İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programı PDF

İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (1,2,3 VE 4. SINIFLAR) TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİ 2O24 1 2 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI İÇİNDEKİLER 1. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI...

İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (1,2,3 VE 4. SINIFLAR) TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİ 2O24 1 2 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI İÇİNDEKİLER 1. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 4 1.1. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİNİN TEMEL YAKLAŞIMI VE ÖZEL AMAÇLARI 4 1.2. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI’NIN UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR 5 1.2.1. İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİM SÜRECİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR 6 1.2.2. TÜRKÇE ÖĞRETİM SÜRECİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR 14 1.3. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ TEMA, ÖĞRENME ÇIKTILARI SAYISI VE SÜRE TABLOSU 18 1.4. İLKOKUL TÜRKÇE DERS KİTABI FORMA SAYILARI VE KİTAP EBADI 20 1.5 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI’NIN YAPISI 21 2. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NDA YER ALAN SINIF DÜZEYLERİNE AİT 23 TEMALAR 1. SINIF 23 2. SINIF 69 3. SINIF 112 4. SINIF 157 EK 1: SINIF DÜZEYLERİNE GÖRE ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ 207 EK 2: ÖRNEK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME FORMLARI 223 3  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1.1. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ TEMEL YAKLAŞIMI VE ÖZEL AMAÇLARI Türk eğitim sistemi, bireylerin tüm yönleriyle gelişimini amaçlar ve bütüncül bir eğitim yaklaşımını temel alır. Bu hedef ve yaklaşımla geliştirilen “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” nde kavramsal beceriler, alan becerileri, sosyal-duygusal öğren- me becerileri ile eğilimler, değerler ve okuryazarlıklar bir bütün olarak ele alınmış ve öğrencilerin çok yönlü gelişimini etkili bir şekilde desteklemek amaçlanmıştır. Dil becerileri olan dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma ile "Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli" içerisinde yer alan beceriler, eğilimler, değerler ve okuryazarlıklar bir bütün olarak harmanlanmış- tır. Böylelikle yalnızca medeniyete uyum sağlayan bir nesil değil, etkin olarak medeniyet kurucusu ve geliştiricisi bilge nesiller yetiştirmeyi hedefleyen eğitim yaklaşımımız doğrultusunda ahlaklı, erdemli, milleti ve insanlık için iyi, doğru, faydalı ve güzel olanı yapmayı ideal edinmiş öğrenci profili modeline destek sağlamak hedeflenmiştir. 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. Maddesinde ifade edilen "Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ile Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri" esas alınarak hazırlanan İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’yla öğrencilerin; 1. İlk okuma yazma becerilerini kazanmaları, 2. Okuma yazmaya karşı olumlu tutum geliştirmeleri, 3. Akademik ve sosyal yaşamını kolaylaştıracak nitelikte temel dil becerilerini edinmeleri, 4. Dört temel dil becerisini (dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma) geliştirmeleri, 5. Türkçeyi bilinçli, doğru, etkili ve üretken kullanarak dil bilinci ve zevkine ulaşmaları, 6. Söz varlıklarını zenginleştirmeleri, 7. Dil becerilerini değer, eğilim ve diğer beceriler bağlamında bütüncül olarak geliştirmeleri, 8. Bilgi ve deneyimlerini işe koşarak dört temel dil becerisini geliştirmeleri, 9. Bilginin kaynağını ve doğruluğunu sorgulayarak bilgiye ulaşma, bilgiyi düzenleme ve kullanma becerisini geliştir- meleri, 10. Millî, manevi, ahlaki, tarihî, kültürel ve sosyal değerleri içselleştirmeleri, 11. Millî duygu ve düşüncelerini güçlendirmeleri, 12. Türk, dünya kültür ve sanat eserleri aracılığıyla estetik ve sanatsal değerleri fark etmeleri ve benimsemeleri amaçlanmaktadır. 4 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1.2. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI’NIN UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR 1. İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda öğretim programlarının temel ögeleri, “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni”nin benimsediği ilke ve yaklaşımlarla bu modelin bileşenlerine göre şekillendirilmiştir. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni, ilkokul Türkçe dersi öğrenme-öğretme süreçlerinin planlanması, öğrenme-öğretme uygulama ve yaşantılarının tasarlanması, ölçme değerlendirme süreçlerinin planlanması ile hazırlanacak ma- teryal ve kitap yazım süreçleri için referans kaynak olarak kullanılacaktır. Tüm eğitim ve öğretim süreçleri ile kitap ve materyallerin tasarım süreci “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortak Metni“nde yer alan öğrenci profilinin gelişimini destekleyecek şekilde planlanmalı ve yürütülmelidir. 2. Türkçenin doğru ve etkili kullanımına, öğrencilerin söz varlığının ve dil becerilerinin geliştirilmesine özen göste- rilmelidir. 3. Öğrencilerin aktif katılımının sağlandığı bir öğrenme ortamı ve düşüncelerin özgürce paylaşılabildiği, sosyal ve duygusal becerilerin gelişiminin desteklendiği bir sınıf iklimi oluşturulmalıdır. 4. Deney, gözlem, araştırma ve sorgulama vb. bilimsel faaliyetler disiplinler arası, bağlam temelli bir yaklaşımla zümre öğretmenler kurulu tarafından planlanmalı ve işletilmelidir. 5. Temaların işleniş sırası ve temalara ayrılan süre öğretim programında belirlenmiştir. Bununla birlikte zümre öğ- retmenleri, öğrenci düzeylerini ve çevresel şartları dikkate alarak planlamalarını yapmalıdır. 6. Bilgi ve beceriler içerik çerçevesiyle yeni anlamlı bütünler oluştururken programlar arası bileşenler (Sosyal Duy- gusal Öğrenme Becerileri, Değerlerimiz, Okuryazarlık Becerileri), öğrenmenin anlamlı bir parçası hâline getiril- melidir. 7. Programda yer alan öğrenme-öğretme yaşantıları; öğrencilere bütüncül bir bakış açısı kazandıran, kalıcı öğren- menin gerçekleşmesine hizmet eden, farklı öğretim yöntem ve tekniklerini işe koşan, disiplinler arası ilişkileri görmeyi kolaylaştıran, kapsamlı bir çerçevede sunulmalıdır. İlkokul Türkçe Dersi öğretim programının kademeli olarak uygulanmasından dolayı bu sınıflarda kademe başlangıcında alt kademe ile ilgili ön öğrenme eksiklikleri derslerin zümre öğretmenlerince tespit edilmeli, ilgili konu ve içeriğe yönelik ön öğrenme eksikliklerini giderici içerik ders yılı başında zümre toplantılarında karara bağlanarak uygulanmalıdır. Kitap yazım sürecinde, öğrenme yaşantılarında verilen içerikler doğrultusunda güncel içeriklere ve farklı ilişkilendirmelere de yer verilebilir. 8. Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri ve öğrenme stilleri göz önünde bulundurularak öğrenme çıktılarıyla tu- tarlı olan farklı öğretim materyalleri (bilgi notu, sunum, etkinlik, çalışma kâğıtları, proje, okuma parçaları vb.) yapılandırılmalı ve kullanılmalıdır. Öğretim materyalleri hazırlanırken zümre öğretmenleriyle ve diğer branşlarda çalışan öğretmenlerle iş birliği yapılmalıdır. 9. Ölçme ve değerlendirme yöntemleri öğrencilerin yeteneklerine, ihtiyaçlarına ve özel durumlarına göre çeşitlen- dirilmelidir. Bilgi ve becerilerin ölçülmesi ve değerlendirilmesinde ilgi çekici, günlük yaşamla ilgili, uzak ya da yakın çevrede karşılaşılabilecek problemlere dair görevler verilmeli; öğrenciye yönelik yargısal nitelik taşımayan ve motive eden geri bildirimler sağlanmalı; dijital teknolojilerden ve oyunlardan yararlanılmalıdır. 10. Zenginleştirme ve/veya destekleme bölümünde yer verilen içeriklere ders kitaplarında yer verilmeyecek olup sadece e-içerik olarak sunulmalıdır. Zenginleştirme ve/veya destekleme uygulamaları, ihtiyaç hâlinde sınıftaki farklı öğrencilerin gereksinimlerine cevap verebilecek şekilde planlanmalıdır. 