Philippine College of Health Sciences (PCHS) Filipino 02 Trans PDF

Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS IBA’T IBANG URI Hinuhubog ng tekstong ito na maging kongkreto at batay sa katotohanan ang NG...

Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS IBA’T IBANG URI Hinuhubog ng tekstong ito na maging kongkreto at batay sa katotohanan ang NG TEKSTO pag-aanalisa natin sa mga bagay. LESSON 1: Ginagawa tayong maging mapanuklas ng Mga Uri ng Teksto tekstong ito. Akademik Binubuo ng mga sumusunod na rejister ang mga tekstong akademik: Propesyonal 1. Likas na Agham ( Agham, Ekspositori Teknolohiya, at Matematika) Mga piling babasahin 2. Agham Panlipunan Pagbasa sa mga Tekstong Akademik 3. Humanidades Ang mga tekstong akademik ay mga Ang mga tekstong pang-agham, tekstong naglalaman ng mga panteknolohiya at pangmatematika impormasyong magagamit ng mambabasa sa pagtuklas ng maraming Ang mga teksto sa uring ito ng antas ng karunungang makukuha niya babasahing pang-akademik ay mga buhat sa kanyang pag-aaral. tekstong non-fiction. Kadalasan ang estilo ng pagtatalakay ay Ang mga tekstong kabilang dito ay mga sa paraang paglalahad, paglalarawan o tekstong nababasa niya mula sa pangangatwiran. panahong siya ay matutong magbasa na nagbibigay sa kanya ng di masukat na Pormal ang mga salitang ginagamit sa kaalaman sa maraming aspeto ng buhay talakayan tulad ng mga salitang teknikal hanggang sa siya ay maging isa nang at pang-agham. maalam na nilikha. Mga pili at tangi ang ginagamit na mga Katangian at Rehistro ng mga Tekstong termino (glossary of terms) ang mga Akademik tekstong kabilang dito. Pagiging malapit nito sa lahat na Hindi dapat mawala ang mga sanggunian naghahangad ng kaalaman ng awtor. Mga Kasanayan sa Akademikong Pagbasa Ito ay babasahing hawak ng lahat na tumutuklas ng kaalaman sa paaralan 1. Pag-uuri ng mga ideya/detalye upang gamiting pundasyon sa kanilang Ang pag-alam sa mga detalye/ideya na mga talakayan. makukuha nang mabilisan sa dalawang uring ito ng pagbasa ay: skimming at Humuhubog sa puso ng isang tao upang scanning. maging isang tunay at mahusay na tao. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Skimming Magbigay ng impormasyon Ang Skimming ay pinararaanang pagbasa atbp at pinakamabilis na kaparaanang 3. Pagtiyak sa damdamin, tono,at pananaw magagawa ng tao sa kanyang pagbabasa. ng teksto Pahapyaw na binabasa sa uring ito ang Sa kanyang pagbasa, mahalagang hulihin mga pahiwatig sa seleksyon at niya ang paniniwalang gustong ipaalam nilalaktawan ang mga sa palagay niya ay ng akdang binabasa. hindi gaanong makabuluhan sa kanyang hinahangad na makita. At dahil kasangkot ang damdamin ng mambabasa habang binabasa niya ang Scanning teksto, mas matiim ang dating nito sa kanyang kamalayan, mas madali niya Ang Scanning naman ay uri ng pagbasa itong matatandaan at mas matagal na ginagamit sa paghanap ng isang malilimutan. partikular na impormasyon sa aklat o anumang babasahin. 4.Pagkilala sa pagkakaiba sa opinyon at/o katotohanan Palaktaw-laktaw ang pagbuklat sa materyal at pag-uukol ng mabilisang Higit na mauunawaan ng mambabasa pagsulyap ang estilo ng mambabasa sa ang teksto kung batid niya ang pahayag uring ito. na katotohanan at pahayag na opinyon lamang. Nagagamit ang scanning sa; Ang pahayag ay may katotohan kung ito Talaan ng nilalaman ay may ebidensyang mula sa mga Indeks dokumento at mga pagsasaliksik, mga pag-aaral at mula sa mga Classified ads Dalubhasa at mga bahagi ng teknikal na Paghahanap ng numero ng isang taong teksto. nais puntahan at makausap. Opinyon lamang kung ang pahayag ay 2. Pagtukoy sa layunin ng teksto paliwanag lamang tungkol sa isang Kapag natutukoy ng isang mambabasa dokumento o kaya naman ay hindi batay ang layunin ng teksto masasabing taglay sa resulta ng pag-aaral at pagsasaliksik. niya ang kasanayan sa pag-unawa at 5.Pagtukoy sa hulwaran ng organisasyon ng tagumpay ang teksto sa kanyang hangad teksto para sa mambabasa. Ang kasanayang ito ay maaaring hindi Halimbawa ng layunin ng teksto: lamang sa porma ng pagpapahayag ng Manlibang kaisipan ng teksto nagtutuon ng pansin, kundi kasama na rin dito ang pag-alam sa Manghikayat teknik o estilo ng awtor sa nasabing Magpaliwanag teksto. