Eklem Genel Bilgisi PDF

EKLEM GENEL BİLGİ Doç. Dr. Tufan ULCAY Anatomi ABD Systema locomotoria Kemikler (Osteologia) Eklemler (Arthrologia) Hareketin pasif unsurları Kemikler Eklemler Eklemlerin sınıflandırılması Eklemin hareket yeteneğine göre Oynamaz yarı oynar Oynar...

EKLEM GENEL BİLGİ Doç. Dr. Tufan ULCAY Anatomi ABD Systema locomotoria Kemikler (Osteologia) Eklemler (Arthrologia) Hareketin pasif unsurları Kemikler Eklemler Eklemlerin sınıflandırılması Eklemin hareket yeteneğine göre Oynamaz yarı oynar Oynar 2 kemik Ekleme katılan kemik sayısına göre 2'den fazla 2 kemik kemik 2'den fazla Articulatio simplexa kemik Articulatio composita Eklemler yapılarına göre sınıflandırma Articulationes fibrosae (Fibröz eklemler, synarthrosis(synosteos)) Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis) Articulationes synoviales (synovial eklemler, diarthrosis)  1 1 2 3 Articulatio composita 2 Articulatio simplexa Eksen sayısına göre eklemler Tek eksenli İki eksenli Çok eksenli SORU: Eksen nedir? Konveks eklem yüzünün şekline göre * Ginglimus (art. trochlearis) * Art. trochoidea * Art.bicondylaris * Art. ellipsoidea (art. condylaris) * Art. sellaris * Art. spheroidea * Art. plana Articulationes fibrosae (Fibröz eklemler, synarthrosis) Eklemi oluşturan kemikler birbirlerine fibröz bir doku aracılığıyla bağlanmıştır Eklem tipleri Sutura Sutura serrata Sutura denticulata Sutura squamosa Sutura plana  SUTURA Yalnız kafatasında görülen eklemlerdir. Yenidoğan bebeklerde henüz kafatasını oluşturan kemikler tam temas halinde olmadığından, kemikler arasında fibröz bağlarla örtülmüş yumuşak alanlar kolaylıkla hissedilebilir. Bıngıldak(Fonticulus) SUTURA Sutura tipi eklemler, eklem yapan kemiklerin ekleme katılan kenarlarının şekline göre farklı isimler alırlar  Kafatası kemikleri arasında görülen en sık suturadır Sutura serrata Sutura sagittalis Örn: Sutura sagittalis Sutura metopica Sutura serrata Sutura denticulata Lambda Sutura lambdoidea Sutura squamosa Sutura squamosa Sutura squamosa Sutura plana Sutura plana Visserocranium’daki eklemler bu tiptedir Schindylesis Özel bir sutura tipidir İbik şeklinde bir kabartının kendisine uyan bir oyuk içine girmesi ile oluşur Rostrum sphenoidale Vomer  Ghomphosis Art.dentoalveolaris  Ghomphosis bir tahta parçasına çakılmış çivi biçimindedir Lig. periodontale adı verilen fibröz doku diş kökünü sıkıca bağlar.  Syndesmosis Bu fibröz eklem tipinde kemikler birbirlerine fibröz ligamentler veya membranlar aracılığıyla bağlanmışlardır. Kemikler arasındaki geniş aralığı zarsı bir yapı doldurur. Bu eklemlerdeki hareketin derecesi kemiklerin birbirine olan uzaklığına ve onları bağlayan fibröz ligamentin fleksibilitesine bağlıdır. Örneğin, membrana interossea antebrachii ön kolun pronasyon ve supinasyon hareketlerine izin verebilecek kadar geniştir. Art. (syndesmosis) radioulnaris Membrana interossea antebrachii Membrana interossea cruris Art. (syndesmosis) tibiofibularis Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis) Eklem yüzleri kıkırdakla örtülüdür Sınırlı hareketler yapabilirler İçerdikleri kıkırdak tipine göre ikiye ayrılırlar. Synchondrosis hyalin kıkırdak yapısındadır Symphysis Sonradan kemikleşir Fibrokartilaginöz kıkırdak yapısındadır Kemikleşmez Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis) Synchondrosis Doğumdan sonra kemikleşir Epifiz ve metafiz arasındaki epifiz kıkırdağı veya os coxae’deki Y kıkırdağı bu eklem tipine örnek verilebilir. Bu eklemler tamamen kemikleşir Vücutta