Radio-anatomie THORAX Handouts PDF

Radio-anatomie THORAX DEEL 1 Annemiek Snoeckx, MD, PhD Dienst Radiologie, UZA Overzicht Theore&sch deel Beeldvormingstechnieken RX thorax Techniek Systema.sche evalua.e CT thorax Techniek...

Radio-anatomie THORAX DEEL 1 Annemiek Snoeckx, MD, PhD Dienst Radiologie, UZA Overzicht Theore&sch deel Beeldvormingstechnieken RX thorax Techniek Systema.sche evalua.e CT thorax Techniek Systema.sche evalua.e Werkzi0ng LP 9 Lesmateriaal 4 Videorecorded lessen 1 PDF bestand van de ganse les Te kennen Alles wat in deze powerpoint staat 1 uitzondering Inleiding Echografie Röntgenopname CT MRI  Beperkte indicaties Snel, bedside Operator afhankelijk, expertise noodzakelijk Dynamisch onderzoek, geen diagnose op de Echografie beelden Detectie van vocht Detectie van een aantal afwijkingen Puncties onder echografische geleide  Snel, goedkoop, eenvoudig 1ste lijns onderzoek Brede indicatiestelling Röntgenopname Bedside  ü Respiratoire aandoeningen ü Cardiale aandoeningen Snel, goedkoop, ü ü Hemoptoe Infectie eenvoudig ü Pneumothorax ü Trauma 1ste lijns onderzoek ü IC monitoring Brede indicaFestelling ü Tubes, catheters, devices ü Postoperatieve Röntgenopname Bedside beeldvorming ü Achteruitgang algemene toestand ü … à Algemeen bilan  ‘Imaging modality of choice’ Oppuntstelling van een afwijking gezien op RX Evaluatie van een patiënt met een duidelijk CT klinisch beeld en normale RX  Excellente contrastresolutie Specifieke indicaties Preoperatieve planning: lokale uitbreiding spinale kanaal, vaten, wervelkolom, … MRI Thoraxwand en pleura Spinale kanaal, wervelkolom, …. Hart en grote vaten Mediastinum Echografie Röntgenopname CT MRI Dagelijkse praktijk Röntgenopname CT DEEL 1 DEEL 2 RX thorax Opnamen  RX thorax Systemen Statief Standaard onderzoek Staand - diepe inspiratie 2 projecties PA opname (posteroanterior) Laterale opname (links laterale) Mobiel àOm een zo realistisch mogelijke weergave te krijgen van de grootte van het hart à hart zo dicht mogelijk tegen de plaat zetten àDoor de divergerende eigenschap van de röntgenstralen worden de structuren die verder van de plaat verwijderd zijn groter geprojecteerd PA OPNAME LATERALE OPNAME RECHTS LINKS ANTERIOR POSTERIOR  Ook als radioloog kijk je naar de patiënt voor je RECHTS LINKS  RX thorax Systemen Sta1ef Mobiel ‘Thorax aan bed’ 1 projecFe AP - anteroposterior  RX thorax Systemen Sta1ef Mobiel ‘Thorax aan bed’ 1 projecFe AP - anteroposterior AP opname aan bed Intubatietube trachea  PA versus AP Thorax aan statief versus thorax aan bed Hartschaduw minder vergroot PA opname AP opname  PA versus AP Thorax aan statief versus thorax aan bed Hartschaduw minder vergroot Minder straling schildklier en borst Scapula uit beeld Maximale beoordeling longen Longtoppen zijn beter zichtbaar Betere visualisatie van ribben en wervelkolom AP opname aan bed Voor welke patiënten? AP opname aan bed Intensieve zorgen IsolaCe Spoed, trauma InfecCes PostoperaCeve paCënten …. Radio-anatomie THORAX DEEL 2 Annemiek Snoeckx, MD, PhD Dienst Radiologie, UZA Systematische beoordeling Basisinterpretatie  1. Preliminaire evaluatie Studie compleet Identiteit patiënt Datum Oriëntatie PA opname Laterale opname RECHTS LINKS ANTERIOR POSTERIOR hart  Linker