History of Punjab Notes PDF - Adda247

History of Punjab ਪੰ ਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ  Harappan Civilization/ Indus Valley Civilization ਹੜੱ ਪਾ ਸੱ ਤਿਅਿਾ/ ਤਸੰ ਧੂ ਘਾਟੀ ਸੱ ਤਿਅਿਾ Source - Wikipedia  Harappan Civilization/ Indus Valley Civilization Belongs to Bronze age (2500-1700 B.C.) The earliest excavations in the Indus vall...

History of Punjab ਪੰ ਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ  Harappan Civilization/ Indus Valley Civilization ਹੜੱ ਪਾ ਸੱ ਤਿਅਿਾ/ ਤਸੰ ਧੂ ਘਾਟੀ ਸੱ ਤਿਅਿਾ Source - Wikipedia  Harappan Civilization/ Indus Valley Civilization Belongs to Bronze age (2500-1700 B.C.) The earliest excavations in the Indus valley were done oHarappa (Harappa was first discovered by Brittish archaeologist Sir Alexander Cunningham (ਅਲੈ ਗਜ਼ੈਂਡਰ ਕਨ ਿੰ ਘਮ ) during excavations in 1872 discovered but after him Dayaram Sahni completed excavation in 1921 located in the West Punjab on the bank of river Ravi ਕਾਂਸੀ ਯੁੱ ਗ (Bronze age) (2500-1700 B.C.) ਾਲ ਸਬਿੰ ਧਤ ਹੈ ਨਸਿੰ ਧੂ ਘਾਟੀ ਨ ੁੱ ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਰਾਣੀ ਖਦਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਹੜੁੱ ਪਾ ਦੀ ਖੋਜ ਪਨਹਲੀ ਾਰ ਨਬਿਨਟਸ਼ ਪਰਾਤੁੱ ਤ -ਨ ਨਗਆ ੀ ਸਰ ਅਲੈ ਗਜ਼ੈਂਡਰ ਕਨ ਿੰ ਘਮ ੇ 1872 ਨ ੁੱ ਚ ਖਦਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਯਾਰਾਮ ਸਾਹ ੀ ੇ 1921 ਨ ੁੱ ਚ ਪੁੱ ਛਮੀ ਪਿੰ ਜਾਬ ਨ ੁੱ ਚ ਰਾ ੀ ਦੀ ਦੇ ਕਿੰ ਢੇ ਸਨਿਤ ਖਦਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ❑Important Sites In Pakistan – Harappa , on the bank of Ravi river, Kot Diji in Sind, Mohenjodara on the bank of indus River, Chano-daro, Amri, and Mehr-garh. ❑ਪਾਤਿਸਿਾਨ ਤਵੱ ਚ ਮਹੱ ਿਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨਾਂ ਹੜੁੱ ਪਾ, ਰਾ ੀ ਦੀ ਦੇ ਕਿੰ ਢੇ, ਨਸਿੰ ਧ ਨ ੁੱ ਚ ਕੋਟ ਦੀਜੀ, ਨਸਿੰ ਧ ਦੀ ਦੇ ਕਿੰ ਢੇ ਮੋਹ ਜੋ ਦਾਰੋ, ਚ ੋ -ਦਾਰੋ, ਅਮਰੀ ਅਤੇ ਮੇਹਰਗੜਹ Source - Wikipedia  Important Sites in Among the many other sites excavated, the most important are Rupar in the Punjab (discovered by Y.D.Sharma in 1952-1953, on the bank of river Satlej.), Kalibangan in Rajasthan (Famous for Bangals). ਖਦਾਈ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹੋਰ ਬਹਤ ਸਾਰੀਆਂ ਿਾ ਾਂ ਨ ੁੱ ਚ ਮਹੁੱ ਤ ਪੂਰ ਸਿਾ ਾਂ ਨ ੁੱ ਚੋਂ, ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੁੱ ਤ ਪੂਰ ਹ ਪਿੰ ਜਾਬ ਨ ੁੱ ਚ ਰੋਪੜ ਜੋ 1952-1953 ਨ ੁੱ ਚ ਾਈ.ਡੀ. ਸ਼ਰਮਾ ਦਆਰਾ, ਸਤਲਜ ਦੀ ਦੇ ਕਿੰ ਢੇ ਖੋਨਜਆ ਨਗਆ, ਅਤੇ ਰਾਜਸਿਾ ਨ ੁੱ ਚ ਕਾਲੀਬਾਂਗ (ਚੂੜੀਆਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ)।  Important sites of Haryana:- Banawali, Balu, Bhirrana, Jognakhera, Rakhigarhi in Haryana, Important sites of Gujarat:- Surkotada and Dholavira, Lothal (a port city) ਹਤਰਆਣਾ ਦੇ ਮਹੱ ਿਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ:- ਹਨਰਆਣਾ ਨ ੁੱ ਚ ਬ ਾਲੀ, ਬਾਲੂ, ਭੀਰਾਣਾ, ਜੋਗ ਾਖੇੜਾ, ਰਾਖੀਗੜਹੀ ਗੁਜਰਾਿ ਦੇ ਮਹੱ ਿਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ:- ਸਰਕੋਟਦਾ ਅਤੇ ਧੋਲਾ ੀਰਾ, ਲੋ ਿਲ (ਇੁੱ ਕ ਬਿੰ ਦਰਗਾਹ ਾਲਾ ਸ਼ਨਹਰ)  Indus Site in Punjab ਪੰ ਜਾਬ ਤਵੱ ਚ ਤਸੰ ਧੂ ਸਾਈਟ  Kotla Nihang Khan:- in Ropar district of Punjab, discovered in 1929. Rupnagar:- Excavated by Y D Sharma during 1952-53 on the bank of Sutlej river. Sanghol :- it is located in District Fatehgarh. Sunet:- it is located in District Ludhiana. Rohira:- it is located near Ahmadgarh, District Malerkotla. Here historians found bricks in the size ratio of 1:2:4. ਿੋਟਲਾ ਤਨਹੰ ਗ ਖਾਂ:- ਪਿੰ ਜਾਬ ਦੇ ਰੋਪੜ ਨਜਲਹੇ ਨ ੁੱ ਚ, 1929 ਨ ੁੱ ਚ ਖੋਨਜਆ ਨਗਆ। ਰੂਪਨਗਰ:- ਸਤਲਜ ਦਨਰਆ ਦੇ ਕਿੰ ਢੇ 1952-53 ਦੌਰਾ ਾਈ ਡੀ ਸ਼ਰਮਾ ਦਆਰਾ ਖਦਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸੰ ਘੋਲ:- ਇਹ ਨਜਲਹਾ ਫਨਤਹਗੜਹ ਸਾਨਹਬ ਨ ੁੱ ਚ ਸਨਿਤ ਹੈ। ਸੁਨੇਿ:- ਇਹ ਨਜਲਹਾ ਲਨਧਆਣਾ ਨ ੁੱ ਚ ਸਨਿਤ ਹੈ। ਰੋਹੀੜਾ:- ਇਹ ਅਨਹਮਦਗੜਹ ਦੇ ੇ ੜੇ, ਨਜਲਹਾ ਮਾਲੇ ਰਕੋਟਲਾ ਸਨਿਤ ਹੈ। ਇੁੱ ਿੇ ਇਨਤਹਾਸਕਾਰਾਂ ਿੰ ੂ 1:2:4 ਦੇ ਆਕਾਰ ਅ ਪਾਤ ਨ ੁੱ ਚ ਇੁੱ ਟਾਂ ਨਮਲੀਆਂ।  