Geologiaren oinarrizko kontzeptuak PDF

Geologiaren oinarrizko kontzeptuak 3. BLOKEA GEOLOGIAREN OINARRIZKO KONTZEPTUAK Lurraren jatorria Lurraren egitura eta konposizioa Lurrazalaren dinamika eta plaka-tektonika Arroka-motak eta arroken zikloa Energia-baliabideak...

Geologiaren oinarrizko kontzeptuak 3. BLOKEA GEOLOGIAREN OINARRIZKO KONTZEPTUAK Lurraren jatorria Lurraren egitura eta konposizioa Lurrazalaren dinamika eta plaka-tektonika Arroka-motak eta arroken zikloa Energia-baliabideak 1  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak ARROKA-MOTAK ETA ARROKEN ZIKLOA https://www.geolsoc.org.uk/ks3/gsl/education/resources/rockcycle.html ARROKA: modu naturalez eratutako solido edo agregatua, mineral batez edo zenbaitez osatua. Arrokek Lurreko masaren zati handiena osatzen dute. ARROKA-MOTAK: Prozesu eratzailearen arabera Arroka sedimentarioak Arroka metamorfikoak Arroka igneoak edo magmatikoak ARROKA SEDIMENTARIOAK Prozesu eratzailea: Sedimentazioa edo metaketa Arroka-zatiak Inplikatutako prozesuak: + solutuak 1. Meteorizazioa 2. Garraioa 3. Sedimentazioa 4. Litifikazioa 2  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak 1. METEORIZAZIOA Solutuak (CO3-2, Ca+2, Cl-, SO4-2, e.a.) 2. GARRAIOA Partikula detritikoak Partikula detritikoen metaketa Solutuen hauspeatzea 3. SEDIMENTAZIOA 3  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Metaketa Trinkotzea Zementatzea Lurperatzea (>P, >T) SEDIMENTUA LITIFIKAZIOA (DIAGENESIA) (SOLTE) ARROKA 4. LITIFIKAZIOA 4  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak ARROKA SEDIMENTARIO MOTAK Arroka detritikoak edo terrigenoak Arroka biokimikoak (karbonatozkoak) Arroka kimikoak (ebaporitak) Bestelako arrokak ARROKA DETRITIKOAK EDO TERRIGENOAK Arroka zatiz (pikor detritikoak) osatuak Pikorren ezaugarriak garraio/sedimentazio baldintzen arabera: Ezaugarriak Jatorri-eskualdea Distantzia Energia handia Energia txikia Pikor-tamaina Larria Ertaina Fina Pikor-borobiltasuna Pikor-hautespena 5  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Sailkapena: pikor-tamainen arabera SEDIMENTUA ARROKA Legar borobildua Konglomeratua 28 26 22 21 20 Legar angelutsua Bretxa 2-1 2-2 2-3 2-4 2-5 2-6 2-7 2-8 6  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Sailkapena: pikor-tamainen arabera 28 SEDIMENTUA ARROKA 26 22 Harea Hareharria 21 20 2-1 2-2 2-3 2-4 2-5 2-6 2-7 2-8 7  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Sailkapena: pikor-tamainen arabera 28 26 22 21 20 2-1 2-2 SEDIMENTUA ARROKA 2-3 2-4 Basa Lutita 2-5 2-6 2-7 2-8 8  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak ARROKA BIOKIMIKOAK (KARBONATOZKO ARROKAK) Izaki bizidunen partehartzearekin eratutako arrokak. Konposizio kimiko ezberdinekoak (karbonatozkoak, silizeoak, burdintsuak, e.a.), baina ugarienak karbonatozkoak (kareharriak) Kareharriak (CaCO3, kaltzita eta aragonito mineralak) Eraketa: Ur-masa baten baitan (itsasoa edo aintzira), izakien metabolismoez (eskeletoak) Ca2+ + 2HCO3- H2O + CO2 + CaCO3 Uretan solutuak Kaltzita / aragonito 9  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Kareharrien adibideak: Kareharri bibalbioduna Kareharri koralduna Kareharri algaduna Kareharri bibalbioduna 10  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Karbonatoak identifikatzeko laguntzen du: CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O