Samenvatting Antwoorden Hoofdstuk 2 - De Geo LRN-line 3 VWO

**SAMENVATTING - antwoorden** **Hoofdstuk 2** **De Geo LRN-line 3 vwo** **\ 2. Nederland in 2050** **§1 De stad in 2050** **Veel vraag, weinig ruimte** ► Door het bestaande woningtekort, door bevolkingsgroei en door **huishoudverdunning** zijn er voor 2050 veel nieuwe **woningen** nodig. De me...

**SAMENVATTING - antwoorden** **Hoofdstuk 2** **De Geo LRN-line 3 vwo** **\ 2. Nederland in 2050** **§1 De stad in 2050** **Veel vraag, weinig ruimte** ► Door het bestaande woningtekort, door bevolkingsgroei en door **huishoudverdunning** zijn er voor 2050 veel nieuwe **woningen** nodig. De meeste in de steden, vooral in de **Randstad** waar de minste **ruimte** is. De trend dat mensen weer in de stad willen wonen, heet **re-urbanisatie**. Daar zijn de meeste banen, **opleidingen**, **dagelijkse** voorzieningen als een bakker en **gespecialiseerde** voorzieningen als een ziekenhuis. **Vernieuwde steden** ► Door stedelijke **verdichting** kan ongeveer een derde van de benodigde woningen in de bestaande **steden** gebouwd worden. Dat gebeurt met **herinrichting**: in gebieden die niet meer worden gebruikt, komen **woningen**, voorzieningen, opleidingen en werkplekken. **Functies** worden daarbij gemengd (**wonen**, werken en recreëren) en de beschikbare ruimte wordt beter **benut**. Het in en dicht tegen de stad aan bouwen, noem je het **compactestadbeleid**. Voordelen van verdichting zijn: er is minder **verkeer** nodig en er blijft meer ruimte over voor natuur, recreatie en **landbouw** buiten de stad. Een nadeel is dat je -- om al die mensen in de **stad** te kunnen laten wonen -- **kleine**, dure appartementen moet bouwen en de **hoogte** in moet. Maar de meeste mensen willen een eengezinshuis met **tuin**. Daardoor zie je ook wijken met **grotere** woningen aan de **rand** van de stad. Om het dagelijkse leven niet te laten vastlopen in de steden van 2050, zijn aanpassingen nodig. In een **smart city** helpen moderne technologieën daarbij. **Duurzame steden** ► Meer inwoners in een stad betekent meestal meer afval, **verkeer** en energieverbruik. Toch moeten alle Nederlandse steden voor 2050 **duurzame** steden worden. Vanwege het **milieu**, maar ook om de gebouwen en het leven in de stad echt **toekomstbestendig** te maken. Bij duurzame gebouwen gebruik je zoveel mogelijk **circulaire** (= hergebruikte) materialen, de beste isolatie en zet je hernieuwbare **energiebronnen** in. Zo kun je gebouwen **klimaatneutraal** of zelfs energieleverend maken. Met **flexibel** bouwen voorkom je dat gebouwen alweer snel leeg staan. Zo bespaar je bouwmaterialen en schaarse **ruimte**. De woningen zijn dan aanpasbaar in grootte en in functie. Door **vergroening** van de stad verbetert de **leefbaarheid** en wordt de kans op **hittestress** en wateroverlast kleiner. Het groen vangt tijdelijk **water** op bij extreme buien en brengt **verkoeling** bij hitte. **Betaalbare steden** ► De grote vraag naar en het beperkte aanbod van **woningen** maakt wonen in of aan de rand van de stad **duur**. Jonge, **hoogopgeleide** mensen met een **hoog** inkomen uit binnen- en buitenland trekken **naar** de stad. Zij wonen vaak alleen of samen, waardoor een **klein** appartement geen probleem is. Bovendien kunnen zij de woningen in de stad **betalen**. Mensen met lage en gemiddelde **inkomens** kunnen zich het wonen in de stad niet veroorloven. Met **sociale** huurwoningen bescherm je de meest **kwetsbare** groepen, maar daarvan zijn er veel te weinig. Ook verdienen mensen te **veel** voor zo'n woning, maar