Dholbaha:- :- it is located in District Hosiarpur. Dher Majra:- it is located in Ropar district. it is also known as bikhun. Bara:- it located in Ropar district of Punjab. ਢੋਲਬਾਹਾ:- ਇਹ ਨਜਲਹਾ ਹਨਸ਼ਆਰਪਰ ਨ ੁੱ ਚ ਸਨਿਤ ਹੈ। ਢੇਰ ਮਾਜਰਾ:- ਇਹ ਰੋਪੜ ਨਜਲਹੇ ਨ ੁੱ ਚ ਸਨਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਿੰ ੂ ਨਬਖ ੀ ਨਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾੜਾ:- ਇਹ ਪਿੰ ਜਾਬ ਦੇ ਰੋਪੜ ਨਜਲਹੇ ਨ ੁੱ ਚ ਸਨਿਤ ਹੈ। Old names of Punjab  Old names of Punjab Braham Vrata:- Historians has this believe that, Braham Vrata is Oldest Name of Punjab. Sapt-Sindhu:- Sapt-Sindhu (Means - land of seven rivers) is one of oldest name of Punjab that is mentioned in Rigveda (oldest veda). Panch-nand:- Punjab was also known as Panch-nand according to Mahabharat & Ramayana. ਬਰਹਮ ਵਰਿ:- ਇਨਤਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇਹ ਨ ਸ਼ ਾਸ ਹੈ ਨਕ, ਬਿਹਮ ਤ ਿ ਪਿੰ ਜਾਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਰਾਣਾ ਾਮ ਹੈ। ਸਪਿ-ਤਸੰ ਧੂ:- ਸਪਤ-ਨਸਿੰ ਧੂ (ਭਾ ਸੁੱ ਤ ਦਨਰਆ ਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ) ਪਿੰ ਜਾਬ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਰਾਣੇ ਾਮਾਂ ਨ ੁੱ ਚੋਂ ਇੁੱ ਕ ਹੈ ਨਜਸਦਾ ਨਰਗ ੇਦ (ਸਭ ਤੋਂ ਪਰਾਣਾ ੇਦ) ਨ ੁੱ ਚ ਨਜਕਰ ਹੈ। ਪੰ ਚ-ਨੰਦ:- ਮਹਾਭਾਰਤ & ਰਾਮਾਇਣ ਅ ਸਾਰ ਪਿੰ ਜਾਬ ਿੰ ੂ ਪਿੰ ਚ- ਿੰ ਦ ੀ ਨਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।  Takki/ Takk:- Hiuen-Tsang the Chinese travelers, visited india during the reign of King Hrashavardhana, (A.D. 629-644) called Punjab as Taki Raj, after the name of a powerful tribe Taki who ruled over this region Pentopotamia:- Greeks called Punjab Pentopotamia, which means the land of five rivers. ਟਿ (Takki):- ਚੀ ੀ ਯਾਤਰੀ ਨਹਊਏ -ਸਾਂਗ (Hiuen-Tsang), ਰਾਜਾ ਹਰਸ਼ ਰਧ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾ ਭਾਰਤ ਆਏ ਸ , (ਈ. 629-644) ੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰ ਾਲੇ ਇੁੱ ਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕਬੀਲੇ ਟਾਕੀ (Takki Tribe) ਦੇ ਾਮ ਉੱਤੇ ਪਿੰ ਜਾਬ ਿੰ ੂ ਟਾਕੀ ਰਾਜ (Takki Rajj) ਨਕਹਾ ਸੀ। ਪੈਂਟੋਪੋਟੇਮੀਆ:- ਯੂ ਾ ੀ ਲੋ ਕ ਪਿੰ ਜਾਬ ਿੰ ੂ ਪ਼ੈਂਟੋਪੋਟੇਮੀਆ ਕਨਹਿੰ ਦੇ ਸ , ਨਜਸਦਾ ਅਰਿ ਹੈ ਪਿੰ ਜ ਦਨਰਆ ਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ।  Punjab:- Ibn-Batuta visited India in the early of 14th century, reign of Muhammad bin -Tughlaq, and use first time Punjab word for the land of five rivers. Lahore Subha:- Punjab was known as Lahore Subha during the reign of Maharaja Ranjit Singh. ਪੰ ਜਾਬ:- ਇਬ -ਬਤੂਤਾ ੇ 14 ੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ਰੂ ਨ ੁੱ ਚ ਮਹਿੰ ਮਦ ਨਬ -ਤਗਲਕ ਦੇ ਰਾਜ ਨ ੁੱ ਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਿੰ ਜ ਦਨਰਆ ਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਲਈ ਪਨਹਲੀ ਾਰ ਪਿੰ ਜਾਬ ਸ਼ਬਦ ਰਨਤਆ। ਲਾਹੌਰ ਸੂਿਾ:- ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਨਸਿੰ ਘ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾ ਪਿੰ ਜਾਬ ਿੰ ੂ ਲਾਹੌਰ ਸੂਬਾ ਨਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।  Punjab Province:- Punjab was known as Punjab Province of British India during during British reign. Modern Day Punjab in 1 Nov, 1966. ਪੰ ਜਾਬ ਪਰਾਂਿ:- ਨਬਿਨਟਸ਼ ਰਾਜ ਦੌਰਾ ਪਿੰ ਜਾਬ ਿੰ ੂ ਨਬਿਨਟਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਿੰ ਜਾਬ ਸੂਬੇ ਜੋਂ ਜਾਨਣਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 1 ਿੰ ਬਰ, 1966 ਨ ੁੱ ਚ ਆਧਨ ਕ ਪਿੰ ਜਾਬ।  The use of the word Punjab is in the book ‘Tarikh-e-Sher Shah’, which mentions the construction of a fort by "Sher Khan of Punjab". The name is mentioned again in Ain-e-Akbari (part 1), written by Abul Fazal, who also mentions that the territory of Punjab was divided into two provinces, Lahore and Multan. ਪਿੰ ਜਾਬ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਜਾਣੀ ਪਛਾਣ ਨਕਤਾਬ ਤਾਰੀਖ-ਏ-ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ (1580) ਨ ੁੱ ਚ ਹੈ, ਨਜਸ ਨ ੁੱ ਚ "ਪਿੰ ਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ੇਰ ਖਾ " ਦਆਰਾ ਇੁੱ ਕ ਨਕਲੇ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਨਜਕਰ ਹੈ। ਅਬਲ ਫਜਲ ਦਆਰਾ ਨਲਖੀ ਆਈ -ਏ-ਅਕਬਰੀ (ਭਾਗ 1) ਨ ੁੱ ਚ ਇਸ ਾਮ ਦਾ ਦਬਾਰਾ ਨਜਕਰ ਕੀਤਾ ਨਗਆ ਹੈ, ਨਜਸ ਨ ੁੱ ਚ ਇਹ ੀ ਦੁੱ ਨਸਆ ਨਗਆ ਹੈ ਨਕ ਪਿੰ ਜਾਬ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਦੋ ਸੂਨਬਆਂ, ਲਾਹੌਰ ਅਤੇ ਮਲਤਾ ਨ ੁੱ ਚ ਿੰ ਨਡਆ ਨਗਆ ਸੀ।  