HCl CO2 (burbuilak) 11  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak ARROKA KIMIKOAK (EBAPORITAK) Ur-bolumena H20 (‰35): %100 H20: %50 H20: %20 H20: %10 H20: %5 12  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Karbonatoa (CaCO3) Igeltsua (CaSO4) Karnalita (KCl) Halita (NaCl) 13  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak BESTELAKO ARROKAK Burdinharria (Fe) Silex (SiO) Zohikatza (materia begetala) Fosforita (PO4) Hidrokarburoak Ikatza (C) (CnHy) Materia organiko itsastarra 14  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak ARROKA IGNEOAK EDO MAGMATIKOAK - Jatorria - Lurrazalaren masaren %80 - Silikatoz osatua (%99). Kristalak bertan eratuak - Fusioaren zergatia: barne-beroa - Arroka igneoak: Intrusiboak edo plutonikoak Estrusiboak edo bolkanikoak Arroka estrusiboak Arroka intrusiboak 15  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Magma: arroka masa urtua + gasak + solidoak 16  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Magmen konposizioa: Bowen-en kristaltze-segidak eta desberdintzapen magmatikoa 1300ºC Magma-motak Basikoa (mafikoa) SiO2 (SiO2) Mg, Fe, Ca Tartekoa Azidoa (feltsikoa) SiO2 Mg, Fe, Ca 600ºC 17  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Ehundura. Arroka bolkaniko eta plutonikoak: Arroka bolkanikoa Ehundura afanitikoa (mineral txikiak + beira) Arroka plutonikoa Ehundura faneritikoa (mineral handiak) 18  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Arroka magmatikoen sailkapena: konposizio eta ehundura SILIZEA Ehundura faneritikoa ARROKAK Ehundura afanitikoa ILUNTASUNA 19  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak ARROKA METAMORFIKOAK Metamorfismoa: egoera solidoan gertatzen den arroken eraldaketa (mineral eta ehundura berrien eraketa), presio edota tenperatura igoerek eragina (p> 2 Kb, T> 200ºC). Bi metamorfismo-mota bereizten dira (P eta T arabera): Eskualde-metamorfismoa Ukipen-metamorfismoa Eskualde-metamorfismoa (P, T handiak) Ukipen-metamorfismoa (T handia) 20  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Eskualde-metamorfismoa: Foliazioa Arroka foliatuak - P eta T + (Metamorfismo-gradua) 21  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Ukipen-metamorfismoa: Arroka ez-foliatuak Ukipen-aureola Arruntenak: Marmola eta kuartzita Kareharria Hareharria Kuartzita Marmola 22  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak ARROKEN ZIKLOA Sedimentazioa Litifikazioa Hoztu eta solidotu Metamorfismoa Urtzea (magma) 23  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak LURRAREN JATORRIA Unibertsoa orain dela ~ 15.000 M.u. sortu zen (Big Bang gertakaria). Energia osoa puntu bakar batean kontzentratuta → Leherketa imajinaezina (Big Bang) → materiaren kanporaketa → Materia lehenengo izar eta galaxietan biltzen da (gure Esne Bidea, adibidez) Big Bang-aren ebidentziak: - Unibertsoko materiaren hedatzea. - Hondoko erradiazioa (2,7 gradu 0 absolutuaren gainetik) 24  3. Lurraren egitura 1. Eguzki-sistemaren sorrera: 4.600 M.u. Urratsak: 1. Esne Bidea galaxiako adar bateko nebulosa esferikoa (H, He gasez eta hautsez osatua). 2. Nebulosako materian grabitatearen indarrek → materia-zati handiek zati txikien erakarpena, haiek handituz → nebulosaren uzkurtzea, materiaren kontzentrazioa erdian → errotazioaren azelerazioa → nebulosaren forma diskoidala. 