w głębokiej warstwie skóry właściwej. Ułożenie włókien jest stóp: bardzo gruby naskórek z najgrubszą warstwą zgodne z kierunkiem pociągania. rogowaciejącą, brak korzeni włosów, obecne wyłącznie  Tkanka łączna luźna gruczoły potowe;  Wypełnia wolne przestrzenie między narządami oraz częściami i skóra „cienka” pozostałych obszarów ciała (powłok): cienki umożliwia połączenia anatomiczne narządów i ich przesuwanie naskórek z cienką warstwą rogowaciejącą, obecne korzenie się w stosunku do siebie (np. tkanka tłuszczowa).  Tkanka tłuszczowa włosów i wszystkie typy gruczołów. Szczególną odmianą tego  Będąca złym przewodnikiem ciepła tłuszcz tkanki podskórnej typu skóry jest skóra owłosiona, gdzie korzenie włosów są chroni organizm przed niepożądaną utratą ciepła przy szczególnie grube i liczne. przebywaniu człowieka w zimnie. Przydatki skóry  Włosy są to gładkie włókna zrogowaciałe, które powstają Przydatkami skóry są: z komórek naskórka. Aparat włosowo-łojowy  U człowieka włosy występują tylko w określonych okolicach ciała: na Samotne gruczoły łojowe głowie, w dołach pachowych, okolicy Gruczoły potowe i ich przewody wyprowadzające łonowej.  W pozostałych miejscach włosy mają Paznokcie charakter szczątkowy.  Barwa włosów zależy od ziarnistego barwnika brązowego i rozpuszczonego barwnika czerwonego.  U osób rudych nie wytwarza się barwnik brązowy, a u blondynów barwnik występuje tylko w zewnętrznej warstwie korowej włosa. Budowa włosa Aparat włosowo-łojowy Mieszek włosa  Mieszek włosa Część Włos właściwy  Cebulka włosa śródskórna Brodawka włosa Gruczoł łojowy  Mięsień wyprostny  Łodyga włosa – w części śródskórnej i poza skórnej  Łodyga włosa Budowa mieszka włosowego  Pochewka zewnętrzna włosa - przedłużenie warstwy Składa się z trzech warstw: podstawnej i kolczystej naskórka  Powłoczki (1)  Pochewka wewnętrzna włosa  Warstwy korowej (2)  Wybrzuszenie włosa  Warstwy rdzeniowej (3) Składa się z:  części górnej – stały składnik włosa  części dolnej – cyklicznie zanika i odnawia się zgodnie z cyklem wzrostu włosa Zawiera:  komórki macierzyste włosa Fazy wzrostu włosa Mięsień wyprostny włosa  Jest to wąski pęczek mięśni gładkich 1. Faza wzrostu (anagen) - cebulki dobrze wykształcone, wzrost odchodzący od torebki włóknistej intensywny. W tej fazie znajduje sie ok. 90% włosów, trwa otaczającej mieszek włosa i biegnący ona do 5 lat. skośnie ku górze do górnej warstwy 2.Faza inwolucji (katagen) - ↓ wielkości cebulki i szybkości skóry właściwej rozmnażania komórek korzenia. Okres trwa kilka dni i  Mięsień ten wpływa na położenie znajduje się w nim 1% włosów. bardziej pionowe, tak iż wydaje się, że 3. Faza spoczynku (telogen) - pomniejszenie mieszka, korzenia, włosy „stają dęba” zahamowanie wzrostu i wypadniecie włosa. Trwa kilka miesięcy, znajduje sie w nim 20% włosów. Gruczoły skóry właściwej Gruczoły łojowe skóry gruczoły łojowe (natłuszczające powłokę włosa) Pęcherzykowe, holokrynowe gruczoły potowe ekrynowe (wydzielające pot służący  90% rozwija się wraz z mieszkiem włosowym (jednostki termoregulacji), włosowo- łojowe). gruczoły potowe apokrynowe (produkujące oleistą wydzielinę nadającą zapach),  Gruczoły łojowe niezwiązane z mieszkiem włosowym: np. gruczoł mlekowy (będący przekształceniem apokrynowego w obrębie warg sromowych mniejszych, czerwień gruczołu potowego). wargowa, pępek, żołądź, ok. odbytu, otoczka sutka, napletek.  