alle notities in 1.docx

Strafrecht hoc 1 Handboek samen met addendum (via canvas) Examen gaat over het strafrecht van vandaag 15 meerkeuzevragen en 5 casusvragen, geen giscorrectie Niet-geannoteerd wetboek, wel kleuren, wel kleefbriefjes met kruisverwijzing (zie X) Indeling: Strafwet Misdrijf Dader Sanctie Straf...

Strafrecht hoc 1 Handboek samen met addendum (via canvas) Examen gaat over het strafrecht van vandaag 15 meerkeuzevragen en 5 casusvragen, geen giscorrectie Niet-geannoteerd wetboek, wel kleuren, wel kleefbriefjes met kruisverwijzing (zie X) Indeling: Strafwet Misdrijf Dader Sanctie Straf die we dader opleggen staat in de wet mr die straf w bepaald door een heleboel andere regels 'straftoemeting beïnvloedende regels' en die moet je in een bep volgorde toepassen. Wij leven in een gemeenschap, dat betekend dat we regels moeten hebben Ku morele regels zijn (staat niet in de strafwet) vb: liegen Ku rr zijn, verschil is dat dit afdwingbaar is Recht is afdwingbaar! Wat maakt een rr afdwingbaar dat er een sanctie is wnr je hem overtreedt Definitie strafrecht (2 delen) - Omschrijft wat een misdrijf is, zegt wat je niet mag doen of wat je moet doen (verbod of gebodsbepaling) - En wat sanctie is hiervan - Bep regels die we toepassen om die straf toe te passen op de dader - Regels v herhaling, medeplichtigheid, iemand geholpen (strafbare deelnemer), poging tot (voorbereidingshandelingen zijn niet strafbaar in België) We bekijken het positief strafrecht (zoals het v kracht is op dit moment) - Absolute stroming: zegt het recht om te straffen vloeit voort uit het feit dat er een misdrijf is gepleegd - Repressie, we straffen u omdat je iets verkeerd hebt gedaan - Zien we vaak in het huidige strafrecht (vb: roep nr de doodstraf) - Relatieve stroming: als we straffen is het om iemand tot inkeer te brengen, ervan overtuigen dat hij het later niet nog eens zou doen - Preventief, iemand ervan weerhouden opnieuw een misdrijf te plegen - Straf moet voldoende ernstig zijn om iemand daartoe te brengen geen misdrijf meer te plegen - Vb: herhaling, dus zwaarder straffen, want hij heeft het nog niet gevoeld - Recidivist kan dubbel zo hard w gestraft - Algemene preventie: genoeg mensen zien hoe mensen w gestraft, dan gaan wij miss minder snel een misdrijf plegen Wat met verjaring? Strafrecht past zich aan aan de sl (vb: sorteren) 3 kenmerken vh strafrecht: - Strafrecht is publiekrecht - Rechtsonderhorigen in verticale verhouding tot de overh - Verticale verhouding tuss de dader en de gemeenschap - Procureur vertegenwoordigt de gemeenschap (niet de staat of de koning!) - Dader en slachtoffer = horizontale verhouding - ≠ wezenskenmerk vh strafrecht want: - er is niet altijd een slachtoffer, of geen identificeerbare slachtoffers - wij hebben toestemming vh slachtoffer niet nodig om strafrecht in werking te doen treden - zelfs tegen wil v slachtoffer in (omdat het gaat om publiekrecht) - 1 uitz: de klachtmisdrijven, hier heeft procureur klacht nodig v slachtoffer - Vb: laster en eerroof = klachtmisdrijf - Slachtoffer kan zelf de strafvordering instellen en schadevergoeding vragen - Door nr onderzoeksrechter te gaan en klacht in te stellen met burgerlijke partij met borgsom - Slachtoffer kan vermoedelijke dader rechtstreeks vr correctionele rb dagen - Eens dit ingesteld is, is de verdere uitvoering vd procureur HOC 2 strafrecht Kenmerken v strafrecht 1. Van publiekrechtelijke aard (vorige week besproken) 2. Het is een wettenrecht, een legaal recht a. Moet in de wet staan, niemand kan w vervolgd dan krachtens wat in de wet staat b. Enkel wg mag de straf bepalen c. 'De Belg en zijn rechten' i. Je kan niet vervolgd w voor iets dat niet strafbaar was op dat moment ii. Is waarborg tegen willekeur vd overh (vanaf magna charta) d. Legaliteitsprincipe vh strafrecht = essentieel 3. Het is een sanctierecht e. In principe gaat het strafrecht alleen mr om sancties f. Het herstel vd door het misdrijf geschonden rechtsorde iii. Herstellen door opleggen ve straf die leed toevoegend moet zijn g. Wnr is een straf leed toevoegend iv. Wnr u situatie voor het plegen vh misdrijf beter is dan na het ondergaan vd straf h. Omdat je een redelijke mens bent weet je dat als het uitkomt u toestand slechter zal zijn dan voor het plegen vh misdrijf Misdrijven, straffen en daders ============================== Misdrijf = overtreden ve strafwet Strafwet: iets wat je moet doen of niet mag doen Meeste misdrijven staan in boek 2 vh strafwb Staan in de bijzondere strafwetten Straf = maatsch reactie op de overtreding vd strafwet In zijn wezen is hij leed toevoegend Niet enige kenmerk, ook andere functies die een straf kan hebben (later op terug) In klassieke strafrecht gaat men uit ve redelijke mens, kan kiezen tuss goed en kwaad Mr sommige wezens zijn niet redelijk of ku niet volledig verantwoordelijk gesteld w Vroeger: wij doen niets met u, we ku alleen mr redelijke mensen straffen Nu: systeem v maatregelen (niet leed toevoegend finaliteit) Vb: jeugdbeschermingsmaatregelen die educatieve finaliteit heeft Vb: geestesziekenmaatregelen die curatieve finaliteit hebben Nu waaier van straffen die eerder gericht zijn op de sociale integratie Vb: werkstraf heeft re-integrerende functie Vb: probatiestraf, vb: cursus agressie volgen,... Naast invoeren nieuwe straffen, heeft men de rechter \# strafmodaliteiten gegeven Straf individualiseren tov de dader Vroeger: dader beschouwen als een abstract rationeel wezen, geen individueel persoon Ze keken niet nr wie de dader werkelijk is Begin 19^e^ E: gezien dat ene dader de andere niet is (stelen uit hebzucht of uit honger) Nadenken over wat we gaan doen met de dader We moeten straf ku individualiseren op niveau oplegging en uitvoering Interne rechtspositie: toestand binnen de gevangenis (intra muros) Basiswet v 2005 Externe rechtspositie: wet v 2006 (extra muros) Vb: voorwaardelijke invrijheidsstelling terug kijken nr werkelijke individu Tendens ligt op opleggen vd straf mr ook op uitvoeren vd straf Dader heeft ook evolutie meegemaakt Ook rechtspersonen ku w gestraft (niet alleen mensen v vlees en bloed) Begrip daderschap steeds meer invullen Strafrecht w opgedeeld: Onderscheid tuss formeel strafrecht (strafprocesrecht) Wetboek v strafvordering v 1808 (nog vr België ont is) en materieel strafrecht algemeen deel en bijzonder deel Andere onderverdeling Gemeen recht en complementaire wetten Gemeen: datgene dat voor iedereen v toepassing is (ius commune) Meest essentiële elementen vh strafrecht Zou standvastig moeten zijn (is ook wel zo) Complementaire wetten Militair strafwb opgebouwd zoals ons strafwb Boek 2 opsomming v klassieke misdrijven 3 soorten misdrijven Overtredingen (politionele rb) Wanbedrijven (correctionele rb) Misdaden (HvA) Nieuwe boek 1 vh strafwb maakt komaf met die driedeling v misdrijven In het nieuwe strafwb zijn er geen overtredingen meer En geen onderscheid tuss wanbedrijven en misdaden, men spreekt gwn over misdrijven Maar al het andere recht gaat wel uit v die driedeling v misdrijven Dus eerst al de rest nog aanpassen Art. 100: toepasselijkheid v boek 1 behoudens andersluidende bepalingen: Bijzondere strafwetten Hoofdstuk 7: strafbare deelneming Inleiding tot hier OO karakter vh strafrecht en interpretatie vh strafrecht ======================================================== Legaliteitsprincipe Iets is maar strafbaar als de wg het zegt en de wet moet er zijn vooraleer je u misdrijf pleegt Nullum crimen sine lege, geen misdrijf zonder de wet Art. 14: geen straf zonder wet Draagwijdte vh legaliteitsprincipe Alles moet er niet in staan, mr wel krachtens een wet dat iets strafbaar w gesteld Strafrecht hoc 3 Legaliteitsprincipe Niet naleven ve bepaling in een KB of MB kan strafbaar gesteld w Max 8 dagen gevangenis en 200 euro geldboete Politiestraffen: 7 dagen en max 45 euro geldboete Gemeentelijke straffen mogen niet hoger zijn dan politiestraffen (vb: GAS-boeten) We vinden geen strafrecht in internationaal recht (strafrecht = nationaal recht) Mr wel zoiets als positieve doorwerking v Europese Unierecht Legaliteitsprincipe houdt niet alleen in dat er een wet moet zijn en daar een sanctie aan koppelt Mr ook dat die wet duidelijk en nauwkeurig is (**lex certa-beginsel**) Je moet ze verstaan, moet voorspelbaar zijn, je moet ku inschatten wat ervan je verwacht w GwH mag bepalen of de strafbepaling voldoende duidelijk is Dan blijf het in strafwb staan, mr mag je ze niet meer toepassen Toetsing aan hogere normen: Als nationale bep in strijd is verdragsrechtelijke bep, krijgt verdragsrechtelijke bep voorrang Mag strafrechter die nationale bep niet toepassen BUPO kan er ook voor zorgen dat nationale strafbepalingen niet v toepassing zijn Toetsing wet aan de grondwet: Bepalingen die in strijd zijn met de gw, mogen niet toegepast w, dan moet rechter een... vraag stellen aan GwH Toetsing v lagere normen aan de wet: Ku buiten toepassing verklaard w Karakter vd strafwet ==================== Strafwet is altijd v Openbare Orde dwz: Er niet aan iemand zijn getornd mag w door private ok Niemand ontslaan v zijn strafrechtelijke verantwoordelijkheid Interpretatie vd strafwet ========================= Moet strikt w geïnterpreteerd, (staat letterlijk zo in het nieuwe strafwetboek) Je mag wel evolutief interpreteren Elke wet moet w geïnterpreteerd zodat ze duidelijk w (indien wet onduidelijk) 1 gouden regel bij interpreteren ve wet: altijd de wet zo interpreteren dat ze kan w toegepast Je moet ervan uitgaan dat de wg zijn wet toegepast wou zien 3 interpretatiewijzen: Taalkundige interpretatie Contextuele interpretatie: kijken waar de tekst/ bepaling staat Teleologische interpretatie: kijken nr doel vd wetsbepaling Vb: nr parl voorbereiding gaan kijken Authentieke interpretatie: Iets is niet strafbaar mr het lijkt heel hard op iets dat strafbaar is Mag niet = analoge interpretatie Mr mag wel als iets in het voordeel is vd beklaagde Er zijn wettelijke rechtvaardigingsgronden Buitenwettelijke rechtvaardigingsgronden Vb: lotushand? (niet juist verstaan denk ik) Openbare zedenschennis is altijd geformuleerd als verspreiden v prenten, geschriften en liederen die de openbare zeden schenden Mr nu in de nieuwe omschrijving (van 2022) gaat het over schunnige inhoud (art. 4 nieuwe strafwb) Vraag of de evolutieve interpretatie niet aan het omslaan in verboden analoge interpretatie Veel discussies over 3 vraagstukken: Werking vd strafwet in de tijd, ruimte, som Werking vd strafwet in de tijd (bestaat uit 3 vragen) - Wnr begint de strafwet in werking te treden - 2 voorwaarden: bekendgemaakt en 10 dagen na publicatie (in de regel, tenzij andere datum afgesproken) - Vr provinciale teksten: 8 dagen - Vr gemeentelijke teksten: 5 dagen - Tot hoelang is ze geldig, wnr stopt de strafwet - Enkel en alleen wnr ze w opgeheven - Men aanvaard dat dit ook stilzwijgend kan - W geacht te zijn opgeheven (pas op met gebruik wetboek op examen) - Je gaat geen vraag ku oplossen met u wetboek (zegt prof) - Onder wet zit KB ten uitvoer vd wet, en niet naleven vd bepalingen KB is een misdrijf zegt die wet - Die wet die dat zegt (dat KB strafvaar is) w vervangen dr nieuwe wet - Als die nieuwe wet de oude wet verbeterd of verruimt of verduidelijkt, dan blijft niet naleven ve art v KB strafbaar - Als die nieuwe wet zich niet keert tegen de wet! - Sommige wetten geraken in onbruik, die wet is er nog altijd en misdrijf bestaat ook nog altijd - Heel soms aanvaarden we dat je hebt gedwaald omtrent de draagwijdte vh recht - 'ik dacht dat dat mocht': heel strikte voorwaarden - Want iedereen w geacht de wet te kennen - Onoverkomelijke dwaling aanvaarden ze wel soms - Welke wet moet je toepassen als de strafwet op het ogenblik vh plegen er ander uitziet dan op het ogenblik dat je voor de rechter staat - Art. 2 vh strafwb houdt 2 regels in - Niet gestraft met straffen die niet bestonden die nog niet bestonden wnr je het feit pleegde - Maar als de wet op het moment vd feiten verschilt vd wet op het moment dat je vr de rechter staat, dan moet je de minst zware straf toepassen - Mildere strafwet werkt wel terug - Vb: boete vr te snel rijden was 1000 euro toen je te snel reed, je staat vr de rechter en boete is nu nog maar 100 euro, dan moet je maar 100 betalen Beginsel: strafwet werkt niet terug Geldt ook vr de modaliteiten vd straf (vb: uitstel) Rechter mag hier niet v afwijken Niet-terugwerkende kracht vd wet Geldt niet vr sancties of maatregelen die geen strafrechtelijk karakter hebben Geldt wel vr maatregelen die wij via toepassing v 'engel-criteria' intrinsiek toch v strafrechtelijke aard beschouwen Verbod op terugwerkende kracht vd wet geldt [niet] op interpretatieve wetten Strafrecht hoc 4 Je moet ku weten welke straf zwaarder is dan andere (ogenblik feiten andere straf dan vr rechter, dan minst zware straf) Niet altijd simpel \# regels toepassen in bep volgorde: 2 straffen v gelijke aard vergelijken: hoe? 1. Alleen kijken nr de hoofdstraf (niet nr de bijkomende straf) a. Zelfs niet wnr die bijkomende straf veel zwaarder is b. Vb: huisjesmelkerij, hebben ze zwaarder willen bestraffen i. Men heeft hoofdgevangenisstraf verlaagd, omdat men 2 extra bijkomende straffen heeft toegevoegd ii. Geldboeten zijn bijkomende straf, die moeten vermenigvuldigd w met het \# slachtoffers vd huisjesmelkerij iii. Onroerend goed kan w verbeurd verklaard mr ook de tegenwaarde (want de huisjesmelkers verkochten snel de huizen) iv. Ze hebben de gevangenisstraf verlaagd, want dan moet die straf toegepast w, want is hoofdstraf (en is minder zwaar dan vroeger), mr eig zwaarder door die bijkomende straffen (mr w geen rekening mee gehouden) 2. Kijken of straffen v gelijke soort of andere soorten zijn (5 hoofdstraffen, art 7), deze volgorde weerspiegelt ook de zwaarte c. Gevangenisstraf d. Elektronisch toezicht e. Werkstraf f. Autonome probatiestraf g. Geldboete 3. Gelijksoortige straffen vergelijken h. Eerst kijken nr max straf, langste is zwaarste i. Dezelfde max straf? Dan kijken nr de bijkomende straffen 4. Bijkomende straffen gelijk j. Dan kijken nr het minimum vd hoofdstraf 5. Zijn minimum straf ook hetzelfde is even zwaar, dan maakt het niet uit Conflicten over strafbaarstelling ================================= Als strafbaarstelling w opgeheven (het is geen misdrijf meer), dan kan je niet meer veroordeeld w Moeilijker wnr men elementen aanpast Kijken welke milder is, want die moet je toepassen Soms w voor een misdrijf bep elementen strenger en andere milder Wat dan doen? 2 wetten distributief toepassen Misdrijven met andere strafr regels Nieuwe straf uitsluitende verschoningsgrond invoeren is milder 2 uitzonderingen vd terugwerking Gelegenheidswetten: soms verbiedt men v je auto wassen enz door droogte Wie dat dan toch doet, begaat een misdrijf Wnr noodtoestand v droogte voorbij is, mag het weer Procedurele wetten ================== Strafwet = art. 2 Strafvordering is er geen bepaling Aangezien het wetboek v sv geen bepaling bevat moet je kijken nr het Ger.W. Procedurele regel is onmiddellijk v toepassing bij aanhangige geschillen Verjaring was 3 jaar, is nog aanhangig en verjaring w 5 jaar, dan is dit ook op jou v toepassing Werking vd strafwet in de ruimte ================================ Op welk ggb is de Belgische strafwet v toepassing Op misdrijven gepleegd op het Belgische ggb (maakt niet uit door wie) = het principe Art. 4 = uitzondering, n.v.t. buiten ggb tenzij in door de wet bepaalde gevallen = Extra territoriale werking Weten welke regels toepassen, moet je eerst misdrijf ku situeren in de ruimte Strafwet moet geldig zijn op de plaats waar het misdrijf werd gepleegd Meestal niet zo moeilijk Soms wel: misdrijf beperkt zich niet altijd tot 1 plaats Vb: je verstuurt vanuit Londen een bombrief nr Brussel, waar situeren? Versch theorieën (3) Waar w de materiele gedraging gesteld die leidt tot Waar het gevolg intreedt Territorialiteitsbeginsel Strafwet v toepassing op ggb, is logisch = Loutere toepassing v soevereiniteit Extraterritoriale werking vd strafwet Die uitz staan in art. 6-14 voorafgaande titel strafvordering 4 beginselen vd extraterritoriale werking: Mensen die immuun zijn vr het strafrecht of bep delen vh strafrecht - Nationale - Koning (binnen en buiten uitoefening v zijn ambt) - Moest K zijn straf neerschieten dan zijn de ministers verantwoordelijk - Parlementsleden voor de uitoefening v hun functie - Parl lid mag discriminerende uitspraken doen in de uitoefening v zijn functie - Discussie: wat is dat de uitoefening v zijn functie? - Erbuiten, nog een onderscheid maken - In de zittijd dan kan je maar vervolgen als je parl onschendbaarheid opheft, moet je machtiging vragen aan parl - Niet in zittijd dan mag je het parl wel vervolgen - Dan kan het parl toch nog vragen dat de vervolging geschorst w - Misdrijf op heterdaad betrapt dan geldt altijd de tweede regel, zelfs al is het in de zittijd - Ministers en staatssecretarissen - Net zoals parlementsleden in uitoefening v hun functie - Er is verlof nodig vd kamer vr vervolging - Tenzij heterdaad - Volkenrechtelijke immuniteiten - Buitenlandse staatshoofden - Regeringsleiders - Ministers v buitenlandse zaken - Die ku niet in België vervolgd w - \+ alle andere personen waar men internat gewoonterechtelijke immuniteit aan toekent - Vb: diplomaten - Vb: Fr ambassade in Brussel bevindt zich op Belgisch ggb, mr internat gewoonterecht zegt dat op dat stukje wij geen onderzoekshandelingen gaan stellen - In dat protocol staan uitzonderingen vb: bij een moord - Strafrecht hoc 5 Misdrijf Een overtreding ve strafwet waarop een straf staat 2 elementen: materieel, moreel element (in fr ook een wettelijk element, is bij ons gwn legaliteitsprincipe) Het moet een gedraging zijn Kan positief (iemand slaan) of negatief zijn (onthouding) In de regel een menselijke gedraging mr ook rechtspersonen ku dader zijn ve misdrijf Er moet een straf/ sanctie op staan Als op iets geen straf staat, is het geen misdrijf Lex certa principe: moet duidelijk omschreven zijn (zie legaliteitsprincipe, al uitgelegd) Materiele definitie vd nacht: 1u na zonsondergang en 1u voor zonsopgang (vorige keer heeft hij strafprocesrechtelijke definitie gegeven) In boek 2 is het meestal vrij duidelijk wat een misdrijf is In bijzondere strafwg daar is het moeilijk om te weten wat een misdrijf is: Strafrecht is autonoom in 2 manieren 1^e^ stelling: wat doet het strafrecht: sancties bepalen vh niet naleven v rr Vaak van rr uit andere rechtstakken (strafrecht is hulptak) Maar meer dan dat: ook dingen die niets te maken hebben met andere rechtstakken Vb: iemand niet helpen zonder gevaar vr je eigen leven, is nu strafbaar Zou er eig niet in moeten staan, want is heel normaal maar ja Strafrecht is autonoom, heeft een eigen roeping 2^e^ stelling: **recht w maar recht in zijn toepassing** Strafrecht is autonoom in zijn toepassing Opbouw vh misdrijf (megabelangrijk!!!!) ======================================= 2 bestanddelen ve misdrijf: Materieel + moreel bestanddeel = misdrijf = objectieve structuur ve misdrijf Materieel: uiterlijk waarneembare gedraging die verboden of geboden w dr de wet Moreel: met intentie waarom je dat doet Misdrijf is indicatie v straf Mr het is mr een indicatie Er zijn 4 tegenindicaties v straf (dingen die ervoor zorgen dat er geen straf volgt) In deze volgorde!: 1. Rechtvaardigingsgronden a. Nemen de wederrechtelijkheid weg b. Vb: wettige verdediging: materieel en moreel bestanddeel is vervuld mr toch geen straf want je gedrag is geen wederrechtelijkheid c. Het karkater v misdrijf verdwijnt ook, het is geen misdrijf meer i. Dus zonder wederrechtelijkheid is er geen misdrijf - Daarom zeggen velen dat een misdrijf bestaat uit 3 delen: ook wederrechtelijkheid d. Werking in rem 2. Schuldontheffingsgrond e. Neemt de verwijtbaarheid weg f. Dwang & dwaling g. Materieel is vervuld en was in wederrechtelijke toestand ii. Mr in concrete omstandigheden ku we het u onmogelijk verwijten iii. Iemand slaan onder dwang = je weet wat je doet mr je bent gedwongen h. De schuld w opgeheven die geldt in personae iv. Werking in personae 3. Ontoerekeningsvatbaarheid i. Minderjarigen en geesteszieken j. Zij ku niet gestraft w k. Mr leidt niet tot vrijspraak mr tot maatregelen v. Ku maatregelen opgelegd krijgen vi. Hebben educatieve finaliteit (geen leed toevoegende finaliteit) l. Werking in personae 4. Straf uitsluitende verschoningsgronden m. Nemen de strafwaardigheid weg n. "Blijft vrij v straf, hij die:" vii. Vb: betrokken in drugs en je gaat nr politie en je klikt nog voor dat de deal is gebeurd, dan w je beloond met straf uitsluitende verschoningsgrond viii. Vb: diefstal v echtgenoten of in rechte lijn (vader, kinderen) Geen tegenindicatie dan heb je een straf Dan komen de straftoemetingsbeïnvloedende regels Er is een straf, mr nu moeten we die straf gaan bepalen 4 straftoemetingsbeïnvloedende regels in deze volgorde: 1. Straf verminderende verschoningsgrond 2. Verzachtende omstandigheden 3. In staat v herhaling 4. In geval v eendaadse of meerdaadse samenloop Hierna legt de rechter de straf op Nog beslissen of hij die effectief oplegt of met uitstel of opschorting In strafprocesrecht moet rechter ook kijken nr: Ben ik bevoegd Is de strafvordering wel ontvankelijk (is deze niet verjaart?) Hierna kijken nr al de rest (zie hierboven) Waarom is de wederrechtelijkheid geen bestanddeel v misdrijf? Want zonder is er geen misdrijf Het recht w recht in zijn toepassing, hierbij ligt de bewijskracht bij het OM OM moet het materieel en moreel bestanddeel bewijzen In nieuwe strafwb staat: wederrechtelijkheid w vermoed, dus je moet het niet bewijzen Mr je kan het wel tegenbewijzen **Beslissingsboom zou je moeten vanbuiten kennen (examen!)