DİNLEME BECERİLERİ PDF

İLETİŞİM DOÇ.DR.ALİ ARSLANOĞLU  DİNLEME Kişinin iletişim yeteneğini, iletişim aracı olan dilini kullanabilme becerisi ve bunun yanında etkili dinleme becerisi büyük ölçüde belirlemektedir.  DİNLEME Dinleme, sesleri anlamaya çalışmaktır ve çaba gerektiren bilinç...

İLETİŞİM DOÇ.DR.ALİ ARSLANOĞLU  DİNLEME Kişinin iletişim yeteneğini, iletişim aracı olan dilini kullanabilme becerisi ve bunun yanında etkili dinleme becerisi büyük ölçüde belirlemektedir.  DİNLEME Dinleme, sesleri anlamaya çalışmaktır ve çaba gerektiren bilinçli bir süreçtir (Yangın, 1999, s.44). Emiroğlu’na (2013, s.271) göre “Sağlıklı bir insan dünyaya geldikten sonra duyu organlarından en çok gözlerini kullanmasına rağmen, anne karnında kulaklarıyla çevresini fark ettiği için bir anlamda insan dünyaya gözlerini değil, kulaklarını açar.”  DİNLEME Dinleme sadece duymak değildir, aynı zamanda sözcükleri anlamayı ve aktarmak istenen mesajı algılamayı da içerir. Mesajı algılamak da yeterli olmaz, bunu karşıdaki kişiye göstermek gerekir.(Hale ve Whitlam, 1998, s.159). Gerçek dinleme basitçe söylenenlere dikkat etme durumundan ziyade karşıdaki kişinin sesine, sözcük seçimine, tonlamasına, hızına, beden diline karşı duyarlı olmaktır (Mackay, 1997, s. 10).  DİNLEME BECERİSİ Dinleme becerisi ile ilgili yapılan tanımlamalara bakıldığında sözlü iletişim sürecinde etkili anlama ve cevap verme yeteneği olarak değerlendirilmektedir (Johnson, 1951: 58). Konuşulan kelimelere dikkat etmek ve seslerin yanı sıra onları anlamak olarak tanımlanmaktadır (Hampleman, 1958, s. 49). Dinleme becerisi her gün hiç düşünmeden, çevremizde olup biteni anlamlandırmak için  DİNLEME SÜRECİ Dinleme, konuşma dilinin zihinde anlama dönüştürüldüğü karmaşık ve çok aşamalı bir süreç olarak tanımlanabilir (akt. Akyol, 2010, s. 1). Seslerin ve varsa konuşma görüntülerinin farkında olmayla ve onlara dikkati vermeyle başlayan, belli işitsel işaretlerin tanınması ve hatırlanmasıyla süren ve anlamlandırılmasıyla son bulan psikolojik bir süreçtir (Ergin ve Birol, 2000, s. 1). Dinleme sürecinde gerçekleştirilen fiziksel ve zihinsel işlemler işitme, anlama ve zihinde yapılandırma olmak üzere üç temel aşamada ele alınmaktadır. (Calp, 2005). Dinleme “ses, müzik, gürültü, konuşma gibi sesli uyarıcıları işitmek, anlamak ve zihinde yapılandırmak için kulak ve ETKİN DİNLEME İÇİN ENGELLER Çevredeki başka sesler ve olayların dikkat dağıtması Karşıdaki kişinin ne söylediğini bildiğini düşünmek, Kendi söyleyeceklerini söylemeyi beklemek, Sıkılmak, Bir başka şey düşünmek, Acelesi olmak, Öfkeli olmak, Yorgun, susamış, aç ya da soğuk ya da  ETKİN DİNLEME İÇİN ENGELLER  Dinlemenin bir öğrenme, bilgilenme yöntem olduğunun bilincine varılmaması,  İşitme organlarının iyi çalışmaması ve zekâ eksikliği,  Konuya dikkatle dinleyecek kadar ilgi duyulmaması,  Kelime bilgisi bakımından yetersiz olunması,  Konuşmada