11. Öğretim programında medeniyetimize yön veren önemli şahsiyetlere (Dede Korkut, Karamanoğlu Mehmet Bey, Yunus Emre, İbnî Sina, Hazerfan Ahmet Çelebi, Evliya Çelebi, Mimar Sinan, Nene Hatun, Seyit Onbaşı, Mehmet Akif Ersoy, Nasreddin Hoca, Aşık Veysel, Oktay Sinanoğlu vb.) vurgu yapılmalıdır. Bu önemli şahsiyetlerin biyog- rafileri verilirken söz konusu alana katkılarına ve ortaya koydukları eserlere vurgu yapılmalıdır. 12. İstiklâl Marşımızı okuma ve yazma çalışmaları sınıf düzeyine uygun olarak kademeli biçimde (1. sınıfta ilk iki kıta, 2. sınıfta ilk dört kıta, 3. sınıfta ilk altı kıta, 4. sınıfta tamamı) yapılmalıdır. Öğrencilerin İstiklâl Marşı metnini, bakmadan okuması ve yazması teşvik edilmelidir. Bu çalışmaların birinci sınıfta yedinci temada diğer sınıflarda ise ikinci temada yapılması önerilmektedir. 5  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1.2.1. İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİM SÜRECİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda “Ses Esaslı İlk Okuma Yazma Öğretimi” benimsenmiştir. İlk okuma yazma öğretimi tırnaksız dik temel harflerle gerçekleştirilir. Ses Esaslı İlk Okuma Yazma Öğretimi’nde öğrencilerin anlamını bildiği sözcüklere ulaşacak heceler elde etmek önemli- dir. Elde edilen hecelerden öğrencinin yakın çevresinde bildiği, duyduğu ve deneyimlediği sözcüklere ulaşılmalıdır. Ula- şılan sözcükler vasıtasıyla öğrencinin ön bilgilerine uygun ve bilişsel gelişimine katkı sağlayacak cümleler oluşturul- malıdır. Seslendirme aşamasında öncelikle anlamlı hece ve sözcükler kurmayı hedefleyen bir anlayışla öğretim süreci devam ettirilmelidir. Bilişsel ve psikomotor becerilerin birlikte kullanıldığı ilk okuma yazma öğretim sürecinin önemli bir işlevi bulunmaktadır. İlk okuma yazma süreci sadece harflerin seslendirilmesi ve formlarının kopya edilmesi değil aynı zamanda bilişsel geli- şimin etkin kılınmasıdır. İlk okuma yazma öğretimi dört dil becerisini kapsayan bir süreçtir. Dinleme eğitimi çalışmaları ile başlayıp konuşma ve yazmayı da içine alarak bağımsız okuma yazmaya kadar uzanan ilk okuma yazma öğretimi, öğ- rencinin bağımsız öğrenmesinin temelini oluşturmaktadır. İlk okuma ve yazmaya başlama sürecinde önerilen basamaklar tamamlanmadan yeni ses öğretimine geçilmemelidir. İlk okuma yazma süreci, harf grupları ve öngörülen süreler Şekil 1’de verilmiştir. - Uyum haftasından sonraki bir hafta; öğrencilerin dinleme eğitimi çalışmaları, doğru nefes alıp verme ve odaklanma çalışmaları, parmak, el ve kol kaslarını geliştirme çalışmaları, kalem tutma, boyama, çizgi çalışmaları ve el-göz koordinasyonu Hazırlık çalışmalarına ayrılmalıdır. Haftası - a, n, e, t, i, l - A, N, E, T, İ, L 1. Grup - 6 hafta Harfler - o, k, u, r, ı, m - O, K, U, R, I, M 2. Grup - 4 hafta Harfler - ü, s, ö, y, d, z - Ü, S, Ö, Y, D, Z 3. Grup - 2 hafta Harfler - ç, b, g, c, ş - Ç, B, G, C, Ş 4. Grup - 2 hafta Harfler - p, h, v, ğ, f, j - P, H, V, Ğ, F, J 5. Grup - 2 hafta Harfler Şekil 1: İlk okuma yazma süreci, harf grupları ve öngörülen süreler 6 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Harf gruplarının oluşturulmasında kolay sesletim, kullanım sıklığı, yazım kolaylığı, sözcük üretimi, harflerin sesleri ve formları dikkate alınmıştır. Birinci grup için altı hafta, ikinci grup için dört hafta, üçüncü, dördüncü ve beşinci grup harfler için ikişer hafta zaman ayrılması önerilmektedir. Ancak öğrencilerin mücbir sebeplerle okulda bulunmadığı süre, hazırbulunuşluk düzeyi, öğrenme hızı, sınıf mevcudu gibi değişkenler göz önünde bulundurularak bu süreler öğretmen tarafından düzenlenebilir. İlk iki grupta rakamların (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0) satır dizgesinde kaç hamlede yazıldığı öğretilir. Dönem bitmeden önceki son hafta yeni ses verilmemeli, daha önce öğretilen seslerle ilgili pekiştirme çalışmaları yapıl- malıdır. Birinci dönemin sonunda okuma yazma öğretim süreci tamamlanamamış ise ikinci dönemde bu süreç de- vam eder ve bütün harf grupları tamamlandıktan sonra bağımsız okuma yazma aşamasına geçilir. İlk okuma yazma öğretiminde söz konusu değişkenler dikkate alınarak öğrencilerin ezberden uzak ve eksiksiz öğrenmesi sağlanma- lı, önemli olanın öğrencinin okuma yazmayı hızlı bir şekilde öğrenmesi değil anlamlı bir şekilde öğrenmesi olduğu dikkate alınmalıdır. Ses Esaslı İlk Okuma Yazma Öğretimi İlk Okuma Yazmada Fiziksel Durum Öğrenciler yazı yazarken ve okuma yaparken göğsünü yazma ve okuma çalışması yapacağı masaya dayamamalı, her iki kolun üçte ikisi masa üzerinde durmalı, rahat vaziyette, yan yana gelecek şekilde ayak tabanları yere basmalıdır. Sıra ve masanın öğrencinin fiziksel gelişimine uygun olmasına dikkat edilmelidir. Göz ile materyal arasındaki uzaklığın 25-30 cm olması gerektiği sıklıkla hatırlatılmalıdır. Çizim 1: Okuma yazma esnasındaki oturma biçimleri 7  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Yazma sırasında öğrencilerin kalemi baş ve işaret parmağı ile kavramalarına, orta parmağı ile destekleyerek rahat ve serbest tutmalarına, işaret parmağını fazla bastırmamalarına dikkat edilmelidir. Kalemi doğru tutmak, yazı yazmak için önemlidir. Kalem, çok sıkılmadan ve bilek zorlanmayacak şekilde tutulmalıdır. Öğrenciler kâğıdı yazmak için kullandığı kolun açısına uygun şekilde eğimli tutmalıdır. Yazmayan eli ile yazma gerecinin hareket etmesini engellemelidir. Kullanı- lacak kalemin köşesiz, boyasız doğal ahşap ve ucunun uygun sertlikte olması önerilmektedir. Çizim 2: Sağ el ve sol el ile doğru kalem tutuş Sağ elini kullanan öğrencilerin kalemin yazma noktasından 1,5-2 cm, sol elini kullanan öğrencilerin ise kalemi 2-2,5 cm yukarıdan tutması önerilmektedir. Kalem, kesinlikle kalemin yazma noktasına çok yakın tutulmamalıdır. Öğrencinin kul- lanmakta olduğu baskın el ile yazması sağlanmalıdır. İlk Okuma ve Yazma Öğretim Yöntemi İlk okuma yazma sürecinde aşağıdaki aşamalar izlenmelidir. 1) İlk okuma yazmaya hazırlık a) Dinleme eğitimi çalışmaları b) Doğru nefes alıp verme çalışmaları c) Parmak, el ve kol kaslarını geliştirme çalışmaları ç) Kalem tutma, boyama ve çizgi çalışmaları d) El-göz koordinasyonu çalışmaları 2) İlk okuma yazmaya başlama ve ilerleme a) Ses öğretimi b) Harfi okuma ve yazma c) Harflerden heceler, hecelerden sözcükler, sözcüklerden cümleler oluşturma ç) Metin okuma 3) Bağımsız okuma ve yazma 1) İlk Okuma Yazmaya Hazırlık İlk okuma yazmaya hazırlık çalışmaları kapsamında öğrencilerin okula, sınıfa ve öğrenme ortamına uyum sağlamaları için öğretmenin öğrencileri desteklemesi ve güdülemesi gerekmektedir. Öğretmeniyle, arkadaşlarıyla ve okulla ilgili olumlu tutum geliştirmelerini sağlamak için drama, oyun, tekerleme, ninni, mani söyleme gibi etkinlikler yapılmalıdır. İlk okuma yazmaya hazırlık aşaması öncesinde bu etkinlikler tamamlanmalıdır. İlgili etkinlikler öğrencilerin sosyal, duygu- sal, fiziksel ve dil gelişimlerine katkı sağlayabilecek nitelikte olmalıdır. a) Dinleme Eğitimi Çalışmaları: Öğrencilere harflerin sesleri verilmeden doğal ve yapay ses kaynaklarından çı- kan sesler dinletilmelidir. Dinletilen sesin kaynağını fark etmeleri sağlanmalıdır. Ardından doğal ve yapay ses 8 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI kaynaklarına karşılık gelen duyduğu seslere odaklanma, sesleri tanıma, ayırt etme ve taklit etme çalışmaları yapılmalıdır. Bu çalışmalar müzik dersiyle ilişkilendirilmelidir. Dinleme eğitimi çalışmaları, öğrencilerin ilk oku- ma yazma öğrenirken ses harf ilişkisini daha kolay çözebilecekleri ve harfleri doğru ve net seslendirmelerini sağlayacak nitelikte olmalıdır. Bu süreçte işitme engeli ve konuşma bozukluğu olduğu düşünülen öğrencilerin gözlemlenmesi gerekmektedir. Profesyonel desteğe ihtiyaç duyan öğrencilerin ilgili kurumlara yönlendiril- mesi sağlanmalıdır. b) Doğru Nefes Alıp Verme: Sesli okuma ve konuşma sırasında doğru nefes alabilmek önemlidir. Bunun için di- yafram nefesi alınmalıdır. Öğrencinin diyafram nefesini kullanması için pipetle ufak bir kâğıt parçasını belli bir