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS tunay na nauunawaan niya ang kanyang binabasang artikulo o seleksyon. Ang malinaw na pag-alam sa mga hulwaran ng teksto tulad ng Maitutulad ito sa kumakain; hindi pagpapahayag ng tungkol sa problema at malalasahan ng kumakain ang kanyang solusyon, sanhi at bunga, paghahambing kinakain kung hindi niya ito ngunguyain at pagkokontrast ay makapagpapadali sa at nanamnamin. pagtatamo ng makinis na pag-unawa. Sa bawat seleksyon, nagbibigay ng mga pahiwatig ang manunulat na hindi Ang pagkilala ng mambabasa sa estilo ng tuwirang sinasabi o ipinapahayag at sa awtor ay makakasapat na upang mabilis halip ay may ibinibigay lamang na niyang makuha ang nais ipabatid ng pahiwatig. teksto. Ang paghihinuha ay nangyayari, May kasabihan nga dito. “ kung mas maaaring sa simula pa lamang ng kilala ng mambabasa ang awtor ng seleksyong binasa, patungo sa gitna tekstong binabasa, higit na alam niya ang hanggang sa malapit sa wakas nito. estilo ng pagsulat nito”. Sa tulong ng mga hinuhang ito, 6.Pagsusuri kung katanggap-tanggap (valid) o makabubuo ng prediksyon o paghuhula. hindi ang ideya o pananaw Kadalasan, nagaganap ang paghuhula Mahalagang maunawaan ang mga kung ang naging wakas ng akdang ebidensyang inilahad dahil ang mga ito binabasa ay nakabitin. ang magigigng batayan ng mambabasa kung nakumbinsi nga siyang basahin at Hindi makakagawa ng paghihinuha at paniwalaan ang mga pahayag sa paghuhula ang mambabasa kung hindi nasabing teksto. ganap ang naging pag-unawa niya sa binasang akda. Katanggap-tanggap lamang ito kung may mapanghahawakang katunayang maaaring paniwalaan ng mambabasa 8.Pagbuo ng lagom at konklusyon katulad ng pagkilatis sa katotohanan, Ang mahusay na paglalagom o ;katanggap-tanggap lamang ang pahayag pagbubuod sa binasa ay tanda rin ng kung ito ay kumuha ng pagsang-ayon mahusay na kasanayan sa pag-unawa. dahil ito ay resulta ng mga pananaliksik, mga nakatala sa dokumento, mula sa Kung maikling kwento ang iginagawa ng mga pag-aaral ng mga dalubhasa at mga lagom, kailangang maayos ang mananaliksik. pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari at hindi padamput-dampot. 7.Paghihinuha sa kalalabasan ng pangyayari Katumbas nito ang tanong na “ Ano ang masasabi mo tungkol sa seleksyong Ang paghihinuha (inferring) ay iyong binabasa?” magagawa lamang ng mambabasa kung TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Ang Tekstong Agham Panlipunan pagpapahayag upang pumapaimbulog sa masining na obra ang isinusulat o Ang tekstong ito ay non-fiction ding binabasa nga tao. katulad ng mga tekstong Likas na Agham. May kalabit sa puso ang mga tekstong Karaniwang tumatalakay ang tekstong tulad nito. ito sa mga institusyon, panlipunang gawain, at sa ugnayang pampersonal ng Halimbawa ng tekstong humanidades bawat nilalang bilang bahagi ng Ang Pinakalumang Greeting Card sa komunidad. Daigdig… Mga sangay: Sa halip na kilalanin na pinakaluma ang Ekonomiya na tumutukoy sa puhunan mga greeting card ng mga taga-Ehipto, sa at kalakal kadahilanang wala namang natipon sa Pagtitinda mga ito, Anunsyo kinikilalang pinakalumang greeting card Pagtutuos ang isang Valentine Card na gawa pa noong 1400 na magpahanggang ngayon Bangko ay makikita sa British Museum. Pananalapi Isang Christmas greeting card namang Ang Tekstong Agham