küçük ayrıntılara takılıp özün kaybedilmesi,  Konuşanın ses tonuna, kıyafetine ve çevreye ilgi gösterip, kelimelere, verilen örneklere takılıp konuşmadan uzaklaşılması,  Konuşmanın yapıldığı çevreye ve ortama yabancı olunması, çok yemek yemek, uykusuzluk, konuşanın sesini işitememek, yüzünü görememek, havanın sıcak yahut soğuk olması, konuşma ortamı, çevreden rahatsız edici koku, ses vb. algılanması,  ETKİN DİNLEME İÇİN ENGELLER  Seçici Dinleme:  Konuşma Hızı Düşünce Hızına Karşı:  İlgi Eksikliği:  İnanç ve Davranışlar:  Konuşmacıya Tepkiler:  Ön Yargılar:  Duyduğumuz Sözcükler:  Fiziksel Engeller: ETKİN DİNLEYİCİ OLMA YOLLARI Dikkatli olmak ve bunu göstermek, Ne söylendiği ile birlikte nasıl söylendiğini dinlemek, Sözlü olmayan mesajları da alıp yorumlamak, Yalnızca duymaya değil, aynı zamanda anlamaya da çalışmak, ETKİN DİNLEYİCİ OLMA YOLLARI İyi bir dinleyici olmak için dikkatin konu üzerinde toplanması, dinlemeye hazırlıklı olmak, konuşmacıyı anlamak için çaba göstermek, duyguları kontrol etmek, dinleme süresinde ana fikir kafada tespit etmek, konuşma hızı ve zihinsel kıvraklık ve not almak gereklidir (Kantemir, 1997: 12-13). Ayrıca bedensel dinleme ve bedensel dikkat, ETKİN DİNLEYİCİ OLMA YOLLARI Dinleme engellerini aşmak için uygulanacak bazı basit ilkeler bulun maktadır (Bee ve Bee, 1997, s.26-27): Rahatsız edilemeyecek, sessiz bir yerde konuşma, Rahat bir ortam, Zihni başka düşüncelerden arındırma, Yeterince zaman ayırma, Öngörüde bulunmadan açık bir zihinle dinleme, ETKİN DİNLEYİCİ OLMA YOLLARI İyi bir dinleyicinin geliştirdiği alışkanlıklar şöyle sıralanabilir (Özdemir, 1987, s. 168-169):  Dinleyişinin nedenini bilir.  Dikkatini konuşulanın üzerine toplar.  Konuşmacıya bakar.  Kendini konuşmacının konuşma hızına göre ayarlar.  Konuşmayı anlamak için bir çaba gösterir. ETKİN DİNLEYİCİ OLMA YOLLARI İyi bir dinleyicinin geliştirdiği alışkanlıklar şöyle sıralanabilir (Özdemir, 1987, s. 168-169):  Önemli noktaları hatırlamak için gerekirse not alır.  Not alırken nedenlere ve örneklere özel bir yer ayırır.  Konuşmayı değerlendirmeden önce bütünüyle onu anlayıp anlamadığını araştırır. ETKİN DİNLEYİCİ OLMA YOLLARI Etkin dinleyici olmak için uyulması gereken etkin dinleme yolları şu şekildedir (Mackay, 1997, s. 24): Soru Sorma: Cesaret Verme: ----------Sözsüz Sesler: ----------Destekleyici Cümleler: ----------Anahtar Sözcük Tekrarı: DİNLEYİCİ BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEK Dinleyici becerilerinin geliştirilmesi için öncelikle dinlemeyi sağlamak gerekmektedir. Bunun için ise fiziksel, psikolojik ve sözlü olmak üzere tüm katılım davranışlarımızın ne olduğuna dikkat etmek dinlemeyi ilerletmemiz de etkili bir yol olabilir (Mackay, 1997, s. 20): DİNLEYİCİ BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEK Fiziksel Katılım: Bu da konuşmacıya kendisini dinlediğinizi sadece fiziksel davranışlar ve duruş ile