ΡΥΠΑΝΣΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ - ΑΕΡΑΣ 2022 PDF

ΡΥΠΑΝΣΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓ.ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Τμ. ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ  ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Ορίζεται ως η μεταβολή της σύνθεσης του ατμοσφαιρικού αέρα με επιβλαβείς συνέπειες : στην ανθρώπινη υγεία και ευεξία στην ανά...

ΡΥΠΑΝΣΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓ.ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Τμ. ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ  ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Ορίζεται ως η μεταβολή της σύνθεσης του ατμοσφαιρικού αέρα με επιβλαβείς συνέπειες : στην ανθρώπινη υγεία και ευεξία στην ανάπτυξη των φυτών στη διαβίωση των ζώων στις ανθρώπινες κατασκευές στην οικονομία στο κλίμα  ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΧΗΜΙΚΗΣ ΦΥΣΗΣ  Ο χαρακτήρας του προβλήματος είναι χημικός.  Αφορά την έκκληση στην ατμόσφαιρα χημικών ουσιών που μεταβάλλουν τη φυσική σύνθεση του αέρα.  Σε ειδικές περιπτώσεις κλειστών χώρων ενδιαφέρει η παρουσία μικροοργανισμών πχ. Νοσοκομεία.  Ρύπανση προξενεί η φύση και ο άνθρωπος. ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗ  Η φύση ρυπαίνει εξαιτίας : ηφαιστειακών δράσεων ανέμου αποσάθρωσης φυτικής ύλης σήψης σε έλη, ορυζώνες δασικών πυρκαγιών  Ο άνθρωπος ρυπαίνει επιλεκτικά σε : μεγαλουπόλεις βιομηχανικά κέντρα  ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΟΥΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Βασική αιτία η καύση καυσίμων Βιομηχανίες, έχουν διπλή επίδραση στη ρύπανση : κατανάλωση ενέργειας και παραγωγή προϊόντων. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν οι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί παραγωγής ρεύματος Μηχανές εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ) οχημάτων. Διαφοροποίηση μεταξύ αεριοκίνητων, βενζινοκίνητων και πετρελαιοκίνητων οχημάτων. Ιδιαίτερη αξία του καταλυτικού μετατροπέα. Θέρμανση κτιρίων. Δευτερευόντως κλιματισμός και παρασκευή τροφής  ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΙΑΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ Προφανής η δυσμενής επίδραση στο αναπνευστικό σύστημα. Επίδραση στο δέρμα και στους οφθαλμούς (άμεσα ή έμμεσα) Σε ορισμένες περιπτώσεις η ποιότητα του αέρα εσωτερικών χώρων είναι περισσότερο υποβαθμισμένη από εκείνη των πόλεων Παράπλευρες συνέπειες μέσω επίδρασης στην παραγωγή τροφίμων λόγω επιπτώσεων στα καλλιεργούμενα φυτά και εκτρεφόμενα ζώα.  ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΙΑΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ Οι βροχοπτώσεις και οι λοιπές κατακρημνίσεις μεταφέρουν ρύπους που είναι στον αέρα, στο έδαφος και στα επιφανειακά νερά. Ομοίως με καθίζηση λόγω βαρύτητας των σωματιδίων και σταγονιδίων στην επιφάνεια της γης. Ρύποι απορροφούνται και προσροφούνται από τις υδάτινες επιφάνειες. Τα ανωτέρω φαινόμενα έχουν αποτέλεσμα τη ρύπανση του εδάφους και των υδάτων με συνέπεια την υποβάθμιση της ποιότητάς τους και την πρόσληψη επικίνδυνων ουσιών μέσω της τροφικής αλυσίδας και του πόσιμου νερού.  ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ιστορικά επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης  ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΙΤΙΑΣ Ινδονησία (Κρακατόα) 19ος αιώνας Καμερούν δεκαετία 1980 Φιλιππίνες (Πινατούμπο) δεκαετία 1990 Όλα είναι ηφαιστειακές εκρήξεις  ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ  ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΟΥΣ ΑΙΤΙΑΣ Βέλγιο, κοιλάδα Meuse 1930, 60 θάνατοι σε περιοχή με εργοστάσια χαλυβουργίας Η.Π.Α., Ντονόρα 1948, 20 θάνατοι και 7000 ασθενείς σε βιομηχανική περιοχή Λονδίνο, 1952, 4000 θάνατοι από αιθαλομίχλη (SO2 1,3ppm, σωματίδια 4,5mg/m3 ).Υπαρκτό πρόβλημα από το 17ο αιώνα Ινδία, Μποπάλ 1984, 22000 θάνατοι, πολλές χιλιάδες τυφλοί από διαρροή κυανιούχου αερίου Από τη δεκαετία του 1940 και στο εξής επεισόδια φωτοχημικής αιθαλομίχλης σε μεγαλουπόλεις  ΑΙΤΙΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ Είναι προφανές ότι εκτός από την εκπομπή ρύπων στη δημιουργία των επεισοδίων συνέβαλαν : οι μετεωρολογικές συνθήκες (πρωτίστως) η τοπογραφία/ανάγλυφο της περιοχής Η θερμοκρασιακή αναστροφή στην τροπόσφαιρα είναι μετεωρολογικό φαινόμενο ανεπιθύμητο που εγκλωβίζει ρύπους σε χαμηλό ύψος Οι εκπομπές ρύπων επηρεάζουν : την τροπόσφαιρα κυρίως τη στρατόσφαιρα δευτερευόντως  ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΙΘΑΛΟΜΙΧΛΗΣ Ρύπανση τύπου Λονδίνου Πρωτοεμφανίστηκε εδώ και αιώνες Ρύποι : SΟx και σωματίδια μαύρου χρώματος Υψηλή υγρασία αέρα και χαμηλή θερμοκρασία Υψηλή παρουσία κατά τις πρωινές ώρες Ευνοείται από τις θερμοκρασιακές αναστροφές εδάφους Χαρακτηριστικό μαύρο χρώμα της ατμόσφαιρας Οφείλεται στην κακή ποιότητα καυσίμων και στην κακή λειτουργία εγκαταστάσεων καύσης και ΜΕΚ.  ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΩΤΟΧΗΜΙΚΗΣ ΑΙΘΑΛΟΜΙΧΛΗΣ Ρύπανση τύπου Λος Άντζελες Πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία 1940 Πρωτογενείς ρύποι : NOx και οργανικές ενώσεις Δευτερογενείς ρύποι : Ο3,PAN,αλδεΰδες, ΗΝΟ3, NO2 Συνήθως υψηλή θερμοκρασία,έντονη ηλιοφάνεια και ξηρή ατμόσφαιρα Υψηλή παρουσία κατά το μεσημέρι και το απόγευμα Χαρακτηριστικό καστανοκόκκινο χρώμα της ατμόσφαιρας Ευνοείται από άπνοια και θερμοκρασιακή αναστροφή  ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΥΤΟΚΑΘΑΡΣΗΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Αραίωση ρύπων, διάχυση Άνεμος Κατακρήμνιση