3. Uzkurtzeak jarraitzen du, proto-eguzkia sortzen da eta inguruan 2. materiazko eraztunak biran, bertan planetesimalak. 4. Proto-eguzkia gero eta uzkurtuago, dentsoago eta beroago (presioagatik). Proto-eguzkiaren tenperatura 1.000.000ºC-ra iristen da → fusio nuklearra (H+He= energia; E=mc2) → Eguzkia sortzen da. Bitartean, planetesimal handienek txikiak bereganatuz gero eta handiagoak bihurtzen dira→ 8 planetak. Egungo egoera. 3. 4. 25  3. Lurraren egitura Lurraren sorrera: 4.600 M.u. Urratsak: 1. Planetesimal bakoitzak materia nahikoa (8) planetak eratzeko, Lur planeta barne. Lur planeta hotza eta osaera eta dentsitate uniformekoa zen (silikatoak, Fe eta Mg oxidoak, eta beste osagaietatik kantitate txikiagoak). 2. Lur planetaren berotzea (burdinaren fusio-tenperaturatik gora), 3 arrazoiengatik: kontzentrazio grabitatorioa, meteoritoen talkak eta desintegrazio erradiaktiboa. Materiaren fusioa. Ondorioak: 1) Burdin funditua (dentsoagoa) hondoratu zen burdinazko nukleoa eratzeko zentroan. 2) Beste substantzia batzuk (dentsitate txikiagokoak) gorantz jo zuten, bertan hoztu eta lurrazala primitiboa eratu. 3. Planeta diferentziatua, osaera ezberdineko geruza zentrokideak: - Nukleoa, zentroan, burdin dentsoz osatua. - Lurrazala, gainazalean, arroka arinagoez osatua. - Mantua, aurreko bien artean, tarteko dentsitateko arrokez osatua. Materia arinena (gasak) kanporatua bolkanismoaren bitartez: atmosfera eta hidrosfera. Diferentziazioa Lurraren historiaren gertakari garrantzitsuena izan da. Lurrazala Mantua Nukleoa 1 2 3 26  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak LURRAREN EGITURA ETA KONPOSIZIO KIMIKOA LURRAREN BARNE-EZAUGARRIAK 30ºC/km Lurrazala Litosfera TENPERATURA Goi- mantu a Astenosfera Lurraren barnea beroa da. Gradiente geotermikoa 1ºC/km Barne-beroak kontrolatzen ditu Lurraren azaleko eta barneko prozesu geologiko nagusiak Behe- mantua Lurraren barne-beroa: Ebidentziak: bolkanismoa, iturri beroak eta meategietako Sakonera (km) eta zundaketa-zuloetako beroa D geruza Jatorria: - Bero primordiala: Lurraren hasierako presio handitzeak eta meteoritoen talka ugariek eragina. Kanpo- - Desintegrazio erradiaktiboa (U, Th, K isotopo nukleoa erradiaktiboak). 1ºC/km - Nukleo likidoko burdinaren kristaltzea. Barne-nukleoa Tenperatura (ºC) 1 27  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak MUGIMENDU SISMIKOAK (Lurrikarak) Epizentroa a) Material eragingabea Fokua (hipozentroa) Material eragingabea Uhin sismikoak Faila - Uhin sismikoak: Gorputz-uhinak: b) Uhin primarioa (P) Uhin primarioak (P uhinak): Uhinaren norabidea Material Materiaren higidura uhinen norabide eragingabea berean. Azkarrenak dira (5 km/s). Solido eta likidoetatik barreiatzen dira Uhin sekundarioak (S uhinak): Materiaren higidura elkarzuta uhinen c) Uhin sekundarioa (S) norabidearekiko. Uhinaren norabidea Motelenak dira (2,5 km/s) Solidoetatik barreiatzen da soilik. 