Similarly in the second volume of ‘Ain-e-Akbari’, the title of a chapter includes the word Punjab in it. The Mughal King Jahangir also mentions the word Punjab in ‘Tuzk-i-Janhageeri’. ਇਸੇ ਤਰਹਾਂ ਆਈ -ਏ-ਅਕਬਰੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਨਜਲਦ ਨ ਚ ਇਕ ਅਨਧਆਏ ਦੇ ਨਸਰਲੇ ਖ ਨ ਚ ਪਿੰ ਜਾਬ ਸ਼ਬਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਮਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ੇ ੀ ਤਜਕ-ਏ-ਜਹਾਂਗੀਰੀ ਨ ਚ ਪਿੰ ਜਾਬ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਨਜਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। Punjab After 14 thCentury 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਿੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰ ਜਾਬ  Starting of 13th century developed a new era of delhi sultane, that was founded in 1206 with slave dynasty and ends in 1526 with lodi dynasty. 13 ੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ਰੂਆਤ ੇ ਨਦੁੱ ਲੀ ਸਲਤ ਤ ਦਾ ਇੁੱ ਕ ਾਂ ਯੁੱ ਗ ਨ ਕਨਸਤ ਕੀਤਾ, ਨਜਸਦੀ ਸਿਾਪ ਾ 1206 ਨ ੁੱ ਚ ਗਲਾਮ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼ ਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1526 ਨ ੁੱ ਚ ਲੋ ਦੀ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼ ਦੇ ਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ।  Slave Dynasty (1206-1290) ਗੁਲਾਮ ਰਾਜਵੰ ਸ਼ (1206-1290) The Khilji Dynasty (1290-1320) ਤਖਲਜੀ ਰਾਜਵੰ ਸ਼ (1290-1320) The Tughlaq Dynasty (1320-1414) ਿੁਗਲਿ ਰਾਜਵੰ ਸ਼ (1320-1414) Sayyids (1414-1451) ਸੱ ਯਦ ਰਾਜਵੰ ਸ਼ (1414-1451) Lodis (1451-1526) ਲੋ ਧੀ ਰਾਜਵੰ ਸ਼ (1451-1526)  By – Fateh Singh Sir  Slave Dynasty o The Slave dynasty was also called Mamluk dynasty, Yamini dyasty. o The Slave dynasty ruled Delhi from A.D. 1206 to 1290. Qutbuddin Aibak (1206-1210) Iltutmish (1211-1236) Raziya (1236-1240) Era of Balban (1246-1287) Kaiqubad Shamsuddin Kayumars  ਗੁਲਾਮ ਰਾਜਵੰ ਸ਼ (1206-1290) ਗਲਾਮ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼ ਿੰ ੂ ਮਾਮਲੂਕ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼, ਯਾਨਮ ੀ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼ ੀ ਨਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗਲਾਮ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼ ੇ 1206 ਈਸ ੀ ਤੋਂ 1290 ਤੁੱ ਕ ਨਦੁੱ ਲੀ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਗਲਾਮ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼ ਦੇ ਮਹੁੱ ਤ ਪੂਰ ਰਾਜੇ ਹੇਠਾਂ ਨਦੁੱ ਤੇ ਗਏ ਹ । ਕਤਬੁੱ ਦੀ ਐਬਕ (1206-1210) ਇਲਤਤਨਮਸ਼ (1211-1236) ਰਜੀਆ (1236-1240) ਬਲਬ ਦਾ ਯੁੱ ਗ (1246-1287) ਕੈਕੂਬਦ ਸ਼ਮਸਦੀ ਕਯੂਮਰਸ Mughals In Punjab (1526-1857)  Lodi Dynasty (1451-1526) Bahlul Lodi (1451 -1489) Sikandar Shahi (1489-1517) End of Lodi Dynasty (1517-1526)  Bahlul Lodi (1451 -1489) Lodi Dynasty was the founded by Bahlul Lodi in 1451. After becoming the Sultan of Delhi, Behlol Khan Lodhi appointed Tatar Khan, The Nizam of Punjab and Shahzada Nizam Khan, the Nizam (Sikandar Lodhi) of Sirhind. Behlol Lodhi decided to appoint Sheikh Yusuf as the Nizam of Multan and ordered Tatar Khan and his own son Barbak Shah to proceed to Multan for his help. ਲੋ ਦੀ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼ ਦੀ ਸਿਾਪ ਾ 1451 ਨ ੁੱ ਚ ਬਨਹਲੂਲ ਲੋ ਦੀ ਦਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਨਦੁੱ ਲੀ ਦਾ ਸਲਤਾ ਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਨਹਲੋ ਲ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ੇ ਤਾਤਾਰ ਖਾ , ਪਿੰ ਜਾਬ ਦਾ ਨ ਜਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ਨਹਜਾਦਾ ਨ ਜਾਮ ਖਾ , ਸਰਨਹਿੰ ਦ ਦਾ ਨ ਜਾਮ (ਨਸਕਿੰ ਦਰ ਲੋ ਧੀ) ਨ ਯਕਤ ਕੀਤਾ। ਬਨਹਲੋ ਲ ਲੋ ਧੀ ੇ ਸ਼ੇਖ ਯੂਸਫ ਿੰ ੂ ਮਲਤਾ ਦਾ ਨ ਜਾਮ ਨ ਯਕਤ ਕਰ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਤਾਤਾਰ ਖਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱ ਤਰ ਬਾਰਬਕ ਸ਼ਾਹ ਿੰ ੂ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਮਲਤਾ ੁੱ ਲ ਧਣ ਦਾ ਹਕਮ ਨਦੁੱ ਤਾ।  Sikandar Lodhi, 1489-1517 A.D. : After the death of Behlol Lodhi, Sikandar Lodhi became the Sultan of Delhi. He is known as a famous Sultan of the Lodhi dynasty. He appointed Daulat Khan Lodhi as the Nizam of Central Punjab. The position of Daulat Khan Lodhi was strong because Sikandar Lodhi regarded him as one of the four chiefs of Lodhi tribes. ਨਸਕਿੰ ਦਰ ਲੋ ਧੀ, 1489-1517 ਈ: ਬਨਹਲੋ ਲ ਲੋ ਧੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਸਕਿੰ ਦਰ ਲੋ ਧੀ ਨਦੁੱ ਲੀ ਦਾ ਸਲਤਾ ਬਨਣਆ। ਉਹ ਲੋ ਧੀ ਖਾ ਦਾ ਦੇ ਇੁੱ ਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਲਤਾ ਜੋਂ ਜਾਨਣਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ੇ ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ਿੰ ੂ ਕੇਂਦਰੀ ਪਿੰ ਜਾਬ ਦਾ ਨ ਜਾਮ ਨ ਯਕਤ ਕੀਤਾ। ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ਦੀ ਸਨਿਤੀ ਮਜਬੂਤ ਸੀ ਨਕਉਂਨਕ ਨਸਕਿੰ ਦਰ ਲੋ ਧੀ ਉਸ ਿੰ ੂ ਲੋ ਧੀ ਕਬੀਨਲਆਂ ਦੇ ਚਾਰ ਮਖੀਆਂ ਨ ੁੱ ਚੋਂ ਇੁੱ ਕ ਮਿੰ ਦਾ ਸੀ।  End of Lodi Dynasty (1517-1526 A.D.) Sikhandar Lodi was succeeded by Ibrahim Lodi. He was the last ruler of the Lodi dynasty, reigning for nine years until 1526, when he was defeated and killed during Mughal invasion. ਨਸਕਿੰ ਦਰ ਲੋ ਧੀ ਦਾ ਸਿਾ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ ੇ ਨਲਆ। ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱ ਤਰ ਨਦਲ ਾਰ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ਾਲ ਬੇਰਨਹਮੀ ਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਇਆ। ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ, ਲੋ ਧੀ ਖਾ ਦਾ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ, ਨਜਸ ੇ 1526 ਤੁੱ ਕ ੌਂ ਸਾਲ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।  Sikandar Lodhi appointed Daulat Khan as governor of Punjab. So long as Sikander Lodhi was alive, Daulat Khan remained sincere to him. But the rigid, suspicious and proud nature of Ibrahim Lodhi forced Daulat Khan Lodhi to hate him. ਨਸਕਿੰ ਦਰ ਲੋ ਧੀ ੇ ਦੌਲਤ ਖਾ ਿੰ ੂ ਪਿੰ ਜਾਬ ਦਾ ਗ ਰ ਰ ਨ ਯਕਤ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਤੁੱ ਕ ਨਸਕਿੰ ਦਰ ਲੋ ਧੀ ਨਜਿੰ ਦਾ ਸੀ, ਦੌਲਤ ਖਾ ਉਸ ਪਿਤੀ ਸਨਹਰਦ ਨਰਹਾ। ਪਰ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ ਦੇ ਸਖਤ, ਸ਼ੁੱ ਕੀ ਅਤੇ ਘਮਿੰ ਡੀ ਸਭਾਅ ੇ ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ਿੰ ੂ ਉਸ ਾਲ ਫ਼ਰਤ ਕਰ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਨਦੁੱ ਤਾ।  Taking into consideration the attitude of the Sultan, Daulat Khan decided to establish his own independent rule. He started making plans against Ibrahim Lodhi. During these days Alam Khan (Uncle of Ibrahim Lodhi) also had a desire to rule over Delhi. As a result, he started conspiring with Daulat Khan Lodhi. ਸਲਤਾ ਦੇ ਰ ੁੱ ਈਏ ਿੰ ੂ ਨਧਆ ਨ ੁੱ ਚ ਰੁੱ ਖਦੇ ਹੋਏ, ਦੌਲਤ ਖਾ ੇ ਆਪਣਾ ਸਤਿੰ ਤਰ ਰਾਜ ਸਿਾਪਤ ਕਰ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ੇ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ ਦੇ ਨਖਲਾਫ ਯੋਜ ਾ ਾਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ਰੂ ਕਰ ਨਦੁੱ ਤੀਆਂ। ਇ ਹ ਾਂ ਨਦ ਾਂ ਦੌਰਾ ਆਲਮ ਖਾ (ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ ਦਾ ਚਾਚਾ) ੀ ਨਦੁੱ ਲੀ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰ ਦੀ ਇੁੱ ਛਾ ਰੁੱ ਖਦਾ ਸੀ। ਤੀਜੇ ਜੋਂ ਉਹ ਦੌਲਤ ਖਾਂ ਲੋ ਧੀ ਾਲ ਸਾਨਜਸ਼ ਕਰ ਲੁੱਗਾ।  Alliance between Daulat Khan Lodhi and Babur : In 1519 A.D., Zahir-ud-Din Babur, the king of Kabul invaded Punjab. Firstly, Babur conquested Bajaur. At the same time he annexed Bhera also. ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ਅਤੇ ਬਾਬਰ ਨ ਚਕਾਰ ਗਠਜੋੜ: 1519 ਈਸ ੀ ਨ ੁੱ ਚ ਕਾਬਲ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹੀਰ-ਉਦ-ਦੀ ਬਾਬਰ ੇ ਪਿੰ ਜਾਬ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਨਹਲਾਂ ਬਾਬਰ ੇ ਬਜੌਰ ਿੰ ੂ ਨਜੁੱ ਤ ਨਲਆ। ਇਸ ਦੇ ਾਲ ਹੀ ਉਸ ੇ ਭੀਰਾ ਿੰ ੂ ੀ ਆਪਣੇ ਾਲ ਜੋੜ ਨਲਆ।  Babur entrusted the administration of his conquered areas to Hindu Beig and himself returned to Kabul. After some time, the people of Bhera revolted and forced Hindu Beig to run away. This irritated Babur and he again invaded Punjab in September 1519 A.D. After conquering Bhera once again, Babur conquered Sialkot also. ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ੇ ਲਾਹੌਰ ਨ ਖੇ ਦੂਤ ਿੰ ੂ ਰੋਕ ਨਲਆ। ਬਾਬਰ ੇ ਆਪਣੇ ਨਜੁੱ ਤੇ ਹੋਏ ਇਲਾਨਕਆਂ ਦਾ ਪਿਬਿੰਧ ਨਹਿੰ ਦੂ ਬੇਗ ਿੰ ੂ ਸੌਂਪ ਨਦੁੱ ਤਾ ਅਤੇ ਆਪ ਕਾਬਲ ਾਪਸ ਆ ਨਗਆ। ਕਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਭੇਰਾ ਦੇ ਲੋ ਕਾਂ ੇ ਬਗਾ ਤ ਕਰ ਨਦੁੱ ਤੀ ਅਤੇ ਨਹਿੰ ਦੂ ਬੇਗ ਿੰ ੂ ਭੁੱ ਜਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਨਦੁੱ ਤਾ। ਇਸ ੇ ਬਾਬਰ ਿੰ ੂ ਨਚੜਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ੇ ਸਤਿੰ ਬਰ 1519 ਈਸ ੀ ਨ ੁੱ ਚ ਮੜ ਪਿੰ ਜਾਬ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਨਦੁੱ ਤਾ ਅਤੇ ਭੇਰਾ ਿੰ ੂ ਇੁੱ ਕ ਾਰ ਨਫਰ ਨਜੁੱ ਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਬਰ ੇ ਨਸਆਲਕੋਟ ਿੰ ੂ ੀ ਨਜੁੱ ਤ ਨਲਆ।  