2-BIZKARRA PDF

BIZKARRA 1- BIZKARREKO HEZURDURA -Gorputz-enborraren atzekaldea → Forma ematen dio. -Buru-lepo eta gorputzadarrak bertan lotzen dira -Bipedismoa (ahalbidetzen digu oinez joatea) Funtzio nagusiak: - Egonkortasuna: Gorputzari eusten dio. - Mugikortasuna: Mugimenduaren ardatza da - Malgutasuna:...

BIZKARRA 1- BIZKARREKO HEZURDURA -Gorputz-enborraren atzekaldea → Forma ematen dio. -Buru-lepo eta gorputzadarrak bertan lotzen dira -Bipedismoa (ahalbidetzen digu oinez joatea) Funtzio nagusiak: - Egonkortasuna: Gorputzari eusten dio. - Mugikortasuna: Mugimenduaren ardatza da - Malgutasuna: Mugitzeko aukera ematen du - Babesa: Hezur muina babesten du. ------------------------------------ -Hezur txikiz osatua: ORNOZ osatuta -Konpresio- eta tentsio-indarren konbinazioa neutralizatzeko. 5 taldetan banatutako 32-34 orno: - 7 zerbikalak → mugitzen dira baina gutxi - 12 torazikoak edo dortsalak → Mugikorrenak - 5 lunbarrak → mugitzen dira baina gutxi - 5 sakroak → Ez mugikorrak! (sakroa=orno fusionatuak) - 3-5 kokzigeoa → Ez mugikorrak Luzera ezberdina sexuaren arabera (70 cm eta 60 cm) → dimorfismo sexuala (sex. Araberako aldaketa) ------------------------------------ 2- BIZKARREZURRAREN BIHURGUNEAK (elastikotasuna, mugikortasuna) Lordosia= aurrerazko bihurgunea (sekundarioak) Zifosia= atzerantzko bihurgunea (primarioak) – ((primarioak dira ateratzen diren lehenengoak direlako, enbrioian agertzen baitira.)) Eskoliosia= (patologia) alboranzko bihurgunea aurreko eta alboko planotik begiratuta. 3- ORNOAK Forma ezberdinak funtzioaren arabera (baina oro har funtzio berdinak dituzte) 3.1 - ORNO EREDUA -Gorputza: ornoaren aurreko partean dagoena. Ornoa pisu gutxiago eutsi behar badu, gorputza txikiagoa izango da. -Apofisiak: giltzadura-apofisia(guztira 4 daude, 2 goian eta 2 behean eta balio dute beheko eta goiko ornoekin giltzatzeko), zeharkako apofisia(ertzetakoak, kanpoan daudenak, oro har beste hezurrekin edo beste zeozerrekin lotzeko balio dute), apofisi zorrotza (ikutzen direnak, kanporaka daude, oro har beste hezurrekin edo beste zeozerrekin lotzeko balio dute) -Orno-arkua: Pedikulua(gorputza eta apofisia lotzen dituena), lamina (apofisia elkarren artean lotzen duen zatia) -Zuloa: Orno-zuloa (hemetik pasatzen da muina, (horregatik goikoen zuloa handiagoa da behekoena baino, muina estutzen joaten delako), ornoarteko zuloa (muinaren adarrak ateratzeko balio dute) 3.2 -ORNOARTEKO ZULOAK Bizkarmuin-nerbioak eta odol-hodiak bertatik ateratzen dira 3.3 -ORNOARTEKO DISKOAK – bizkarrezurrari mugikortasuna ematen dio. - Alboko ornoen arteko motelgailua - Lotura-lotailuak - Giltzadura kartilaginosoak → Mugikortasun arina (Anfiartrosia) - 23 disko 2 zatiz osatua: - Zuntzezko eraztuna: kanpoko aldea, zirkularra, gogorra. Kolagenozko geruza zentrokideak: lamelak. - Pultsu-nukleoa: gel mukoproteikoa. Zati biguna 3.4 ORNO TALDEAK: 3.4.1 -ORNO ZERBIKALAK (C1-C7) -Toraxaren eta garezurraren artean (lepoan) -Gorputz txikia, buruko pisua jasateko -Orno-zulo zabala eta triangeluarra, bizkarmuina zabalagoa delako -Apofisiek bi tuberkulu dituzte. Apofisi zorrotza bifidoa (adb argazkiarena e) -Giltzadura-apofisien azalera horizontala. Plano horizontalean bakarrik, ez dira tipo kanpora ateratzen, planoagoak dira. -C1-C6rako zeharkako apofisietan, zeharkako zuloa dago orno-arteria pasa dadin. (C7-an egon ahal da ala ez, baina hala ere, ez da orno-arteria pasako) 3.4.1.1- ORNO ZERBIKAL BEREZIAK: C7 -Apofisi zorrotz bakarra (ez da bifidoa eta luzeena da) -Lepo atzean ukitu daiteke (ikutzen dugun lehena