28  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Lurrikarak (epizentruak) 29  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak LURRAREN EREMU MAGNETIKOA Lurraren nukleoa Lurraren eremu magnetikoa (egungoa) Ipar polo geografikoa Ipar polo magnetikoa Ekuatore geografikoa Ekuatore magnetikoa Lurraren eremu magnetikoaren polaritatea Polaritatenormala Polaritate normala Alderantzizko Alderantzizko polaritatea polaritatea Ipar polo Ipar polo Ipar polo geografikoa magnetikoa geografikoa Denbora (milioi urte) Alderantzizko polaritatea Ipar polo magnetikoa Polaritate normala 30  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak LURRAREN EGITURA ETA KONPOSIZIOA Egitura, konposizioaren arabera: Lurrazala Lurraren barneko ezagutza bertatik barreiatzen Mantua diren uhin sismikoen portaeran eta abiaduran Nukleoa oinarrituta dago. - Uhin sismikoen norabidean edota abiaduran aldaketa bat dagoenean → arroken konposizio-aldaketen edota arroken portaera-aldaketen seinale (etenguneak). Lurrazala Mantua Planeta homogeneoa Planeta hetereogeneoa Nukleoa Etenguneak Uhinen islapena eta errefrakzioa 31 1  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Lurrazala: Lurrazal Lurrazal Beheko muga: Mohorovičiċ etengunea (edo Moho), 3-90 km sakon. kontinentala ozeanikoa Lurrazala Lurrazal kontinentala: Moho - Lodiera: 15-20 km-tik 90 km-ra. - Konposizioa: Mantua - Goi-lurrazala: granitikoa (2,7 g/cm3). - Behe-lurrazala: basaltikoa (3,0 g/cm3) Lurrazala Lurrazal ozeanikoa: - Lodiera: 3-10 km. Mantua - Konposizioa: basalto + gabroa (3,0 g/cm3) Nukleoa 32  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Mantua: -Lurraren bolumenaren %80a, eta masaren %69a. - Dentsitatea: 3,3-5,7 g/cm3 - Beheko muga: Mantu-nukleo muga (2.900 km sakon) - Portaera: solido moldakorra (konbekzio-korronteak). - Konposizio kimikoa: homogeneoa (peridotita), baina mineral ezberdinak (uhin-abiadura ezberdinak). - Astenosfera (abiadura txikiko zona). Konbekzio-korronteak Lurrazala Mantua Nukleoa Mantua Etenguneak 33  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Nukleoa: - Lurraren bolumenaren %16a, eta masaren %30a. Kanpo-nukleoa: Dentsitatea: 9,9-12,2 g/cm3. Egoera: likidoa, konbekzio-korronteak (geodinamoa). Konposizioa: Fe, S, Si, Ni, K. Barne nukleoa: Dentsitatea: >12 g/cm3. Egoera: solidoa Konposizioa: Fe, Ni. Lurrazala Mantua Nukleoa 34  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Lurrazala Lurrazala Egitura, erreologiaren arabera: Arroken portaera mekanikoan oinarrituta. Litosfera Litosfera: - Portaera: solido zurruna. - Osaera: lurrazala + mantuko alde gorena. - Oina: 100-150 km (lit. kont.), 70-80 km (lit. oze.). - Plaketan zatitua (plaka litosferikoak). Astenosfera Astenosfera: - Portaera: solido likatsua (ez zurruna). Behe mantua - Osaera: solido + fusio partzialeko magma (abiadura baxuko zona). - Oina: 660 km. Litosfera Astenosfera P uhinen abiadura 35  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak LURRAZALAREN DINAMIKA ETA PLAKA-TEKTONIKA https://www.geolsoc.org.uk/Plate-Tectonics Plaka-tektonika: litosferako plaken mugimendua azaltzen duen teoria da. Teoriaren aurrekariak: Amerika eta Afrika-Europa kostako osagarritasuna A. Orthelius (1558) F. Placet (1666) A. Snider-Pellegrini (1858) E. Suess (1885) Kontinente-jitoa (A. Wegener, 1920 hamarkada): Superkontinente bakarra (Pangea), orain dela 200 M.u. A. Wegener 36  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Kontinente-jitoaren aldeko 5 datu adierazgarriak: 1. Kontinenteen eite osagarriak 2. Kontinenteen arroka-unitateen antzekotasuna Segida estratigrafiko antzekoak (arrokak eta adina) → Baldintza bertsuak → Eremu bera. 37  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak 3. Jarraipen estrukturala 4. Glaziarren banaketa 38  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak 5. Datu paleontologikoak: Glossopteris (Karbonifero-Permiarra) Mesosaurus (Triasikoa) Cynognathus eta Lystrosaurus (Triasikoa) Kontinente-jitoaren teoriaren ez-onartzea bere garaian: - Datu ugari eta mota ezberdinekoak teoriaren alde. Baina, hauek ez-zuzentzat edo fidagaitzak jo zituzten gehienek. - Garaiko geologo gehienek ez zuten teoriaren alde egin, batez ere proposatzen zen jitoaren mekanismoak asetzen ez zielako. 