mesafede düşürmeden taşıması, kâğıt bardak içerisinde balonu şişirerek bardağa dokunmadan taşıması gibi çalışmalar yapması sağlanmalıdır. Bu çalışmalar okuma sırasında öğrencinin farklı sesler çıkarmadan ve mırıldanmadan, noktalama işaretlerine dikkat ederek nefes alıp vermesi ve uygun duraksamalar yapmasına katkı sağlayacaktır. c) Parmak, El ve Kol Kaslarını Geliştirme Çalışmaları: Yazmaya başlamadan önce öğrencilerin parmak, el ve kol kaslarını geliştirmeye yönelik oyun hamuru ile oynama, ipe boncuk dizme, mandal açıp kapatma, ayakkabı bağcığı bağlama, düğme ilikleme, kâğıt kesme, katlama ve buruşturma gibi çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalış- malar boyama ve çizgi çalışmaları öncesinde öğrenciyi destekleyecek nitelikte olmalıdır. ç) Kalem Tutma, Boyama ve Çizgi Çalışmaları: Bu çalışmalara başlamadan önce öğrenciye okuma ve yazma materyalleri ve bu materyallerin temel bölümler tanıtılır. Boyama ve çizgi çalışmalarına başlamadan önce öğrencilerin kalemi hangi eliyle tuttuğu tespit edilmelidir. Sol elini kullanan öğrenciler, sağ ellerini kullanma- ları hususunda zorlanmamalıdır. İki elini de kullanabilen öğrenciler için baskın el belirlenip o elin kullanılması sağlanmalıdır. Kapı açma, kitap tutma, kaşık tutma, bir nesneyi fırlatma gibi en az iki etkinlikle kullanılan el tespit edilmeli ve baskın el belirlenmelidir. Çizgi çalışmaları, yazılacak harfin yapısal özelliklerine uygun olarak harflerin yazım yönleri, ana karakterleri ve yazım estetiği göz önüne alınarak öğrencilere el esnekliği kazandıracak nitelikte olmalıdır. Dik temel harflerle yazmaya hazırlık için dik, eğik, yatay ve dairesel çizgiler çizdirilmelidir. Dik temel yazma biçiminde dairesel çizgi öğretilirken saat 2 noktasından saatin ters yönüne doğru eller kaldırılmadan aynı nok- taya gelene kadar çizdirilmelidir. Dik temel harflerin yazılış yönleri, soldan sağa ve yukarıdan aşağıya doğru gösterilmelidir. d) El-Göz Koordinasyonu Çalışmaları: El-göz koordinasyonunu geliştirmek amacıyla çizgi üzerinden giderek ma- kasla kâğıt kesme, sınırlı alan boyama, makara sarma gibi çalışmalar yapılmalıdır. Okuma yazma sürecinde metni tarama, hece, sözcük ve satırlara odaklanma, metni takip etme gibi becerilerin önemli bir işlevi bu- lunmaktadır. Bu süreçte görme bozukluğu, renk körlüğü gibi görme sorunları olduğu düşünülen öğrencilerin gözlemlenmesi ve desteğe ihtiyaç duyan öğrencilerin ilgili kurumlara yönlendirilmesi sağlanmalıdır. 2) İlk Okuma Yazmaya Başlama ve İlerleme İlk okuma yazma öğretim sürecinde harflerin formları ve yazım yönleri Şekil 2’de verilmiştir. 9  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI A B C Ç D E F G Ğ H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z a b c ç d e f g ğ h ı i j k l m n o ö p r s ş t u ü v y z 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Şekil 2: Harflerin, rakamların formu ve yazım yönleri 0 Okuma yazma öğretimi süreci boyunca üç çizgi, iki aralıktan oluşan yazı defteri ve gereci kullanılmalıdır. Yazı yazılacak alandaki satır aralıkları 1 cm genişliğinde olmalı, satır dizgesindeki iki çizgi, yatay kesintili kılavuz çizgisi ile tam ortadan ayrılmalı, bu ayrımda 0,5 cm boşluk bırakılmalıdır. İki satır dizgesi arasında 1 cm boşluk bırakılmalıdır. Serbest yazı çalış- malarında yatay kesintili kılavuz çizgi kullanılmayabilir. Satır dizgesi ölçüleri Şekil 3’te verilmiştir. 10 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 0,5 cm 0,5 cm 1 cm 1 cm Şekil 3: Satır dizgesi ölçüleri Okuma yazma öğretimi tamamlandıktan sonra yazı defteri veya çizgili defter kullanma kararı, öğretmen ve öğrencilerin tercihine bırakılmalıdır. Yazmada zorluk yaşayan öğrenciler için çalışmalara yazı defteri ile devam edilebilir. a) Ses Öğretimi Ses öğretimi üç aşamada gerçekleştirilir. Belirlenen ses gruplarına göre ses esaslı ilk okuma yazma öğretim yöntemi aşamalarına uygun öğretim gerçekleştirilmelidir. İlk aşama olan ses hissettirme sürecinde her bir sesin ağızdan nasıl çıktığı sözcüklerle sesletilirken mimiklerle desteklenmelidir. Bu aşamada ünlü ve ünsüz harflerin sesletilmesinde se- sin baskın olarak geçtiği şarkı, türkü, tekerleme, ninni söyleme; masal, öykü okuma ve ses senaryoları oluşturma gibi örneklerle öğretilen ses öğrenciye hissettirilmelidir. Ses hissettirme aşamasında ünlü harfler tek başına ses- letilebilir. Ünsüz harflerde harfin yazım aşaması dışında tek başına sesletilmemesine azami özen gösterilmelidir. İkinci aşamada öğrencilerin bildikleri ve karmaşaya yol açmayacak görseller arasından -içinde öğrendiği sesin geçtiği ve geçmediği bir dizi görselden hareketle- öğrendikleri sesin geçtiği görseli seçmeleri istenir. Son aşamada öğretmen hissedilen sesin geçtiği sözcük ve nesnelere örnekler verir. Öğrencilerden de o sesin içinde geçtiği nesne ve sözcüklere sesi vurgulayarak örnekler vermesi istenir. b) Harfi Okuma ve Yazma Öğretilen sesin simgesi olan harfin öğretimi için belirlenen satır dizgesinde harfin hangi çizgiler arasında kaç hamlede yazılacağı vurgulanarak harf, öğretmen tarafından yazılıp seslendirilir. Harf daha sonra öğrenciler tarafından seslendiri- lir. Öğrencinin harfin yazım yönünü ve şeklini öğrenerek pekiştirmesi için öğretmen rehberliğinde öğrencilere öncelikle kalem ve defter kullanılmaksızın drama ve oyunlaştırma yoluyla harfin yazımı gösterilir. Harfler gösterilirken öğrenciler tarafından harflerin sesletimi sağlanarak ses harf ilişkisi kurulur. Ses-harf ilişkisi kurulduktan sonra öğrencinin satır dizgesi üzerinde kesik çizgilerle yazılı harfi önce kalemlerinin arkası ile yazma yönünde takip etmesi, sonra kesik çizgileri yazma yönünde birleştirerek harf yazma alıştırması yapması sağ- lanır. Harfin yazımı pekiştirildikten sonra satır dizgesi üzerinde harf bağımsız olarak yazdırılır. Harflerin yazımı sırasında, doğru yazılması konusunda öğrenciler takip edilmeli, kuyruklu harflerin satır dizgesinin altına dengeli biçimde yazımı sağlanmalıdır. Harfin yazımı aşamasında harfin önce küçük sonra da büyük yazılışı belirlenen ilkelere göre yazılmalıdır. c) Harflerden Heceler, Hecelerden Sözcükler, Sözcüklerden Cümleler Oluşturma İlk okuma yazma öğretimi sürecinde ilk harf grubunda ses, hece ve sözcük çalışmaları yapılmalıdır. İkinci harf grubu itibarıyla ses, hece, sözcük çalışmalarının yanında cümle ve metin çalışmalarına geçilmelidir. Öğrenciler için anlaşıla- bilir, somutlaştırılabilir, bilgi ve mantık hatasına yol açmayacak cümleler oluşturulmasına dikkat edilmelidir. İlk okuma yazma öğretim sürecinde oluşan sözcük ve cümlelere yönelik yapılan etkinliklerde öğrencilerin bilişsel, duyuşsal, sosyal ve fiziksel farklılıkları göz önünde bulundurulmalıdır. İlk harf grubunun ikinci harfi olan “n” öğretiminden sonra hece öğretimine geçilmelidir. Hece öğretimi sırasında harfin büyük yazılışı kullanılmamalıdır. Hece tek başına değerlendirilmeli ve harfin küçük yazılışıyla gösterilmelidir. Öğrenciyi ezbere yönelten hece tablosu vb. araç gereçler kullanılmamalıdır. İlk önce “a” sesine, sonra “n” sesine vurgu yaparak iki sesin birlikte söylenmesi sağlanmalıdır. Örnek: a+n = an kapalı hecesine ulaşılmalıdır. 