From here Babur proceeded towards Sayyidpur (Eminabad). The defence forces of Sayyidpur resisted the invading army of Babur very bravely. Ultimately, Babur became victorious and killed the defence force. The people of Sayyidpur were treated inhumanly. Many people were enslaved. Guru Nanak Dev ji was also imprisoned. Guru Nanak Dev Ji has described these atrocities in his Baburbani. ਇੁੱ ਿੋਂ ਬਾਬਰ ਸੁੱ ਯਦਪਰ (ਏਮ ਾਬਾਦ) ੁੱ ਲ ਚੁੱ ਲ ਨਪਆ। ਸੁੱ ਯਦਪਰ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ੇ ਬਾਬਰ ਦੀ ਹਮਲਾ ਰ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਬੜੀ ਬਹਾਦਰੀ ਾਲ ਟਾਕਰਾ ਕੀਤਾ। ਆਖਰਕਾਰ, ਬਾਬਰ ਜੇਤੂ ਹੋ ਨਗਆ ਅਤੇ ਰੁੱ ਨਖਆ ਬਲ ਿੰ ੂ ਮਾਰ ਨਦੁੱ ਤਾ। ਸੁੱ ਯਦਪਰ ਦੇ ਲੋ ਕਾਂ ਾਲ ਅਣਮ ੁੱ ਖੀ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ ਨਗਆ। ਬਹਤ ਸਾਰੇ ਲੋ ਕਾਂ ਿੰ ੂ ਗਲਾਮ ਬਣਾ ਨਲਆ ਨਗਆ। ਗਰੂ ਾ ਕ ਦੇ ਜੀ ਿੰ ੂ ੀ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਨਗਆ ਸੀ। ਗਰੂ ਾ ਕ ਦੇ ਜੀ ੇ ਆਪਣੀ ਬਾਬਰਬਾਣੀ ਨ ਚ ਇ ਹ ਾਂ ਜਲਮਾਂ ਦਾ ਰਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।  As a result, Daulat Khan Lodhi sent his son Dilawar Khan to Kabul to meet Babur and invited him to attack Punjab. On the other side, Ibrahim Lodhi sent his armies against Daulat Khan Lodhi and as defeated. Babur reached near Lahore in 1524 A.D. without any resistance. Here, the armies of Ibrahim Lodhi under Behar Khan tried to resist Babur but he defeated Behar Khan. Babur occupied Lahore. ਤੀਜੇ ਜੋਂ ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱ ਤਰ ਨਦਲਾ ਰ ਖਾ ਿੰ ੂ ਬਾਬਰ ਿੰ ੂ ਨਮਲਣ ਲਈ ਕਾਬਲ ਭੇਨਜਆ ਅਤੇ ਉਸ ਿੰ ੂ ਪਿੰ ਜਾਬ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਾ ਸੁੱ ਦਾ ਨਦੁੱ ਤਾ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਬਰਾਹੀਮ ਲੋ ਧੀ ੇ ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ਦੇ ਨ ਰੁੱ ਧ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਭੇਜੀਆਂ ਅਤੇ ਹਾਨਰਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1524 ਈ: ਨ ਚ ਬਾਬਰ ਨਬ ਾਂ ਨਕਸੇ ਨ ਰੋਧ ਦੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ੇ ੜੇ ਪਹਿੰ ਚ ਨਗਆ। ਇੁੱ ਿੇ, ਨਬਹਾਰ ਖਾਂ ਦੇ ਅਧੀ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ੇ ਬਾਬਰ ਦਾ ਨ ਰੋਧ ਕਰ ਦੀ ਕੋਨਸ਼ਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਸ ੇ ਬੇਹਰ ਖਾ ਿੰ ੂ ਹਰਾਇਆ। ਬਾਬਰ ੇ ਲਾਹੌਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰ ਨਲਆ।  Babur’s Conquest of Punjab : In November 1525 A.D., Babur proceeded from Kabul to Punjab with 12,000 soldiers. First of all Babur decided to punish Daulat Khan Lodhi. Daulat Khan Lodhi with his son Gazi Khan fled from Lahore when he came to know of the bad intentions of Babur. At last, Daulat Khan Lodhi surrendered before Babur. ਬਾਬਰ ਦੀ ਪਿੰ ਜਾਬ ਦੀ ਨਜੁੱ ਤ: ਿੰ ਬਰ 1525 ਈਸ ੀ ਨ ੁੱ ਚ, ਬਾਬਰ 12,000 ਨਸਪਾਹੀਆਂ ਾਲ ਕਾਬਲ ਤੋਂ ਪਿੰ ਜਾਬ ੁੱ ਲ ਨਧਆ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਨਹਲਾਂ ਬਾਬਰ ੇ ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ਿੰ ੂ ਸਜਾ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੌਲਤ ਖਾਂ ਲੋ ਧੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱ ਤਰ ਗਾਜੀ ਖਾ ਾਲ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਭੁੱ ਜ ਨਗਆ ਜਦੋਂ ਉਸ ਿੰ ੂ ਬਾਬਰ ਦੇ ਮਾੜੇ ਇਰਾਨਦਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੁੱਗਾ। ਅਖੀਰ ਦੌਲਤ ਖਾ ਲੋ ਧੀ ੇ ਬਾਬਰ ਅੁੱ ਗੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਨਦੁੱ ਤਾ।  In the 1st battle of Panipat in the year 1526 A.D, Ibrahim Lodi faced defeat at the hands of Babur. ਸਾਲ 1526 ਈ: ਨ ਚ ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਨਹਲੀ ਲੜਾਈ ਨ ਚ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ ਿੰ ੂ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹੁੱ ਿੋਂ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਾ ਨਪਆ ਅਤੇ ਮਾਨਰਆ ਨਗਆ। Mughals In Punjab (1526-1857)  The Mughal Empire was an modern empire based in India between the 16th and 19th centuries. It ruled over India near about 300 years. It was founded by Babar in 1526 and ends with its last ruler Bahadur Shah II in 1857. Mughal Empire ruled over Punjab near about 250 years, that was from early 16th century to late 18th century. List of Mughal kings with their time period is given below. ਮਗਲ ਸਾਮਰਾਜ 16 ੀਂ ਅਤੇ 19 ੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਨ ਚਕਾਰ ਭਾਰਤ ਨ ੁੱ ਚ ਆਧਾਨਰਤ ਇੁੱ ਕ ਆਧਨ ਕ ਸਾਮਰਾਜ ਸੀ। ਇਸ ੇ ਲਗਭਗ 300 ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਇਸਦੀ ਸਿਾਪ ਾ ਬਾਬਰ ਦਆਰਾ 1526 ਨ ੁੱ ਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 1857 ਨ ੁੱ ਚ ਇਸਦੇ ਆਖਰੀ ਸ਼ਾਸਕ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੂਜੇ ਦੇ ਾਲ ਖਤਮ ਹਿੰ ਦੀ ਹੈ। ਮਗਲਾ ੇ ਲਗਭਗ 250 ਸਾਲ, ਜੋ ਨਕ 16 ੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ਰੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 18 ੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੁੱ ਕ ਪਿੰ ਜਾਬ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਮਗਲ ਰਾਨਜਆਂ ਦੀ ਉਹ ਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਾਲ ਸੂਚੀ ਹੇਠਾਂ ਨਦੁੱ ਤੀ ਗਈ ਹੈ।  