Panlipunan na nalimbag sa Rhine Valley sa Alemanya na gawa pa sa kaputol na kahoy noong Ang tuwirang pag-aaral tungkol sa tao at taong 1500, at hanggang sa kasalukuyan sa lipunan at sa kanilang ugnayan ay ay iniingatan sa Europa. kabilang sa agham na ito. Pagbasa sa mga Tekstong Propesyonal Ang mga paksang tulad ng mga ito ay may terminolohiyang Sosyolohiya at Ang pokus nito ay bigyang linaw, tahas at Sikolohiya na nag-aaral sa ugali, gawi at tiyak na kaalaman ang isang indibidwal kaasalan ng tao. na makatutulong sa kanyang pagiging handa sa lahat ng pagsubok sa buhay. Ang Tekstong Humanidades Kinabibilangan ng tekstong ito ang Ang katawagang humanidades ay Medisina at Batas, dalawang disiplinang tumutukoy sa mga sining biswal katulad kumukuha ng espesyal na bahagi sa ng musika, sayaw, pintura, eskultura, isipan ng mambabasa sapagkat teatro, o dula, at panitikan. pumapapel ang mga akdang ito bilang sandata sa anumang sitwasyong Sa uri ng tekstong ito, naipahayag ng tao kakaharapin. ang kanyang damdamin, kaisipan at pakikipag-ugnayan sa mundo ng Halimbawa ng tekstong propesyonal katotohanan o malikmata man. Nagagamit ang tekstong ito ng mga patayutay o patalinghagang TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS A. Nagkaroon ng kamalian sa mga itama ang mga bagay na hindi maganda detalyeng naital sa birth certificate sa kanilang katawan at sa mukha. ayon sa rekord ng Local Civil Registrar Sa India, noong ikaanim na daang taon, ang mga mamamayan ay nagpapagawa Ang ganitong mga kaso ay nagdaan sa at nagpapaayos ng kanilang mukha hukuman upang dinggin. partikular ang kanilang ilong, tainga, at balat sa mga espesyalistang Hindu. Ito ay nakapaloob sa RA 9048 na nagkabisa noong Abril 5, 2001 partikular Noong unang digmaang pandaigdig, sa alituntunin 4,5, at 8. umabante ang kaalaman tungkol sa siyensang ito nang ang Medical Corps. Habang dinidinig, kailangang ma-publish pa ito sa anumang pahayagan sa ng Army ng America ay lumikha ng dalawang magkasunod na linggo. espesyal dibisyon ng plastic surgery upang iayos ang mga wasak na mukha at Talagang napakagastos nito sa parte ng katawan ng mga biktima ng giyera. apektadong partido. Ang plastic surgery ngayon ay bunga ng B.Nagpakasal nang dalawang beses, ano ang pag-unlad ng mga pag-aaral mula pa kahaharapin? noon hanggang sa pagdating ng Ayon sa Artikulo 349 ng Kodigo Penal at ikalawang digmaang pandaigdig. sa desisyon ng mataas na Hukuman, ang sinumang mapakasal sa pangalawang Sa kasalukuyan, nakapokus ang atensyon pagkakataon samantalang buhay pa ang ng tao hindi lamang sa deformities mula unang pinakasalan nito sa pagsilang kundi sa maliliit na bagay tulad nd pagrerepeyr o pag-aayos ng o maging inaakala lamang niyang patay ilong, pagbanat ng balata sa mukha nang na ito subalit wala namang matibay na maging bata (face lifting) ebidensyang pinanghahawakan hinggil sa katotohanan ng kanyang akala, ,pagpapataas at pag-aayos ng dibdib (reshaping of breasts), pag-alis ng taba at ay parurusahan ng pagkabilanggo na pagtatanim ng buhok sa mga kalbo. mula sa 6 na taon hanggang 12 taon sa ilalim ng kasong “ bigamy o bigamya” ay Wala nang dahilan upang makunsumi o maaari pa ring kasuhan ng “ mag-alala sa mga bagay na naiduloy ng concubinage” o kaya ay “adultery” o depormits na ito katulad ng mga pakikiapid. problemang emosyonal at propesyonal dahil sa pangit na itsura. COSMETIC SURGERY… SALAMAT PO DOKTOR Noong unang panahon, may mga May solusyon na sa harelip o cleft palate operasyon nang ginagawa ang tao upang at duling. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Ang di magandang hugis ay maari nang Interaskyon ng kaisipan at wika ang iayos ayon sa gusto ng may katawan.Ang pagbasa. mga bumabagsak na balat sa mukha, Hakbang sa Pagbasa kunot ng noo at mga pileges sa mukha ay (Starr and McKusick, 2002) naaalis na at naayos na. Wala nang problema sa kulubot o wrinkles. Pagpaplano (Planning Stage) Mabilisang pagsuri sa ating sariling Mangyari pa, mahigpit na ipinaalala sa kaalaman at sa tekstong pinag-aaralan madla na sa cosmetics surgeon pumunta sa halip na sa beauty experts. Pagsasagawa (Constructing Stage) Ang pagsasalin ng panandalian ng Ang plastic surgery ay isang mabusising sariling kaisipan at wika mula sa operasyon kaya may karampatang impormasyong nabasa gastusin para rito. May bayad para sa surgeon, anaestheologist, operating at Pagrerebisa (Revising Stage) recovery rooms. Ang pagsasaayos ng pag-unawa mula sa Ang mga tekstong ekspositori o naglalahad tekstong nabasa at sariling kaalaman Malaki ang tulong ng tekstong ekspositori upang maunawaan nang husto ang kaisipang nais pagtuunan ng atensyon ng isang mambabasa. Ang tekstong ito ay may pangunahing layuning makapagpaliwanag, magbigay ng kaalaman o tumugon sa pangangailangang pangkarunungan. Pagdulog at Pag-unawa ng mga Teksto sa Iba’t- Ibang Disiplina (Pagbasa) (Lesson 2) Mga Dapat Tandaan sa Pagbasa Pagkakaroon ng ideya sa kung ano ang kaniyang aasahan mula sa tekstong babasahin. Ang pagbasa ay tungkol sa pang-unawa at pag-unawa sa teksto. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Estratehiya 3 : Kasanayan sa Aktibong Pagbasa - Klase ng atensyon na iyong ibinibigay sa pagbabasa at kung paano nagagamit ang dating kaalaman sa bagong impormasyon na nalaman mula sa teksto Estratehiya 4: Paggamit ng Lehitimo at Angkop na Babasahin- Pagtiyak na ng mga tekstong kailangan gamitin sa pagbasa ay naipapaloob dito ang mga paksang kailangang malaman at dumaan sa masusing pag-aaral at disiplina mula sa awtor. (hal. peryodiko, journal articles, aklat, magasin, atbp.) NO TO FAKE NEWS!!! Estratehiya 5: Paggamit ng Glosari ng Tiyak na Disiplina - Ang pagsusuri ng glosari ay mahalaga upang malaman kung ang paksa ay nasa babasahin na teksto Prosesong Sikolohikal sa Pagbasa Iskema Estratehiya sa Pagbasa Ang istrukturang mental na Estratehiya 1 : nangangatawan sa ating pangkalahatang Pag-alam ng Sariling Layunin sa Pagbasa- konsepto ng ating kaalaman at Ang pag-alam sa layunin ng pagbasa ay memorya. nagbibigay ng direksyon at kahulugan sa pagbabasa Estratehiya 2: Lalim ng Pagbasa- Dumedepende ang Iskemata pagbasa sa kung anong sukat ang nais Ang organisadong dating kaalaman na malaman tungkol sa isang paksa (hal. gumagabay sa sariling interpretasyon keywords) mula sa impormasyon na nasa iyong harapan. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Kinokonsidera ang kahandaan, estado ng pag-iisip,kapaligiran at lebel ng pag- unawa ng mambabasa. Ito ay epektibo lalo na sa pang- akademiko na gawain gaya ng Interaktibong Pagbasa pananaliksik dahil nasusulit ang pagkatuto at pagtuturo ng mga paksa. Pakikisangkot ng mambabasa sa teksto at paggamit ng dating kaalaman upang Mahahalagang Aral makabuo at makakuha ng bagong Ang pagbasa ay isang proseso. kaisipan at impormasyon Mga Teorya sa Interaktibong Pagbasa Hindi ito nalilimitahan sa kung paano lang natin nababasa ang mga salita at Top- Down kung alam ba natin ang kahulugan nito Ang mga impormasyon na nakukuha ay kundi sa ating pag-unawa sa nagmumula sa teskto patungo sa pangkalahatan ng teksto at paggamit ng mambabasa.- Isa sa mga limitasyon nito ating mga sariling kaisipan at kaalaman ay nakasalalay ito sa pagkagamay ng mambabasa sa wika. Ang pagbasa ay balanse ng pagtanggap at pagbalik ng impormasyon at pagbuo (hal. Pinapabasa ng guro sa kanyang ng panibagong ideya mula sa sariling mga mag-aaral ang Kabanata 7 ng Noli kaalaman at bagong impormasyon na Mi Tangere) nabasa. Bottom-Up Mga Hulwaran Ang pagbasa ay nagmumula sa dating Lesson 3: kaalaman patungo sa teksto.