** Bestanddelen vh misdrijf ======================== Materieel: uiterlijk waarneembare gedraging Positief of onthouding Je mag denken wat men wilt, mr als die veruiterlijkt w dat ze ons interesseren Handelingsmisdrijven die toch een onthouding vereisen Moreel: maakt het verschil uit tuss een misdrijf of geen misdrijf (het is dus decisief) Mr toch is er nog altijd geen definitie De visie om wat het moreel bestanddeel is, verschilt in de 2 taalgebieden Uit zich in HvC Opzettelijk en vrijwillig w verward dr wg (mag je absoluut niet verwarren) Opzet = begrip situeren bij moreel bestanddeel Elk handelen vereist een moreel bestanddeel: dat bestaat uit bewust en vrij handelen Vrije wil is altijd vereist in strafrecht (dus zonder dwang) Bewust wil zeggen zonder te dwalen Redenen die een dader ertoe brengen om een misdrijf te begaan Maakt niet uit vr het bestaan vh misdrijf Ku rol spelen bij beoordelen vd procureur en bij de straftoemetingen Uitz: sommige beweegredenen w door de wg zelf opgewaardeerd tot bijzondere vorm v opzet Dan zijn die drijfveren bepalend vr het bestaan vh misdrijf Vb: er moet een bedrieglijk opzet zijn want anders geen sprake v oplichting Daderschap en schuld is gevaarlijk want kent vele betekenissen Schuld: processuele betekenis = vaststelling dat je het misdrijf hebt gepleegd Materieel strafrecht w schuld vaak gebruikt als synoniem vr moreel bestanddeel Ook begrepen in de zin vd verwijtbaarheid Ook gebruikt in de zin v schuldonbekwaamheid Vr de prof is schuld de processuele betekenis (probeer verwarring te vermijden) In klassieke theorie zijn er 2 vormen v moreel bestanddeel Opzet en onachtzaamheid Opzet: je wil de gedraging maar ook de gevolgen Onachtzaamheid: je wil de daad stellen mr je wil niet de gevolgen Mr je had die gevolgen moeten voorzien Vb: opzettelijke slagen en verwondingen = opzet, je wilt slaan, je weet dat het niet mag Vb: je stampt deur open, mr staat student achter = je wilt deur open mr niet dat student gewond w = onopzettelijke slagen en verwondingen Je had de gevolgen moeten voorzien = onachtzaamheid Opzet w onderverdeeld in versch gradaties - De sterkte vd criminele intentie: algemeen, bijzonder, gans bijzonder, voorbedachte rade - Algemeen opzet: wetens en willens handelen - Wetens: dwz niet dwalen - Willens: dwz niet gedwongen - = de regel in de klassieke theorie (boek 2 strafwb) - Misdrijf in bijz strafwet dan volstaat de onachtzaamheid - Tenzij: overduidelijk blijkt dat je dat enkel opzettelijk kunt doen vb: aanzetten tot discriminatie, kan niet onopzettelijk - Bijzonder opzet: het geval waarbij de beweegredenen vd dader door de wg zelf w opgewaardeerd tot bijzondere vorm v opzet - Vb: Bedrieglijk opzet, altruïstisch opzet, met het oogmerk om te schaden, kwaadwillig opzet - Die zijn vereist bovenop algemeen opzet - Gans bijzonder opzet: daar streef je een welbep doel na - Vb: doden met het oogmerk om te doden - Nieuwe strafwb: neemt bijzonder en gans bijzonder opzet samen - Voorbedachte rade - Maakt v doodslag moord - In een stabiele toestand verkeert en men voldoende planningskracht heeft en tuss plannen en uitvoeren v plannen een bepaalde tijdspanne is om je te bedenken - Soms vereist als moreel bestanddeel bv: bij moord, geen moord zonder voorbedachte rade - Maar soms is het een verzwarende omstandigheid - De aard vd gevolgen die de dader wilt - Bepaalde opzet: je wilt een gedraging mr je wilt een welbepaald gevolg - Vb: die bepaalde persoon wil je slaan, die horloge wil je stelen - Je weet precies welk gevolg je wilt - Onbepaald opzet - Je wilt de daad mr maakt niet uit wie de gevolgen ondergaat - Vb: je legt een bom in station - Eventueel opzet - Iemand neemt zeer roekeloos gedrag aan - Beseffende dat daardoor een grote kans is dat er een strafrechtelijk gevolg aan gekoppeld kan w - Je rijdt aan 150 km/u in bebouwde kom en raakt kind - Het was zo onvoorzichtig dat je moest beseffen dat dat gevolg hoogstwaarschijnlijk zou intreden - Dan zeggen we het was opzettelijk De wg heeft in \# misdrijven de neiging om opzet nogal ruim te omschrijven Vb: witwassen, verhandelen v dieren waarvan men weet of moest weten dat ze... Hoc 6 Bestanddelen vh misdrijf Definitie v onachtzaamheid Staat niet in strafwetboek, tenzij vr onopzettelijke doding/ slagen & verwondingen W omschreven als: gebrek aan voorzichtigheid of gebrek aan voorzorg Gebrek voorzichtigheid: wnr je de schadelijke gevolgen niet eens hebt voorgesteld Louter toeval, lichtzinnigheid, overmoed, roekeloos gedrag, eventueel opzet Is de lijn v onachtzaamheid Om een onopzettelijk misdrijf te hebben heb je 3 dingen nodig: Foutieve handeling/ verzuim Door de strafwet verboden schadelijke handeling Causaal verband tuss die 2 (moet 100% zijn) De lichtste fout volstaat volgens HvC Is heel wat kritiek op, want men spreekt over mensen die geen misdrijf willen plegen In nieuwe strafwetboek moet er sprake zijn v een zware fout Randnrs **94,95,96 niet kennen** Wettelijke indeling v misdrijven (heel cruciaal!) ================================================= Nieuwe strafwetboek: geen indeling v misdrijven meer Spreekt alleen over alg begrip misdrijven Spreekt over 8 strafschaden Geldboete \ levenslange opsluiting Nog niet bepaald hoe zich dat vertaald nr het strafprocesrecht & bijz wetgeving Dus gaat nog lang duren We zeggen v heel veel dingen dat ze een misdaad zijn En zouden allemaal nr HvA gaan, mr is niet zo Vb: diefstal met braak, valsheid in geschrifte zijn misdaden Mr nu maken ze v die misdaden een wanbedrijf (correctionaliseren) Dit moet dus niet meer in het nieuwe strafwetboek Elke vrijheid berovende straf = gevangenisstraf Driedeling is fundamenteel vr heel wat leerstukken in strafrecht Al die regels hangen af vd aard vh misdrijf Indeling staat in art. 1 vh strafwetboek Overtredingen = politionele rb Wanbedrijven = correctionele rb Misdaden = HvA Criminele straffen: opsluiting, hechtenis en geldboete (bijkomende straf) Opsluiting: vr gemeenrechtelijke misdaden Hechtenis: vr pol misdaden Alle duurtijden: 5-10j 10-15j 20-30j 30-40j: randnr 101 Straf staat in wetboek, mr nog geen enkele misdaad die deze straf heeft Art. 80 strafwb bevat geen regel over 30-40j Levenslang Geldboete mag niet lager zijn dan 26 euro Randnr: 102 & 103 niet kennen Draagwijdte art. 1 strafwb Aard ve misdrijf te bepalen moet je 3 stappen zetten 1. Kijken nr wettelijke bepaling, mr aard kan gewijzigd w (denatureren) nr boven of nr beneden a. Vb: misdaad denatureren nr een wanbedrijf b. Het is de max vd straf die de aard vh misdrijf bepaald i. Vb: min = correctioneel, max = crimineel misdaad 2. Is er geen denaturatie die moet toegepast w c. Denaturatie kan gevolg zijn v wettelijke omstandigheden (verzwarend, verlichtend) d. Kijken of er geen wettelijke omstandigheden (in nieuwe strafwb: verzwarende bestanddelen) zijn die denaturatie tot gevolg hebben ii. Denaturatie nr boven = alleen te maken met verzwarende omstandigheden iii. Verzwarende omstandigheden: iets dat zich bij een misdrijf voegt en een nieuw misdrijf vormt (vb: diefstal is anders dan diefstal met braak) iv. De discriminerende drijfveer vd dader maakt dat een wanbedrijf een misdaad w v. Ook op wie kan verzwarend zijn: vb arts, apotheker, cipiers, onderwijzend personeel vi. Herhaling of recidieven: dan w je zwaarder gestraft 1. Mr veranderd niet de aard vh misdrijf (leidt dus niet tot denaturatie) vii. Verlichtende omstandigheden (denaturatie nr beneden) 2. Te maken met 3 zaken: a. Leerstuk vd strafbare poging b. Medeplichtigheid i. Mededaders hebben noodzakelijke hulp gepleegd 1. W even zwaar gestraft dan de hoofddader ii. Medeplichtigen hebben nuttige hulp gepleegd 2. Deze w minder zwaar gestraft c. Straf verminderende verschoningsgronden 3. In de loop vd procedure kan er ook een denaturatie nr beneden w toegepast door PdK/ OM, onderzoeksrechter, vonnisrechter e. Opsporingsonderzoek viii. W geleid dr PdK 3. Als deze vindt dat er voldoende bewijzen zijn zal hij u dagvaarden vr de bevoegde rb 4. In die dagvaarding gaat die PdK een misdaad een wanbedrijf maken d. Want bij een misdaad is er een hele lange procedure e. Als hij het kan doen, doet hij het f. Gerechtelijk onderzoek ix. W geleid dr onderzoeksrechter x. Die verwijst nr raadkamer xi. En gaat in zijn verwijzingsbeschikking het nr bevoegde rb 5. Die gaat bij misdaden ook correctionaliseren g. De aard die het misdrijf definitief krijgt, is de aard vd laatste die zich erover uitspreekt xii. En w geacht altijd die aard al gehad te hebben xiii. Vb: moord, komt vr HvA, mr HvA kan ook verzachtende omstandigheden aannemen h. Verjaringstermijn w mr bepaald dr de straf die uiteindelijk w uitgesproken Wettelijke indeling v misdrijven (heel belangrijk dat je dit begrijpt) 2 soorten die sws vr HvA komen Pol misdrijven en drukpersmisdrijven Pol: w niet gedefinieerd in een wet, gw zegt wel dat het HvA bevoegd is Zeker zijn dat het pol misdrijf is als op iets de straf 'hechtenis' staat Vb: Vlaams-Blok arrest Advocaten v VB zei dat dit pol misdrijf was HvC heeft gezegd dat de pol instellingen niet zijn ondergraaft Ook dit is geen pol misdrijf examenvraag: wat is de max straf die de correctionele rb kan opleggen antwoord: kan **nooit** zijn opsluiting (want correctionele rb is hier niet voor bevoegd) Hoc 7 Indeling nr de intrinsieke aard vh misdrijf Pol en drukpersmisdrijven Belang v onderscheid: Owv de bevoegdheid, de jury is bevoegd vr beoordelen v pol misdrijven HvA dat bevoegd is Voorlopige hechtenis is niet mogelijk vr pol misdrijven Tenzij tegen veiligheid vd staat Leveren bep personen niet uit vr pol misdrijven Uitz: aanslagen, misdrijven tegen humanitair recht Interpreteert zeer strikt om te vermijden dat het nr HvA gaat Mr bij uitleveringsrecht hebben de neiging pol misdrijf zeer breed te interpreteren De drukpersmisdrijven Uiting ve strafbare gedachte Wat is dat dan? Je mag zoveel denken als je wilt, maar je mag er geen uiting aan geven Als ze uiterlijk waarneembaar w kan ze anderen aanzetten, inspireren,... Louter weergeven ve feit is geen gedachte Het moet gaan om een gedachte Het moet die mening zijn die het voorwerp is vh drukpersmisdrijf Onderscheid drukkerijmisdrijven Vb: moet altijd schrijver vermelden, recht v antwoord,... Als je dat niet doet is er een drukkerijmisdrijf mr geen drukpersmisdrijf 2^e^ bestanddeel: dmv de drukpers Elk mechanisch, fysisch of chemisch procedé (...niet verstaan...) Vraag: moderne communicatiemiddelen ook drukpersmisdrijf? Evolutief interpreteren? HvC houdt vast aan concept vd tekst, op welke wijze is niet belangrijk Mondelinge uitlatingen zijn vr HvC geen drukpersmisdrijf 3^e^ bestanddeel: daadwerkelijke publiciteit Toevallige voorbijganger moet er kennis v ku nemen HvA is bevoegd, mr men brengt drukpersmisdrijven niet vr HvA De facto w drukpersmisdrijven niet vervolgd Behalve die zijn ingegeven dr racisme en xenofobie, die w weldegelijk vervolgd 4 mensen nodig vr drukpers te verspreiden, die zijn