Rechter diafragmakoepel diafragmakoepel  1. Preliminaire evaluatie Studie compleet IdenCteit paCënt Datum OriëntaCe PosiConering Trachea Clavicula Processi spinosi  Trachea Processi spinosi Rechter clavicula Linker clavicula Mediale clavicula Mediale clavicula uiteinde rechts uiteinde links RECHTS LINKS RECHTS LINKS ANTERIOR POSTERIOR  1. Preliminaire evalua=e Studie compleet Identiteit patiënt Datum Oriëntatie Positionering Inspiratie 9-10 ribben posterior 7 ribben anterior  dorsaal ventraal RECHTS LINKS  Linker Rechter hartsboord hilusfiguur Linker hilus Veel densere zone dan aan de linker zijde/linker hilusfiguur  Axiaal CT beeld in longvenster Rechter hilus Rechter hartsboord Rechter diafragmakoepel Horizontale lijnen = scanrange CT thorax Scoutopname bij het CT onderzoek  1. Preliminaire evalua=e Studie compleet Identiteit patiënt Datum Oriëntatie Positionering Inspiratie Penetratie Mate waarin de röntgenstralen het lichaam passeren SubopEmale beelden: ‘windowen’ ondergepenetreerd overgepenetreerd Densiteit van structuren 5 densiteiten à Densiteit is afhankelijk van de hoeveelheid röntgenstralen die het weefsel passeert à Hoe meer röntgenstralen worden tegengehouden (absorptie), hoe denser of witter het beeld Lucht Water (vocht, bloed, weke delen) Vet Bot Metaal  Skeletelementen huidplooi huidplooi Weke delen Borstschaduw 2. Beoordeling anatomische structuren Trachea en hoofdstambronchi  Grote luchtwegen TRACHEA TRACHEA zichtbaar Lucht = lage Rechter Linker hoofdstam hoofdstam densiteit bronchus bronchus Centraal Correcte positionering!  wervelkolom TRACHEA TRACHEA Linker Rechter hoofdstam hoofdstam bronchus bronchus  TRACHEA Rechter hoofdstam bronchus Metallische Metallische densiteit, densiteit, geaspireerd geaspireerd gebit gebit 2. Beoordeling anatomische structuren Longhili Plaats waardoor de luchtwegen en grote centrale bloedvaten zich ‘een weg banen’ tussen het mediastinum en de longen Complexe structuren op RX Hoofdstambronchi Longvenen en pulmonaal arteries ‘normaal’ = variabel Zelde grootte en zelfde densiteit ‘vergroot’ à klieren, vasculair, … 2. Beoordeling anatomische structuren Longparenchym Verschillende kwabben Symmetrisch Asymmetrisch à afwijkend à oorzaak? Beoordeling van LucenQe Vasculaire tekening Afwijkende densiteiten Corpora aliena Horizontale fissuur Oblique fissuur (Re) Horizontale fissuur (Re) Oblique fissuur (Li) Oblique fissuur 2. Beoordeling anatomische structuren Costodiafragmatische sinus Gevormd door diafragma en thoraxwand Scherpe hoek Pleuravocht 2. Beoordeling anatomische structuren Diafragma Scheidt thorax van abdominale organen Ronde, gewelfde structuur Diafragmakoepel Rechts hoger dan links Luchtbel onder linker diafragma  Scheidt thorax van abdominale organen Ronde, gewelfde structuur Diafragmakoepel Rechts hoger dan links Rechts Luchtbel onder linker diafragma Links 2. Beoordeling anatomische structuren Hart  Hartgrootte PA opname ‘contour’ hartschaduw Cardiothoracale index Cardiothoracale ratio Normaal < 0,5 ‘inschatting’ – geen absoluut getal  V. CAVA SUP. AORTIC KNOTCH TRUNCUS ASC AORTA PULMONALIS LEFT ATRIUM RIGHT ATRIUM LEFT VENTRICLE  AORTIC KNOTCH DESC. AORTA ASC. AORTA LEFT ATRIUM RIGHT VENTRICLE LEFT VENTRICLE VCI 2. Beoordeling anatomische