39  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Plaka-tektonika: litosferako plaken mugimendua azaltzen duen teoria da. - 60. hamarkadan proposatua. Datu berri ugari - Hainbat prozesu geologiko nagusi azaltzen ditu: mendikateen eraketa, ozeanoen irekitze eta ixtea, bolkanismoa, lurrikarak, arroken eraketa eta deformazioa, e.a. - Gaur egun, geologiaren paradigma da. Kimikarentzako taula periodikoaren pareko. PLAKA-TEKTONIKAREN OINARRIAK Litosfera zurruna da, eta azpiko astenosfera erdisolido plastiko eta likatsua. Konbekzio-korronteak. Litosfera zatiz osatuta dago: plaka litosferikoak Lurrazal Lurrazal ozeanikoa kontinentala Litosfera (zurruna) Astenosfera (erdisolido) 40  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Plaka litosferikoek duten lurrazal-mota: ozeanikoa soilik (Pazifikokoa), ozeanikoa eta kontinentala (gainontzeko plaka handiak). Gaur egun ez dago lurrazal kontinentala soilik duen plakarik. Plakak etengabe ari dira mugitzen elkarren artean. Plaken mugak sailkatzen dira mugatzen dituzten plaken higiduraren arabera: muga dibergenteak, konbergenteak eta transformakorrak. 41  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Muga dibergentea Muga konbergentea Muga transformatzailea Muga transformatzailea Plaka 3 Plaka 2 Plaka 1 Muga konbergentea Muga dibergentea 42  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak MUGA DIBERGENTEAK: plakek elkarrengandik urruntze-higidura dute. - Plakak urruntzean sortutako “espazioa” mantuko astenosferaren magmaz (arroka magmatikoez) betetzen da, plaka bakoitzaren ertzean atxikitzen dena (“muga eraikikorra”). Ondorioa: litosfera ozeanikoaren zabalkuntza. - Zabalkuntza-abiadurak: 5 cm/urte batez beste (2-20 cm/urte). - Muga hauetan gandor ozeanikoa kokatzen da. Gandor ozeanikoa Litosfera Litosfera Magma (Astenosfera) 43  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Gandor ozeanikoa 80.000 km luze da, itsapean kokatua (Islandian salbu). Gandor ozeanikoa 44  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak - Zabalkuntza ozeanikoaren ondorioz, litosfera ozeanikoaren arrokak polaritate magnetikoen (anomalia magnetikoak) erregistroa dira. N1 Ipar Atlantikoko anomalia magnetikoak N1 N2 N1 N1 N2 N3 N2 N1 45  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak - Zabalkuntza ozeanikoaren ondorioz, litosfera ozeanikoaren adina eta sakonera handitzen dira gandor ozeanotik aldendu ahala. 