Największe w obrębie karku, czoła, górnej części klatki piersiowej.  Każdy włos ma swój gruczoł łojowy. Gruczoły potowe Gruczoły potowe ekrynowe Uchodzą wprost na powierzchni ciała lub do mieszka Uchodzą bezpośrednio na powierzchnię skóry, rozmieszczone są wszędzie prawie równomiernie włosowego. Ich wydzieliną jest pot, który jest (szczególnie bogata w gruczoły potowe jest skóra czoła, bezbarwny. dłoni i podeszew). Gruczoły te są obecne na całej skórze, choć ich liczba waha się od 100 do 600/cm2 skóry w różnych jej U człowieka wyróżniane są dwie grupy: okolicach. gruczoły potowe ekrynowe Dzienna ilość potu wynosi ok. 800 ml (co należy uwzględnić w bilansie wodnym), ale w specjalnych gruczoły potowe apokrynowe, warunkach otoczenia może wzrosnąć do kilku litrów. Gruczoły potowe apokrynowe Gruczoły potowe apokrynowe  Występują tylko w niektórych okolicach: pachowych,  Występują tylko w niektórych okolicach: pachowych, płciowych, odbytu, brodawek sutkowych i w powiece. płciowych, odbytu, brodawek sutkowych i w powiece.  uchodzące do mieszków włosowych, występują pod  uchodzące do mieszków włosowych, występują pod pachami, oraz w okolicach narządów płciowych i odbytu. pachami, oraz w okolicach narządów płciowych i odbytu.  Budowa: duże, porozgałęziane cewki. Ich wydzielina jest  Budowa: duże, porozgałęziane cewki. Ich wydzielina jest lepka, przypomina mleko. lepka, przypomina mleko.  Początkowo wydzielina jest bezwonna, charakterystycznego  Początkowo wydzielina jest bezwonna, charakterystycznego zapachu nabiera pod wpływem bakterii. Nie odgrywaj ona roli zapachu nabiera pod wpływem bakterii. Nie odgrywaj ona roli w termoregulacji. w termoregulacji.  Gruczoły uaktywniają się w czasie dojrzewania płciowego.  Gruczoły uaktywniają się w czasie dojrzewania płciowego. Wydzielają pot tylko pod wpływem bodźców Wydzielają pot tylko pod wpływem bodźców emocjonalnych. emocjonalnych. Schemat budowy gruczołu piersiowego Budowa miąższu gruczołu mlekowego Gruczoł sutkowy składa się z 12-20 płatów, będącymi właściwie złożonymi gruczołami pęcherzykowymi. Z każdego płata uchodzi przewód mleczny, który przed swym ujściem na brodawce sutkowej rozszerza się w zatokę mleczną. Zatoki te, o przekroju rzędu 5-8 mm i długości średnio 12 mm, kończą się u podstawy brodawki zwężeniem. Budowa paznokcia Budowa paznokcia 1. Płytka paznokciowa – twarda „blaszka”, którą potocznie nazywamy paznokciem. 2. Obłączek – białawy półksiężyc u dołu płytki paznokciowej, zawiera pęcherzyki powietrza – widoczny nie na każdym z palców. 3. Korzeń – przednia część korzenia -> macierz – to miejsce wzrostu paznokcia i jedyna żywa jego część. 4. Wały paznokcia – wał boczny, wał tylny – określenie to odnosi się do skóry okalającej płytkę paznokcia. 5. Skórka – obrąbek naskórkowy paznokcia – to wąski pasek fałdu skórnego, który zdaje się urywać u podstawy płytki paznokciowej. 6. Brzeg wolny – część paznokcia rosnąca poza opuszkiem palca. 7. Obrąbek naskórkowy podpaznokciowy – tkanka tworząca pod wolnym brzegiem paznokcia warstwę ochronną. Budowa paznokcia