11  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Kapalı hecenin gösteriminden sonra açık hece gösterilmelidir. Örnek: n+a= na açık hecesine ulaşılmalıdır. Yeni harfler verildikçe her zaman önce kapalı hecelere, sonra açık hecelere ulaşılmalıdır. Ardından üç ve dört harfli heceler gösterilmelidir. Oluşturulacak üç ve dört harfli heceler öğrencinin anlamlandırabileceği sözcüklerden seçilme- lidir. Anlamını bilemeyeceği türden sözcüklere yer verilmemelidir. Hece türlerinin tamamı kolaydan zora doğru aşamalı olarak tanıtılmalıdır. Okuma ve yazma sürecinde oluşturulan anlamsız hecelerle sık tekrarlar yapılmamalıdır. Hızlı bir şekilde sözcüklere ulaşmak amaçlanmalıdır. Örnek: a, an, en, at, et, alt, ana, ata, nal, anne, nene, alet, atlet Heceler oluştururken anlamlı ve işlek hecelere öncelik verilmelidir. Sözcükler oluşturulurken görsellerle desteklenebilecek, öğrencinin ön bilgileriyle anlamlandırabileceği sözcüklere ön- celik verilmelidir. Heceler birleştirilerek ulaşılan sözcüklerde ve sözcükler birleştirilerek oluşturulan cümlelerde öğrencinin heceleyerek okumasına neden olduğu için hece ve sözcükler farklı renkle yazılmamalıdır. Örnek: an + ne= anne a + na= ana na + ne= nane ta + ne= tane Yeni oluşturulan sözcükler gösterildikten sonra cümle içinde kullanılmalıdır. Sözcükler arasında harfin küçük yazımında “e”, harfin büyük yazımında “E” kadar boşluk bırakmaları sağlanmalıdır. Örnek: Mete Mete kalem al. Cümlelerin oluşturulmasında okunuşu ve yazılışı öğretilmemiş harflerin geçtiği sözcüklerin yerine görseller kullanılma- malıdır. Örnek: İkinci grup düşünüldüğünde, “Rana kayısı al.” cümlesinde “kayısı” sözcüğünün okunuşu ve yazılışı bu harf grubun- da öğretilmediğinden “kayısı” sözcüğünün yerine görseli kullanılarak cümle yazdırılmamalıdır. Rana al. Harfin büyük yazılışının kullanımı cümle başlarında, özel isimlerde ve başlıklarda vurgulanmalıdır. Örnek: Özel isimleri yazma: Ata, Ali, Nil Cümleye harfin büyük yazılışıyla başlama: Kalem al. Başlıkları harfin büyük yazılışıyla yazma: ATA Ata kalem al. Eline kalem al. Ata eline kalem al. 12 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Noktalama işaretlerinin kullanımına yeri geldikçe değinilmelidir. Sınıf düzeylerine göre noktalama işaretlerinin yaygın işlevleri ele alınmalıdır. İlk cümle oluşturulduğunda nokta işareti kullanılmalıdır. Sınıf düzeyleri dikkate alınarak cümlenin ve bazı kısaltmaların sonunda, sayılardan sonra sıra bildirmek için, tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için kullanılmalıdır. Örnek: Ata kalem al. Cümlede sıralı sözcükler kullanıldığında ayırmak için virgül kullanılmalıdır. Örnek: Kemal elma, erik, limon al. Soru işareti ikinci harf grubu itibarıyla kullanılmalıdır. Örnek: Okan o ne? “Mı” soru edatının ayrı yazılması kuralı yeri geldiğinde öğrencilere gösterilmelidir. Ancak soru edatının öğretimi yapılma- malıdır. Örnek: Ali eve geldi mi? Ünlem işareti son harf grubunda gösterilmelidir. Örnekte belirtilen kullanımı dışına çıkılmamalıdır. Örnek: Ah, elim acıdı! Kısa çizgi kullanımı satır sonuna sığmayan sözcükleri hecelerine bölerken gösterilmelidir. Kısa çizginin diğer kullanım- ları gösterilmemelidir. Kesme işareti, sadece özel isme gelen ekler ayrılırken gösterilmelidir. Örnek: Nil’e, Nalan’a, Nail’e Noktalama işaretlerinin kullanımları gösterildikten sonra pekiştirme etkinlikleri yapılmalıdır. d) Metin Okuma Öğrenci için anlamlı olmayan cümlelerden metinler hazırlanmamalı ve okutulmamalıdır. Tekerleme, bilmece, sayışma, mani ve ninniler bu kapsamın dışındadır. 3) Bağımsız Okuma ve Yazma Bağımsız okuryazarlığa geçen öğrencinin doğru, uygun hızda ve konuşurcasına sesli okuma yapması, okuduğu metni anlaması, metni bağlam bütünlüğü içerisinde ifade etmesi, harflerin temel form ve yönlerine uygun bir biçimde işlek ve akıcı yazması, duygu, düşünce ve deneyimlerini anlatımdaki estetik yapıya dikkat ederek yazması beklenmektedir. Bağımsız okuma aşamasında esas olan metnin akıcı okunmasıdır. Ancak akıcı okuma, metni hızlı okuma anlamına gel- memektedir. Bu nedenle metni hızlı okutmaya dönük etkinlikler önerilmemektedir. 13  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1.2.2. TÜRKÇE ÖĞRETİM SÜRECİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR Bu ders programının uygulanması sürecinde Öğretme–öğrenme uygulamalarında metinle etkileşim öncesi, sırası ve sonrası şeklinde bir sıralama izlen- mektedir. Öğrenme çıktılarına ait bileşenlerde geçen dört temel dil becerisine ilişkin önerilen strateji/tür/yöntem/teknikler şunlardır: Dinleme strateji/tür/yöntem/teknikleri: Seçici, yaratıcı, eleştirel, empati kurarak, not alarak, katılımlı, katılım- sız, grup hâlinde dinleme/izleme vb. Konuşma strateji/tür/yöntem/teknikleri: Yaratıcı, güdümlü, empati kurma, tartışma, ikna edici, eleştirel, ser- best, katılımlı konuşma vb. Okuma strateji/tür/yöntem/teknikleri: Özetleyerek, not alarak, tartışarak ve eleştirerek, sesli, sessiz, tahmin ederek, soru sorarak, grup hâlinde, okuyucu tiyatrosu, tekrarlı, yankılayıcı, eşli, koro, işaretleyerek okuma vb. Yazma strateji/tür/yöntem/teknikleri: Not alma, özet çıkarma, eleştirel, yaratıcı, serbest, sözcük veya kav- ram havuzundan seçerek, anahtar sözcük, güdümlü, kontrollü, metni tamamlama, tahminde bulunarak yaz- ma vb. Temalarla ilgili örnek öğretme–öğrenme uygulamaları programın içeriğinde yer almaktadır. Bu kapsamda öğ- retmenler temayı zenginleştirmek amacıyla metinle etkileşim öncesi, sırası ve sonrası sıralamasını bozma- dan eklemeler yapabilirler. Temalarda yer alan metinlerin en az bir değer ile ilişkilendirmesi gerekmektedir. Değerlerin ilişkilendirilme- sinde Erdem, Değer, Eylem (EDE) modelinde sunulan değerlerin gözetilmesi gerekmektedir. Öğrenme-öğretme sürecinde öğrenme çıktıları ve bunlara ilişkin bileşenler bütünleşik beceriler (kavramsal beceriler, sosyal duygusal öğrenme becerileri, okuryazarlık becerileri) ile birlikte ele alınmalıdır. Temalarda yer alan metinlerin içeriğinin de bütünleşik becerilerle ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Öğrenme çıktılarına ait bileşenler 1-4. sınıflar düzeyinde aşamalı olarak yapılandırılmıştır. Uygulama sürecinin bu aşamalılığa dikkat edilerek planlanması gerekmektedir. Hazırlık ve hatırlatma haftası olarak tanımlanan her dönemin ilk haftasında (uyum haftası hariç) birinci sınıflar için ilk okuma yazma öğretim sürecinde belirlenen ilkeler doğrultusunda hazırlık; iki, üç ve dördüncü sınıflar- da ise bir önceki dönemin hatırlatma ve genel tekrar etkinliklerinin yapılması gerekmektedir. Her dönemin so- nunda ön görülen pekiştirme haftasında ise öğrencilere dönem içinde kazandırılan bilgi ve becerilerin tekrar edilerek pekiştirilmesi amaçlanmaktadır. Ölçme ve değerlendirme, Öğrenme-öğretme sürecinin bir parçası olarak ele alınmalıdır. Dört temel dil be- cerisinin gelişimine uygun ölçme ve değerlendirme uygulamaları yapılmalıdır. Öğrenme-öğretme sürecinde süreç ve sonuç değerlendirmeye dönük araçlarla değerlendirme uygulamaları yapılmalı ve öğrencilerin eksik/ yanlış öğrenmeleri belirlenerek dönüt verilmelidir. Öğrenme-öğretme sürecinde akademik gelişim vb. açıdan akranlarından farklılık gösteren öğrencilere yöne- lik öğretimin destekleme veya zenginleştirilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. Destekleme, en genel tanımıyla öğrencilerin bireysel özelliklerine göre eğitim ortamlarını daha etkili bir şekilde yönetmeyi amaçlayan birey- selleştirilmiş eğitim sürecidir. Zenginleştirme, öğrencilerin öğrenme deneyimlerini çeşitlendirmek ve derin- leştirmek amacıyla uygulanan bir eğitim sürecidir. Tema başlıkları sınıf düzeylerine göre ve programda yer alan bütünleşik yapıyı yansıtacak şekilde isimlendi- rilmiştir. Her bir tema için 4 haftalık süre öngörülmektedir. Temaların işleniş sırasına ilişkin planlamada belirli gün ve haftalar göz önünde bulundurulmaktadır. Temaların sınıf düzeylerine göre dağılımları Tablo 1’de veril- miştir. 14 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Tablo 1: Temaların İçerikleri 1. Tema İçerikleri Etik davranmak, ahlak, nezaket, dürüstlük, ailede sorumluluk alma, çalışkanlık, dostluk, duyarlılık, merhamet, mütevazılık, saygı, sevgi, azim, cömertlik, güven, paylaşma, sabır, akraba ziyareti, vefa, yardımseverlik, söz ve davranışlarında tutarlı olma, tarafsız olma, doğru ve güvenilir olma, bilimselliğe önem verme, inanç, öz denetim, aile içi iletişim ve iş birliği, planlı olma. 2. Tema İçerikleri Mustafa Kemal Atatürk, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı, 15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü, 30 Ağustos Zafer Bayramı, 29 Ekim Cumhuriyet Bay- ramı, Çanakkale Zaferi, Cumhuriyet, İstiklâl Marşı, Kut’ül Amare, Sarıkamış Harekâtı, millî egemenlik, millî irade, millî kimlik, Millî Mücadele, kahramanlık, cesaret, fedakârlık, gazilik, şehitlik, vatanseverlik. 