46  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak MUGA KONBERGENTEAK: plakek elkarrengandik hurbiltze-higidura dute. - Plakak hurbiltzean bat bestearen azpitik sartzen da, behe-manturaino: subdukzioa. - Muga suntsikorra: azpiratutako litosfera urtu egiten da mantuan (birziklatu) - Subdukzioa gerta daiteke litosfera hauen artean: Ozeanikoa-kontinentala (ad. Txile) Ozeanikoa-ozeanikoa (ad. Japonia) Kontinentala-kontinentala (ad. Himalaiak) 47  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak - Fusio partziala: tarteko magmak (andesita arroka) eta magma azidoak (granito arrokak) - Fosa ozeanikoa Fosa oz. Fosa ozeanikoa 11.000 m sakon Fosa ozeanikoa 48  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak MUGA TRANSFORMATZAILEAK: plakak mugarekiko paraleloki mugitzen dira, baina aurkako noranzkoetan. - Litosfera ez da sortzen ez eta deusezten (“muga kontserbakorrak”). -Faila transformatzaile gehienak bizkar ozeanikoa mozten ageri dira. - Litosfera ozeanikoan zein kontinentalean gertatzen dira. San Andres Faila 49  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Wilson-en zikloak (1968): arro ozeanikoen irekitzea eta ixtea prozesu zikliko bat da (400-600 M.u.). Ziklo bat 5 urratsetan ematen da: 1 1. Rifting-a. Plaka kontinentala apurtzen eta Irekitze-fasea mehetzen da. (Afrika NE) 2 2. Kontinentearen zatiketa → Litosfera ozeanikoaren sorrera → 2 plaka berri. (Itsas Gorria) 3 3. Arro ozeanikoa gero eta zabalagoa. (Atlantikoa). 4a 4. Konbergentzia → subdukzioa → arro ozeanikoren txikitzea, gero eta gehiago. (Ozeano Barea). 4b Ixte-fasea 5a 5. Arro ozeanikoaren ixtea → talka kontinentala → orogenia → Plaka bakarra. (Himalaia). 5b 50  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Wilson-en zikloaren faseak egungo plaka-tektonikaren testuinguruan 5. Ozeanoaren ixtea 2. Ozeanoaren sorrera 3. Ozeanoaren zabaltzea 4. Konbergentzia (subdukzioa) 1. Rifting 51  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak ENERGIA-BALIABIDEAK https: Energia baliabideak: - Iturri berriztaezinak: Erregai fosilak: Ikatza * Hidrokarburoak (petrolioa eta gas naturala) * Uranioa (energia nuklearra) - Iturri berriztagarriak: Hidroelektrikoa Biomasa Geotermikoa * Haizea Eguzkia 52  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak IKATZA Nagusiki karbonoz osatua, landareen materia organikoaren eraldaketaz eratua. Eraketa: Landaretzaren metaketa zohikaztegitan (zohikatza). Energia: errekuntzaren bidez Zohikaztegia Zohikatza Zohikatza 53  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Ikazte prozesua: Bitumentsua Zohikatza Lignitoa Azpibitumentsua Antrazita Huila 54  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Ikatzen sailkapena: Ikatz-mailak: Huila Lignitoa Azpibitumentsua Bitumentsua Antrazita Unitate termiko britaniar/libra Tenperatura, Presioa Eraketa-denbora C kopurua - + 55  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak HIDROKARBUROAK (PETROLIO ETA GAS NATURALA) Karbonoz eta hidrogenoz osatutako molekula organikoak. Eraketa: Planktonaren eta sedimentuaren metaketa oxigeno gutxiko itsaso-hondoan → sedimentuaren lurperatzea eta trinkotzea (arbel beltzak) → 2.000 m-ko sakoneran (T = 60ºC) materia organikoko molekulak hausten hasten dira (cracking) eta hidrokarburoak sortzen. Prozesuak aurrera egin eta sakonera eta T handitu ahala: petrolio likidoa → gas naturala (metano, etano, propano, butano). 56  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Hidrokarburoen migrazioa eta tranpan harrapatzea Arroka iragazgaitzak Biltegi-arrokak Iturri-arrokak 57  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak GEOTERMIA Lurraren barne-beroa ustiatzen du. Bolkanen banaketa Lurpeko arrokak zenbat eta beroago orduan eta energia gehiago → Eskualde bolkanikoak onenak. 58  Geologiaren oinarrizko kontzeptuak Adibidez, Islandia 59