-Ang isa sa Nalalaman ang iba’t ibang uri ng mga kagandahan nito ay nagkakaroon ng hulwarang organisasyon ng teksto malinaw na direksyon at napapagana ng mambabasa ang kaniyang isip habang Naibabahagi ang mga kaisipang kumukuha ng panibagong impormasyon. natutuhan mula sa nagging talakayan (hal. Napanood mo muna ang Harry Nasusuri ang isang akda at natutukoy Potter na mga pelikula bago mo nabasa ang mga hulwarang organisasyon ang libro) Pagganya Metakognitiv na Pagbasa Ang pananaw kung saan sinusuri ang kondisyon ng kaisipan bago bumasa. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS MGA HULWARANG 3. Katangian o kaibahan ORGANISASYON NG TEKST Halimbawa: Ang anumang tekstong binabasa ay Ang pamahalaan (salita) ay pamunuan lalong nagkakaroon ng kahulugan dahil ng mga taong inihalal ng mga sa paggamit ng iba’t ibang hulwarang mamamayan (pangkat ng organisasyon ng teksto. kinabibilangan) na namamahala sa kapakanan ng bayan (katangian) Sa pag-aaral nito, magiging madali sa Di-Pormal na pahayag mga mag-aaral na maunawaan ang tekstong kanilang binasa. Nagbibigay ang depinisyon sa paggamit ng mga salitang nakapupukaw ng Mahalagang kanilang mabatid angmga damdamin at hindi tuwirang sumusunod hulwarang organisasyon na maaaring sa kaayusan ng pangungusap sa pormal maging batayan ng mga inilahad na na paraan. teksto upang higit na maging malinaw ang mga ito. Halimbawa Iba’t ibang uri ng Hulwarang Ang pamahalaan ay mahalagang sector sa lipunan na siyang nangangalaga sa 1. PAGBIBIGAY NG DEPINISYON kapakanan ng mga mamamayan sa pamamagitan ng pagsasagawa ng mga Ang depinisyon ay isang uri ng batas na magbibigay proteksyon at diskursong ekspositori na napakadalas benepisyo para sa mga nasasakupan gamitin sa pagpapahayag. nito. Kalimitan, ang paghahanap ng Dalawang Dimensyon ng Pagbibigay ng depinisyon ay naibibigay ng mga Depinisyon diksyunaryo at thesaurus. Denotasyon Samantala, maaari din namang ang Literal na kahulugan ng isang salita. kahulugan ng isang salita ay nakikilala sa Kahulugan mula sa diksyunaryo. tulong ng ibang mga salitang kasingkahulugan nito Konotasyon Di-tuwirang kahulugan ng isang salita at Naibibigay ang depinisyon ng isang salita ito’y maaaring pansariling kahulugan. o konsepto sa pamamagitan ng pormal at di pormal na pahayag. Iba’t ibang uri ng Hulwarang Pormal na pahayag Organisasyon ng Teksto Nailalahad ito sa tulong ng tatlong bahagi: 1. Ang Salita 2. PAG-IISA O ENUMERASYON 2. Uri o pangkat na kinabibilangan TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Ito ay tumutukoy sa talaan o listahan ng pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawa o mga ideya, katotohanan o detalye higit pang tao, bagay, kaisipan, ideya at tungkol sa pangunahing ideya. maging pangyayari. Ang ayos ng mga detalye o ideya ay Pang-uri at pang-abay ang karaniwang maaaring magkapalitan na hindi ginagamit na salita upang higit na mababago ang kahulugan. mapalutang ang gagawing paghahambing Iba’t ibang uri ng Hulwarang Iba’t ibang uri ng Hulwarang 3. Pagsunod-sunod o Order 5. PROBLEMA AT SOLUSYON Isang paraan ng pag-oorganisa ng isang Pagtalakay sa isa o ilang suliranin at teksto ay ang paggamit ng paraang paglalapat ng kalutasan ang pokus ng pagsunud-sunod o order ng mga hulwarang ito. pangyayari o ng isang proseso. Karaniwang inuunang talakayin ang problema bago ang solusyon. Ang paraang ito ay madaling maunawaan sapagkat sunud-sunod ang Ang problema ay maaaring panlipunan mga paglalahad ng mga kaisipan o ideya o pang agham na nangangailangan ng na siyang nagpapalinaw sa bumabasa. solusyon. Halimbawa Pagkakasunod-sunod ng mga Magtatapos si Gil sa high school at nais pangyayari o ng isang proseso niyang kumuha ng kursong arkitektura sa kolehiyo. Sa kasamaang-palad, ang Tatlong Uri ng