sınırlı sayıda kalıcı olan synchondrosis eklem'de bulunur ve 1. kaburgayı sternum'a bağlayan Cartilago costalis verilebilir. Epifiz kıkırdağı Y kıkırdağı Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis) Symphysis Eklem yüzleri arasında fibrokartilaginöz bir diskus vardır. kemikler fibröz doku ve-veya fibröz kıkırdak aracılığıyla birbirine kuvvetli bir şekilde bağlanmışlardır Bu eklem tipi için en tipik örnek discus intervertebralis'ler aracılığıyla birbirine bağlanmış olan columna vertebralis'tir. Os pubis arasında bulunan symphysis pubis, art manubriosternalis Symphysis pubis  Art. intervertebralis Discus intervertebralis symphysis pubis  yeni doğan bebeklerde mandibulanın sağ ve sol yarımlarının birleştiği symphysis menti bu grup eklemlere verilebilecek diğer örneklerdir symphysis menti Articulationes synoviales (Synovial eklemler, diarthrosis) Vücuttaki eklemlerin büyük bir bölümünü bu tiptedir Fonksiyonel olarak en önemli olan tam hareketli eklemlerdir SYNOVIAL EKLEMLER Temel özellikleri Facies articularis Cartilago articularis Capsula articularis Cavum articulare Ligamentler Discus articularis Meniscus Labrum articulare  Facies articularis (eklem yüzleri): Çoğunlukla 2-5 mm kalınlığında hyalin kıkırdak ile kaplıdır Discus articularis içeren bazı eklemlerde fibröz kıkırdak ile kaplıdır Art. temporomandibularis Art. sternoclavicularis Art. acromioclavicularis Cartilago articularis eklem yüzünün her yerinde eşit kalınlıkta değildir Daha fazla kuvvete maruz olan yerlerde daha kalındır Hareket sırasında kemik uçlarının birbiri üzerinden kaymasına olanak sağlar Eklem yüzleri birbiri ile uyumsuz ise ? Meniscus : fibrokartilaginöz yapıda yarımay şeklinde oluşumlar. Labrum articulare: Fibröz bağ dokusundan yapılmış halka şeklinde oluşumlar. Discus articularis : Eklem boşluğunu kısmen ve ya tamamen ikiye bölen fibrokartilaginöz yapılar.  Capsula articularis : Yapı ve fonksiyon bakımından birbirinden farklı iki tabakadan oluşur. Membrana fibrosa: Fibröz bağ dokusundan yapılmıştır.eklemi dış etkilerden korur,periost ile devam eder Membrana synovialis: Membrana fibrosanın iç yüzünü örter fibrosaya gevşek bağ dokusu ile tutunur.Synovia denilen bir sıvı salgılar. Synovia: Rengi ve miktarı eklemler arasında farklılık gösterir. Yumurta akı gibi içinde birkaç hücre, yağ taneleri, plika synovialis’ ten kopmuş bazı küçük partiküller bulunur. Cavum articulare Eklem yüzleri arasındaki potansiyel boşluk.Bu boşlukta negatif basınç bulunur. Ligamentler : Eklemi meydana getiren kemikleri birbirine bağlayan oluşumlardır. Dış (ekstrinsik) bağlar; Eklem kapsülünün dışında bulunur,bir kemikten diğerine uzanır. Eklem kapsülü de bir dış bağdır İç (intrinsik) bağlar; Eklem boşluğu içerisinde bulunur eklem yüzleri arasında uzanır. Konveks eklem yüzünün şekline göre * Ginglymus (art. trochlearis) * Art. trochoidea * Art.bicondylaris * Art. ellipsoidea (art. condylaris) * Art. sellaris * Art. spheroidea * Art. plana  Ginglymus (Art.trochlearis) Eklem yüzlerinden birisi konveks makara şeklinde diğeri ise bu konveks eklem yüzünü içine alacak şekilde konkavdır. Bu grup eklemler yalnızca transvers eksen etrafında flexion-extansion hareketleri yapabildiklerinden menteşe şeklinde eklemler olarak da bilinirler Örnek: *Art. humeroulnaris  Art.trochoidea Konkav eklem yüzü osteofibröz halka konveks eklem yüzü ise silindir şeklindedir. Bu eklemler tek eksenli olup, yalnızca vertical eksen etrafında rotasyon hareketleri yapabilirler. *Art.radio-ulnaris