allemaal strafbaar De schrijver Uitgever Drukker verspreider toch is er cascadeverantwoordelijkheid, als de schrijver gekend is en heeft woonplaats in België dan w de uitgever met rust gelaten, als de uitgever gekend is, w de drukker met rust gelaten,... ten slotte verjaring vd strafvordering laster: feit waarvan je bewijs kan leveren of het er is of niet (dief) eerroof kan je bewijs niet v leveren (onnozelaar) laster en eerroof verjaart op 5 jaar laster en eerroof op publieke figuur, dan verjaard dat al na 3 maanden want je moet aanvaarden als publieke functie, je moet ertegen ku casus: wat is max straf die iemand kan krijgen... (is altijd een casusvraag) 5 soorten misdrijven: aflopende en voortdurende misdrijven aflopend/ ogenblikkelijk misdrijf: is voltrokken dr 1 handeling (vb: diefstal) kan wel tijdje duren (vb: oplichting) voortdurend misdrijf: creëren ve voortdurende toestand, die blijft bestaan in de tijd enkelvoudig misdrijf: een enkele handeling of enkel verzuim vanaf laatste feit begint verjaring te lopen onder 2 voorwaarden Dan mag tuss 1 en 3 niet meer dan 5j zitten gewoonte misdrijven maar 1 keer doen dan is het geen misdrijf als je er een gewoonte v maakt is het wel een misdrijf als je iets 3 keer doet, is het een gewoonte vb: uitgeven als een arts, gewoonte hiervan is wel een misdrijf vr gewoontemisdrijf kan je mr 1 keer gestraft w tijd tuss 2 gewoonte ook niet langer zijn dan verjaringstermijn zie schema in handboek (p. 60) overige classificaties v misdrijven private en publieke misdrijven dat zijn de eigenmisdrijven privaat: klacht nodig v slachtoffer (vb: laster en eerroof, jagen op eigendom,...) openbaar: OM kan eigen vordering instellen verzwarende omstandigheden hebben 4 kenmerken: wettelijk, bijkomend, verplicht en zijn strafverzwarend je hebt per misdrijf verzwarende omstandigheden (geen algemene) je moet zwaardere straf opleggen verzwarende factoren Strafrecht hoc 8 Waakhond functie vd advocatuur: de advocatuur moet ervoor instaan dat alle procedures op een behoorlijke manier moeten w gevolgd 2^e^ deel vd cursus: misdrijven, vandaag verzwarende omstandigheden & strafbare poging Verzwarende omstandigheden: verplichten v boven het max vd straf te gaan Onderscheiden 2 soorten verzwarende omstandigheden: reële, personele Strafbare poging (klassiek leerstuk v alg strafrecht) wat doen om gestraft te w? misdrijf plegen wat doen om misdrijf te plegen alle bestanddelen vervullen vh misdrijf (voltooid misdrijf) 2 pogingsleren: absolute/ obj leer & relatieve/ subj leer Obj: gedraging is mr gevaarlijk als ze schade berokkent aan de sl Minstens begonnen met verwezenlijken v 1 vd bestanddelen vh misdrijf Ondeugdelijke poging is niet strafbaar volgens objectivisten (vb: een lijk doden) 3 bestanddelen vh strafbare poging: Crimineel voornemen, begin v uitvoering, niet voltooien vh misdrijf (buiten de wil vd dader) Crimineel voornemen: het voornemen moet volstrekt doorgevoerd zijn, dat voornemen moet je ku linken aan een welbepaald misdrijf (er moet een causaal verband zijn) Begin v uitvoering: uitwendige gedragingen hebben die beginnen uitvoering te geven aan het voltooien vh misdrijf Niet voltooien vh misdrijf (buiten de wil vd dader): dit is het onderscheid tuss strafbaar en niet-strafbaar gedrag Wnr is de poging strafbaar? Poging tot misdaad: altijd, ook als je het correctionaliseert Kan je strafbare deelnemer zijn aan een strafbare poging, kan je iemand helpen een strafbare poging te plegen? Ja, als de poging strafbaar was Maar kan je een strafbare poging doen tot deelneming? Neen, als je probeert iemand te helpen, mr je blijft steken bij poging tot hulp Ongeacht of de andere het misdrijf pleegt of niet Art. 80: regelt de werking v verzachtende omstandigheden op misdaden (zie randnr 101) Je moet dit artikel van buiten kennen! We gebruiken dit artikel ook vr de bestraffing vd strafbare poging en deelneming Art. 84: op meeste wanbedrijven staat gevangenisstraf en/ of geldboete Art. 52: v misdaad een wanbedrijf maken Strafrecht hoc 9 4 tegenindicaties v straf Rechtvaardigingsgronden (mbt op het feit zelf) Schuldontheffingsgronden (mbt de dader) Werkt in persona Ontoerekeningsvatbaarheid (dader) Strafuitsluiting gronden (dader) Ze hebben allemaal gemeen dat ze allemaal straf uitsluitende gronden zijn Je w niet gestraft (je w vrijgesproken) Bij ontoerekeningsvatbaarheid: ku maatregelen w gesteld Ze hebben ook gemeen dat het tegenindicaties zijn (het zijn excepties) 3 rechtvaardigingsgronden - Gebod vd wet of bevel vd overh (art. 70) - Wettige verdediging Vinden we niet in boek 1, mr in boek 2 strafwb (art. 416 & 417) [Opzettelijke] doding en opzettelijk slaan en verwonden Alleen deze misdrijven ku betrekking hebben op wettige verdediging Algemeen principe dat je je mag verdedigen tegen aantasting v je rechten Mr enkel op 2 misdrijven Zie uitlokking in boek Vb: ineen geslagen en dader loopt weg, en je loopt erachter De rechter heeft hier begrip voor, mr niet dat je straffeloos zal blijven - Noodtoestand (nu nog niet in de wet, mr berust op rs en rl, w in nieuwe strafwb wel opgenomen) Ze zeggen bij noodtoestand is er wel wilsvrijheid Onderscheid is eig flinterdun Voorwaarden: Ernstig en ogenblikkelijk gevaar Randnr 181 en 190 vallen weg Wettige verdediging is een reactie op een onrechtmatige aanranding Die reactie is wel rechtvaardig Dus conflict tuss onrecht en recht Noodtoestand is het conflict tuss recht en recht Conflict tuss 2 rechtmatige belangen, waarvan je er 1 moet opgeven Derde deel: de dader ==================== 5 onderwerpen behandelen: Wie kan een dader zijn Natuurlijke mr ook rechtspersonen Strafbare deelneming Tegenindicaties Straffen De rechtspersoon als dader -------------------------- Strafwb is alleen gericht op natuurlijke personen Zie boek Als je kan aannemen dat een rechtspersoon een contract kan afsluiten, kan je ook aannemen dat een rechtspersoon een misdrijf kan plegen Kan een misdrijf plegen mr kan er niet vr gestraft w Wet van '99: Autonome strafrechtelijke verantwoordelijkheid Gebaseerd op eigen daderschap en eigen schuld Dus nu is het autonoom, daderschap in hoofde vd rechtspersoon Hoc 10 Rechtspersonen zijn strafrechtelijk verantwoordelijk vr feiten vanaf 2 juni '92 Autonome strafrechtelijke verantwoordelijkheid Obv eigen daderschap en eigen schuld, mr begrip anders invullen dan bij natuurlijke personen 4 vragen op materieel vlak: Welke rechtspersonen zijn strafrechtelijk verantwoordelijk? Geen enkel onderscheid, dus in principe **allemaal** Vb: vennootschappen, vzw's, stichtingen = privaatrechtelijke personen Vr welke misdrijven zijn ze strafrechtelijk verantwoordelijk? Voor alle misdrijven, vroeger niet want een rechtspersoon kan nog niet slaan? Rechtspersonen ku een materieel en moreel bestanddeel vervullen Afgeleide systeem: wie de autonome persoon is doet er niet meer toe Art. 5 lid 1 sw: als één vd 3 criteria is voldaan dan is er daderschap Zie boek! Wat doen we met natuurlijke personen die namens de rechtspersoon de handeling stellen? Wij hebben een autonoom systeem (en dus geen afgeleid systeem) Randnr 204! Welke zijn de straffen die ku w opgelegd aan rechtspersonen? Geen vrijheidsstraffen Straffen staan opgesomd in art. 7 bis sw (niet per se limitatief) De hoofdstraf vr rechtspersonen is de geldboete Ook verbeurdverklaring als bijkomende straf Nog 4 bijkomende straffen (kan niet alleen w opgelegd, samen met hoofdstraf) Bekendmaking vd veroordeling (reputatieschade) Eigen sanctiesysteem (art. 7bis laatste lid) vr pol rechtspersonen en ocmw's Hoc 11 Strafbare deelneming 1 misdrijf met 1 dader, mr vaak meerdere deelnemers aan het misdrijf (meerdere personen dragen bij tot het misdrijf) Door met meerdere te zijn en krachten te bundelen, kans v slagen misdrijf is groter Dus is gevaarlijker vr openbare orde Wg houdt wg rekening met pluraliteit v daderschap: Wnr hij het beschouwd als verzwarende omstandigheden Alle misdrijven die w gepleegd in bende w zwaarder bestraft Leerstuk vd strafbare deelneming, hierbij heb je een hoofddader Die vervult alle bestanddelen vh misdrijf, alleen zijn er andere die hem erbij geholpen hebben In welke mate bestraffen? Keuze tuss objectieve en subjectieve theorie Voorwaarden Strafbare deelneming (3) Bijdragen aan een misdaad of wanbedrijf Betekent dat er een misdrijf moet zijn, als er geen is kan je er niet aan deelnemen Vb: je kan niet strafbaar deelnemen aan zelfdoding, want is niet strafbaar Vb: ook net strafbaar deelnemen aan een feit dat verjaard is Kan ook dat je enkel strafbare deelneming hebt zonder dat hoofddader w vervolgd Vr overtredingen is er geen strafbare deelneming Op een door de wet bep wijze 1. Actieve, positieve bijdrage tot het plegen vh misdrijf, je moet iets actiefs doen 1. Wnr het niet anders kan geïnterpreteerd w als een positieve aansporing vr de hoofddader om zijn misdrijf te voltrekken 2. Wettelijke of contractuele zorgplicht die op u rust niet naleven met de bedoeling dat er een misdrijf kan w gepleegd 2. Er kan geen deelneming zijn aan een misdrijf dat al gepleegd is Wetens en willens (moreel bestanddeel), niet dwalen en niet gedwongen zijn Je moet weten dat je hulp helpt om een misdrijf te plegen en je moet dat ook willen Deelnemersopzet moet betrekking hebben op een bepaald misdrijf Als je w vervolgd w je volgens HvC altijd vervolgd als dader, mededader of medeplichtige (moet je niet specifiëren als ze je vervolgen) Zijn mr uitvoeringsmodaliteiten vh misdrijf zegt HvC Art. 68 sw = eigenaardig want zou eig in boek 2 vh sw moeten staan mr staat in boek 1 Het omschrijft geen Strafbare deelneming, mr het omschrijft een misdrijf Als je een derde gebruikt als louter instrument (dus die niet beseft dat die een misdrijf pleegt) om een misdrijf te plegen Dan ben jij de hoofddader en niet die derde Art. 66 is belangrijk Het hulp verlenen om een misdrijf te plegen zoals het zou w gepleegd blijft strafbaar ook al loopt het anders dat gepland Mr die persoon doet de deur niet open wnr je belt en ze schieten door het raam Aanzetting moet rechtstreeks zijn, er moet 100% causaal verband zijn tuss de aanzetting en het plegen vh misdrijf Omdat het aanzetten een vorm is v mededaderschap Vr individuele aanzetting heb je bep middelen nodig Vb: geld geven als je misdrijf pleegt/ doen geloven dat het nuttig is om het misdrijf te plegen Vr collectieve aanzetting heb je de openbaarheid nodig, alleen dat volstaat De aanzetting moet uitwerking hebben gehad Want zonder hoofdfeit is er geen strafbare deelneming De aanzetting tot het plegen ve misdrijf is mr strafbaar als die dader het effectief pleegt Soms is het wel een afzonderlijk misdrijf als hoofddader ve voltooid misdrijf Wie zijn medeplichtigen (art. 67 sw): 1. Zij die... (zie boek) 2. Zij die wapens werktuigen of andere middelen verschaffen 3. Nuttige hulp of bijstand verlenen Echte onderscheid tuss mededaderschap en