structuren Mediastinum Ruimte tussen de beide longen en de pleura Van sternum anterior tot wervelkolom posterior Van thoracic inlet proximaal to diafragma Hart en grote vaten Mediastinale schaduw Ruimte tussen de beide longen en de pleura Van sternum anterior tot wervelkolom posterior Van thoracic inlet proximaal to diafragma Hart en grote vaten Mediastinale schaduw Ruimte tussen de beide longen en de pleura Van sternum anterior tot wervelkolom posterior Van thoracic inlet proximaal to diafragma Hart en grote vaten MediasQnale schaduw OUDE CLASSIFICATIE ANTERIOR Posterior belijning is lijn anterior van de trachea en posterior van de vena cava MIDDENSTE Posterior belijning is lijn 1 cm posterior van de voorste rand van de wervelkolom POSTERIOR  NIEUWE CLASSIFICATIE PREVASCULAIRE COMPARTIMENT VISCERALE COMPARTIMENT PARAVERTEBRALE COMPARTIMENT à Virtuele compartimenten à Anatomische structuren à pathologie RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.2017160095 2. Beoordeling anatomische structuren Weke delen  Borsten Tepels Thoraxwand Weke delen thoraxwand borstschaduw Subcutane vet 2. Beoordeling anatomische structuren Skelet  2 1 Clavicula (1) Acromioclaviculair gewricht (2) 4 Scapula(3) 5 7 Processus coracoideus (4) 6 3 Humeruskop (5) 7 Glenohumerale gewricht (6) 7 Ribben (7) 7 Regio sternum Wervelkolom (1) 1 (Sternum) 1 1 1 2. Evaluatie van structuren Zichtbare structuren Onzichtbare of gemaskeerde structuren Trachea Hili Sternum Longen Slokdarm Diafragma Wervelkolom Hart Pleura Aortaknop Fissuren Ribben Aorta Scapulae Borsten Weke delen Zichtbare structuren Trachea Hili Longen Diafragma Hart Aortaknop Ribben Scapulae Borsten Weke delen  Onzichtbare of gemaskeerde structuren Sternum Slokdarm Wervelkolom Pleura Fissuren Aorta 3. Verslag RX thorax Systema=ek  PA en laterale opname Mediane trachealigging Normale breedte van het mediastinum Symmetrische longhili Normale hartschaduw Symmetrische translucentie van de beide longvelden Vrije costodiafragmatische sinussen Radio-anatomie THORAX DEEL 3 Annemiek Snoeckx, MD, PhD Dienst Radiologie, UZA CT thorax Basisinterpretatie CT-techniek MDCT Multidetector CT Volumetrische dataset Reconstructie beelden  Window en kernel à Reconstructie algoritme – in functie van de te beoordelen structuren Röntgenbuis draait omheen de patiënt. De uittredende straling wordt gemeten door detectoren. Hieruit kan de geabsorbeerde straling bepaald worden. Visualisatie van Hounsfield Units (HU) = een maat voor de attenuatiegraad van de weefsels. Scan: rotatie röntgenbuis en detectoren 360° à honderden projecties Voor elke projectie: detector registreert een absorptieprofiel Alle projecties à verwerkt door de computer tot één beeld Matrix van beeldpunten: 512 x 512 Iedere pixel = blokje weefsel (voxel) à grijstint Veel absorptie: ‘wit’ Weinig absorptie: ‘zwart’  Window en kernel Zeer brede grijsschaal -1000 (zwart) en +3000 (wit) à contrast zou veel te klein worden, want het menselijk oog kan veel minder grijsniveaus onderscheiden ‘Window’ of ‘Venster’ à Gehele grijsschaal wordt toegekend aan slechts een deel van de Hounsfieldschaal à Dat deel dat belangrijk is om te onderzoeken à deze structuren worden met maximaal contrast afgebeeld Window width (WW): de