3. Tema İçerikleri Tasarruf, bitkiler, canlılar, sağlıklı beslenme, sağlıklı yaşam, çevre, çevrenin korunması, çevre kirliliği, salgın, doğa, doğal kaynakların israfı, atık, geri dönüşüm, sürdürülebilirlik, doğa olayları, dünya, gece, gündüz, hayvan- lar, iklim değişikliği, manzaralar, mevsimler, renkler, yeryüzü, tutumluluk, afet ve acil durumlara hazırlık, doğal miras, yenilenebilir enerji. 4. Tema İçerikleri Okuma hakkı, bilgi okuryazarlığı, çoklu okuryazarlık, dijital okuryazarlık, dil sevgisi, edebî şahsiyetler, eleştirel okuryazarlık, kitabevi, kitaplar, kütüphaneler, metinler arasılık, okuma alışkanlığı, okuma serüveni, okuma sevgi- si, okur kimliği, sözlük kültürü, süreli yayınlar, teknoloji okuryazarlığı, yaratıcı okuma, yazılı kültür, e-kitap, z-kü- tüphane, sürdürülebilirlik okuryazarlığı, veri okuryazarlığı, vatandaşlık okuryazarlığı, kültür okuryazarlığı, görsel okuryazarlık, finansal okuryazarlık. 5. Tema İçerikleri Halk oyunları, ebru, estetik, özgünlük, festival, fotoğraf, geleneksel sanatlar, el sanatları, geleneksel çocuk oyunları, gölge oyunu, grafik, heykel, mimari, minyatür, müzik, opera, pandomim, peyzaj, resim, seramik, sine- ma, tiyatro, yenilikçi düşünme, karikatür, beden eğitimi, centilmenlik, ilk yardım, öz bakım, spor kültürü, temizlik, uyku, çocuk kültürü, çocuk müzesi, dijital oyunlar, eğlence, hayal, hobiler, keşif, merak, mizah, oyun, oyuncak, sokak oyunları. 6. Tema İçerikleri Bilim insanı, araştırma, sorgulama, merak, keşif, kâşif, icat, mucit, deney, kıtalar, ülkeler, şehirler, yapay zekâ, bilişim ve kodlama, Dünya, uzay, evren, yıldızlar, gece, gündüz, gezegenler, Güneş, Ay, uydu, uzay aracı, teleskop, gözlemevi, astronot, göktaşı, iletişim teknolojileri, antropoloji, sosyoloji, arkeoloji, coğrafya. 7. Tema İçerikleri Türkçe, bayrak, vatan, millî ve manevi değerler, insani ve kültürel değerler, ülke varlıklarını korumak, ülkesi için sorumluluk almak, aile, büyüklerimiz, dinî bayramlar, gelenekler, geleneksel sporlar, insan ilişkileri, kültürel mi- ras, mekânlar, şehirlerimiz, tarihî mekânlar, tarihî şahsiyetler, tarihî eserlerimiz, yurdumuz, Türkçe konuşan ve resmi dili Türkçe olan ülkelerin adı, sürdürülebilirlik. 8. Tema İçerikleri Demokrasi, çocuk hakları, birinci ve ikinci kuşak haklar, temel hak ve özgürlükler, liyakat, hakkaniyet, eşitlik, mahremiyet, dijital gizlilik, özgürlük, sorumluluk, kendisinin, ailesinin ve başkalarının kişisel alanını ve bilgi- lerini koruma, başkalarının hak ve sorumluluklarına saygı duyma, ifade özgürlüğü, engelli hakları, afet ve acil durumlarda çocuk hakları. 15  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Tüm sınıf düzeylerinde 8 tema bulunmaktadır. Birinci sınıfın birinci dönemini kapsayan ilk dört tema hariç her temada 5 metin kullanılmalıdır. Birinci sınıfın ilk döneminde her temada 4 dinleme metni kullanılırken diğer sınıf düzeylerinde bu metinlerin 4’ü okuma, 1’i dinleme metnidir. Böylece 1. sınıflarda kitap bütününde toplamda 36, diğer sınıflarda 40 metin kullanılmalıdır. Birinci sınıfın ilk dört teması hariç diğer temalarda en az bir bilgilendirici, bir öyküleyici, bir şiir türünde metin işlenme- lidir. Birinci sınıfın ilk dört temasında ise üç öyküleyici, bir şiir türünde metin yer almalıdır. Bu türlerin ikinci sınıf birinci temadan itibaren tanıtımı yapılır. Temada yer alacak metin türlerinin dağılımı belirtilen hususlar doğrultusunda ders ki- tabı/materyal yazarının veya yazarlarının tercihine bağlıdır. Metin türlerinin dengeli dağılıp dağılmadığı metin biçimlerine göre belirlenmektedir. Ders kitabında yer alacak metin türleri ve içerikleri belirlenirken beceri, eğilim, değer ve öğren- me çıktıları ile bileşenleri göz önünde bulundurulmalıdır. Metin türünün özellikleri ile ilgili kuramsal öğretimin yapılma- ması, önerilen metin türleri aracılığıyla dil becerilerinin kazandırılması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Her bir temada Tablo 2’de verilen metin türlerinin bir ya da birkaçı kullanılabilir, bir sınıf düzeyinde bütün türlerin kullanılma zorunluluğu yoktur. Sınıf düzeylerine göre kullanılabilecek metin türleri Tablo 2’de verilmiştir. Tablo 2. Sınıf Düzeylerine Göre Kullanılabilecek Metin Türleri TÜRLER 1. Sınıf 2. Sınıf 3. Sınıf 4. Sınıf BİLGİLENDİRİCİ METİNLER Anı + + + + Dilekçe + + Broşür (liste, diyagram, tablo, grafik, kroki, harita, afiş gibi karma içerikli me- + + + + tinler) e-posta + + Günlük + + + + Haber metni, reklam + + + + Kılavuzlar + + + + Mektup + + + + Özlü sözler (atasözü, deyim, duvar yazıları, döviz vb.) + + + + Sosyal medya mesajları + + + + Resmî kurum web siteleri + + + Bilimsel yazılar + + + ÖYKÜLEYİCİ METİNLER Öykü + + + + Masal/Efsane/Destan + + + + Fabl + + + + Karikatür + + + + Çizgi roman + + + + Mizahi fıkra + + + + Roman + Tiyatro + + + + ŞİİR Mani/Ninni + + + + Türkü/Şarkı + + + + Şiir + + + + Tekerleme/Sayışmaca/Bilmece + + + + 16 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Metin Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar 1. Alanda yaygın olarak kabul görmüş yazar ve eserler seçilmeli; bunlardan edebî ve kültürel değer taşıyan me- tinler alınmalıdır. Seçilen metinler ikincil aktarımlar yerine yazarın eserinden alınmalıdır. 2. Yazarlar bir sınıf düzeyinde toplam metin sayısının %10’unu geçmeyecek kadar metin üretebilirler. Üretilen metin türleri ve metinlerin temalara dağılımları (her temada birden fazla olmayacak şekilde) dengeli olmalıdır. 3. Bir temada aynı kaynak, yazar veya şairden en fazla bir metin, bir sınıf düzeyinde en fazla iki metin alınmalıdır. 4. Öğrencilerin duygu ve düşünce dünyasını zenginleştirmek amacıyla aynı yazar ve/veya şairden en fazla üç metin seçilmelidir. 5. Seçilen metin sadece bir sınıf düzeyinde kullanılmalı, diğer sınıf düzeylerinde kullanılmamalıdır. 6 Tamamı ders kitabına alınamayacak uzunluktaki metinlerden yapılan alıntılarda, bağlamın yakalanabilmesi için eserin alıntılanan bölümüne kadar olan kısmının kısa özeti verilmelidir. Seçilen metnin eserin hangi bölü- münden alındığına dair kısa bir açıklama yapılmalıdır. 7. Metinlerde tema, öğrenme çıktıları ve bileşenlerine uygun olarak metnin bütünlüğü ve tutarlılığı korunmak kaydıyla bazı bölümler çıkarılarak kısaltmaya gidilebilir. Çıkarılan bölümler parantez içinde üç nokta ile göste- rilmelidir. 8. Metinlerde eserden alınan bir bölüm ya da parçanın değil eserin tamamının öğrenci seviyesine uygunluğuna dikkat edilmelidir. 9. Metinlerde olumsuz etki oluşturabilecek ifade ve ifadeyi içeren cümleler (argo, küfür, hakaret, müstehcenlik, şiddet, zorbalık vb.) metnin bütünlüğünü bozmadan çıkarılmalıdır. Çıkarılan ifadeler yay ayraç içinde üç nokta ile gösterilmelidir. 10. Millî ve manevi değerlere uygun olmayan, belli bir anlam ifade etmeyen; tekerleme, mâni ve ninnilere yer ve- rilmemelidir. Millî ve manevi değerlerimizi yansıtan, anlamlı; öğrencilerin duyuşsal ve bilişsel öğrenme süreç- lerine katkı sağlayacak nitelikte olan tekerleme, mâni ve ninniler seçilmelidir. 11. Yazarın söyleyişinden ya da Türkçenin dönemsel söyleniş özelliklerinden kaynaklı yazım farklılıkları hata ola- rak nitelendirilip düzeltilmez. Metin içerisinde yer alan dönemsel farklılıklara (yazım ve noktalama) yönelik açıklamalar dipnot şeklinde verilmelidir. Ayrıca bu hususlardan öğretim amaçlı olarak yararlanılmalıdır. 12. Yazar tarafından üretilen haber metni, reklam, dilekçe, tutanak, öz geçmiş, ağ günlüğü (blog) vb. gibi metinler kullanılmalıdır. 13. Çeşitli metinler içinde yer alan kimi bağımsız ve kendi iç bütünlüğüne sahip anı, fıkra, anekdot gibi bölümler metin olarak seçilmelidir. 14. Türkiye'nin günümüze kadar birikim ve kazanımlarını, dünyada yankı uyandıran çalışmalarının görünürlüğünü; Türkiye vizyonu ve başarılarını temsil eden, önemli ve özgün çalışmalarını; öğrencilerin ufkunu genişletmek, öğrencilere ilham vermek ve onları cesaretlendirmek için dijital içeriklerin de yer aldığı eserlerden alınmış metinlere yer verilmelidir. 15. KKTC Türk masallarını da içine alan Türk Dünyası ortak masallarından uygun masal, öykü ve şiir gibi metin türlerine yer verilmelidir. 