te **weinig** voor een andere woning. Vooral gezinnen en **starters** worden de stad **uit** gedreven. De banen, opleidingen en (zorg)voorzieningen in de **stad** moeten voor iedereen **bereikbaar** blijven, ook voor mensen **buiten** de stad. Dat kan bijvoorbeeld door **betaalbare** woningen te bouwen in de buurt van snel, betrouwbaar en goedkoop **openbaar vervoer**. **§2 Het platteland in 2050** **Problemen op het platteland** ► De **landbouw** is veruit de grootste ruimtegebruiker in Nederland. De **intensieve** landbouw zorgt voor betaalbaar eten en veel **export**, maar heeft ook nadelen. Voor zoveel productie zijn ook veel (kunst)mest en **bestrijdingsmiddelen** nodig. Dat is schadelijk voor de **natuur**. Ook het **milieu** gaat achteruit: de kwaliteit van lucht, **water** en bodem is op veel plekken slecht. Het aantal **mensen** dat nodig is op een boerenbedrijf, is afgenomen. Ook daalt het aantal boerenbedrijven. Wel worden bestaande boerenbedrijven steeds **groter**. Doordat er steeds minder mensen op het **platteland** wonen (**bevolkingskrimp**), verdwijnen daar de voorzieningen. Daardoor neemt de **leefbaarheid** op het platteland af. **Het moet anders** ► Er zijn verschillende oplossingen voor de problemen op het **platteland**. Als bewoners, boerenbedrijven en **voorzieningen** verdwijnen van het platteland, ontstaat er **ruimte**. Hoe richt je die in? Als nieuwe **natuur**- en recreatiegebieden? Wordt hier straks onze **duurzame** energie opgewekt? Of moeten banen, **woningen** en voorzieningen vanuit de **stedelijke** gebieden verplaatst worden naar de krimpregio's (**spreidingsbeleid**)? Een mogelijke maatregel: boeren helpen overstappen naar meer natuur-, milieu- en **diervriendelijke** manieren van produceren. Door **boeren** daar goed voor te betalen, hebben hun bedrijven kans om te blijven bestaan. Ook wordt het **platteland** er aantrekkelijker van. Andere mogelijke maatregel: de **grondgebonden** boerenbedrijven concentreren in de meest vruchtbare gebieden van Nederland. Dit scheelt **mest** en bestrijdingsmiddelen en levert ruimte op voor **woningen**, natuur of energieopwekking. De **niet-grondgebonden** boerenbedrijven kunnen naar bedrijventerreinen in de buurt van de steden in de vorm van **vertical farms**. Sommige maatregelen kunnen leiden tot banenverlies en minder inkomsten voor **boeren**. Dat kan (deels) opgevangen worden door de **kennis** en de machines te exporteren. De vraag naar varkensvlees zal wereldwijd **toenemen**. Toch zullen de komende jaren veel Nederlandse varkensboeren **stoppen**. Bijvoorbeeld vanwege geuroverlast en nieuwe wetten op het gebied van **dier**-, milieu- en natuurlijkvriendelijk produceren. Dat is goed nieuws voor de **leefbaarheid**, natuur en milieu, maar **slecht** nieuws voor veel boeren. **§3 Bronnen: Mobiliteit in 2050** **Bron 1 Sneller van A naar B met het ov** Het **openbaar vervoer (ov)** moet beter als we sneller en **duurzamer** willen reizen. Een goed voorbeeld is de Randstadrail die veel **forensen** vervoert tussen Rotterdam en Den Haag. Computergestuurd ov kan ook **meer** passagiers vervoeren. **Bron 2 Minder reizen** De gemiddelde **reistijd** naar het werk is al heel lang ongeveer hetzelfde en neemt niet af. Dit komt doordat we steeds verder weg van ons **werk** zijn gaan wonen. Door **bevolkingsgroei** zullen er meer weggebruikers en reizigers zijn. Meer asfalt en langere **treinen** kunnen die groei maar voor een klein deel opvangen. We kunnen beter huizen bouwen dicht bij **banen**, scholen en voorzieningen. Dan is er **minder mobiliteit** nodig