λόγω βαρύτητας Υετός : βροχή, χιόνι Απορρόφηση από τη θάλασσα Οξείδωση Διάσπαση από το ηλιακό φως Απορρόφηση από τα φυτά  ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΥΤΟΚΑΘΑΡΣΗΣ  Οι δυνατότητες της φύσης δεν είναι απεριόριστες,υπάρχει αδυναμία σε περιπτώσεις έντονης ρύπανσης  Μερικές φορές γίνεται εκτροπή και οδηγούμαστε σε χειρότερες καταστάσεις (φωτοχημική αιθαλομίχλη)  Μεγάλη ρύπανση της ατμόσφαιρας εμφανίζεται σε μεγαλουπόλεις και επηρεάζει τεράστιους πληθυσμούς ανθρώπων  Δεν υπάρχει δυνατότητα εναλλακτικής εισπνοής αέρα  ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΕΡΑ  Αδυναμία καθαρισμού του ατμοσφαιρικού αέρα λόγω : μεγάλων όγκων κινητικότητας ρύπων  Δυνατότητα επεξεργασίας του αέρα μόνο στην πηγή πριν την εκπομπή των ρύπων  Τεχνικά εφαρμόζεται επεξεργασία/ανακύκλωση αέρα μόνο σε ειδικούς κλειστούς χώρους  ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ  Διάκριση των ρύπων ανάλογα με τη φυσική τους κατάσταση σε : αέριους σωματίδια και σταγονίδια  Διάκριση των ρύπων σε : πρωτογενείς που περιέχονται στις εκπομπές των πηγών ρύπανσης δευτερογενείς που σχηματίζονται εκ των υστέρων στην ατμόσφαιρα  Παγκοσμίων συνεπειών ρύποι : φαινόμενο θερμοκηπίου : CO2, CH4 κλπ καταστροφή ζώνης όζοντος : χλωροφθοράνθρακες όξινη βροχή (επηρεάζει ευρύτερες περιοχές):SOx, NOx  ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΡΥΠΟΙ ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ CO  Αέριο, άχρωμο, άοσμο και άγευστο  Προϊόν ατελούς καύσης. Πηγές εκπομπής του : βενζινοκινητήρες ορισμένες βιομηχανίες όπως χαλυβουργίες ηφαίστεια πυρκαγιές δασών  Δεσμεύει την αιμοσφαιρίνη του αίματος, ανταγωνιζόμενο το οξυγόνο, κίνδυνος ασφυξίας και θανάτου  Επιδρά στο νευρικό και στο κυκλοφοριακό σύστημα  Δε συσσωρεύεται παγκόσμια, χρόνος παραμονής 4 μήνες ,διότι μετατρέπεται σε CO2 κυρίως και CH4  ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ CO2  Αέριο, φυσικό συστατικό του αέρα (390ppm)  Προκαλεί δέσμευση της υπέρυθρης ακτινοβολίας  Συμβάλλει στη θέρμανση του πλανήτη  Μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της γης 15oC. Χωρίς CO2 θα ήταν -18oC.  Παρατηρείται αύξηση της συγκέντρωσης του που θα οδηγήσει σε υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας  Εξαιτίας της μεγάλης χρήσης ορυκτών καυσίμων έχει διαταραχθεί ο κύκλος του άνθρακα στον πλανήτη  ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ  Ονομάζεται η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας της γης  Προκαλείται λόγω της αυξημένης δέσμευσης υπέρυθρης ακτινοβολίας του ηλίου.  