Emperor Reign Babur 1526–1530 Humayun I- 1530–1540 II – 1555–1556 Akbar (was one of the youngest rulers. 1556–1605 Became a ruler at the age of 13) Jahangir 1605–1627 Shah Jahan 1628–1658 Aurangzeb 1658–1707 Bahadur Shah I (also known as 1707–1712 Muazzam/Shah Alam I) Jahandar Shah 1712–1713 Furrukhsiyar 1713–1719 Rafi Ul-Darjat 1719 Rafi Ud-Daulat 1719 Muhammad Ibrahim (Claimant to the 1720 throne) Muhammad Shah (also called Rangeela) 1719–1748 Ahmad Shah Bahadur 1748–1754 Alamgir II 1754–1759 Shah Jahan III 1759-1760 Shah Alam II 1760–1806 Akbar Shah II 1806–1837 Bahadur Shah II 1837–1857  ਸਮਰਾਟ ਰਾਜ ਬਾਬਰ 1526- 1530 ਹੁਮਾਯੂੰ I- 1530–1540 II – 1555–1556 ਅਿਬਰ (ਸਿ ਿੋਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਿਾਂ ਤਵੱ ਚੋਂ ਇੱਿ ਸੀ। 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤਵੱ ਚ 1556–1605 ਸ਼ਾਸਿ ਬਣ ਤਗਆ) ਜਹਾਂਗੀਰ 1605–1627 ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ 1628–1658 ਔਰੰ ਗਜੇਬ 1658–1707 ‘ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ I’/Bahadur Shah I (ਉਹ ‘ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ I’ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਤਣਆ ਜਾਂਦਾ 1707–1712 ਸੀ) ਜਹਾਂਦਰ ਸ਼ਾਹ 1712–1713 ਫਾਰੂਖ-ਸੀਅਰ 1713–1719 ਰਫੀ ਉਲ-ਦਰਜਿ 1719 ਰਫੀ ਉਦ-ਦੌਲਿ 1719 ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ (ਉਸਨੂੰ ਰੰ ਗੀਲਾ ਵੀ ਤਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ) 1719–1748 ਅਤਹਮਦ ਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦੁਰ 1748–1754 ਆਲਮਗੀਰ II 1754–1759 ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ III 1759-1760 ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ II 1760–1806 ਅਿਬਰ ਸ਼ਾਹ II 1806–1837 ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ II 1837–1857  Babur  Babur (14 February 1483 – 26 December 1530), born as Zahir-ud- din Muhammad Babur (ਜਹੀਰ-ਉਦ-ਦੀ ਮਹਿੰ ਮਦ ਬਾਬਰ ), was the founder and first Emperor of the Mughal dynasty in India. Babur was descended from the Turkic conqueror Timur (Tamerlane) on his father’s side and from Chagatai (ਚਗਤਾਈ ) on his mother’s side. ਬਾਬਰ 14 ਫਰ ਰੀ 1483 ਨ ੁੱ ਚ ‘ਜਹੀਰ-ਉਦ-ਦੀ ਮਹਿੰ ਮਦ ਬਾਬਰ’ ਦੇ ਰੂਪ ਨ ੁੱ ਚ ਜ ਨਮਆ ਸੀ। ਬਾਬਰ ਭਾਰਤ ਨ ੁੱ ਚ ਮਗਲ ਰਾਜ ਿੰ ਸ਼ ਦਾ ਸਿੰ ਸਿਾਪਕ ਅਤੇ ਪਨਹਲਾ ਸਮਰਾਟ ਸੀ। ਬਾਬਰ ਆਪਣੇ ਨਪਤਾ ਦੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਤਰਕੀ ਨ ਜੇਤਾ ‘ਤੈਮੂਰ ਿੰ ਸ਼’ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਪਾਸੇ ‘ਚਗਤਾਈ ਿੰ ਸ਼’ ਤੋਂ ਸੀ।  Babur ascended the throne at Farghana (Uzbekistan), in 1494 at the age of twelve after the death of his father. In 1504 he conquered Kabul and Ghazni and established himself there. ਬਾਬਰ ੇ ਆਪਣੇ ਨਪਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਨ ੁੱ ਚ 1494 ਨ ੁੱ ਚ ਫਰਗਾ ਾ (ਉਜਬੇਨਕਸਤਾ ) ਦੀ ਗੁੱ ਦੀ ਸਿੰ ਭਾਲੀ। 1504 ਨ ੁੱ ਚ ਉਸ ੇ ਕਾਬਲ ਅਤੇ ਗਜ ੀ ਿੰ ੂ ਨਜੁੱ ਤ ਨਲਆ ਅਤੇ ਉੱਿੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਿੰ ੂ ਸਿਾਨਪਤ ਕੀਤਾ।  In 1511 he captured Samarkand. Babur had an eye on the Punjab, part of which had been Timur’s possession. Daulat Khan, the most powerful noble of Punjab (Governor Of Punjab), who was discontented with Ibrahim Lodhi, invited Babur to invade India. He undertook four expeditions to India in order to conquer it between the years 1519 and 1524. 1511 ਨ ੁੱ ਚ ਬਾਬਰ ੇ ਸਮਰਕਿੰ ਦ ਉੱਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰ ਨਲਆ। ਬਾਬਰ ਦੀ ਪਿੰ ਜਾਬ 'ਤੇ ਜਰ ਸੀ। ਦੌਲਤ ਖਾ , ਪਿੰ ਜਾਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਈਸ (ਪਿੰ ਜਾਬ ਦਾ ਗ ਰ ਰ), ਜੋ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਧੀ ਤੋਂ ਅਸਿੰ ਤਸ਼ਟ ਸੀ, ੇ ਬਾਬਰ ਿੰ ੂ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਾ ਸੁੱ ਦਾ ਨਦੁੱ ਤਾ। ਦੌਲਤ ਖਾ ਨਰਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਨ ੁੱ ਚ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਦੀ ਦਾ ਚਾਚਾ ਸੀ। ਉਸ ੇ 1519 ਤੋਂ 1524 ਦੇ ਨ ਚਕਾਰ ਭਾਰਤ/ਪਿੰ ਜਾਬ 'ਤੇ ਚਾਰ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ।  