en dat scheelt ruimte en **reistijd**, en het is **goedkoper** en duurzamer dan het uitbreiden van de **infrastructuur**. **Bron 5 Buiten de stad** Buiten de **stedelijke** gebieden, en dan met name in gebieden met **bevolkingskrimp**, ontstaat risico op **vervoersarmoede**. In gebieden met een afnemende, **vergrijzende** en soms kwetsbare bevolking is het steeds moeilijker om het **ov** beschikbaar en betaalbaar te houden. **Bron 6 Delen scheelt** Steeds meer mensen maken gebruik van **deel**auto's, -scooters of -fietsen. Ze zijn een goedkoop, snel en **duurzaam** alternatief voor de auto. **Bron 7 Goederenvervoer** Online **bestellen** leidt tot veel verkeer. Oudere, **vervuilende** busjes mogen in veel gebieden al niet meer komen, maar ook schone busjes blokkeren de weg en zorgen voor veel **verkeer**. Oplossingen zijn centrale afgiftepunten in een wijk of vervoer via het **water** of met kleine **elektrische** voertuigen of per fiets. **Bron 8 Slimmer op weg** Nu gaat bijna iedereen op **hetzelfde** moment naar werk en school en weer naar **huis**. Dat leidt tot drukte op de weg en in het **ov**. Een maatregel kan zijn om verschillende begin- en eindtijden in de stellen. Dan **benut** je de bestaande **infrastructuur** beter. Ook met **slimme** verkeerslichten en beter gebruik van actuele verkeersinformatie kunnen **files** worden voorkomen. Ook de apps voor het **ov** worden steeds beter. **§4 Bronnen: Amsterdam in 2050** **Bron 10 Selectieve migratie** Amsterdam groeit vooral door de komst van hoogopgeleide **arbeidsmigranten** (*expats*) met een **hoog** inkomen en (buitenlandse) **studenten**. Jonge **gezinnen** vertrekken juist. Deze **selectieve** migratie leidt tot een **toename** van alleenstaanden. De **woningbezetting** in Amsterdam is sterk afgenomen. Ook wordt Amsterdam een stad van rijk en **arm**. Rijk kan de **hoge** huizenprijzen betalen. De **arme** onderlaag blijft in de stad, maar in aparte wijken **verder** van het centrum. Het is vooral de groep mensen met **gemiddelde** inkomens die geen plek meer heeft in Amsterdam. **Bron 12 Ruimte winnen** In Amsterdam is **verdichting** door **herinrichting** vooral mogelijk in de Ringzone. Daar kun je publieke **voorzieningen** verplaatsen en vervangen door **woningen**, werkplekken en nieuwe voorzieningen. Bedrijventerreinen en (haven)industrieterreinen bieden ruimte voor de **creatieve** industrie. Deze industrie is goed te combineren met wonen, omdat er weinig overlast is van **geluid**, stank of vrachtverkeer. Vooral de (voormalige) havengebieden bieden veel ruimte om er te wonen, te werken en **duurzame** energie op te wekken. Ook legt Amsterdam zes kunstmatige **eilanden** met 20.000 **woningen** aan in het IJmeer. **Bron 13 Klimaatneutraal en circulair** De ambities van Amsterdam zijn: in 2030 geen **uitlaatgassen** meer, in 2040 geen huis meer dat met **aardgas** wordt verwarmd en in 2050 helemaal **klimaatneutraal** en circulair, dus ook de industrie. Met daarbij ook nog een klimaatbestendige **inrichting** om wateroverlast en **hittestress** te beperken. Het ontwikkelen van zo'n **duurzame** stad is veel werk, maar Amsterdam staat niet meer aan het begin. **Bron 14 Autoluwe stad** Amsterdam zal zoveel mogelijk **autoluw** worden gemaakt, met name de **binnenstad**. Zwaar vervoer moet zo veel mogelijk via het **water**. Het gebruik van de **auto** wordt ontmoedigd door alleen nog **elektrische** auto's toe te staan, **parkeerplaatsen** weg te halen en straten af te sluiten voor autoverkeer. Daarvoor in de plaats kun je gebruikmaken van elektrische **deel**voertuigen en nieuwe verbeterde **ov**-verbindingen. **Bron 15 Haven-Stad** In 2050 heeft Amsterdam met Haven-Stad een groot nieuw stadsdeel met veel nieuwe **woningen**, arbeidsplaatsen en stedelijke voorzieningen. De gemeente wil bouwen voor jong en **oud**, voor hoge en lage **inkomens**, voor kopers en **huurders** en voor alleenstaanden en **gezinnen**. Maar er moet nog veel gebeuren, omdat het geen **leeg** bouwterrein is. Ook is het nog de vraag of het stadsdeel **bereikbaar** genoeg is. **\ ** **§5 De circulaire economie in 2050** **Grondstoffenrecord** ► Door **bevolkingsgroei** en de stijging van de welvaart worden wereldwijd steeds meer **grondstoffen** verbruikt. Nederland wil hier iets aan doen: in 2050 moet 100% van de grondstoffen voortkomen uit **hergebruik**. Bijna overal zijn **grondstoffen** voor nodig. Van de 420 miljoen kilo grondstoffen komt 12% voort uit **hergebruik**, 61% komt uit het **buitenland** en 27% wordt in **Nederland** gewonnen. Nederland is de op een na grootste exporteur van 's wereld meest gewonnen grondstof: **zand**. **Van lineair naar circulair** ► Om het grondstoffenverbruik en de hoeveelheid **afval** te verminderen, wil Nederland overstappen van een **lineaire** economie naar een **circulaire** economie. Bij een **lineaire** economie is sprake van een rechte lijn van **grondstof** tot afval. Bij een **circulaire** economie is sprake van een **kringloop**: je hebt geen nieuwe **grondstoffen** nodig en er ontstaat geen **afval**. Voordeel 1: de Nederlandse economie wordt minder economisch en politiek **afhankelijk** van het buitenland. Nederland bespaart miljarden aan **import** en is niet meer betrokken bij slechte **arbeidsomstandigheden** of het indirect financieren van **dictators** in het buitenland. Voordeel 2: een circulaire economie is **duurzamer**. Er hoeven minder grondstoffen te worden **gewonnen** als we ze hergebruiken. Ook is er minder afval en neemt de **uitstoot** sterk af, omdat hergebruik minder **energie** kost. Voordeel 3: een circulaire economie levert nieuwe **banen** op. Het dilemma is dat Nederland ook **klimaatneutraal** wil zijn in 2050. En voor de batterijen van bijvoorbeeld windmolens, zonnepanelen en **elektrische** auto's zijn zeldzame **grondstoffen** nodig die Nederland niet heeft. Dus: om te verduurzamen heeft Nederland veel grondstoffen nodig uit buitenlandse mijnen. Dat is niet **circulair** en de afhankelijkheid van het buitenland neemt juist **toe**. **Ligt Nederland op koers?** ► We doen al heel veel circulair. Ook betaal je steeds vaker voor gebruik in plaats van **bezit**. Dat maakt **delen** makkelijker en zorgt ervoor dat ook de producent er baat bij heeft als producten **langer** meegaan. Nederland is zeer geschikt voor een **circulaire** economie, omdat het een **klein** land is met een **hoge** bevolkingsdichtheid. Dat scheelt infrastructuur, herbruikbaar **afval** kan efficiënter worden ingezameld en grondstoffen en producten kunnen makkelijker gedeeld worden. De Nederlandse **overheid** speelt een grote rol in het realiseren van een circulaire economie, bijvoorbeeld met **wettelijke** verplichtingen. De grootste aanpassingen zijn nodig in de staalindustrie en de **chemische** industrie. Een mogelijkheid is de **steenkool** in de staalindustrie te vervangen door energie uit **waterstof** of windenergie. Het **ijzererts** blijft nodig. De chemische industrie maakt onder andere **plastic** en is nog afhankelijk van **aardolie**, aardgas en andere vaak geïmporteerde **grondstoffen**. Wel zie je in Nederland een groei van de **groene** chemie.