göstererek mümkün olur. Konuşmacıya cepheden bakmak, Konuşmacıyla göz iletişimi sağlamak, Algıya açık bir zihin ve konuşma esnasında rahat olmak fiziksel katılımda önemli etkenlerdir. DİNLEYİCİ BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEK Psikolojik Katılım: Psikolojik katılımı öğrenmek için öncelikle konuşmacıya, ne söylendiğine, nasıl söylendiğine, ne söylenmediğine, hangi duyguların gösterilip gösterilmediğine yoğunlaşma becerisinin geliştirilmesi gerekmektedir. Psikolojik katılım tarafsız bir dinleyici olarak kalıp konuşmacının görüşlerini anlamaya çalışmaktır. Sözler ile birlikte beden dilini yorumlamayı öğrendiğinizde mesajı daha doğru değerlendirmeye başlamakla kalmayacak aynı zamanda kendinize mesajın arkasında yatanı görmenizi sağlayacak fırsat yaratacaksınız. Dinleme becerisini geliştirme yollarından biri konuşmayı DİNLEYİCİ BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEK Sözlü Katılım: Konuşmacının düşünce akışı anlaşılmadığında ya da size yeterince açık gelmeyen noktalar olduğunda konuşmacıya soru sormanız gerekir. Kendi başına bu soru sorma eylemi bile dinlediğinizi gösterir. Sorduğunuz sorular konuşmacının o anda söyledikleri ile ilgilidir. Tüm benliğiniz ile dinlemek sözcüklerin arasını ya da ardını anlamanız demektir. Sadece ne söylendiğini değil aynı zamanda neden söylendiğini sürekli sorgulamak ciddi bir zihinsel süreçtir. Sonuç olarak dinlemek sessiz kalmaktan öte bir şeydir.  DİNLEME TÜRLERİ Dinlemenin dört türü bulunmaktadır: Aktif ve Pasif Dinleme: Eleştirel ve Eleştirel Olmayan Dinleme: Bilgilendirici Dinleme: Tanımlayıcı Dinleme:  DİNLEME TÜRLERİ Dinleme türleri ile ilgili bir diğer sınıflama şu şekildedir:  Basit dinleme (telefon konuşması, arkadaşlarla konuşma),  Ayrıştırıcı dinleme (hayvan sesler ve trafik sesleri, kuş seslerini ayırt etme, ses değişimleri ),  Rahatlama amaçlı dinleme (şiir, hikâyeler, ses kayıtları),  Bilgi amaçlı dinleme (duyurular, soruları cevaplama, düşünceler listeleme),  Düşünceleri düzenleme amaçlı dinleme (farklı kaynaklardan gelen materyalleri bir araya getirme, bulguları tartışma, özetleme),  Eleştirel dinleme (bir konuşmada konuşmacının amacını  DİNLEME TÜRLERİ Göğüş’e (1978) göre yedi adet dinleme türü bulunmaktadır. Bunlar şu şekildedir: 1. Dikkatli dinleme: Dinlemeye büyük bir neden bulunup, konuya derin bir ilgi duyarak dinleme. 2. Doğru Dinleme: Dinlenen konuyu kesinlikle anlama; bölümlerini, ayrıntılarını durulukla anlama. 3. Eleştirici Dinleme: Dinlediğini doğru-yanlış, eksik-tam olarak değerlendirmek için dinleme. 4. Seçmeli Dinleme: Dinlediğinden yalnızca amacına uygun olana dikkat edip diğer sözlere önem vermeme. 5. Duygusal Dinleme: Konuşana duyulan sevgi ya da nefret yüzün den, işittiklerini yargısız benimseme ya da yadsıma. 6. Anlamadan Dinleme: Sözcük dağarcığının yetersizliği, konunun yüksekliği, dinleme alışkanlığının eksikliği vb. TEŞEKKÜRLER..