proximalis  Art. bicondylaris Dış bükey eklem yüzü iki kondil, içbükey eklem yüzü ise sığ çukur şeklinde olan eklemlerdir. Art. genus bu eklem tipinin tipik örneğidir. Hareket bakımından menteşe şeklinde ekleme (ginglymus) benzer ancak flexion- extansiyon dışında, bazı pozisyonlarda çok azda olsa rotasyon ve yan tarafa kayma hareketleri yapabilir. *Art.genu  Art.ellipsoidea (Art.condylaris) Oval biçimde konveks bir eklem yüzü elipsoid şeklindeki konkav bir eklem yüzü üzerine oturur. Transvers ve saggital olmak üzere iki ekseni vardır. *Art. radiocarpalis  Art.sellaris: Eklem yüzleri karşılıklı konveks ve konkavdır. Her iki eklem yüzü birbirini saran iki eyer şeklinde olduğundan bu isim verilmiştir. Transvers ve sagittal olmak üzere iki ekseni vardır. Transvers eksen etrafında flexion-extansiyon, saggital eksen etrafında ise abduction-adduction yaptırırlar. *Art. carpometacarpea pollicis  Art.spheroidea Eklem yüzlerinden birisi küre şeklinde konveks Diğeri onu içine alacak şekilde konkavdır. Saggital, transvers ve vertical olmak üzere üç ana eksende sırasıyla, abduction- adduction, flexion-extension ve rotasyon jhareketleri yapabilirler. *Art. coxae  Art plana Eklem yüzleri oldukça düzdür * Vertebraların Proc.articularisleri Art. zygapophysialis EKLEMLERİN İNNERVASYONU Eklemler zengin bir innervasyona sahiptir Sinir uçları capsula articularis'in her iki tabakasında yer alır. Eklemlerin innervasyonu bir kural olarak bu eklemi hareket ettiren kasları ve bu kasları örten deriyi innerve sinirlerce sağlanır. Bu değişmez kurala “Hilton kanunu” adı verilmektedir. Eklemlerdeki temel duyu proprioceptif duyudur ve bu vücudun bölümlerinin pozisyonunun ve hareketlerinin algılandığı bir duyu tipidir. Ağrı uyusunu taşıyan lifler de özellikle eklem kapsülünde (membrana fibrosada daha belirgin) fazla miktarda bulunur, ve burkulma, çıkık ve eklemleirn iltihabi lezyonlarında ağrıya neden olur. Eklem kıkırdağı sinir uçları içermez. EKLEMLERİN ARTERYEL BESLENMESİ ve VENÖZ DRENAJI Eklemler, özellikle eklem kapsülü zengin arteryel beslenmeye sahiptir Bu arterler eklem çevresindeki a. epiphysisalis gibi damarlardan köken alır ve yaygın anatomozlar ile bir damar ağı oluştururlar. Eklem çevresindeki kapillerlerden synovia'ya diffüzyon sayesinde avasküler bir yapı olan eklem kıkırdağı da beslenir. Venler de arterlere eşlik eder ve arterler gibi özellikle eklem kapsülünde fazla miktarda bulunur. EKLEMİN STABİLİTESİNİ SAĞLAYAN (EKLEM YÜZLERİNİN BİRBİRİNDEN UZAKLAŞMASINI ENGELLEYEN) FAKTÖRLER Eklemin normal pozisyonun korunmasında ve hareketin maksada uygun bir şekilde yapılabilmesinde rol oynayan 4 temel etken bulunur. Eklem boşluğundaki negatif hava basıncı Eklem kapsülü ve bağları Eklemi saran kas ve kirişler Eklem yüzlerinin şekli Eklem hareketleri Fleksiyon - Extensiyon Adduksiyon - Abduksiyon Sirkumduksiyon Rotasyon Fleksiyon – Extensiyon: Transvers eksen etrafında yapılır. Fleksiyon:İki kemik arasındaki açı küçülür. Extensiyon:İki kemik arasındaki açı büyür. Fleksiyon Extensiyon Abduksiyon – Adduksiyon: Sagital eksen etrafında yapılır. Abduksiyon :Sagital eksen etrafında gövdeden uzaklaşma Adduksiyon : Sagital eksen etrafında gövdeye yaklaşmadır. radial abduksiyon ulnar abduksiyon radial adduksiyon ulnar adduksiyon  oppozisyon abduksiyon extansiyon repozisyon adduksiyon fleksiyon Sirkumdiksiyon: Fleksiyon,ekstensiyon,adduksiyon,abduksiyon hareketlerinin kombinasyonu ile meydana gelen bir harekettir.  plantar fleksiyon eversiyon dorsofleksiyon inversiyon