Συμβάλλει η αποψίλωση δασών σε παγκόσμια κλίμακα  Αυτή οφείλεται σε υψηλές συγκεντρώσεις ορισμένων αερίων όπως CO2, CH4 κλπ αλλά και των υδρατμών  Βασικά υπεύθυνη είναι η χρήση ορυκτών καυσίμων  Συνέπειες είναι οι κλιματολογικές αλλαγές με όποιες άλλες αλλαγές γεωγραφικές, οικονομικές, οικολογικές κλπ  Ανάγκη για παγκόσμιες δράσεις  ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ SO2  Αέριο, χαρακτηριστικής οσμής και υπογλυκίζουσας γεύσης  Πολύ διαλυτό στο νερό  Σχηματίζεται λόγω της καύσης καυσίμων που περιέχουν θείο, όπως : Άνθρακες (μέχρι 8%) Υγρά προϊόντα πετρελαίου (μέχρι 3%)  Είναι πρόβλημα ποιότητας καυσίμων και όχι ρύθμισης/λειτουργίας μηχανών  Στις μηχανές και στους καυστήρες προκαλεί διάβρωση  Μικρό μέρος του θείου, κατά την καύση, οξειδώνεται σε SO3, ανυδρίτη του θειικού οξέος ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ SO2  Προκαλεί αναπνευστικά προβλήματα, δύσπνοια, ασθένειες πνευμόνων ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους και άρρωστους ανθρώπους και τσούξιμο στα μάτια  Προσβάλει τα φυτά  Η βλαπτική του δράση στους ανθρώπους αυξάνει με την παρουσία σωματιδίων αιθάλης,φαινόμενο συνέργειας  Οξειδώνεται προς SO3/θειικό οξύ σύντομα (3-7ημέρες).  Η οξείδωση αυτή καταλύεται από σωματίδια σιδήρου και μαγγανίου  Δημιουργεί όξινη βροχή στην ατμόσφαιρα  ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ  Η φυσική βροχή είναι όξινη με pH=6 περίπου  Αυτό οφείλεται στην περιορισμένη διάλυση CO2 του αέρα στις σταγόνες νερού.  Εάν η ατμόσφαιρα περιέχει SOx και NOx αυτά δημιουργούν οξέα που μειώνουν το pH της βροχής ακόμη στο 4,5.  Η βροχή με τόσο χαμηλό pH πέφτει στη γη με αρνητικές συνέπειες  Το πρόβλημα είναι διεθνές  ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ  Καταστροφή φυτών  Οξύνιση νερών ποταμών και λιμνών  Δημιουργία προβλημάτων στην υδρόβια ζωή  Η θάλασσα δεν είναι εύκολο να επηρεαστεί λόγω μεγάλου όγκου  Προσβολή και μετατροπή του μαρμάρου σε γύψου  Αλλοίωση και καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς  Διάβρωση μεταλλικών κατασκευών  Μερική διαλυτοποίηση/κινητοποίηση αργιλίου στο έδαφος, σύνδεση με την νόσο Αλτσχάιμερ.  ΟΞΕΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ ΝΟx  Αναφερόμαστε στα αέρια ΝΟ και ΝΟ2 από τις πολλές ενώσεις οξυγόνου και αζώτου  Τα ΝΟx παράγονται από τις καύσεις σε υψηλές θερμοκρασίες.  Εκπέμπεται κυρίως από τις μηχανές εσωτερικές καύσης (ΜΕΚ) οχημάτων και θαλάμους καύσης βιομηχανιών  Ακόμη από βιομηχανικές διεργασίες παραγωγής αζωτούχων ενώσεων  Κυρίως σχηματίζεται το ΝΟ (άχρωμο) και σε μικρό ποσοστό ΝΟ2 (καστανό)  Στην ατμόσφαιρα συμμετέχουν σε φωτοχημικές αντιδράσεις  Γενικά αυξάνεται η παρουσία του ΝΟ2 (δευτερογενής ρύπος) που παράγεται από το ΝΟ. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΟΞΕΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ ΝΟx  Η τοξικότητα του ΝΟ είναι μέτρια  Η τοξικότητα του ΝΟ2 είναι υψηλή  Το ΝΟ2 είναι οξειδωτικό, προσβάλλει τους πνεύμονες, προκαλεί δύσπνοια και πνευμονικό οίδημα  Ακόμη προσβάλει τα φυτά καταστρέφοντας τα φύλλα και μειώνοντας τους καρπούς  Συμμετέχει στη δημιουργία όξινης βροχής λόγω σχηματισμού ΗΝΟ3  Δεν υπάρχει συσσώρευση ΝΟx στην ατμόσφαιρα  Μόρια ΝΟx μπορούν να φτάσουν σε υψηλά στρώματα ατμόσφαιρας με συνέπειες στο στρατοσφαιρικό όζον  ΟΖΟΝ Ο3  Αλλοτροπική μορφή του οξυγόνου  Φυσικό συστατικό της ατμόσφαιρας  Το στρατοσφαιρικό όζον είναι χρήσιμο λόγω της δέσμευσης των υπεριωδών ακτινών του ηλίου  Το τροποσφαιρκό όζον είναι επικίνδυνος ρύπος  Σχηματίζεται από πολύπλοκες φωτοχημικές αντιδράσεις που συμμετέχουν πρωτογενείς ρύποι και φυσικά συστατικά της ατμόσφαιρας  Είναι έντονα οξειδωτικό μέσο  Ερεθίζει τα μάτια και το αναπνευστικό σύστημα  Μπορεί να προκαλέσει και πνευμονικό οίδημα  Καταστρέφει τα φυτά  ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ  Η ζώνη του όζοντος σχηματίζεται στη στρατόσφαιρα από το ίδιο το ηλιακό υπεριώδες φως  Το όζον αποτελεί φραγμό για την υπεριώδη ακτινοβολία  Η μείωση του στρώματος του όζοντος στη στρατόσφαιρα οφείλεται σε χλωροφθοράνθρακες CFCs, υδρογονοφθοράνθρακες HCFCs που χρησιμοποιούνται ως ψυκτικά υγρά (freon), πυροσβεστικά μέσα (halon),διαλύτες, προωθητικά αέρια κλπ  Ακόμη οφείλεται σε οξείδια του αζώτου και πτήσεις σε μεγάλο ύψος αεροσκαφών  Παγκόσμια δράση για την αντιμετώπιση του φαινομένου  Σοβαρές επιπτώσεις στον άνθρωπο (καταρράκτης και καρκίνος του δέρματος) και στα φυτά από την αυξημένη υπεριώδη ακτινοβολία  ΦΩΤΟΧΗΜΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ  Είναι δευτερογενείς ρύποι  Προκύπτουν από πολύπλοκες φωτοχημικές αντιδράσεις  Αντιδρώντα είναι ρύποι όπως οργανικές ενώσεις και ΝΟx  Προϊόντα είναι : ΝΟ2, Ο3, αλδεΰδες, οργανικές υπερόξυ αζωτούχες ενώσεις, οργανικά υπερόξυ οξέα κλπ  Γενικά χαρακτηριστικά είναι ο ερεθισμός των ματιών και των πνευμόνων. Προσβάλουν και τα φυτά  Αντιπροσωπευτικός ρύπος : το PΑΝ υπεροξυ- ακετυλ-νιτρίλιο  ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ HCs  Ενώσεις αποτελούμενες από άνθρακα και υδρογόνο  Διαχωρισμός σε δύο κατηγορίες : το μεθάνιο CH4 που δε μετέχει σε φωτοχημικές αντιδράσεις τους υπόλοιπους υδρογονάνθρακες ,non-methane HC, που ανήκουν στις VOC (πτητικές οργανικές ενώσεις)  Οι HCs προέρχονται από : ατελείς καύσεις εξατμίσεις καυσίμων διάφορες χρήσεις οργανικών ενώσεων  Ιδιαίτερα βλαπτικό είναι το βενζόλιο C6H6 ο απλούστερος αρωματικός υδρογονάνθρακας. Η χρήση αμόλυβδης βενζίνης προκαλεί αύξηση της παρουσίας του.  