range van CT densiteiten dat een beeld bevat Window level (WL): het middenste punt van de range van CT densiteiten dat wordt afgebeeld  Mediastinal Lung window Bone window W: 350 W:1500 L:-600 W:1800 L:50 L:400 WINDOW  Window en kernel ‘Kernel’ of ‘Filter’ à Parameter welke beeldkwaliteit zal beoordelen à Tradeoff tussen spatiale resolutie en ruis SOFT kernel - ‘zachte kernel’ - Minder ruis (noise) - Beter voor laag contrast SHARP kernel - ‘harde kernel’ - Hogere spatiale resolutie - Meer ruis Kernel Window Mediastinal Lung window Bone window window Soft Hard Kernel Window Mediastinal Lung window Bone window window Soft Hard Weke delen venster Longvenster Lucht à pneumothorax Gecollabeerde long à hogere densiteit dan aan de linker zijde RECHTS LINKS  IV contrast ? Mediastinum, soft tissues, vessels à IV contrast Lung parenchyma à No IV contrast Spieren - thoraxwand Grote medias3nale bloedvaten Longhilus ZONDER INTRAVENEUS CONTRAST MET INTRAVENEUS CONTRAST Reconstructie vlakken CT Axiaal Sagittaal Coronaal Radio-anatomie THORAX DEEL 4 Annemiek Snoeckx, MD, PhD Dienst Radiologie, UZA CT thorax Basisinterpreta1e Systema7sche evalua7e Mediastinum Schildklier  Slokdarm Trachea Trachea Vasculaire structuren Aortaboog  Truncus Aortawortel pulmonalis  Truncus Aortawortel pulmonalis Truncus pulmonalis  Linker hart Rechter hart  Linker ventrikel Rechter ventrikel  Linker ventrikel Rechter ventrikel Costodiafragmatische sinus Zwarte = longweefsel  Galblaas Lever Pancreas Milt Rechter nier Linker nier  Mediastinum Thymus Hart Aerodigestieve tractus Trachea en proximale en proximale hoofdstambronchi Slokdarm Bloedvaten Zenuwen Lymfeklieren Mesenchymaal weefsel Pericardium Mediastinaal vet  Thymus Gebilobeerd Nauwe relatie met grote vaten en pericard Leeftijdsgebonden: involutie na puberteit, vettige infiltratie na de leeftijd van 40 jaar  Slokdarm Aflijnbaar op CT Pathologie = moeilijk te beoordelen op CT Kaliber Zoek de trachea à vind de slokdarm Slokdarm  Zwart = lucht centraal in de slokdarm Slokdarm Slokdarm Slokdarm Slokdarm  Linker hoofdstambronchus Rechter hoofdstambronchus Slokdarm Slokdarm  Hart Rechter atrium Rechter ventrikel Rechter atrium, rechter ventrikel, linker atrium, linker ventrikel à reconstructie: 4-kamer-view Pericard, pericardiaal vet Linker atrium Linker ventrikel  Hart Rechter ventrikel outflow tract Rechter atrium, rechter ventrikel, linker atrium, linker ventrikel Pericard, pericardiaal vet  Hart Rechter atrium Rechter ventrikel Rechter atrium, rechter ventrikel, linker atrium, linker ventrikel Pericard, pericardiaal vet  Hart Rechter atrium Rechter ventrikel Rechter atrium, rechter ventrikel, linker atrium, linker ventrikel Pericard, pericardiaal vet Interventriculair septum  Hart Rechter atrium, rechter ventrikel, linker atrium, linker ventrikel Pericard, pericardiaal vet Linker atrium  Hart Rechter atrium, rechter ventrikel, linker atrium, linker ventrikel Pericard, pericardiaal vet Linker ventrikel  Hart Rechter atrium, rechter ventrikel, linker atrium, linker ventrikel Pericard, pericardiaal vet Linker atrium  Pericard Membraan dat het hart en de grote vaten omgeeft Discreet zichtbaar in normale omstandigheden à 1 tot 2 mm dikte Best zichtbaar anterior van het rechter