In November 1525, Babur attacked and occupied Punjab again. On 21st April 1526, Babur defeated Ibrahim Lodi in the First Battle of Panipat and quickly occupied Delhi and Despite vast and superior troop Ibrahim Lodi lost in the battle due to Babur’s superior strategy and use of artillery. The First Battle of Panipat marked the foundation of Mughal dominion in India. ਿੰ ਬਰ 1525 ਨ ਚ ਬਾਬਰ ੇ ਮੜ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਪਿੰ ਜਾਬ 'ਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰ ਨਲਆ, ਭਾ ਬਾਬਰ ੇ ਪਿੰ ਜਾਬ 'ਤੇ 5 ਾਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। 21 ਅਪਿੈਲ 1526 ਿੰ ੂ, ਬਾਬਰ ੇ ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਨਹਲੀ ਲੜਾਈ ਨ ੁੱ ਚ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਦੀ ਿੰ ੂ ਹਰਾ ਨਦੁੱ ਤਾ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਦੁੱ ਲੀ ਉੱਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰ ਨਲਆ। ਬਾਬਰ ਦੀ ਉੱਤਮ ਰਣ ੀਤੀ ਅਤੇ ਤੋਪਖਾ ੇ ਦੀ ਰਤੋਂ ਕਾਰ ੁੱ ਡੀ ਅਤੇ ਉੱਤਮ ਫੌਜ ਦੇ ਬਾ ਜੂਦ ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨ ੁੱ ਚ ਹਾਰ ਨਗਆ। ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਨਹਲੀ ਲੜਾਈ ੇ ਭਾਰਤ ਨ ੁੱ ਚ ਮਗਲ ਸ਼ਾਸ ਦੀ ੀਂਹ ਰੁੱ ਖੀ।  Babur announced himself as “Emperor of Hindustan” The forces of Babur and Rana Sanga met at Khanwa, a place near Fatehpur Sikri. Rana Sanga was defeated in 1527 and Babur succeeded (Battle of khanwa 1527). In the next year Babur defeated Medini Rai in Chanderi. (Battle of Chanderi 1528). ਬਾਬਰ ੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਿੰ ੂ “ਨਹਿੰ ਦਸਤਾ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ” ਐਲਾਨ ਆ। ਬਾਬਰ ਅਤੇ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ‘ਫਨਤਹਪਰ ਸੀਕਰੀ’ ਦੇ ੇ ੜੇ ਖਾ ਾ (ਖਾ ਾ ਦੀ ਲੜਾਈ 1527) ਨ ਖੇ ਨਮਲੀਆਂ। ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ‘ਖਾ ਾ ਦੀ ਲੜਾਈ’ ਨ ਚ ਹਾਰ ਨਗਆ ਅਤੇ ਬਾਬਰ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਇਆ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਬਾਬਰ ੇ ‘ਚਿੰ ਦੇਰੀ’ (‘ਚਿੰ ਦਰੀ ਦੀ ਲੜਾਈ 1528’) ਨ ੁੱ ਚ ਮੇਨਦ ੀ ਰਾਏ ਿੰ ੂ ਹਰਾਇਆ।  In the subsequent year Babur encountered Afghans (Ibrahim Lodi’s brother Mohammad Lodi) , and defeated them in Battle of Ghagra 1529. Babur died in 26 December 1530 (aged 47) Agra, Mughal Empire. Burial – Gardens of Babur, Kabul, Afghanistan He was a scholar of Persian and Arabic languages. He wrote his autobiography, Tuzuk-i-Baburi in Turki language. Later it was translated into Persian and other languages. ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਨ ੁੱ ਚ ਬਾਬਰ ੇ ਅਫਗਾ ਾਂ (ਇਬਰਾਨਹਮ ਲੋ ਦੀ ਦੇ ਭਰਾ ਮਹਿੰ ਮਦ ਲੋ ਦੀ) ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ‘ਘਗਰਾ ਦੀ ਲੜਾਈ 1529’ ਨ ੁੱ ਚ ਉ ਹ ਾਂ ਿੰ ੂ ਹਰਾਇਆ। ਬਾਬਰ ਦੀ ਮੌਤ 26 ਦਸਿੰ ਬਰ 1530 (ਉਮਰ 47) ਆਗਰਾ ਨ ੁੱ ਚ ਹੋਈ। ਦਫ਼ ਾਇਆ – ‘ਬਾਬਰੀ ਬਾਗ’, ਕਾਬਲ, ਅਫਗਾਨ ਸਤਾ । ਉਹ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਾਂ ਦਾ ਨ ਦ ਾ ਸੀ। ਉਸ ੇ ਤਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨ ੁੱ ਚ ਆਪਣੀ ਸ ੈ-ਜੀ ੀ, ‘ਤਜਕ-ਏ-ਬਾਬਰੀ’ ਨਲਖੀ।  Humayun (1530-1540) Humayun was the eldest son of Babur. Humayun had three brothers, Kamran, Askani and Hindal. The origins of the Purana Qila (constructed by the Afghan King, Sher Shah Suri ) lie in the walls of Dinpanah, the new city of Delhi being constructed by Mughal emperor Humayun. ਹਮਾਯੂਿੰ ਬਾਬਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ੁੱ ਡਾ ਪੁੱ ਤਰ ਸੀ। ਹਮਾਯੂਿੰ ਦੇ ਨਤਿੰ ਭਰਾ ਸ , ਕਾਮਰਾ , ਅਸਕ ੀ ਅਤੇ ਨਹਿੰ ਦਾਲ। ‘ਪਰਾਣਾ ਨਕਲਾ’ ਅਫ਼ਗਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ, ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਦਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਨਗਆ ਸੀ ਨਜਸ ਦੀ ਸ਼ਰੂਆਤ ਮਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹਮਾਯੂਿੰ ਦਆਰਾ ਉਸਾਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨਦੁੱ ਲੀ ਦੇ ੇਂ ਸ਼ਨਹਰ ‘ਦੀ ਪ ਾਹ’, ਯਮ ਾ ਦੀ ਦੇ ਨਕ ਾਰੇ, ਦੀਆਂ ਕਿੰ ਧਾਂ ਉਤੇ ਸਨਿਤ ਹੈ।  