da) -Batzuetan, ez dago zeharkako zulorik. Baldin badago, ez da ornoarteria pasatzenç C1: Atlas -Burua eusten du -Ez du gorputzik -Eraztuna: Aurreko eta atzeko arkua Aurreko eta atzeko tuberkulua -Giltzadura azalera C2-arekin giltzatzeko -Bi barrunbe glenoide kranioko kondiloekin giltzatzeko. C2: Axis -Gorputz txikia -Apofisi odontoidea -Apofisia oso zabala. Zeharkako apofisi laburrak. Ez da bifidoa -Atlas eta axisaren arteko trokoide-giltzadura 3.4.2 - ORNO TORAZIKOAK: 12 orno (T1-T12) -Gorputz sendoa, pisua jasateko. (gorputza handiagoa, pisu gehiago jasan behar) -Orno-zuloak txikiak bizkarmuina estutzen doalako -Zeharkako apofisi luzeak, saihetsak txertatzeko (T1-T10) -Saihetsak orno-gorputzekin giltzatzen dira, baita zeharkako apofisiekin ere (eta gorputzeko azalera txiki hoiekin ere) -Apofisi zorrotzak beheranzko norabidea dute (erabilgarria bereizteko zerbikaletaz) -Giltzadura apofisiak bertikalki kokatuak, plano frontalaren aurreko eta atzeko aldean dituzte azalerak. Hasten dira besarkatzen goiko eta beheko ornoekin. 3.4.3 ORNO LUNBARRAK: 5 orno (L1-L5) -Gorputz sendoak, gorputzaren zama osoa jasateko zabalak eta lodiak dira. Pedikuluak eta laminak ere oso lodiak -Orno-zulo txikia eta triangeluarra, bizkarmuina oso estua da, L2-L3 mailan bukatzen da eta zaldi-buztana deituriko egitura gelditzen da. Bat izatetik adarkadura pila izatera pasatuko da: -Giltzadura azalerak bertikalki kokatuak, plano sagitalean alde medial eta lateralera begira (ornoen arteko giltzaudra/besarkada errazteko) -Apofisi zorrotz horizontalki kokatua, eta ez da hain estua, lodiagoa da -Apofisi kostiformea (zeharkako apofisia), apofisi mamilarea(giltzadura apofisia) 3.4.4 SAKROA: S1-S5 fusionatuak -Triangeluarra, zabalagoa goikaldean behekaldean baino, gorputzaren pisua beheko gorputzadarrei pasatzen die -Sexuaren arabera ezberdintasunak daude → emakumeek txikia eta zabalagoa eta gizonek altuagoa eta estuagoa -Aurreko aldea (pelbikoa) ahurra da (konkaboa) eta laua -Lau zulo-sakro pare atzeko eta aurreko aldeetan. Zaldi buztanaren nerbioak ateratzeko. Atzeko aldea ganbila (konbexua) -3 gandor ditu bertikal: Medianoa: apofisi zorrotzen aztarna (erdian dagoena) Tartekoa: giltzadura apofisien aztarna (erditik gertuen dauden bi lerroak) Laterala: zeharkako apofisien aztarna (lateraletan kanporaka dauden bi lerroak) -Sakro-kanala (orno zulo guztiak fusionatuak) -Gandorren artean atzeko zulo sakroak daude. Aurreko eta atzeko zuloetatik bizkarmuin-nerbioak ateratzen dira 3.4.5 KOXISA: 3-5 orno fusionatuak (atrofiatuak) Adar kokzigeoak (sakroarekin giltzatzeko bi adar horiek) -1. normalean fusionatu gabe -2-4.fusionatuta -Pedikuluak, laminak, apofisi zorrotzak… EZ! -Gainerako enbrioi-buztana Atzetik Aurretik 3.4.5.1 Koxisaren giltzadurak: Goiko aldea: L5 ornoarekin giltzatzen da Alde laterala: hezur iliakoarekin giltzatzen da (azalera handia pelbisarekin lotzeko) Beheko aldea: hezur kokzigeoarekin giltzatzen da 4.GILTZADURAK Bizkarrezurraren mugikortasuna eskasa eta mugatua da Kondileoa, kranioa eta atlasaren artean. Mugikorrena da bizkarrezurrean, flexioa, luzapena eta zirkundukzioa uzten du. Trokoideoa, atlasa eta axisaren artean. (baimentzen digu errotazioa egitea) Giltzadura sinobialak, pibote baten antzera. Errotazioa egiten uzten du Anfiartrosiak: Bi hezurren arteko edo hezur baten eta kartilago baten arteko lotura.Mugimendu gutxi uzten dute. Ornoen artean nahiko ohikoa, zuntzkartilagozko diskoak daude. Zuntzak kontzentrikoak dira kanpoko aldean, barruko aldean bigunagoak dira. (L5 eta Sakroa eta Sakroa eta koxisarekin