medeplichtigheid Was het noodzakelijk of was het nuttig Is niet omdat je iemand een wapen verschaft dat je zal w veroordeeld als medeplichtige Want als rb vindt dat het noodzakelijk was dan w je vervolgd als mededader In praktijk w er bna niemand vervolgd vr medeplichtigheid, altijd als mededaderschap Hoc 12 Bestraffing vd strafbare deelnemer Mededader w gestraft met zelfde straffen al zou hij de dader zijn Medeplichtige w minder zwaar gestraft omdat hij mr een nuttige hulp geleverd heeft In nieuw sw geen onderscheid meer Hoeveel minder zwaar: Medeplichtig bij misdaad: art. 80 en straf nemen in lid eronder Gronden v schulduitsluiting (tegenindicatie v straf) ==================================================== Gelden in personae Er zijn er 2: De dwang w in de wet geregeld De dwaling w nu niet in de wet geregeld, in nieuwe sw wel De dwang of de overmacht ------------------------ Art. 71, merkwaardig artikel want begint met verkeerde aanhef, want er is wel degelijk een misdrijf Bevat 2 tegenindicaties v straf op versch niveau, geestesstoornis en de dwang Grondslag v de dwang: er is geen schuld en dus mag er geen straf zijn Dwang geldt vr alle misdrijven (ook overtredingen), heeft algemene draagwijdte Voorwaarden: - U vrije wil moet zijn uitgeschakeld, keuzevrijheid is volledig uitgeschakeld - Slechts gemilderd, dan kan je je beroepen op verzachtende omstandigheid mr niet de dwang, want moet volledig zijn uitgeschakeld - Gebeurd dr een omstandigheid die buiten u om is - Inwendige gevoelens dat is geen dwang (vb: jaloezie is geen dwang) - Moeten we ku beheersen - Vb: ontvluchting uit de gevangenis mag niet, mr vroeger mocht je familie wel helpen te vluchten, was straf uitsluitende verschoningsgrond, mr nu niet meer - Dus als je u gedwongen voelt u familie te helpen ontvluchten kan je je niet beroepen op de dwang, want is intern gevoel - Niet veroorzaakt in hoofde v diegene die zich wil beroepen op de dwang - Culpa in causa Gaat om fysieke of morele dwang Fysieke dwang: een materieel feit dat u ertoe brengt een misdrijf te plegen Vb: je neemt stuur vd wagen, mr je krijgt een beroerte en rijdt iemand omver = fysische dwang Mr niet als je weet dat je epileptische aanval kunt krijgen = culpa in causa Vb: niet te verwachten ijsvorming op autostrade = ook fysieke dwang Mr er is geen sprake ve moreel bestanddeel (opzet of onachtzaamheid) De dwaling of de onwetendheid ----------------------------- Geen straf zonder schuld, als je onwetend waart kunnen we je gedrag niet verwijten Rechtsdwaling en feitelijke dwaling Rechtsdwaling is in strijd dat iedereen w geacht de wet te kennen = reden wrm HvC zeer lang heeft afgehouden om dit te erkennen Vb: aren na te harken, alleen vr mensen in de gemeente ook al heb je toestemming vd boer Feitelijke dwaling Vb: leeftijd kan bepalend zijn vr het bestaan ve misdrijf en vr de straffen Dwaling moet betrekking hebben op een essentieel element vh misdrijf Geen dwaling wnr het feit dat je hebt gedwaald precies het strafrechtelijk feit hebt gevormd Als het verwijt precies is dat je gedwaald hebt, dan kan je je niet op dwaling beroepen Vb: jager schiet op everzwijn mr is andere jager, dan is het verwijt precies de dwaling Gronden v ontoerekeningsvatbaarheid =================================== Komen enkel aan bod als er geen rechtvaardigingsgrond of schulduitsluitingsgrond is Er zijn er 2: geesteszieken en minderjarigheid Niet omdat je ontoerekeningsvatbaar bent dat je niet opzettelijk kunt handelen Mr hij doet dat omdat hij ontoerekeningsvatbaar is Geestesstoornis Art. 71 Klassieke leer berust op schuld strafrecht, beschouwd de mens op een rationeel wezen die kan kiezen tuss goed en kwaad en gekozen heeft vr kwaad Mr als die vrije wil ontbreekt kan er geen strafrechtelijke verantwoordelijkheid zijn Op het **ogenblik vd feiten** leed je aan een geestesstoornis Wat moet men dan met u doen als u in zo een toestand een misdrijf pleegt? Vroeger: nr krankzinnigengesticht Wet 1930: wet ter bescherming tegen abnormalen: (? Zie boek) Geen onderscheid meer tuss geheel of gedeeltelijk ontoerekeningsvatbaarheid, wet maakt geen onderscheid meer Je bent het of je bent het niet Het is niet meer een dokter die beslist, mr een rechter die beslist of je v u vrijheid w beroofd Dus je bent iemand die aan het debat kan deelnemen via het recht De commissie tot bescherming vd maatschappij beslist of je vrijkomt Een magistraat, een advocaat en een arts = de commissie Die wet is versch keren gewijzigd Wet 1930 vervangen, mr is nooit in werking getreden, en opgeheven door wet v 5 mei 2014 Is v toepassing sinds 2016 Begrip geestesgestoorden en internering ### Geestesgestoorden Welke personen kan je interneren: Fysische geestesstoornis: beroerte,... Kan ook psychische geestesstoornis zijn ### Internering Art. 9 vd wet 5 mei 2014 zegt dat er moet w bekeken op ogenblik vd beslissing als je dan geestesstoornis hebt, dan volgt er geen straf mr een internering Ter bescherming maatschappij mr ook bedoeld om de betrokkene te trachten genezen Onderzoeksgerechten ku interneren, vonnisgerechten ku ook Geïnterneerde moet altijd w bijgestaan door een vertegenwoordiger of advocaat Voorwaarden (3): - Heeft de persoon een misdaad of wanbedrijf gepleegd dat de fysieke of psychische integriteit v derden aantast of bedreigt - Geen vereiste dat er een gevangenisstraf opstaat (was vroeger wel zo) - Persoon moet op ogenblik vd beslissing leiden aan geestesstoornis - Op moment dat je voor de rechter staat moet je kijken of je je in een geestesstoornis bevindt - Je mag wel kijken nr het moment vd feiten, mr je moet het beoordelen op het moment vd beslissing - Moet verband bestaan tuss geestesstoornis en misdrijf (= causaal verband) - Dat causaal verband moet niet zeker zijn, mr moet wel mogelijk zijn - Als iemand weigert aan deskundig onderzoek, mag want is deel van je zwijgplicht - Je moet niet meewerken aan je eigen veroordeling - Er moet een verband zijn met de geestesstoornis en het gevaar dat de persoon opnieuw een misdrijf zou plegen Feiten beoordeling NZ NZ veroordeling Z Z internering Z NZ vrijgesproken NZ Z ? (1 keer, en is vrijgesproken) Strafuitvoeringsrb heeft een kamer tot bescherming vd maatschappij, en dit beslist waar die persoon moet verblijven, in welke afdeling en of die persoon terug in de sl Persoon moet persoonlijk verschijnen mr hij mag er niet voor verschijnen Duur Wnr vrij? Altijd eerst op proef vrij Beslissing tot internering is een beslissing v feitenrechter en is vatbaar vr beroep Internering v veroordeelden Wet van ??? Minderjarigen in gevaar, nog geen als misdrijf omschreven feit gepleegd mr in situatie dat risico groter is dat ze dat wel doen (POS-minderjarigen) Strafrechtelijke verantwoordelijkheidsgrens nr 18j MOF-minderjarigen: misdrijf omschreven feit al gepleegd POS = nu VOS (problematische verontrustende) Jeugddelinquentierecht (2019) De idee dat men minderjarigen niet zou ku sanctioneren w verlaten Men noemt het geen straffen mr sancties Als je op moment v plegen misdrijf nog geen 18j bent val je onder jeugddelinquentierecht Wat is een minderjarige? In sw zegt art. 100 ter: volle leeftijd v 18j nog niet bereikt Vr decreet jeugddelinquentie: ben je mr minderjarig v 12 jaar tot vlak voor 18jaar Onder 12 jaar, die vallen niet onder het jeugddelinquentierecht Wat zijn de versch afhandelingswijze die mogelijk zijn? OM: procureur kan afhandelingsoptie geven zonder nr jeugdrb te moeten gaan Kan zonder dat hij de feiten nr de jeugdrb brengt een aantal zaken doen Hij kan ook een positief project opleggen Stage, taak maken, project,... Dit kan allemaal totdat de betrokkene 23 jaar oud is Jeugdrechter: tijdens onderzoek kan hij maatregelen nemen, neemt kennis vd vordering OM Maatregelen w opgelegd [in volgorde] v ingrijpendheid Positief project Ambulante maatregel: dit gedurende een tijd moeten doen Voorwaarden naleven Contact-of plaatsverbod Leveren v gemeenschapsdienst Huisarrest (= vorm v vrijheidsberoving) Jeugdafdeling v psychiatrisch ziekenhuis Gesloten oriëntatie in instelling vd gemeenschap (= vrijheidsberoving) Gesloten begeleiding Afwijkende procedure vr verkeersmisdrijven Dan w je onttrokken vd jeugdrb, voor dat soort delicten bent u volwassen, krijgt gwn straffen Syst v uithandengeving Om dit te ku doen moet je 2 voorwaarden cumulatief voldoen: Versnelde uithandengeving kan bij: Weigert onderzoek te onderwerpen Voorvluchtig Al eens sanctie gekregen mr opnieuw feiten pleegt (al 16 jaar en recidive) Als er een opsluiting v meer dan 20 jaar op staat en je dit feit pleegt na 16 jaar Als er maatregelen werden genomen door jeugdrechter in voorbereidende fase, dan vervallen deze Als de procureur dagvaardt vr de jeugdrb en vraagt om de minderjarige uit handen te geven Jeugdrechter beslist tot uithandengeving en krijgt kracht v gewijsde (dus uitvoerbaar) Straf uitsluitende verschoningsgronden ====================================== Laatste tegenindicatie van straf Er is materieel & moreel bestanddeel, een misdrijf dus er is een indicatie v straf Geen grond v rechtvaardiging maw het feit blijft wederrechtelijk Geen grond v schuldontheffing maw het feit blijft verwijtbaar Geen grond v ontoerekeningsvatbaarheid (geestesgestoorden en minderjarigen) Dan kijken we of er nog strafwaardigheid is en of er geen grond is v strafuitsluitende verschoning Dit is de laatste tegenindicatie! Altijd in die volgorde volgen Gaat om bijz wetsbepalingen, art 78 Sw zegt dat geen misdaad of wanbedrijf verschoonbaar is dan in die gevallen die de wet bepaald, ze betreffen enkel de straf maw het feit blijft een misdrijf en ze hebben een uitwerking v rechtswege Kenmerken: - Bijzonder karakter - Hebben betrekking op welbepaalde misdrijven, er zijn geen alg strafuitsluitende verschoningsgronden - Uitz: tijdens bijz opsporingsmethoden ku politieambtenaren soms machtiging krijgen voor misdrijven v PdK vr een goed doel (die misdrijven w niet op voorhand bepaald) - Hebben persoonlijk karakter - In personae Voornaamste strafuitsluitende verschoningsgronden: - Verwantschapsbanden tuss dader en slachtoffer (2 grote gevallen) - 1\. De misdrijven tegen de eigendom - Diefstallen gepleegd door personen in art. 462 Sw geven enkel aanleiding tot burgerrechtelijke vergoeding - 2^e^ lid: Niet v toepassing als slachtoffer zich in bijz kwetsbare toestand bevind - 3^e^ lid: Elke andere persoon kan w gestraft alsof het eerste lid niet bestond - Wg dacht vroeger dat we diefstal binnen familie beter buiten strafrecht zouden moeten laten - Het moet echt gaan over de verwantschapsbanden in het art. - Vb: het gaat over echtgenoten mr niet over gescheiden echtgenoten, opgaande lijn, mr niet broers en zussen - Vb: je kan wel stelen van je zus, mr niet v je vader althans in de strafrechtelijke betekenis vh woord - De wet zelf heeft die strafuitsluitende verschoningsgrond v bloed en verwantschap vr diefstal ook toegepast