Pagsusunod-sunod nakalaan sanang pangmatrikula niya ay Sikwensyal nagamit sa pagpapagamot ng kaniyang ama Serye ng mga pangyayari sa isang salaysay Problema: Kronolohikal Paano makapag-eenrol si Gil upang Serye ng mga baryabol. Karaniwang matupad ang kaniyang pangarap na ginagamitan ng petsa o araw. makapasok sa paaralan? Prosidyural Serye ng gawain o ng mga hakbang Solusyon: Iba’t ibang uri ng Hulwarang Isa sa solusyon dito ay mag working student siya o kaya naman ay mag-aplay 4. PAGHAHAMBING AT PAGKOKONTRAST ng iskolarsyip. Ang paghahambing at pagkokontrast ay isang tekstong nagbibigay-diin sa TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Ang akademikong papel ay may higit na masinsinang pagtalakay at may Iba’t ibang uri ng Hulwarang sinasagot na katanungan o larangan ng 6. SANHI AT BUNGA pananaliksik sa pamamagitan ng mga Sa hulwarang Sanhi at bunga, datos o impormasyong makakalap mula tinatalakay ang mga kadahilanan ng sa mga makikitang pag-aaral at isang bagay o pangyayari at ang epekto literatura. nito Halimbawa Ang pagsulat ng akademikong papel ay kadalasang kinatatakutan ng mga Umulan ng malakas nang hapon na iyon estudyante sa kolehiyo. habang ako ay nanood ng TV. Dahil sa malakas na ulan nabasa ang mga Ang pagsulat ng akademikong papel ay sinampay na damit ni nanay at bumaha nangangailangan ng masusi at maingat sa kalsada. na pagsisiyasat at pangangalap ng mga Sanhi: datos upang mapagtibay, maipaliwanag mapasubalian at mapahalagahan ang Umulan nang malakas. isang paksain Bunga: Mga Pakinabang na Dulot ng Akademikong Pagsulat Nabasa ang mga sinampay na damit at bumaha sa kalsada 1. Mapapaunlad ang kakayahan sa paggamit ng aklatan sa paghahanap ng Mga Kasanayan sa Akademikong Pagsulat mga materyales at mapapaunlad ang (Lesson 4) mga pagpapahalagang iskolarli. 2. Malilinang ang kakayahan sa Mahahalagang Kabatiran sa Akademikong mapanuring pagbasa at pagsulat tulad Pagsulat ng paggawa ng buod, pagtatala, pagbabalangkas ng mga ideya at pag- Hindi nakapagtatapos ng kolehiyo ang oorganisa ng mga impormasyon sa isang isang estudyante nang hindi pinagagawa mapanghikayat na sulatin. ng akademikong pagsulat. 3. Makikilala ang mundo ng aklatan Ang akademikong pagsulat ay isang bilang balon ng impormasyon at datos at masinop at sistematikong pagsulat ukol ang mundo sa pangkalahatan bilang sa isang karanasang panlipunan. batis ng iba’t ibang kaalamang kailangang salain at suriin para sa akademikong pagsulat. Ang isang akademikong papel sa antas kolehiyo ay karaniwang binubuo ng 4. Malilinang din ang hikayat ng 2,000 hanggang 3,000 salita o 15 pagtuklas ng kaalamang intelektwal, hanggang 20 pahina. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS bagay na lubhang mahalagang bahagi ng 2. Mahalagang maisaloob ang pagkatuto. sistematikong paghahanay ng mga ideya at ang pag-uugnay sa mga ito bilang 5. Magkakaroon din ng kasiyahan sa batayan ng mga obserbasyong bubuuin. pagtuklas ng kaalaman at sa pagkakataong makapagdagdag sa 3. Mahalagang matutunan ang kaalaman ng Lipunan. kasanayan sa pagtatala, paggawa ng buod, presi, sintesis at hawig at ang 6. Malilinang ang pagpapahalaga sa maingat na pagsasalin ng mga datos sa paggalang sa katotohanan – ang Filipino bilang pagtitiyak sakawastuhan paggalang sa likha at akda ng iba bunga ng mga datos na makakalap. ng kanilang pag-aaral at akademikong pagsisikap. 