ομάδα ρύπων ΒΤΕΧ (βενζόλιο, τολουόλιο, αιθυλοβενζόλιο, ξυλόλιο)  ΠΟΛΥΚΥΚΛΙΚΟΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ PAH  Αποτελούνται από συνενώσεις δακτυλίων βενζολίου, όπου μπορεί να συνδέονται και άλλες οργανικές ρίζες αλκυλίων  Δημιουργούνται από πυρόλυση οργανικών ενώσεων, μερική καύση αυτών  Πηγές εκπομπής είναι οι ΜΕΚ, θερμοηλεκτρικοί σταθμοί  Είναι ενώσεις καρκινογόνες και μεταλλαξογόνες  Αντιπροσωπευτικές ενώσεις είναι : βενζο(α)πυρένιο, βενζο(α)ανθρακένιο, πυρένιο, ανθρακένιο  Προσροφόνται σε σωματίδια  Μέσω της βροχής μεταφέρονται στους υδατικούς αποδέκτες με συνέπειες στους υδρόβιους οργανισμούς (τροφική αλυσίδα)  ΑΕΡΟΛΥΜΑΤΑ  Ο όρος περιλαμβάνει : στερεά σωματίδια σταγονίδια ημίρρευστης κατάστασης σωματίδια  Ενδιαφέρουσες κατηγορίες : σκόνη τέφρα καπνός ομίχλη αιθαλομίχλη αναθυμιάσεις  ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ  Οι ιδιότητες των σωματιδίων εξαρτώνται : από το μέγεθος (καθορίζεται η δυνατότητα εισόδου στους πνεύμονες) από τη χημική σύνθεση (καθορίζεται η τοξική δράση), μπορεί να περιέχονται ανάλογα με την προέλευση βαρέα μέταλλα και τοξικές οργανικές ενώσεις από το σχήμα (πρόκληση ασθενειών από ίνες πχ. αμίαντος)  Η φύση εκπέμπει με διάφορους τρόπους μεγάλες ποσότητες σωματιδίων  ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΛΟΓΩ ΜΕΓΕΘΟΥΣ  Το μέγεθος των σωματιδίων είναι κρίσιμη παράμετρος που καθορίζει τη δυνατότητα εισόδου στους πνεύμονες  Γενικά όσο μικρότερα είναι τόσο ευκολότερα διεισδύουν  Τα μεγαλύτερα από 20μm ονομάζονται ανάπιπτα γιατί κατακρημνίζονται λόγω βαρύτητας  Τα μικρότερα από 20 μm ονομάζονται αιωρούμενα (TSP)  Τα μικρότερα από 10μm ονομάζονται PM10,ευμεγέθη αιωρούμενα, με δυνατότητες εισόδου στο αναπνευστικό σύστημα  Τα μικρότερα από 2,5μm ονομάζονται PM2,5 ,λεπτά αιωρούμενα  Τα μικρότερα από 1μm,PM1,0 ,πολύ λεπτά αιωρούμενα εισέρχονται στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα  Ενδιαφέρον συγκεντρώνουν τα σωματίδια PM0,1 (καπνός τσιγάρου)  ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ  Μείωση ορατότητας  Σκέδαση ηλιακού φωτός  Κατάλυση αντιδράσεων (οξείδωση SO2, φωτοχημικές αντιδράσεις)  Προσρόφηση αερίων ρύπων  Φαινόμενα συνέργειας με άλλους ρύπους  Κλείσιμο των στομάτων των φύλλων των φυτών  Λειτουργία ως πυρήνων συμπύκνωσης υδρατμών και κατά συνέπεια αύξησης της πιθανότητας βροχοπτώσεων  ΜΟΛΥΒΔΟΣ Pb  Είναι νευροτοξικός  Πλέον ευαίσθητα τα παιδιά  Πρόσθετο αντικροτικό στη βενζίνη  Ατμοσφαιρικός ρύπος που επικάθεται στις καλλιέργειες  Επομένως καταπινόμενος μέσω τροφών όχι μόνο εισπνεόμενος  Η αμόλυβδη βενζίνη δεν έχει μόλυβδο λόγω αδρανοποίησης του καταλύτη  Στη βενζίνη των μη καταλυτικών οχημάτων αντικαθίσταται από μαγγάνιο  ΦΘΟΡΙΟ ΚΑΙ ΕΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ F2,F-,HF  Εκπέμπεται από εργοστάσια παραγωγής αλουμινίου (κυρίως), κεραμικών, φωσφορικού οξέος, φωσφορικών λιπασμάτων κλπ  Οι ηφαιστειακές δράσεις εκπέμπουν ενώσεις φθορίου  Ρυπαίνει τον αέρα αλλά και τον υδροφόρο ορίζοντα  Τα φυτά βλάπτονται σοβαρά στο μεταβολισμό τους. Επιδράσεις στην ανάπτυξη και στην απόδοση τους  Στα ζώα αλλοιώνονται τα οστά