op andere eigendomsdelicten - Vb: oplichting en misbruik v vertrouwen - Vb: ook toegepast op afpersing en heling - Vb: niet toegepast op informaticabedrog (art. 504 quater sw), is raar want is eig digitale versie v oplichting - GwH heeft arrest hierrond geveld (zie addendum) - Vb: geldt ook niet vr witwassen, ook raar want lijkt heel hard op heling (dus wel vr heling: art. 505 eerste lid ten 1^e^, niet vr witwassen: art. 505 eerste lid ten 2^e^, 3^e^, 4^e^) - Deze strafuitsluitende verschoningsgrond w afgeschaft in nieuwe sw - Deze strafuitsluitende verschoningsgrond geldt ook wnr de diefstal met een verzwarende omstandigheid gepaard gaat (vb: diefstal met braak v afsluiting), mr als verzwarende omstandigheid zelf ook een misdrijf is dan geldt de sv enkel vr de diefstal en niet vr de braak v afsluiting - Het verschoonde misdrijf blijft wel een misdrijf alleen kunt u niet gestraft w, er is geen strafwaardigheid, dit heeft 3 gevolgen: - Het kan wel aanleiding geven tot een burgerrechtelijke vergoeding - Je kan strafrechtelijk niet stelen v je vader mr hij kan je wel een schadevergoeding vragen - HvC vindt dat een rechter, die de strafuitsluitende verschoningsgrond vaststelt, eig moet zeggen dat de strafvordering niet ontvankelijk is - En als deze niet ontvankelijk is kan hij zich ook niet uitspreken over een burgerlijke vordering dus die burgerlijke vordering die wel bestaat zegt het HvC die moet vr de burgerlijke rechter w gebracht - Vr de strafrechter zou ze niet ontvankelijk zijn - Is opmerkelijke beslissing v HvC - Datgene dat u gestolen hebt van vb je vader blijft een illegaal vermogensvoordeel in de zin v art. 42 ten derde sw - En is in u vermogen weldegelijk een illegaal bestanddeel is - 2\. Gevallen v hulpverlening aan familieleden - Men aanvaardt v familieleden dat ze sommige zaken doen omdat ze hun familieleden graag zien en die zaken zouden vr niet-familieleden een misdrijf zijn - Vb: het verbergen v veroordeelde of vervolgde personen, als je dit doet tav een familielid dan begrijpt de wg dat en is het een strafuitsluitende verschoningsgrond - Vb: afleggen v valse verklaringen, zeggen dat je niet weet waar je zoon is, men heeft hier begrip voor - Banden die hier moeten bestaan zijn: - Bloedverwantschap in de opgaande of nederdalende lijn - Echtgenoten zelfs na echtscheiding - Hier wel broers en zussen - Een misdrijf waarvoor het vroeger ook gold was iemand helpen ontvluchten uit de gevangenis - Is verregaand en is afgeschaft als strafuitsluitende verschoningsgrond - Als je dit wel doet dan ben je strafbare deelnemer aan iemand helpen ontvluchten uit de gevangenis en dit is een misdrijf - Aangifte vd misdrijven aan de overh - Gevallen waarbij men de verklikking beloond met een strafuitsluitende verschoningsgrond omdat men door die verklikking veel erger kan voorkomen - Bedoeling vd wg is dat wnr hij nog niet op de hoogte is ve misdrijf dat hij voortijdig daarvan op de hoogte w gesteld zodanig dat hij kan ingrijpen of als hij al op de hoogte was vh misdrijf dat hij op de hoogte w gesteld v alle mogelijke daders en deelnemers aan het misdrijf - Enkel de verklikker krijgt de verschoning en de andere niet, zodanig dat 1 de anderen verraadt en men dan voortijdig kan ingrijpen - Gemeenschappelijke kenmerken v alle verschoningsgronden vd aangifte (want er zijn er verschillende): - Het moet onthullend zijn, maw wat je zegt mag de overh nog niet weten - U moet oprecht en volledig zijn - Oprecht: dwz nadat u de onthulling hebt gedaan mag je u kompanen niet gaan waarschuwen - Volledig: dwz alles moet zeggen wat u weet ook met betrekking met u eigen aandeel - Moet gebeuren aan een overheid - Politieambtenaar, PdK, onderzoeksrechter etc. - Advocaat is geen overh, dus dan moet de advocaat onmiddellijk met die persoon nr een overheid gaan - Bijzondere verschoningsgrond die geldt vr een \# misdrijven uit het sw - Vb: samenspanning, bendevorming, criminele organisatie - Als u voortijdig de overheden daarvan op de hoogte stelt krijgt u een strafuitsluitende verschoningsgrond - Ook in de drugswet is dat zo (terugzien bij straf verminderende verschoningsgronden) - Onderwerping aan de overh - Gaat over bijz misdrijven - Vb: weerspannigheid en oproer in bende - Dan is het v belang om die toestand zo snel mogelijk weer tot rust te brengen en dat doet men door straffeloosheid te geven aan diegenen die zich vrijwillig onderwerpen aan de politiediensten - Maar op voorwaarde dat ze geen bevel hebben gevoerd in die bende en op voorwaarde dat ze zich verwijderen op de eerste uitnodiging vd politiediensten - Komt erop neer om die bende zo spoedig mogelijk klein te krijgen en hiervoor straffeloosheid aan te geven - Misdrijven gepleegd in het kader v die bijz opsporingsmethoden - Observatie en infiltratie (vb: geloofwaardig infiltreren) - Het is aan die infiltranten verboden om in hun uitoefening v die opdrachten een misdrijf te plegen - Mr het kan noodzakelijk zijn vr de infiltrant om een misdrijf te plegen ten einde het welslagen vd operatie te garanderen of de veiligheid v bij de operatie betrokken personen - Dus de wet bepaald in art. 47 quinquies sv dat de PdK aan die politieambtenaren of aan de burgerinfiltranten de toestemming kan geven om de noodzakelijke misdrijven te plegen ten einde het welslagen vd operatie te garanderen of de veiligheid v bij de operatie betrokken personen - Onderscheid: als het op voorhand voorzienbare misdrijven zijn geeft hij de toestemming op voorhand ofwel is dat niet voorzien mr blijkt het uit wat er gebeurt op het terrein en kan dit nadien machtigen - Wie deze machtiging krijgt/ heeft blijft vrij v straf en uiteraard de PdK ook - Het kan om gelijk welk misdrijf zijn, w niet gedefinieerd - Maar: het mag niet gaan over misdrijven die ernstiger zijn dan diegene die men tracht op te lossen door die infiltratieopdracht - En het moet proportioneel en evenredig zijn met het nagestreefde doel - Voor feiten gepleegd voor 30 juli 2018 - Art. 5, tweede lid oud vh Sw - Decumul regeling vr onopzettelijk gepleegde misdrijven - Zowel de natuurlijke als de rechtspersoon kon vervolgd w maar slechts een van beide kon veroordeeld w, nl diegene die de zwaarste fout heeft begaan, de andere genoot vh HvC een strafuitsluitende verschoningsgrond - Die is afgeschaft door de wet v 11 juli 2018 - Aangezien het gaat over de afschaffing ve strafuitsluitende verschoningsgrond zal die nog jaren blijven gelden voor feiten gepleegd voor de inwerkingtreding v die wet met name op 30 juli 2018 Er zijn er nog andere mr dat zijn de voornaamste Einde 3^e^ deel vd cursus, nl het deel vd dader Hoc 13 strafrecht Straffen en andere gevolgen vh misdrijf (burgerrechtelijke gevolgen) ==================================================================== Er is geen enkele tegenindicatie meer v straf (we zitten in die fase) Dus er moet een straf w opgelegd De bepaling, de functies en de kenmerken Wat is een straf? Eur hof in Straatsburg heeft eigen visie v wat straf is EVRM art 6: eerlijk proces, art. 7: niet retroactiviteit vd straf De aard en de ernst vd sanctie Functies vd straffen -------------------- Een functie vd straf = het uiting geven vd maatschappelijke afkeer ve bep gedrag (= opgenomen in nieuw Sw) Vergelding of repressie De alg of collectieve preventie Individuele preventie Ter bescherming vd sl = door iemand te bestraffen met straffen die de persoon beter hebben gemaakt En dus is dit geen straf mr een maatregel Rechtsherstel Herstel vh door de misdrijf veroorzaakte schade Kenmerken vd straf Wettelijk Zonder wet geen straf Gerechtelijk Persoonlijk Case by case Individueel Verplicht Betekent dat zonder tegenindicaties v straf, het verplicht is een straf op te leggen Indeling vd straf zie boek! P. 132 ---------------------------------- Politionele straffen Gevangenisstraf, elektronisch toezicht, werkstraf, autonome probatiestraf Correctionele straf Gevangenisstraf, elektronisch toezicht, werkstraf, autonome probatiestraf Criminele straffen (art. 7) Hechtenis, opsluiting Bij allemaal geldboeten en verbeurdverklaring Bekendmaking vd veroordeling, ontbinding vd rechtspersoon,... ### Tweede indeling Hoofdstraffen en bijkomende straffen Hoofdstraf kan zelfstandig w opgelegd Elke vrijheidsberovende straf Bijkomende kan alleen w opgelegd samen met een hoofdstraf Geldboete kan beide zijn Onderscheid straffen v gemeenrecht en pol straffen Gemeen: opsluiting (art. 80) Pol: hechtenis (art. 81) - Dit onderscheid w in het nieuwe Sw verlaten Nog onderscheid nr aard vh leed Ook vervangende straffen Wnr hoofdstraf w opgelegd en als je dit niet uitvoert zal deze vervangende straf w opgelegd Moet altijd bij geldboete gebeuren Dit w in vonnis zelf al uitgesproken voor het geval je de hoofdstraf niet uitvoert Vb: als je geldboete niet betaald dan w er een verbod tot sturen opgelegd Straffen vr natuurlijke personen -------------------------------- 5 Hoofdstraffen: - Vrijheidsberovende - Elektronisch toezicht - Maakt van je living een gevangenis (om de overcapaciteit vd gevangenissen tegen te gaan) - Als een feit v aard is om gestraft te w met gevangenisstraf v hoogstens 1 jaar, kan die hem onder elektronisch toezicht plaatsen v gelijke duur & de gevangenisstraf is de vervangende straf (zie rode getallen in tabel, die komen ook in aanmerking vr straf onder elektronisch toezicht dus straf met opsluiting v 15-20 jaar kan ook elektronisch toezicht w opgelegd) is examenvraag, duid juiste stelling aan!!! - Er is kleine lijst v uitzonderingen (zie addendum) - Rechter ku ook meerderjarigen samenwonenden horen (miss vinden die dat niet leuk dat die persoon altijd thuis is) - Het is niet omdat je onder voorwaarden valt dat je recht hebt op elektronisch toezicht - Mr rechter moet wel bijzonder motiveren als hij het niet oplegt, dit kan door te motiveren wrm je een andere straf oplegt - Art. 85: verzachtende omstandigheden bij wanbedrijven - Zelfs wnr je dit aanneemt mag je niet onder de maand zakken, want een maand is het minimum - Verzachtende omstandigheden is alleen nodig om onder het minimum te zakken, mr dit kan niet voor minder dan een maand - Omdat absolute minimumduur 1 maand is kan je denken dat dat altijd correctioneel v aard is - Mr kan ook politioneel v aard zijn: 2 verklaringen - Staat in art. 7 - Er zijn regels v meerdaadse samenloop = misdrijven die geen enkel onderling verband hebben, hier toch zeggen dat je niet vr elk misdrijf de max straf mag opleggen - Meerdere overtredingen die niet met elkaar te maken hebben, dan mag de som vd straf onder elektronisch toezicht niet meer zijn dan 1 jaar - Rechter kan aanwijzingen geven, suggesties over hoe het het best zou w ingevuld - Ook alg voorwaarden opleggen (3) - Geen nieuwe misdrijven - Vast verblijf hebben - Gevolg geven aan oproepingen - Ook bijzondere voorwaarden opleggen - Contactverbod - Als de straf niet w uitgevoerd dan zal de gevangenisstraf