4. Sa pag-oorganisa ng mga datos at obserbasyon, mahalagang malinang ang 7. Sa pamamagitan ng pagtatala at kasanayan sa pagbuo ng isang maingat na dokumentasyon, ng mapanghikayat at maayos na sulatin pinaghalawan ng mga ideya at upang matugunan ang simulaing naging impormasyon ay maaari ring masanay sa tulak ng pagsisiyasat at pananaliksik sa pagkilala ng akda ng may-akda at ang napiling paksa. pagpapahalaga sa katapatang Pagbuo ng Konseptong Papel intelektwal bilang sangkap ng akademikong pagsulat. Mahalagang magsimula ang paggawa ng pananaliksik sa pagbuo ng isang 8. Inaasahan ding mabubuksan ang isip konseptong papel o concept paper. ng mga mag-aaral sa mapanuring pagbasa sa pamamagitan ng pagharap Sa konseptong papel nakasaad ang ng hamon ng pagiging obhektibo sa pangkalahatang balak sa isasagawang pagtanaw sa mga pangyayari at pananaliksik. impormasyon. Nakalahad din dito ang pangkala 9. Matututunan din ang pagiging mapili sa pagsusuri ng mga datos na mahalaga Hatang larangan ng paksaing nais at hindi ng mga impormasyong kapaki- talakayin, ang tulak o rasyunal ng papel pakinabang para sa tinutuntong na nais isagawa, ang layuning nais imbestigasyon. tugunan ng pagtalakay, ang pamamaraan o metodolohiya ng MGA KASANAYANG MAHALAGANG MALINANG pagsisiyasat na nais isagawa, ang UPANG MAKABUO NG ISANG MAAYOS NA inaasahang maging resulta ng isasa KONSEPTONG PAPEL: 1. Mahalagang matutunan ang pagbuo gawang pananaliksik at panimulang ng isang konseptong papel bilang gabay sarbey ng sanggunian at kaugnay na pag- sa masinop na pagsisiyasat at aaral. pananaliksik. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Maikli lamang ito, maaaring dalawa Halimbawa: hanggang tatlong pahina lamang. Larangan: Dula sa Pilipinas Tiyak na Pangunahing Bahagi ng Konseptong Papel paksa: Kasaysayan ng dula sa Pilipinas Lalong tiyak na paksa: Kasaysayan at Tiyak na Paksa pagpapakahulugan sa salitang “dula” Isa sa mga tinitiyak sa pagbubuo ng Rasyunal akademikong papel ay ang pagpili at pagtiyak ng paksa o larangan ng Sa pagtitiyak ng mga paksang nais pagsisiyasat na nais isagawa. talakayin at sa larangang kinabibilangan ng paksaing nais siyasatin, mangyayaring Pinipili ng isang nagsasaliksik ang maihanay ang mga motibasyon at larangan ng kaalamang nais niyang inspirasyong nagtulak sa pagtatangi ng siyasatin. napiling paksain Bukod pa rito, higit pang ginagawang Ano ang dahilan at napili ang paksain? partikular ang paksain upang higit na maging masinop ang isasagawang pagsisiyasat. Anong mga karanasan at pangyayari ang Bawat paksain ay may isang nagtulak sa pagpili ng paksaing ito? pangkalahatanglarangang Ang pagtukoy ng pinagmulang kinabibilangan. motibasyon o inspirasyon ng pagsisi- yasat ang pagtukoy ng tinatawag na Halimbawa nito ay ang larangan ng rasyunal ng pag-aaral. agham, pilosopiya, panitikan, kasarian, etnisidad. Ang rasyunal o pinagmumulang tulak ng pagsisiyasat Sa mga larangang ito, kinakailangang Ay maaaring maging isang karanasang tumukoy ng mga partikular na usapin o tuwirang nasaksihan ng magsasagawa ng paksaing nais talakayin. pag-aaral o di kaya ay isang konsepto, bagay o ideya na nakapukaw ng pansin at Maaaring limitahan ang mga paksain sa nakapag-iwan ng malalim na bakas ng pamamagitan ng pagbibigay-diin sa pagtuklas na nais tuntunin ng nagsusulat ng akademikong papel. mga usaping may kinalaman sa panahon, lugar o espasyong Layunin pinangyarihan, heyograpiya, proseso ng Sa pagtiyak ng paksa, halos kasunod na paglikha o pag-iral, wika at ibang salik ng rin ang pagtiyak ng layunin ng buhay at kulturang nakaaapekto sa isang pagsisiyasat at pananaliksik. - ang paksain. pagtukoy ng layunin ng pagsisiyasat ay maaaring maihayag sa pamamagitan ng isang katanungang nagbubukas ng pinto ng pagsisiyasat. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Halimbawa Mayroon kayang natatanging Ay ang mga tanong na ano, sino, saan, pagpapakilala sa dula sa pilipinas na iba kailan at bakit. sa karanasan ng ibang bansa? Bawat isang katanungan ay nagtatakda SULIRANIN na rin ng isang antas ng lalim ng Ano ang salitang ugat at mga pagsusuring nais isagawa ng kaugnay na salita ng katuringang nagsisiyasat. dula sa Pilipinas? Halimbawa Sino ang unang gumamit ng salitang Maaaring ang pagtatanong ay nasa dula bilang katuringan ng dula sa antas ng ano kung ang nais na Pilipinas? Saan itinanghal ang mga siyasatin ay ang mga larangang may unang dula sa Maynila? kinalaman sa paglalahad ng isang Kailan nagsimula ang gamit ng tiket bagay o pangyayari. sa mga pagtatanghal ng dula sa Pilipinas? Sa antas ng pagsisiyasat na ito, nasasakop ang mga pagsisiyasat na Paanong sumikat ang dula noong may kinalaman sa paghahantad ng panahon ng Hapon? depinisyon at pagbibigay-linaw ukol sa isang bagay o pangyayari Bakit naging sikat ang gamit ng dula TARGET NA PAKSAIN noong panahon ng Batas-Militar? Kasaysayan at Pagpapakahulugan ng Pansining malawak at marami ang Salitang Dula sa Pilipinas maaaring mabuong mga suliranin RASYUNAL mula lamang sa isang partikular na paksa. Matagal na akong nahihirati sa halinang dulot ng panonood ng mga dula sa PANIMULANG HAKA. tanghalan. Sa paghahanay ng matalas at tiyak na suliranin para sa paksa, maaaring Sa mga pagkaka- taong nakakapanood maghanay ng panimulang haka sa ako ng mga dula, lagi kong naiisip kung pag-aaral. paano nga bang nagsimula ang dula sa Pilipinas. Panimulang haka Pagbuo ng panimulang tugon sa Paano ba ito umunlad? suliraning nais tuntunin. Saan ba nakuha ang salitang dula Nakabatay ito sa panimulang sarbey samantalang ang salitang ito ay katulad ng mga babasahing isinagawa bago din ng salitang cebuano na ang ibig pa man makabuo ng isang tiyak na sabihin ay “laro”. suliranin sa pag-aaral. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto  Philippine College of Health Sciences (PCHS) FILIPINO 02 TRANS Sarbey ng mga Sanggunian Ang Hindi dapat na maging tiyak panimulang sarbey ng sanggunian o sapagkat ito ay pagtantiya lamang sa kaugnay na pag-aaral ay listahang posiblens kahihinatnan ng bibliyograpikal ng mga pag-aaral na pagsisiyasat at pananaliksik. makatutulong sa pagpapahusay ng pagsisiyasat. Paglalatag ng isang pangkalahatang inaasahang resulta ng pananaliksik Maaari itong buuin ng lima hanggang kaya’t mahalagang batay sa walong babasahing nabasa ng panimulang pagbabasa at pagsarbey mananaliksik at nakatulong sa ng mga kaugnay na babasahin at pagsisinop at pagpapatalas ng kanyang paksain. suliranin at pananaliksik. Maaari itong magbago sa bandang Ito ay bahagi ng pagtitiyak na ang huli matapos makapangalap ng mga isasagawang pag-aaral at pananaliksik ay datos at obserbasyon. nagmumula sa mga nagawa nang pananaliksik at nakabatay sa mga Ito ang tantiyadong tugon sa kaalamang lalong pagyayamanin ng inaasahang resulta ng pagsisiyasat isasagawang pagsisiyasat at kaya’t kailangang bukas sa pananaliksik. posibilidad na mabago mapatunayang hindi totoo o hindi Ang mga sangguniang ito ay dapat na aplikable. madagdagan at mapalawak habang isinasagawa ang pananaliksik. Halimbawa: SULIRANIN: Metodolohiya o Pamamaraan ng Pananaliksik Ano ang salitang ugat at mga kaugnay na salita ng katuringang dula sa Pilipinas? Mga balak na hakbang sa pangangalap PANIMULANG HAKA: ng datos at pag-iimbestiga ukol sa napiling paksa. Ang salitang dula ay maaaring nagmula sa salitang “dula” mula sa Cebuano na Nakabatay ito sa paglalatag ng suliranin ang ibig sabihin ay “laro”. at panimulang haka sa pagsisiyasat at pananaliksik. Ang mga katangian ng “dula” ay maaaring nahalaw sa mga salita at Sa pangkalahatan, maaaring uriin ang katuringang iniuugnay sa salitang “dula”. mga metodo sa ilang pangunahing pamamaraang ginagamit – ang Layunin ng pagbuo ng suliranin at pananaliksik sa mga aklatan at arkibya, panimulang haka na mabigyan ng gabay pagsasagawa ng field work, pag- ang pagsisiyasat. eeksperimento sa laboratoryo o sa isang kontroladong espasyo. TRANSCRIPT BY: GABRIEL, JOHN MICHAEL ORQUEZA PROF: Catherine Prieto