ventrikel Zichtbaar bij afwijkingen Pericard  Lymfeklieren Verschillende classificaties International Association for the Study of Lung Cancer (IASLC) Lymph Node Map Standaardisatie – communicatie 14 lymfeklierstations 7 lymfeklierzones Supraclaviculair: station 1 Superior mediastinaal Station 2: rechts en links hoog paratracheaal Station 3A: prevasculair Station 3P: retrotracheaal Station 4: rechts en links laag paratracheaal Aortopulmonale zone Station 5: subaortisch Station 6: para-aortisch Subcarinaal: station 7 Inferior mediastinale lymfeklieren Station 8: para-esofageaal Station 9: pulmonale ligament Pulmonale lymfeklieren: Station 10-11: hilair en interlobair Stations 12, 13, 14: perifeer  Mediastinale compartimenten PREVASCULAIRE COMPARTIMENT VISCERALE COMPARTIMENT PARAVERTEBRALE COMPARTIMENT RadioGraphics, http://pubs.rsna.org/doi/abs/10.1148/rg.2017160095 Systematische evaluatie Pleura  Pleura Parietale pleura Viscerale pleura Fissuren Interlobaire fissuren Accessoire fissuren Normale pleura = niet zichtbaar op CT Fissuren: fijne dunne lijn Blauwe lijnen = fissuren à enkel ter illustratie, want is zeer moeilijk zichtbaar. Er zal niet gevraagd worden om die zelf aan te duiden Systematische evaluatie Diafragma  Linker diafragmakoepel Rechter diafragmakoepel Lever Diafragma en lever = weke delen = zelfde densiteit. Twee structuren met zelfde densiteit naast elkaar zijn niet afzonderlijk van elkaar af te lijnen vetdensiteit vetdensiteit Systematische evaluatie Trachea en bronchiaal boom Trachea en bronchiaalboom Tubulaire structuren Verplaatsten van lucht - zuurstofuitwisseling Anatomische componenten, van proximaal naar distaal Trachea Bronchi Bronchiolen Terminale bronchiolen Respiratoire bronchiolen Alveolar ducts Alevolar sacs Alveoli CT: trachea en centrale bronchiaalboom Bronchi < 2 mm niet zichtbaar op CT Secondary pulmonary lobule: niet zichtbaar op CT in normale omstandigheden  Trachea en bronchiaalboom Trachea Trachea Trachea Axiaal beeld Coronaal beeld Sagittaal beeld  Trachea en bronchiaalboom Trachea Carina Carina Rechter bovenkwabs Linker hoofd bronchus stambronchus Bronchus intermedius Axiaal beeld Rechter hoofd stambronchus Coronaal beeld Systema7sche evalua7e Longparenchym Longparenchym Deel van de long, zonder de bloedvaten of luchtwegen Gasuitwisseling Systematische evaluatie Thoraxwand Thoraxwand à Weke delen venster à Botvenster Huid Subcutaan vet Bloedvaten, lymfevaten, zenuwen Spieren Borsten Beenderig skelet, kraakbeen  Linker schildklier Rechter schildklier Subcutane vetweefsel Huid Rechter borstregio Linker borstregio Subcutane vetweefsel Schouder- musculatuur Autochtone rugmusculatuur  Mammaria interna Borstklierweefsel keten Axilla Lymfekliertje tepel  Linker mammaria tepel Rechter mammaria interna keten interna keten Linker borst Subcutaan vet Huid Clavicula  Mediale clavicula uiteinde Mediale clavicula uiteinde linker zijde rechter zijde Scapula  Manubrium sterni Wervelcorpus thoracaal niveau Scapula Scapula  Sternum Ribben Ribben Linker scapula Rechter scapula Ribben Ribben  M. Sternocleidomastoideus M. Pectoralis major M. Pectoralis major M. Pectoralis minor M. Pectoralis major M. Pectoralis minor M. Pectoralis major M. Pectoralis minor Werkzitting LP9