w uitgevoerd - In geen enkel geval kan je dit opleggen met uitstel (altijd effectief opleggen) - Werkstraf - Autonome probatiestraf (naleven v \# voorwaarden) - Geldboete Zijn consensuele straffen, veronderstellen akkoord met die straf Enkel in correctionele of politionele zaken heeft wg gezegd dat je hoofdstraffen niet mag combineren met elkaar Je kan gevangenisstraf niet combineren met werkstraf etc. Eerst kijken nr alle andere alternatieven en dan pas vrijheidsberovende straf (in nieuw Sw) Artikel 80 Sw v buiten kennen (randnr 101) Opsluiting Opsluiting v kortere duur Gevangenisstraf (gecorrectionaliseerd) --------------- --------------------------- ---------------------------------------- Levenslang 29 -- 39 jaar 3 -- 20 jaar 20 -- 30 jaar 15 -- 20 jaar 3 -- 20 jaar 15 -- 20 jaar 10 -- 15 jaar 1 -- 15 jaar 10 -- 15 jaar 5 -- 10 jaar 6 maand -- 10 jaar 5 -- 10 jaar Is er niet 1 maand -- 5 jaar Strafrecht opname 27 april (vanaf minuut 39, Imisi doet eerste deel) De verbeurdverklaring vd straf is hiervoor besproken Ook bij vrijspraak, overlijden of bij verjaring Dit lijdt tot vernietiging of onbruikbaar maken v gevaarlijke goederen Vb: eetwaren of dranken die gevaarlijke of dodelijke stoffen bevatten De verbeurd verklaring kan ook een gemengd karakter hebben = een **gemengde verbeurdverklaring** Bijkomende straffen die mogelijk zijn vr misdaden en voor wanbedrijven ====================================================================== Dit zijn er 2: - [Terbeschikkingstelling] vd strafuitvoeringsrb - = bijkomende straf - = bijkomende beveiligingsperiode die intreedt na het ondergaan vd vrijheidsberovende straf, dus je w veroordeeld tot een vrijheidsberovende straf en op het einde hiervan blijft u tot beschikking vd strafuitvoeringsrb, dat betekent dat u mogelijkerwijze nog verder v u vrijheid beroofd w gedurende de termijn vd terbeschikkingstermijn dus aansluitend op het volledig ondergaan v u vrijheidsberovende straf, omdat u een gevaar vormt vr de sl en u ernstige feiten hebt gepleegd die de integriteit v personen hebt aangetast - = zware maatregel want dat betekend dat wnr u de volledige vrijheidsberovende straf hebt ondergaan het denkbaar is dat u nog steeds v u vrijheid beroofd blijft - Dit w beslist door de strafuitvoeringsrb, die zal moeten beslissen wat er gebeurd op het einde v u vrijheidsberovende straf - Dit is soms verplicht (art. 34 ter) en soms facultatief (art. 34 quater) (randnr: 407 hoeft u niet te kennen, mr je moet wel beseffen dat de terbeschikkingstelling soms verplicht is en soms facultatief en dat het te vinden is in die artikelen, mr gevallen wnr dit is moet je niet kennen) - Als de rechter dit uitspreekt moet hij ook de duur hiervan bepalen - = minstens 5 jaar en max 15 jaar, deze periode begint pas te lopen na het ondergaan vd vrijheidsberovende straf - Als iemand ter beschikking w gesteld dan zal de strafuitvoeringsrb voorafgaand aan het aflopen vd vrijheidsberovende straf die beslissing nemen - Ze kan zeggen: deze persoon w in vrijheid gesteld onder toezicht of de persoon moet verder v zijn vrijheid beroofd w - Vb: het kan zijn dat je bij je veroordeling veroordeelt w vr een gevangenisstraf v 5 jaar en een terbeschikkingstelling v 10 jaar - Na die 5 jaar, voorafgaand aan het aflopen hiervan zal de strafuitvoeringsrb moeten beslissen of u op het einde v die 5 jaar in vrijheid kan w gesteld mr onder toezicht of dat u verder v u vrijheid moet w beroofd onder het statuut vd terbeschikkingstelling - Wnr er het risico is dat u zware/ ernstige feiten zou plegen die de fysieke of fysische integriteit v derden zou ku aantasten of bedreigen (eerder aantasten) en als het niet mogelijk blijkt om via het opleggen v bijz voorwaarden dat risico te ondervangen door een invrijheidstelling onder toezicht dan moet men beslissen zegt de wet tot een verdere vrijheidsberoving en zal u op het einde vd gevangenisstraf of opsluiting verder v u vrijheid beroofd w voor de maximale duur vd terbeschikkingstelling - Tijdens die vrijheidsberoving vd terbeschikkingstelling kan de strafuitvoeringsrb ook [uitvoeringsmodaliteiten] toekennen: - Uitgaansvergunning = 1x voor een welbepaalde reden - Penitentiair verlof = periodieker, 4x 36 uur gevangenis verlaten - Beperkte detentie = max 16u per dag de inrichting verlaten (om vb: te gaan werken, onderwijs te volgen) - Elektronisch toezicht waarbij u de inrichting mag verlaten mr op een vaste verblijfplaats moet blijven - Dan zal de strafuitvoeringsrb periodiek (jaarlijks) alle vrijheidsbenemingen beoordelen die enkel en alleen berusten op de terbeschikkingstelling en dus jaarlijks opnieuw bekijken of het niet mogelijk is dat u in vrijheid zou ku gesteld w onder toezicht - Als u in vrijheid bent gesteld onder toezicht kan je na 2 jaar vragen om definitief in vrijheid gesteld te w - Maw dan is het gedaan, een einde aan de periode vd terbeschikkingstelling - Als men u dit weigert, kan je het om de 2 jaar opnieuw vragen - Vb: je bent terbeschikking gesteld voor 10 jaar, na je vrijheidsberovende straf beslist de strafuitvoeringsrb dat je vrijheid verder beroofd moet w, deze zal een jaar later dit opnieuw bekijken, als deze dan beslist dat je onder toezicht in vrijheid gesteld kunt w, kan je na 2 jaar (dus eig 3 jaar na het einde v je vrijheidsberovende straf) vragen om definitief in vrijheid gesteld te w, als ze dit toekennen heb je maar 3 jaar v je terbeschikkingstelling uitgezeten mr is het gedaan (dus de terbeschikkingstelling kan ten einde gesteld w nog voor die periode v 10 jaar is verstreken) - Gebeurt dit niet, dan zal het een einde nemen op het einde vd 10 jaar, mr dan zou het kunnen dat die nog altijd gevaarlijk is vr de maatsch (dan moet men sinds de wet v 29 februari 2024 die persoon niet meer vrijlaten, moest vroeger wel) - Die wet van 29 februari 2024 (zie addendum) laat toe om nog een bijkomende beveiligingsperiode uit te spreken door de vonnisrechter die u veroordeelt (legt dit op naast de hoofdstraf en de bijkomende straf) - = een [beveiligingsmaatregel ter bescherming vd maatschappij], het is dus geen bijkomende straf meer mr een beveiligingsmaatregel - Art. 2 v die wet zegt wie die maatregel opgelegd kan krijgen: - U moet veroordeeld zijn tot een vrijheidsberovende straf v minstens 5 jaar gepaard gaande met een terbeschikkingstelling (verplicht of facultatief maakt niet uit) v gelijk welke termijn (maakt niet uit) - Op ogenblik dat je hiertoe w veroordeeld lijdt u aan een ernstige psychiatrische aandoening waarvoor nog geen voldoende effectieve behandeling bestaat, maar die niet v aard is om de controle over u daden of u oordelingsvermogen teniet te doen (want anders zou je vallen onder art. 71 vh sw en zou je niet ku veroordeeld w tot een vrijheidsberovende straf en zou men u moeten interneren) - Maar die wel tot gevolg heeft dat er een voortdurend en ernstig gevaar is dat hij misdaden of wanbedrijven zou plegen waardoor de fysieke of psychische integriteit v derden w aangetast of bedreigd en die ook strafbaar zouden zijn met een vrijheidsberovende straf v 5 jaar of meer dan kan hij die beveiligingsmaatregel krijgen - Het is de vonnisrechter die u veroordeelt tot die vrijheidsberovende straf en de terbeschikkingstelling die ook zal beslissen u te veroordelen tot die beveiligingsmaatregel ter bescherming vd maatsch - Die vonnisrechter moet vaststellen dat de hierboven genoemde voorwaarden verenigd zijn - Mr hij kan dit niet zelf inschatten en moet hij wnr hij hieraan denkt een forensisch psychiatrisch onderzoek bevelen (hiervoor dient de betrokkene te w overgebracht nr een beveiligd klinisch observatiecentrum) vooraleer hij uitspraak doet - Die beveiligingsmaatregel treedt pas in werking wnr de terbeschikkingstelling beëindigd is - 1 jaar voorafgaand aan het eindigen vd terbeschikkingstelling zal de kamer ter bescherming vd maatschappij moeten beslissen of die beveiligingsmaatregel in werking moet treden ja dan neen - Dus een jaar voordien zal de directeur vd inrichting waar de persoon opgesloten is dat per brief meedelen aan de kamer tot bescherming vd maatschappij met een kopie v die brief aan het OM, de veroordeelde en aan de advocaat - Die kamer ter bescherming vd maatschappij zal dan een nieuw psychiatrisch forensisch verslag moeten vragen (omdat er al een hele termijn verstreken is sinds dat eerste verslag) om te kijken of die persoon nog steeds voldoet aan die reeks voorwaarden - In dat verslag moet ook w opgenomen of het noodzakelijk is om een gespecialiseerde begeleiding op te leggen aan deze persoon om hem de nodige houvast en structuur te bieden - Als dat verslag klaar is w dat overgemaakt en zal het OM een advies uitbrengen en dan zal de kamer tot bescherming vd maatschappij die zaak behandelen, zal de betrokkene in persoon verschijnen en w hij, zijn advocaat en het OM gehoord (eventueel ook andere personen), het is een zitting achter gesloten deuren en dan zal de kamer tot bescherming vd maatschappij een beslissing nemen - Als de kamer tot bescherming vd maatschappij beslist dat deze persoon toch nog v zijn vrijheid moet w beroofd dan zal de kamer tot bescherming vd maatschappij zeggen in welke inrichting die betrokkene moet w geplaatst (dat is een door de federale overh verzorgde en georganiseerde inrichting of afdeling tot bescherming vd maatschappij of een forensisch psychiatrisch centrum) en zal ten tweede in dat vonnis moeten schrijven binnen welke termijn de directeur of verantwoordelijke vr de zorg v die inrichting een nieuw advies moet uitbrengen - Een nieuw advies obv een geactualiseerd multidisciplinair psychosociaal psychiatrisch verslag - Dit advies moet uiterlijk 1 jaar na de beveiligingsmaatregel - De kamer tot bescherming vd maatschappij zal periodiek (jaar na jaar) opnieuw bekijken of deze persoon nog altijd verder v zijn vrijheid moet w beroofd - Hier is geen einddatum voor, het kan jaar na jaar herbekeken w, dat is dus een bijzonder verregaande beveiligingsmaatregel (daarom is het een ultimum remedium/ uiterste redmiddel en de laatste mogelijkheid moet zijn om de maatschappij te beschermen, er mag geen enkele andere mogelijkheid zijn om de maatsch te beschermen.) - Kan doorgaan tot het overlijden vd betrokkene, er is geen einde voor voorzien - Tegen die beveiligingsmaatregel kan hoger beroep w ingesteld dr zowel de veroordeelde als het OM en dat komt bij de correctionele kamer vh HvB en daartegen kan ook Cassatieberoep w aangetekend - [Ontzetting] uit burgerlijke en politieke rechten - Een rechter kan u bijkomend veroordelen waarbij hij u ontzet uit bep burgerlijke en politieke rechten (w opgesomd in art. 31 sw) - Vb: ontzet uit het recht om openbare ambten te bekleden - Vb: recht om verkozen te w - Vb: recht om in rechte te getuigen - Vb: recht om in de krijgsmacht te dienen - Kan ook gaan om de ontzetting uit het recht om te kiezen (maw ontzetting uit u actief kiesrecht), is bijzonder verregaande bijkomende straf - Die ontzetting is geen wettelijk gevolg vd veroordeling, maw het is een bijkomende straf die door de rechter moet w uitgesproken - Die ontzetting kan ofwel verplicht of facultatief zijn (soms moet de rechter dat opleggen en soms kan hij dat) - Je moet niet weten wnr het verplicht of wnr het facultatief is - Randnr 412 hoef je niet te kennen - Wel **weten** dat de ontzetting uit het recht om te kiezen **altijd** facultatief is! - Dat kan voor levenslang zijn of tijdelijk (welbep periodes) - Ook hier niet weten wnr levenslang en wnr tijdelijk - Randnr 413 hoef je niet te kennen - Dat kan slaan op het geheel vd rechten v art. 31 sw of een deel ervan - Wnr dat zo is moet je niet kennen - Randnr 414 hoef je niet te kennen - Randnr 415 wel kennen: wnr de rechter beslist vr de bijkomende straf tot ontzetting uit de rechten voor een periode v 10 jaar - Wanneer begint die 10 jaar te lopen? - Op het einde vh ondergaan v u straf - Vb: u bent veroordeeld tot een gevangenisstraf v 3 jaar en tot een ontzetting uit de rechten, dan begint die 10 jaar ontzetting uit de rechten pas te lopen op het einde v die gevangenisstraf v 3 jaar of begint te lopen wnr die straf zou zijn verjaart (want dan kan je die straf niet meer uitvoeren) - Het zou niet logisch zijn dat u tijdens u gevangenisstraf rechten kunt uitoefenen die u zult kwijtspelen wnr u in vrijheid w gesteld - Daarom w u reeds ontzet uit u rechten vanaf het moment dat de straf in kracht v gewijsde is getreden - **Goed begrijpen!