Aardrijkskunde Thema 7: Platentektoniek PDF

**Aardrijkskunde Thema 7: Platentektoniek** **7.1 opbouw van de aarde** [7.1.1 opbouw van de aarde] De platentektoniek is een recente theorie, ontwikkeld in de 20e eeuw Wat is de belangrijkste drijvende kracht achter de beweging van de aardplatenconvectiestromen in de aardmantel de mens: 200 -...

**Aardrijkskunde Thema 7: Platentektoniek** **7.1 opbouw van de aarde** [7.1.1 opbouw van de aarde] De platentektoniek is een recente theorie, ontwikkeld in de 20e eeuw Wat is de belangrijkste drijvende kracht achter de beweging van de aardplatenconvectiestromen in de aardmantel de mens: 200 - 300 duizend jaar Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype, nummer Automatisch gegenereerde beschrijving Ga = duizend Zon -- Mercurius -- Venus -- Aarde -- Mars -- Jupiter -- Saturnus -- Uranus -- Neptunus [7.1.2 belang van Seismische golven] *Informatie uit seismische golven:* - Diepste mijnen: 5 km - Olieboringen gaan tot een diepte van 8 km. - Diepste boring ooit werd verwezenlijkt in Kola (Rusland). De boring startte in 1970 en eindigde in 1989 na het bereiken van een diepte van 12,262 km. - De aardstraal bedraagt echter 6371 km - Dankzij registratie van seismische golven(=seismograaf+ seismogram) (golf die zich door de aarde heen beweegt) en het meten van hun snelheid en afbuiging komen we meer te weten over de samenstelling van onze aarde. *Soorten seismische golven:* 1\) P-golf: longitudinale golf, compressiegolf, primaire golf - bewegen zich voort in de lengte, trilrichting en voortplantingsrichting gelijk - Snelle golven - Laten materiaal afwisselend samendrukken en uitrekken. - Worden het eerst waargenomen. - Hoe groter de dichtheid, hoe sneller de beweging 2\) S-golf: transversale golf, schuifgolf, secundaire golf - beweging zich van links naar rechts, trilrichting en voortplantingsrichting loodrecht - Enkel in vast gesteente (niet in vloeistoffen) - Stoppen bij vloeibare kern aarde. - Krachtiger dan P-golven, maar 50 % langzamer 3\) Oppervlakte golf: - Voelbaar aan het oppervlak en waarneembaar door de mens - Minder krachtig dan P- en S-golven - Veroorzaken de meeste schade, omdat ze een maximale **amplitude** bevatten (sterkste trillingen).  [7.1.3 Aardkorsten] Afbeelding met tekst, schermopname, diagram, lijn Automatisch gegenereerde beschrijving  Aardkorst (continentaal) SIAL (Silicium Aluminium) Mantel (+ oceanische korst) SIMA (Silicium Magnesium) Kern NIFE (Nikkel ijzer) *Continentale en oceanische korst aardkorst* +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Continentale kost | Oceanische korst | +===================================+===================================+ | Stollingsgesteenten (granietisch) | Stollingsgesteenten (bazaltisch) | | | | | 25 tot 70 km dik | 5 -15 km dik | | | | | dichtheid 2,7 g/cm3 | dichtheid 3,0 g/cm3 | | | | | Kernen minstens 600 miljoen jaar | Warmer | | oud | | | | Relatief jong, maximum 200 | | Kouder | miljoen jaar oud | | | | | Silicium en Aluminium | Silicium, Magnesium en ijzer | +-----------------------------------+-----------------------------------+ *Aardmantel* Afbeelding met schermopname, tekst, ontwerp Automatisch gegenereerde beschrijving *Aardkern* Afbeelding met tekst, schermopname, nummer, Lettertype Automatisch gegenereerde beschrijving [7.1.4 isostasie] Isostasie is het concept waarbij zwaardere delen dieper zinken en lichtere delen hoger komen te liggen De lithosfeer kan verticaal bewegen. **7.2 mechanisme van platentektoniek** [7.2.1 gloeipunten + convectiestromen] Convectiestromen in de aardmantel zijn de drijvende kracht achter de platentektoniek. Ze zorgen ervoor dat de aardkorstplaten in beweging komen, wat leidt tot de vorming van bergen, oceanen, aardbevingen en vulkanen. - Op de aarde zijn er een zestigtal hotspots terug te vinden. - hotspot (gloeipunt): plaats waar mantelpluim tegen de lithosfeer drukt, waardoor korst omhoog wordt geduwd en scheurt. - riftster = breuk in lithosfeer met drie armen Zwaartekracht is essentieel voor het ontstaan en voortbestaan van convectiestromen ooit een supercontinent = Pangea [7.2.2 platentektoniek + accretietektoniek] \- subductietechniek: - Wegduikende oceanische korst - Rugduwkracht + subductietrekkracht  Accretietektoniek is het proces waarbij kleinere stukjes aardkorst, zoals terranes, aan de rand van grotere continentale platen worden toegevoegd, meestal bij subductiezones. [7.2.3 Bewegingen van de platen + 7.2.4 soorten plaatranden] *- Divergerende platen:* *Oceanisch*: Afbeelding met tekst, schermopname, diagram, Grafische software Automatisch gegenereerde beschrijving *Continentale:*  *- Convergente en transforme platen:* *Oceanische plaat + continentale plaat:* Afbeelding met schets, diagram Automatisch gegenereerde beschrijving *Twee Oceanische platen:*  *Twee continentale platen:* Afbeelding met schets, tekst, tekening, diagram Automatisch gegenereerde beschrijving *Transforme platen:*  **7.3 Geologische fenomenen bij plaatverschuivingen** [7.3.1 Plooiingsgebergte] Afbeelding met tekst, schermopname, kaart [7.3.2 Vulkanen] Magma: vloeibaar gesteente in de aarde Lava: vloeibaar gesteente aan oppervlakte *3 soorten vulkanen* Afbeelding met tekst, schermopname, menu, Lettertype *Hotspots:*  Afbeelding met schermopname, tekenfilm, ontwerp Automatisch gegenereerde beschrijving [7.3.3 Aardbevingen] Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype Automatisch gegenereerde beschrijving tsunami's = aardbevingen onder water **TAAK:** Afbeelding met tekst, brief, schermopname, diagram Automatisch gegenereerde beschrijving Afbeelding met tekst, schermopname, brief, Lettertype Automatisch gegenereerde beschrijving