16. KKTC ile ilgili millî, manevi, ahlaki, tarihî, kültürel, sosyal değerlere önem vermelerinin sağlanması, millî duygu ve düşüncelerinin güçlendirilmesi amacıyla edebi yönden zengin metin türlerine yer verilmelidir. 17  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1.3. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ TEMA, ÖĞRENME ÇIKTILARI SAYISI VE SÜRE TABLOSU Her sınıfa ait öğrenme çıktıları ve süreç bileşenleri ekte verilmiştir. 1. SINIF Süre Öğrenme TEMA Yüzde Çıktıları Sayısı Ders Saati Oranı (%) İLK OKUMA YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 3 10 2 1. TEMA: GÜZEL DAVRANIŞLARIMIZ 10 38 11 2. TEMA: MUSTAFA KEMAL’DEN ATATÜRK’E 10 38 11 3. TEMA: ÇEVREMİZDEKİ YAŞAM 10 38 11 4. TEMA: YOL ARKADAŞIMIZ KİTAPLAR 9 38 11 PEKİŞTİRME HAFTASI - 10 2 HATIRLATMA HAFTASI - 10 2 5. TEMA: YETENEKLERİMİZİ KEŞFEDİYORUZ 11 38 11 6. TEMA: MİNİK KÂŞİFLER 12 38 11 7. TEMA: ATALARIMIZIN İZLERİ 17 38 11 8. TEMA: SORUMLULUKLARIMIZIN FARKINDAYIZ 17 38 11 PEKİŞTİRME HAFTASI - 10 2 OKUL TEMELLİ PLANLAMA* - 16 4 TOPLAM 99 360 100 2. SINIF Süre Öğrenme Yüzde Oranı TEMA Çıktıları Sayısı Ders Saati (%) HATIRLATMA HAFTASI - 10 2 1. TEMA: DEĞERLERİMİZLE VARIZ 12 38 11 2. TEMA: ATATÜRK VE ÇOCUK 12 38 11 3. TEMA: DOĞADA NELER OLUYOR? 13 38 11 4. TEMA: OKUMA SERÜVENİMİZ 16 38 11 PEKİŞTİRME HAFTASI - 10 2 HATIRLATMA HAFTASI - 10 2 5. TEMA: YETENEKLERİMİZİ TANIYORUZ 13 38 11 6. TEMA: MUCİT ÇOCUK 13 38 11 7. TEMA: KÜLTÜR HAZİNEMİZ 13 38 11 8. TEMA: HAKLARIMIZI BİLİYORUZ 16 38 11 PEKİŞTİRME HAFTASI - 10 2 OKUL TEMELLİ PLANLAMA* - 16 4 TOPLAM 108 360 100 * Zümre öğretmenler kurulu tarafından ders kapsamında yapılması kararlaştırılan okul dışı öğrenme etkinlikleri, araş- tırma ve gözlem, sosyal etkinlikler, proje çalışmaları, yerel çalışmalar, okuma çalışmaları vb. için ayrılan süredir. Çalış- malar için ayrılan süre eğitim öğretim yılı içinde planlanır ve yıllık planlarda ifade edilir. 18 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 3. SINIF Süre Öğrenme TEMA Yüzde Oranı Çıktıları Sayısı Ders Saati (%) HATIRLATMA HAFTASI - 8 3 1. TEMA: DEĞERLERİMİZLE YAŞIYORUZ 11 31 11 2. TEMA: ATATÜRK VE KAHRAMANLARIMIZ 12 31 11 3. TEMA: DOĞAYI TANIYORUZ 15 31 11 4. TEMA: BİLGİ HAZİNEMİZ 13 31 11 PEKİŞTİRME HAFTASI - 8 3 HATIRLATMA HAFTASI - 8 3 5. TEMA: YETENEKLERİMİZİ KULLANIYORUZ 12 30 10 6. TEMA: BİLİM YOLCULUĞU 15 30 10 7. TEMA: MİLLÎ KÜLTÜRÜMÜZ 14 30 10 8. TEMA: HAK VE SORUMLULUKLARIMIZ 19 30 10 PEKİŞTİRME HAFTASI - 8 3 OKUL TEMELLİ PLANLAMA* - 12 4 TOPLAM 111 288 100 4. SINIF Süre Öğrenme TEMA Yüzde Oranı Çıktıları Sayısı Ders Saati (%) HATIRLATMA HAFTASI - 8 3 1. TEMA: ERDEMLER 14 31 11 2. TEMA: MİLLÎ MÜCADELE VE ATATÜRK 13 31 11 3. TEMA: DOĞA VE İNSAN 13 31 11 4. TEMA: KÜTÜPHANEMİZ 15 31 11 PEKİŞTİRME HAFTASI - 8 3 HATIRLATMA HAFTASI - 8 3 5. TEMA: KENDİMİZİ GELİŞTİRİYORUZ 14 30 10 6. TEMA: BİLİM VE TEKNOLOJİ 17 30 10 7. TEMA: GEÇMİŞTEN GELECEĞE MİRASIMIZ 13 30 10 8. TEMA: DEMOKRATİK YAŞAM 15 30 10 PEKİŞTİRME HAFTASI - 8 3 OKUL TEMELLİ PLANLAMA* - 12 4 TOPLAM 114 288 100 * Zümre öğretmenler kurulu tarafından ders kapsamında yapılması kararlaştırılan okul dışı öğrenme etkinlikleri, araş- tırma ve gözlem, sosyal etkinlikler, proje çalışmaları, yerel çalışmalar, okuma çalışmaları vb. için ayrılan süredir. Çalış- malar için ayrılan süre eğitim öğretim yılı içinde planlanır ve yıllık planlarda ifade edilir. 19  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1.4. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ KİTAP FORMA SAYILARI VE KİTAP EBADI DERS KİTABI FORMA SAYISI* KİTAP EBATLARI İLK OKUMA YAZMA KİTABI 28-30 19,5 cm ve 27,5 cm TÜRKÇE DERSİ 1. SINIF 20-22 19,5 cm ve 27,5 cm TÜRKÇE DERSİ 2. SINIF 20-22 19,5 cm ve 27,5 cm TÜRKÇE DERSİ 3. SINIF 20-22 19,5 cm ve 27,5 cm TÜRKÇE DERSİ 4. SINIF 20-22 19,5 cm ve 27,5 cm * Forma sayıları alt ve üst sınır olarak belirlenmiştir. 20 İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1.5. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI’NIN YAPISI T.D.1.3. T: Türkçe (Ders adı), D: Dinleme/İzleme, K: Konuşma, O: Okuma, Y: Yazma. 1: Sınıf Seviyesi, 3: Çıktı numarası Temanın adını ifade eder. 1. TEMA GÜZEL DAVRANIŞLARIMIZ Bu temada, iyi bir insan olmanın, toplumda güzel dav- ranışlarla örnek olmanın önemi ile ilgili dört okuma ve Temada öğrenilmesi amaçlanan bir dinleme metni işlenirken ilk okuma ve yazma sü- bilgi ve becerilere yönelik açıklamayı ifade eder. recine ilişkin belirlenen öğrenme çıktılarına ulaşmak amaçlanır. Tema boyunca “a-A, n-N, e-E, t-T” harfleri ve “1, 2, 3, 4” rakamlar öğretilmektedir. Bir şiir ve üç öyküleyici dinleme metni temada yer almaktadır. DERS SAATİ 38 Temanın işleneceği süreyi ifade eder. Disipline özgü şekilde yapılandırılan becerileri ifade ALAN Karmaşık bir süreç eder. BECERİLERİ TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma, TAB3. Konuş- ma, TAB4. Yazma gerektirmeden edinilen ve gözlenebilen temel beceriler ile soyut fikirleri KAVRAMSAL KB1. Saymak-Okumak, KB1.Yazmak-Çizmek ve karmaşık süreçleri Sahip olunan becerilerin BECERİLER eyleme dönüştürürken niyet, duyarlılık, isteklilik zihinsel faaliyetlerin bir ve değerlendirme ögeleri ürünü olarak işe koşulan doğrultusunda gerekli EĞİLİMLER E1.1. Merak, E3.2. Odaklanma bütünleşik ve üst düzey durumlarda nasıl kullanıldığı düşünme becerilerini ifade ile ilgili zihinsel örüntüleri ifade eder. eder. PROGRAMLAR ARASI Öğrenme-öğretme BİLEŞENLER sürecinde ilişkilendirilen Duyguları yönetmek, empati sosyal-duygusal öğrenme yapmak, destekleyici ilişkiler becerilerini, değerleri ve kurmak ve sağlıklı bir benlik okuryazarlık becerilerini Sosyal Duygusal ifade eder. geliştirmek için gerekli bilgi, Öğrenme SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık Becerisi), beceri ve eğilimler bütününü Becerileri SDB2.1. İletişim ifade eder. İnsani değerlerle birlikte Değerler D14. Saygı millî ve manevi değerleri ifade eder. Yeni durumlara uyum sağlamayı, değişimi fark etmeyi ve teknolojik yenilikleri günlük Okuryazarlık OB4. Görsel Okuryazarlık hayata aktarmayı sağlayan Becerileri becerileri ifade eder. Birbirleriyle bağlantılı farklı disiplinlere ait DİSİPLİNLER Matematik, Hayat Bilgisi, Görsel Sanatlar bilgi ve becerilerin ARASI İLİŞKİLER Öğrenme çıktılarında doğrudan ilişkilendirilmesini ifade yer verilmeyen ancak öğrenme eder. çıktılarında yer verilen becerilerle ilişkilendirilerek BECERİLER ARASI öğrenme-öğretme İLİŞKİLER - yaşantılarında yer verilen alan ve kavramsal becerileri ifade eder. Bu simgenin olduğu öğrenme-öğretme uygulamaları sadece okuma metinlerinde kullanılacaktır. Bu simgenin olduğu öğrenme-öğretme uygulamaları sadece dinleme metninde kullanılacaktır. Bu simgenin olduğu öğrenme-öğretme uygulamaları hem okuma hem dinleme metinlerinde kullanılacaktır. 