** Je bent al ontzet uit u rechten tijdens de gevangenisstraf v 3 jaar, die 10 jaar v ontzetting begint pas te lopen nadat u de 3 jaar heeft uitgezeten (dus eig 13 jaar ontzet geweest) - Als je gevangenisstraf met uitstel hebt gekregen dan zal die ontzetting beginnen lopen vanaf het uitstel begint te lopen - Als het uitstel w herroepen, betekent dat dat u de gevangenisstraf toch moet uitzitten en dan zal die termijn v ontzetting pas beginnen lopen nadat u de gevangenisstraf heeft uitgezeten (10 jaar was al begonnen met lopen mr uitstel w herroepen, dan zal de 10 jaar na de straf opnieuw beginnen te lopen) - Randnummers 416-419 moet u niet kennen Bijkomende straffen voor misdaden ================================= Zijn er 2: de afzetting en de bekendmaking - De [afzetting] - Je kan w afgezet uit titels, graden en openbare ambten - Vb: adellijke titels, eretitels, nationale orden - Vb: militaire graden (generaal) - Ambten: alle openbare ambten en bedieningen die bezoldigd of onbezoldigd ofwel door verkiezing ofwel door aanstelling zijn bekomen - Vb: notaris, gerechtsdeurwaarder, gemeentesecretarissen, curator, voogd,... - Is alleen maar mogelijk vr misdaden uitgesproken door het HvA - Wat is een misdaad: iets waarop een criminele straf is geplaatst (de opsluiting of hechtenis) - Dus als die misdaad w gecorrectionaliseerd, is het geen misdaad meer en kan men er ook geen afzetting voor uitspreken - **Dat is belangrijk!** - Soms verplicht soms facultatief - Ook hier niet weten wnr welke - Verschil tuss afzetting en ontzetting uit de rechten - Afzetting heeft ook betrekking op openbare ambten - Je kan ook ontzet w uit het recht om een openbare ambt uit te oefenen - Wat is dan het verschil?: - U had een openbare ambt en u hebt het nu niet meer, mr u kunt het in de toekomst miss terug bekomen = afzetting - Afzetting is vr iets in het verleden, wat u in het verleden had is u ontnomen mr u kunt het miss wel weer bekomen - U was openbaar ambtenaar en u wordt ontzet uit het recht om een openbare ambt uit te oefenen en u mag het niet doen gedurende een bep tijd - De ontzetting is iets wat u voor de toekomst gedurende een bep periode definitief niet mag doen - Wnr u herstelt w in eer en rechte (die procedure zien we later) dan w u niet herstelt in de titels, graden of openbare ambten waaruit u was afgezet - De [bekendmaking] vd veroordeling - Is verplicht bij misdaden (nooit facultatief) - Algemene draagwijdte - Voor elke misdaad die w bestraft met een opsluiting of hechtenis v minstens 20 jaar, moet de bekendmaking w bevolen - = een bijkomende straf - Dus geen wettelijk gevolg vh misdrijf, de rechter vh HvA moet dat uitdrukkelijk uitspreken - Dat betekent dat de veroordeling w bekendgemaakt op 2 plaatsen: - Aanplakking in de gemeente waar het misdrijf werd gepleegd - Aanplakking in de gemeente waar de veroordeling werd uitgesproken Strafrecht opname 30 april (3^e^ ziekte college) Straffen vr rechtspersonen ========================== Art. 7 bis sw somt deze op Onderscheid maken tuss: - Straffen die mogelijk zijn in criminele, correctionele en politionele zaken - Zijn er 2: - Gelboete - = de enige hoofdstraf in het huidige sw voor rechtspersonen (de klassieke hoofdstraf voor natuurlijke personen is de gevangenisstraf) - Deze w niet opgelegd samen met een vervangende gevangenisstraf (is logisch want een rechtspersoon kan geen gevangenisstraf ondergaan) - Art. 41 bis, §1 sw: convertiemechanisme, wat ervoor zorgt dat je de hoofdstraf vr natuurlijke personen (de vrijheidsberovende straf) kan versleutelen nr een geldboete - Dit omdat de wg een zo groot mogelijke parallel wou creëren tuss natuurlijke- en rechtspersonen - Vr politiezaken moet je geen sleuteling toepassen en hier ligt de gelboete vr rechtspersonen tuss min 25 euro en max 250 euro - Vr correctionele en criminele zaken zijn er 3 mogelijke regels: - Als het een misdrijf is waar [alleen] een geldboete op staat als straf (dus ook vr natuurlijke personen), dan geldt deze gelboete ook vr de rechtspersoon - Als het misdrijf strafbaar is met een vrijheidsberovende straf [en/of] een geldboete, dan moet je die vrijheidsberovende straf versleutelen. Voor het **minimum**: je neemt het aantal maanden vd minimale gevangenisstraf en vermenigvuldigt dit met 500, maar de uitkomst v die bewerking mag niet lager zijn dan het minimum vd geldboete die eventueel als bijkomende straf zou opgelegd zijn vr de natuurlijke persoon (anders moet je het optrekken). Voor het **maximum**: je neemt het aantal maanden vd maximale gevangenisstraf en vermenigvuldigt dit met 2000, het resultaat v die bewerking mag niet lager zijn dan het dubbele vh maximum vd geldboete die eventueel als bijkomende straf opgelegd zou zijn vr de natuurlijke persoon (anders moet je dit optrekken) - [Levenslange] vrijheidsberovende straffen, hier heeft de wg gekeken nr hoelang mensen die levenslang krijgen daadwerkelijk in de gevangenis blijven en hij is gekomen tot een omrekening v 240.000 euro minimum tot 720.000 euro maximum (dus moet je zelf niet omrekenen) - Nog 3 opmerkingen: - Wat als de minimale gevangenisstraf minder dan 1 maand is, dan zegt HvC dat je die 500 euro niet met iets kunt vermenigvuldigen en dan is de minimale gelboete 500 euro voor de rechtspersoon - GwH prejudiciële vraag: misdrijven met vrijheidsberovende straf [en/of] een geldboete is hier een oneerlijke behandeling tuss natuurlijke en rechtspersonen? Want het kan zijn dat de natuurlijke persoon enkel een geldboete krijgt en geen vrijheidsberovende straf (want het is en/**of**), maar voor de rechtspersoon moeten we altijd uitgaan v een vrijheidsberovende straf. GwH zegt dat het redelijk verantwoord is owv het feit dat de rechter een ruime beoordelingsmarge heeft in zijn keuze tuss de min en de max geldboete - Op het resultaat v die convertie moet je nog eens vermenigvuldigen met 8 (opdeciemen toepassen) en je moet ook een toepassing maken (staat in art. 41 bis, §2 sw) v bepalingen in boek 1 sw die een impact hebben op de straftoemeting, deze regels (vb: verzwarende omstandigheden, poging,...) moet je eerst toepassen op de vrijheidsberovende straf en het resultaat hiervan w dan versleuteld tot een geldboete - Verbeurdverklaring - Is een bijkomende straf (art. 42 sw) - Hebben we uitvoerig bekeken in een vorige les - Straffen die mogelijk zijn in criminele en correctionele zaken - Zijn er 4 andere bijkomende straffen mogelijk: - Aanplakking of bekendmaking vd veroordeling - Deze straf is alleen maar mogelijk in de gevallen die de wet bepaald, dus het is geen algemene straf die de rechter altijd kan opleggen - Het verbod ve activiteit die deel uitmaakt ve maatschappelijk doel vd rechtspersoon uit te oefenen (het voorwerp vd rechtspersoon) - Kan een heel zware straf zijn, als je vb een asfaltleggend bedrijf bent en je mag geen asfalt meer leggen dan kan je even goed de boeken toedoen en sluiten - Die straf kan definitief of tijdelijk zijn, mr voor tijdelijk verbod is er geen min of max duur bepaald - In nieuwe sw is deze straf altijd tijdelijk en is het min 1 jaar en max 10 jaar - Ook deze straf kan enkel w opgelegd in de gevallen die de wet bepaald, dus ook geen algemene straf - Activiteiten die noodzakelijk zijn vr de openbare dienstverlening ku niet w verboden - De sluiting v 1 of meer inrichtingen vd rechtspersoon - Die inrichtingen waarbinnen het misdrijf w gepleegd - Kan ook definitief of tijdelijk zijn en ook geen min of max duur bepaald - In nieuwe sw is het altijd definitief, mr er mogen wel andere activiteiten w uitgevoerd in die inrichting - Vb: je sluit een café mr dit gebouw kan wel nog gebruikt w als een opslagplaats - Ook geen algemene straf, mr kan enkel opgelegd w in de gevallen die de wet bepaald - Inrichtingen die noodzakelijk zijn vr de openbare dienstverlening ku niet w gesloten - De ontbinding vd rechtspersoon - Is wel een algemene straf, mr de toepassingsvoorwaarden zijn wel streng: - Ofwel moet het gaan om een rechtspersoon die opzettelijk werd opgericht om alleen mr misdrijven te plegen - Ofwel moet het gaan om een rechtspersoon die het miss wel met de beste bedoelingen heeft opgericht mr die nadien volledig v zijn doel is afgewend en uitsluitend nog gebruikt w vr het plegen v misdrijven - Als de rechter dit uitspreekt zal hij de rechtspersoon verwijzen nr de rechter die zich moet uitspreken over de vereffening vd rechtspersoon, dus een rechter die daarvoor bevoegd is - Publiekrechtelijke rechtspersonen ku uiteraard niet w ontbonden - In nieuwe sw: die 2 toepassingsvoorwaarden komen neer op gevallen waarin de rechtspersoon slachtoffer is vh misdrijf - Want rechtspersoon richt zichzelf niet op, hij w door natuurlijke personen opgericht, dan gebruiken de natuurlijke personen de rechtspersoon eig als een vehikel om misdrijven te plegen in hun eigen voordeel - Zelfde als natuurlijke personen besluiten nadien enkel nog misdrijven te plegen - Dus vinden de ontwerpers v nieuwe sw eigenaardig dat je de rechtspersoon dan zou ku straffen met de ontbinding, want wrm zou je de rechtspersoon die eig slachtoffer is vd gedragingen vd natuurlijke personen daarvoor ku straffen, dat is in strijd met het schuldstrafrecht - Daarom blijft men in het nieuwe sw die 2 gevallen wel omschrijven als gevallen die ku leiden tot ontbinding vd rechtspersoon mr die ontbinding is geen s