Sher Khan (later Sher Shah) became powerful in the east. Humayun marched against Sher Shah and in the Battle of Chausa, held in 1539, Sher Khan destroyed the Mughal army and Humayun escaped from there. Humayun was forced to fight with Sher Khan alone in the Battle of Bilgram (Battle of Kanauj) in 1540. Humayun was thoroughly defeated by Sher Khan. ਸ਼ੇਰ ਖਾ (ਬਾਅਦ ਨ ੁੱ ਚ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ) ਪੂਰਬ ਨ ੁੱ ਚ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣ ਨਗਆ। ਹਮਾਯੂਿੰ ੇ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨ ਰੁੱ ਧ ਕੂਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1539 ਨ ੁੱ ਚ ਹੋਈ ਚੌਸਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨ ੁੱ ਚ ਸ਼ੇਰ ਖਾ ੇ ਮਗਲ ਫੌਜ ਿੰ ੂ ਤਬਾਹ ਕਰ ਨਦੁੱ ਤਾ ਅਤੇ ਹਮਾਯੂਿੰ ਉਿੋਂ ਬਚ ਨ ਕਨਲਆ। 1540 ਨ ਚ ਨਬਲਗਿਾਮ ਦੀ ਲੜਾਈ (ਕ ੌ ਜ ਦੀ ਲੜਾਈ) ਨ ਚ ਹਮਾਯੂਿੰ ਿੰ ੂ ਸ਼ੇਰ ਖਾ ਾਲ ਇਕੁੱ ਲੇ ਲੜ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਨਗਆ ਸੀ। ਸ਼ੇਰ ਖਾ ੇ ਹਮਾਯੂਿੰ ਿੰ ੂ ਬਰੀ ਤਰਹਾਂ ਹਰਾਇਆ ਸੀ।  After the defeat, Humayun went to Lahore via Delhi. On the way, Humayun met Guru Angad Dev Ji at Khadur Sahib. Humayun defeated Tatar Khan at the Battle of Machiwara in 1555, and in 1555 at the Battle of Sirhind, Humayun defeated Sikandar Suri and captured the throne of Delhi. Humayun appointed Bairam Khan as the governor of Sirhind in 1555. ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਮਾਯੂਿੰ ਨਦੁੱ ਲੀ ਰਾਹੀਂ ਲਾਹੌਰ ਚਲਾ ਨਗਆ। ਰਸਤੇ ਨ ੁੱ ਚ ਹਮਾਯੂਿੰ ਦੀ ਮਲਾਕਾਤ ਗਰੂ ਅਿੰ ਗਦ ਦੇ ਜੀ ਾਲ ਖਡੂਰ ਸਾਨਹਬ ਨ ੁੱ ਚ ਹੋਈ। ਹਮਾਯੂਿੰ ੇ ਤਾਤਾਰ ਖਾ ਿੰ ੂ 1555 ਨ ੁੱ ਚ ਮਾਛੀ ਾੜਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨ ੁੱ ਚ ਹਰਾਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ 1555 ਨ ਚ ਸਰਨਹਿੰ ਦ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨ ਚ ਹਮਾਯੂਿੰ ੇ ਨਸਕਿੰ ਦਰ ਸੂਰੀ ਿੰ ੂ ਹਰਾ ਕੇ ਨਦੁੱ ਲੀ ਦੀ ਗੁੱ ਦੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਹਮਾਯੂਿੰ ੇ 1555 ਨ ੁੱ ਚ ਬੈਰਮ ਖਾ ਿੰ ੂ ਸਰਨਹਿੰ ਦ ਦਾ ਗ ਰ ਰ ਨ ਯਕਤ ਕੀਤਾ।  Akbar succeeded Humayun in 1556, at Kalanur (district Gurdaspur, Punjab), the 14-year-old Akbar was enthroned by Bairam Khan on a newly built platform (which is still standing), the place was named ' Also called Takht-e-Akbari'. Akbar was proclaimed 'Shahenshah' (Persian for "king of kings"). ਅਕਬਰ, 1556 ਿੰ ੂ ਹਮਾਯੂਿੰ ਦਾ ਉੱਤਰਾਨਧਕਾਰੀ ਬਨਣਆ, ਕਲਾ ੌ ਰ (ਨਜਲਹਾ ਗਰਦਾਸਪਰ, ਪਿੰ ਜਾਬ) ਨ ੁੱ ਚ, 14 ਸਾਲ ਦੇ ਅਕਬਰ ਿੰ ੂ ਬੈਰਮ ਖਾ ਦਆਰਾ ਇੁੱ ਕ ੇਂ ਬਣੇ ਪਲੇ ਟਫਾਰਮ (ਜੋ ਅਜੇ ੀ ਖੜਹਾ ਹੈ) 'ਤੇ ਗੁੱ ਦੀ 'ਤੇ ਨਬਠਾਇਆ ਨਗਆ ਸੀ, ਇਸ ਸਿਾ ਿੰ ੂ ‘ਤਖਤ-ਏ-ਅਕਬਰੀ’ ੀ ਨਕਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਕਬਰ ਿੰ ੂ ‘ਸ਼ਨਹ ਸ਼ਾਹ’ (ਫਾਰਸੀ ਨ ੁੱ ਚ "ਰਾਨਜਆਂ ਦਾ ਰਾਜਾ") ਘੋਨਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਨਗਆ ਸੀ।  Sikhism and Mughal Dynasty: The Sikhism was founded in Punjab by Guru Nanak Dev ji Parallel to Mughal empire, which was founded by Babar. Babur was succeeded by his eldest son, Hamayun in 1530. Sher Shah Suri snatched throne of Delhi from Hamayun in 1540. However, Hamayun was able to recapture his empire in 1555 and appointed Bairam Khan as the Governor of Sirhind. Hamayun was succeeded by his son, Akhar in 1556. ਨਸੁੱ ਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਿਾਪ ਾ ਪਿੰ ਜਾਬ ਨ ੁੱ ਚ ਗਰੂ ਾ ਕ ਦੇ ਜੀ ਦਆਰਾ ਮਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸਮਾ ਾਂਤਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1530 ਨ ੁੱ ਚ ਬਾਬਰ ਦਾ ਉੱਤਰਾਨਧਕਾਰੀ ਉਸਦੇ ੁੱ ਡੇ ਪੁੱ ਤਰ ਹਮਾਯੂਿੰ ੇ ਕੀਤਾ। ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ੇ 1540 ਨ ੁੱ ਚ ਹਮਾਯੂਿੰ ਤੋਂ ਨਦੁੱ ਲੀ ਦੀ ਗੁੱ ਦੀ ਖੋਹ ਲਈ। ਉਹ ਇੁੱ ਕ ਉਦਾਰ ਾਦੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ ਨਜਸ ੇ ਪਿੰ ਜਾਬ ਨ ੁੱ ਚ ਨਸੁੱ ਖ ਧਰਮ ਦੇ ਨ ਕਾਸ ਨ ੁੱ ਚ ਰਕਾ ਟ ਹੀਂ ਪਾਈ।  He was a liberal ruler who did not obstruct the development of Sikhism in Punjab. The Sikhism was developed by Guru Amar Das ji. Guru Ram Das ji and Guru Arjan Dev ji during the reign of Akbar. But with accession of Jahangir, the relations of the Gurus with the Mughal Empire deteriorated as Jahangir was not a tolerant ruler. ਨਸੁੱ ਖ ਧਰਮ ਦਾ ਨ ਕਾਸ ਗਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਗਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਗਰੂ ਅਰਜ ਦੇ ਜੀ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਸ । ਪਰ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ, ਮਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਾਲ ਗਰੂਆਂ ਦੇ ਸਬਿੰ ਧ ਨ ਗੜ ਗਏ ਨਕਉਂਨਕ ਜਹਾਂਗੀਰ ਇੁੱ ਕ ਸਨਹਣਸ਼ੀਲ ਸ਼ਾਸਕ ਹੀਂ ਸੀ। Thanks