21  İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Dersin kodu Dil becerisi Sınıf seviyesi Öğrenme yaşantıları sonunda Öğrenme çıktıları numarası öğrenciye kazandırılması amaçlanan bilgi, beceri ve ÖĞRENME ÇIKTILARI T.D.1.2. Dinledikleri/izledikleri ile ilgili anlam becerilerin süreç bileşenlerini VE SÜREÇ oluşturabilme ifade eder. BİLEŞENLERİ a) Sese karşılık gelen sembolü/harfi ta- nır. c) Görselden/görsellerden hareketle din- leyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur. İÇERİK ÇERÇEVESİ Bu temadaki etkinlikler ve metinler aracılığı ile Öğrenme sürecinde ele dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma be- alınan bilgi kümesini cerisine ait öğrenme çıktılarının kazandırılması (bölüm/konu/alt konuya beklenmektedir. ilişkin sınırları) ifade eder. Disipline ait başlıca genelleme, ilke, anahtar kavramlar, Genellemeler/ ahlâk, ailede sorumluluk alma, azim, cömertlik, sembolleri vb. ifade eder. İlkeler/ çalışkanlık, dostluk, dürüstlük, güven, merha- Anahtar Kavramlar, met, nezaket, paylaşma, saygı, sevgi, yardım- Semboller vb. severlik ÖĞRENME Öğrenme çıktıları; gözlem formu, dereceli puan- Öğrenme çıktılarının KANITLARI lama anahtarı, kontrol listesi, öz değerlendirme değerlendirilmesi ile (Ölçme ve uygun ölçme ve Değerlendirme) formu, çalışma kâğıdı, öğrenci öğrenme dosyası değerlendirme araçlarını vb. ölçme araçlarından uygun olanlarla ölçülür ifade eder. Öğrenme çıktıları, eğilim, programlar arası bileşenler ve değerlendirilir. ve öğrenme kanıtları arasında ÖĞRENME-ÖĞRETME kurulan ve anlamlı ilişkilere YAŞANTILARI dayanan Öğrenme-öğretme sürecini ifade eder. Temel Kabuller Öğrencinin fiziksel bilişsel ve sosyal duygusal Önceki eğitim-öğretim gelişim alanları açısından okul olgunluğuna sa- süreçlerinden getirildiği hip olduğu, hazırlık çalışmalarında öngörülen kabul edilen bilgi ve Yeni bilgi ve becerilerin becerileri ifade eder. yeterliliğe ulaştığı kabul edilmektedir. öğrenilmesi için sahip olunması gereken ön bilgi ve becerilerin Ön Değerlendirme Öğrencilerin bilgi ve beceri düzeyleri, ilgi alanları, değerlendirilmesi ile öğrenme Süreci öğrenme stilleri, öğrenme çıktıları ve beklentile- sürecindeki ilgi ve ihtiyaçların ri belirlenir. Bu süreçte öğrencilerin tema ile ilgili belirlenmesini ifade eder. hazırbulunuşluk düzeylerinin tespitinde hazırlık soruları, materyal ve çeşitli etkinliklerden yarar- lanması istenebilir. Mevcut bilgi ve beceriler ile edinilecek bilgi ve Köprü Kurma Hazırlık aşamasında ses kaynaklarından çıkan beceriler arasında seslerle yapılan işitsel algı çalışmaları ile ses bağlantı oluşturma öğretimine temel oluşturulur. Hazırlık çalışma- sürecinin yanı sıra larında işitilen ses ile harf arasında, boyama ve edinilecek bilgi ve çizgi çalışmaları ile harflerin temel formu arasın- beceriler ile günlük yaşam Hedeflenen öğrenci profili ve da bağlantı kurulur. deneyimleri arasında bağ temel öğrenme yaklaşımları kurmayı ifade eder. ile uyumlu öğrenme-öğretme Öğrenme-Öğretme Dinleme/izleme metninin içeriğine yönelik ön yaşantılarının hayata geçirildiği Uygulamaları bilgi oluşturmak için haber, olay, anı gibi örnek- uygulamaları ifade eder. ler verilir, bu örnekler üzerine öğrencilerin ko- nuşmaları istenir (E1.1, SDB2.1). Dinleme/izleme metnine yönelik verilen görseller üzerinde öğ- rencilerin uygun zamanda söz alarak konuşma- Öğrenme profilleri bakımından farklılık ları sağlanır (D14, OB4, SDB2.1). gösteren öğrencilere Akranlarından daha ileri yönelik çeşitli FARKLILAŞTIRMA düzeydeki öğrencilere zenginleştirme ve genişletilmiş ve derinlemesine desteklemeye ilişkin öğrenme fırsatları sunan, Zenginleştirme Zenginleştirme sürecinde öğrencilerin hazırbu- Öğrenme-öğretme onların bilgi ve becerilerini lunuşluk, ilgi ve öğrenme stilleri dikkate alınır ve yaşantılarını ifade eder. geliştiren Öğrenme-öğretme bunlara ilişkin etkinlik/materyal hazırlanabilir. yaşantılarını ifade eder. Bunlar öğrencilerde merak uyandıracak, onları üst düzey düşünmeye yöneltecek ve bireysel öğrenme ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde dü- Öğrenme sürecinde daha fazla zaman ve tekrara ihtiyaç duyan zenlenir. öğrencilere ortam, içerik, süreç Destekleme Bu beceri alanını geliştirmeye dönük çalışmalar ve ürün bağlamında uyarlanmış öğrenme-öğretme yaşantılarını yaptırılır. Ses bilgisel farkındalık, yazı farkındalı- ifade eder. ğı, dinlediğini anlama, sözcük hazinesini geliştir- me gibi erken okuryazarlık becerilerini geliştir- mek için etkinlikler yaptırılır. Öğretmenin ve programın güçlü ve iyileştirilmesi gereken yönlerinin öğretmenlerin ÖĞRETMEN Programa yönelik görüş ve önerileriniz kendileri tarafından YANSITMALARI için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz. değerlendirilmesini ifade eder. 22  TÜRKÇE DERSİ 1. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMI 2. İLKOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI'NDA YER ALAN SINIF DÜZEYLERİNE AİT TEMALAR 1. SINIF İLK OKUMA YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Hazırlık çalışmalarında öğrencilerin ilk okuma yazmaya başlama ve ilerlemeye dönük yet- kinliklerinin geliştirilmesine, ön koşul bilgi ve becerileri edinmelerine yönelik etkinliklerin yaptırılması amaçlanmaktadır. DERS SAATİ 10 ALAN BECERİLERİ TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma, TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma KAVRAMSAL BECERİLER KB1. Yazmak-Çizmek, KB1. Bulmak-Seçmek, KB1. Belirlemek-İşaret Etmek, KB2.4. Çözümleme, KB2.7. Karşılaştırma EĞİLİMLER E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.1. Uzmanlaşma, E3.2. Odaklanma PROGRAMLAR ARASI BİLEŞENLER Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme Becerisi), SDB2.2. İş Birliği, SDB3.1. Uyum Değerler D3. Çalışkanlık, D16. Sorumluluk Okuryazarlık Becerileri OB4. Görsel Okuryazarlık DİSİPLİNLER ARASI İLİŞKİLER Matematik, Hayat Bilgisi, Görsel Sanatlar, Müzik, Beden Eğitimi ve Oyun BECERİLER ARASI İLİŞKİLER - 23  TÜRKÇE DERSİ 1. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ T.D.1.2. Dinledikleri/izledikleri ile ilgili anlam oluşturabilme b) Dinlediği sesin kaynağını tahmin eder. T.D.1.3. Dinlediklerini/izlediklerini çözümleyebilme a) Doğal ve yapay ses kaynaklarından çıkan sesleri ayırt eder. T.Y.1.1. Yazılı anlatım becerilerini yönetebilme a) Yazma materyalini kurala uygun kullanır. b) Boyama ve çizgi çalışmaları yapar. İÇERİK ÇERÇEVESİ Bu aşamadaki etkinlikler ve metinler aracılığı ile dinleme/izleme, yazma becerilerine ait öğrenme çıktılarının kazandırılması beklenmektedir. Anahtar Kavramlar genel hazırlık, okul olgunluğu, okumaya hazırlık, yazmaya hazırlık ÖĞRENME KANITLARI Öğrenme çıktıları; gözlem formu, kontrol listesi vb. ölçme araçlarından uygun olanlarla (Ölçme ve ölçülür ve değerlendirilir. Değerlendirme) ÖĞRENME-ÖĞRETME YAŞANTILARI Temel Kabuller Öğrencinin okul olgunluğuna sahip olduğu kabul edilir. Ön Değerlendirme Süreci Öğrencinin fiziksel, bilişsel ve duyuşsal olarak ilk okuma yazma öğretiminin hazırlık aşa- masına uygun olduğu kabul edilmektedir. Köprü Kurma Öğrencilerin okul öncesi eğitimi alıp almama durumuna bakılmaksızın geçmiş bilgi, be- ceri, tutum, sahip olduğu değer ve deneyimleri ile ilk okuma yazma hazırlık çalışmaları arasında bağlantı kurulur. Öğrenme-Öğretme Uygulamaları İlk okuma yazmaya hazırlık çalışmaları kapsamında öğrencilerin okula, sınıfa ve öğrenme ortamına uyum sağlamaları için desteklenmesi ve güdülenmesi gerekir (SDB3.1). Öğret- meniyle, arkadaşlarıyla ve okulla ilgili olumlu tutum geliştirmelerini sağlamak ve yeni du- ruma karşı merak uyandırmak için drama, oyun, tekerleme, ninni ve mani söyleme gibi etkinlikler yaptırılır (SDB3.1, E2.5, E1.1). İlk okuma yazmaya hazırlık aşaması öncesinde bu etkinlikler tamamlanır. İlgili etkinlikler sosyal, duygusal, fiziksel ve dil gelişimlerine katkı sağlayabilecek nitelikte olmalıdır. İlk okuma ve yazmaya hazırlık aşamasında, dinleme eğitimi çalışmaları, doğru nefes alıp verme, parmak, el ve kol kaslarını geliştirme çalışmaları, kalem tutma, boyama ve çizgi çalışmaları, göz koordinasyonu çalışmaları yaptırılır (KB1). Dinleme Eğitimi Çalışmaları: Harflerin sesleri verilmeden doğal ve yapay ses kaynakların- dan çıkan sesler dinletilir. Dinletilen sesin kaynağını fark etmeleri sağlanır. Ardından doğal ve yapay ses kaynaklarına karşılık gelen duyduğu sesleri tanıma, ayırt etme, odaklanma ve taklit etme çalışmaları yapılır (E3.2, KB2.7). Bu çalışmalar müzik dersiyle ilişkilendiri- lir. Dinleme eğitimi çalışmaları ilk okuma yazma öğrenirken ses harf ilişkisini daha kolay çözebilecekleri ve harfleri doğru ve net seslendirmelerini sağlayacak nitelikte olmalıdır (KB2.4, E3.1). Dinlemeye yönelik olumlu tutum geliştirmeleri için sınıf içinde eğlenme amaçlı dinleme etkinlikleri yaptırılır. Oyun, drama gibi etkinliklerle ilk okuma yazmaya hazır olmalarını sağlayacak çalışmalar yaptırılır. Etkinliklere ilişkin verilen görevlerin tamamlan- ması beklenir (D16). Bu süreç, gözlem formu kullanılarak değerlendirilebilir. Doğru nefes alıp verme: Sesli okuma ve konuşma becerilerinde doğru nefes alınmasına 24  TÜRKÇE DERSİ 1. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMI yönelik oyun temelli etkinlikler yapılır. Doğru nefes alıp vermeye yönelik sınıf içi bireysel çalışmalar ve grup çalışmaları yapılır (D3, SDB2.2). Sınıf içi etkinliklere örnek olarak pipet- le ufak bir kâğıt parçasını belli bir mesafede düşürmeden taşınması, kâğıt bardak içindeki balonu şişirerek bardağa dokunmadan taşıma gibi çalışmalar yapılabilir (E2.5). Parmak, el ve kol kaslarını geliştirme çalışmaları: Yazmaya başlamadan önce parmak, el ve kol kaslarını geliştirmeye yönelik oyun temelli, eğlenceli etkinlikler yapılır. Bu kapsam- da oyun hamuru ile oynama, ipe boncuk dizme, mandal açıp kapatma, ayakkabı bağcığı bağlama, düğme ilikleme, kâğıt kesme, katlama ve buruşturma gibi çalışmalar yapılabilir (E2.5, KB1). El-göz koordinasyonu çalışmaları: El-göz koordinasyonunu geliştirmek amacıyla çizgi üzerinden giderek makasla kâğıt kesme, sınırlı alan boyama, makara sarma, pandomim gibi oyun temelli, eğlenceli etkinlikler yapılabilir (E2.5, KB1). Kalem tutma, boyama ve çizgi çalışmaları: Öğrencilerin okuma materyaleri ile ilk karşı- laştıklarında okuma materyallerinin temel bölümleri (ön kapak, arka kapak, içindekiler, or- ganizasyon şeması ve kaynakça) tanıtılır. Boyama ve çizgi çalışmalarına başlamadan önce öğrencilerin el tercihi tespit edilir. El tercihini tespit etmek amacıyla kapı kolunu, kitabı ve kaşığı hangi elle tuttuğu, bir nesneyi hangi elle fırlattığı gözlemlenir (KB1). Sol elini kulla- nanlar, sağ ellerini kullanmaları hususunda zorlanmamalıdır. Basitten karmaşığa aşamalı olarak boyama çalışması yapılır (KB1). Öncelikle serbest, ardından düzenli çizgi çalışmaları yapılır ve öğrenciler yazmaya hazırlanır. Yazmaya hazırlanma sürecinde öğrencinin mo- tivasyonunun ayarlanması ve duygu düşüncelerini yönetebilmesi önemlidir (SDB1.2). Bu çalışmalarda yazmaya yönelik olumlu tutum geliştirmek amacıyla oyun temelli etkinlikler yapılır (E2.5, SDB3.1). Oluşturulan görseller üzerinde konuşmaları sağlanır (OB4). Bu aşa- ma gözlem formu veya kontrol listesi kullanılarak değerlendirilebilir. FARKLILAŞTIRMA Zenginleştirme İlk okuma yazmaya hazırlık sürecindeki temel becerileri edinmiş olan öğrencilere beceri- lerini geliştirecek, düzeyi arttırılmış etkinlikler yaptırılabilir. İlk okuma ve yazmaya geçen öğrencilerin bu becerilerini geliştirmek için ek planlama ve etkinlikler verilebilir. Destekleme İlk okuma yazma hazırlık sürecinde becerileri yeterince edinememiş öğrencilere aynı amaca hizmet eden farklı etkinlikler yaptırılır ve hazırlık süreci tamamlanır. Çalışmalarda öğrencilere oyun oynatılır, şarkı ve tekerleme söyletilir ve onların eğlenerek öğrenmeleri sağlanır. ÖĞRETMEN YANSITMALARI Öğretmen, öğrenme-öğretme uygulamaları sürecinde mevcut durumu gözden geçirir, durumla ilgili çıkarımda bulunur ve durumu değerlendirir. İlgili sürecin bütününde ise kar- şılaştığı sorunlar, özel hâller, öneriler, iyileştirmeler gibi durumları somut olarak belirtir. Özel durumlar için anekdot kayıtları alabilir. Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz. 25  TÜRKÇE DERSİ 1. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMI 1. TEMA: GÜZEL DAVRANIŞLARIMIZ Bu temada, iyi bir insan olmanın ve toplumda güzel davranışlarla örnek olmanın önemi vb. tema içeriğine uygun bir şiir ve üç öyküleyici dinleme metni işlenirken ilk okuma ve yazma sürecine ilişkin belirlenen öğrenme çıktılarına ulaşmak amaçlanır. Tema boyunca “a-A, n-N, e-E, t-T” harfleri ve “1, 2, 3, 4” rakamlar öğretilmektedir. DERS SAATİ 38 ALAN BECERİLERİ TAB1. Dinleme/İzleme, TAB2. Okuma, TAB3. Konuşma, TAB4. Yazma KAVRAMSAL BECERİLER KB1. Saymak-Okumak, KB1.Yazmak-Çizmek, KB1. Bulmak-Seçmek, KB1. Belirle- mek-İşaret Etmek, KB2.3. Özetleme, KB2.7. Karşılaştırma, KB2.10. Çıkarım Yapma, KB2.11. Gözleme Dayalı Tahmin Etme, KB2.12. Mevcut Bilgiye/Veriye Dayalı Tahmin Etme, KB2.13. Yapılandırma, KB2.16. Muhakeme (Akıl Yürütme), KB2.20. Sentezleme, KB3.1. Ka- rar Verme EĞİLİMLER E1.1. Merak, E3.2. Odaklanma, E3.7. Sistematik Olma PROGRAMLAR ARASI BİLEŞENLER Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık Becerisi), SDB2.1. İletişim Değerler D9. Merhamet, D10. Mütevazılık, D14. Saygı Okuryazarlık Becerileri OB4. Görsel Okuryazarlık DİSİPLİNLER ARASI İLİŞKİLER Matematik, Hayat Bilgisi, Görsel Sanatlar, Beden Eğitimi ve Oyun BECERİLER ARASI İLİŞKİLER - 26  TÜRKÇE DERSİ 1. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ T.D.1.1. Dinleme/izlemeyi yönetebilme a) Verilen görseller arasından öğrendiği sesin geçtiği görseli/görselleri seçer. c) Dinleme kurallarına uygun olarak dinler. ç) Dinleme esnasında konuşmaya dâhil olmak için uygun zamanda söz alır. T.D.1.2. Dinledikleri/izledikleri ile ilgili anlam oluşturabilme a) Sese karşılık gelen sembolü/harfi tanır. c) Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahmin- de bulunur. ç) Dinlediklerini yaşantı ve ön bilgileriyle karşılaştırarak çıkarımda bulunur. d) Dinlediği sesin bulunduğu sözcüklere örnekler verir. f) Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların sonrası hakkında tahminde bulunur. T.D.1.3. Dinlediklerini/izlediklerini çözümleyebilme b) Seslere karşılık gelen sembolleri/harfleri ayırt eder. c) Dinlediği/izlediği metnin konusunu bulur. T.D.1.4. Dinleme/izleme sürecini değerlendirebilme c) Dinlemesindeki/izlemesindeki uygun davranışlarını sonraki dinlemelerine aktarır. T.K.1.2. Konuşmalarında içerik oluşturabilme a) Ön bilgilerinden hareketle dinlediği sesin içinde geçtiği sözcükler hakkında konuşur. b) Dinlediği/izlediği metni anlatır. T.K.1.3. Konuşma kurallarını uygulayabilme a) Öğrendiği ses, hece, sözcük, cümleleri işitilebilir bir ses düzeyinde söyler. c) Dinlediğini/izlediğini telaffuza dikkat ederek anlatır. T.O.1.1. Okuma sürecini yönetebilme a) Harf ve heceleri doğru seslendirir. b) Sözcükleri doğru okur. ç) Telaffuza dikkat ederek okur. d) Öğrendiği ses, hece, sözcük, cümleleri işitilebilir bir ses düzeyinde okur. T.Y.1.1. Yazılı anlatım becerilerini yönetebilme a) Yazma materyalini kurala uygun kullanır. c) Hece, sözcük ve cümleler yazar. T.Y.1.2. Yazılarında içerik oluşturabilme a) Görsellerle ilgili sözcük ve cümleler yazar. T.Y.1.3. Yazma kurallarını uygulayabilme b) Harfleri temel formuna ve yazım yönlerine göre yazar. c) Rakamları temel formuna ve yazım yönlerine göre yazar. ç) Harf, sözcük ve cümleler arasında uygun boşluk bırakır. d) Harflerin büyük yazılışını yerinde kullanır. ı) Büyük harfleri kuralına uygun yazar. 27  TÜRKÇE DERSİ 1. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMI İÇERİK ÇERÇEVESİ Bu temadaki etkinlikler ve metinler aracılığı ile dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma becerisine ait öğrenme çıktılarının kazandırılması beklenmektedir. Anahtar Kavramlar ahlâk, ailede sorumluluk alma, azim, cömertlik, çalışkanlık, dostluk, dürüstlük, güven, merhamet, nezaket, paylaşma, saygı, sevgi, yardımseverlik ÖĞRENME KANITLARI Öğrenme çıktıları; gözlem formu, dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi, öz değer- (Ölçme ve lendirme formu, çalışma kâğıdı, öğrenci öğrenme dosyası vb. ölçme araçlarından uygun Değerlendirme) olanlarla ölçülür ve değerlendirilir. ÖĞRENME-ÖĞRETME YAŞANTILARI Temel Kabuller Öğrencinin fiziksel bilişsel ve sosyal duygusal gelişim alanları açısından okul olgunluğuna sahip olduğu, hazırlık çalışmalarında öngörülen yeterliliğe ulaştığı kabul edilmektedir. Ön Değerlendirme Süreci Öğrencilerin bilgi ve beceri düzeyleri, ilgi alanları, öğrenme stilleri, öğrenme çıktıları ve beklentileri belirlenir. Bu süreçte öğrencilerin tema ile ilgili hazırbulunuşluk düzeylerinin tespitinde hazırlık soruları, materyal ve çeşitli etkinliklerden yararlanılır. Köprü Kurma Hazırlık aşamasında ses kaynaklarından çıkan seslerle yapılan işitsel algı çalışmaları ile ses öğretimine temel oluşturulur. Hazırlık çalışmalarında işitilen ses ile harf arasında, bo- yama ve çizgi çalışmaları ile harflerin temel formu arasında bağlantı kurulur. Öğrenilen seslerle öğrenilecek olan seslerden yola çıkılarak hece ve sözcük ba?