giltzadurak ere anfiartrosiak dira) Artrodiak Mugimendu gutxi uzten dute hauek ere. Desplazamendu arinak gainazal lauetan: Hezur baten eta bestearen artean Apofisien arteko mugimendu ohikoa Giltzadura apofisien arteko giltzaduretan 5.MUSKULUAK Sistema neuromuskularra: mugimenduarekin erlazionaturiko organoek osatzen dute (muskuluak berez ezin dira mugitu, nerbioak behar dituzte): nerbio motorea eta muskulua. M. sailkapena: INTRINTSEKOAK (barrurago daudenak) EXTRINTSEKOAK (kanporago daudenak) - Sakonak (hezurrari loturik/hezurrari pegatuta) - Azalekoak - Laburrak - Luzeagoak - Gorputza zuzentzen dute - Goiko adarreko elementuen (estruktura hori mantentzea) mugimenduan eta arnasgoran parte hartzen dute 5.1 Intrintsekoak: Lotailuen funtzioa indartzen dute Plano Sakona -Garondoko muskulu txikien triangelua: Atzeko m. zuzen txikia Atzeko m. zuzen nagusia Goiko m. laprana Beheko m. laprana (ez digu galdetuko nondik nora joaten diren) -M. Zorrotzartekoak. zerbikaletan bi muskulu (bifidoak direlako)- Ornoen apofisi zorrotzetan - Bizkarrezurraren estentsioa -M. Zeharkakoartekoak - zeharkakoen artean daude (goiko argazkian atertazen dira) M. Zeharkako-zorrotza – lotuko dituzte zeharkako apofisiak zorrotzekin Zuzentzaileak (1-4) Errotatzaileak (1-2) Azaleko planoa Bizkarraren muskulu zuzentzaileak M. zorrotzak – erdian geratzen dena, bestearen gainetik joango da. M. toraziko luzeak – berdez, edo longisimo- sakrotik aterako da eta goraka M. iliokostalak – sakro aldetik/ilio aldetik,eta saietxetan txertazen da. Abanikoa ixten du Argazkia hurrengo orr. → Buru aldean: Buruko esplenioa - Burua zabaltzen du - Aurpegia alde berean: errotatzen eta makurtzen du - Bizkarmuin nerbio ertainak (metamerikoak) hezur okzipitaletik ateratzen dena. Lepoko esplenioa - Lepoa zabaltzen du - Lepoa alde berean: errotatzen eta makurtzen du - Beheko bizkarmuin-nerbioa (metamerikoak) 5.2 Extrintsekoak: goiko adarreko elementuen mugimenduan eta arnas-goran laguntzen dute Plano sakona Atzeko m. serrato goikoa - Saihetsak igo - Bizkarmuin nerbioak (T1-T4) Atzeko m. serrato behekoa - Saihetsak jaitsi - Bizkarmuin nerbioak (T9-T12) Bizkarreko bi faszia garrantzitsu: Faszia torakolunbarra “Gerriko” (geruza fasziko+aponeurotikoen sareak) → Bizkarrezurraren muskuluak, abdomen, gerrialdea eta psoas-iliakotik bereizten ditu. Garondoko faszia (lotailua) M. erronboideo nagusia eta txikia Eskapula atzeratu Eskapula toraxeko hormara finkatu Eskapularen bizkar-nerbioa (C4-C5) -Eskapularen m. jasotzailea Eskapula igo Eskapularen bizkar-nerbioa (C5) Azaleko planoa -M. Trapezioa Eskapula → Altxatu, atzeratu eta errotatu Garondoko-klabikula -M. latisimoa (Dortsal zabala) Humero → Zabaldu eta errotatu Torakodortsal nerbioa (C6-C8) 6. BIZKAR-HEZURRAREN PATOLOGIAK - Bizkarrezur zatitua edo bifidoa Bizkarrezurraren malformazioa, ornoarkuen bi erdiak ez direlako behar bezala soldatzen. Arraila edo fisura horretatik orno-muina eta meningeak irten daitezke, larruazalaren azpian tumore-moduko bat sortuz, tamainaz oso aldakorra. Normalean eskualde lunbo-sakroan kokatu ohi da. Ez bada ondo ixten. Azido forikoa hartu ziurtatzeko hau ez dela gertatuko eta bizkarrezurra ondo ixteko.  - Eskoliosia Bizkarrezurraren alboko bihurgunea Pubertaroaren aurretik (%3k) Gehienak arinak Larriak → ezgaitzaileak → bular barruko espazioa murrizten duelako eta arnasa hartzea zailtzen duelako. Kasu askotan tratamendurik gabe → Bestela, inmobilizatzeko gailuak edo kirurgia  - Hernia diskala Bizkarrezur-diskoa (eraztuna + nukleoa) Eraztuneko herraduratik → nukleoa kanpora (Diskoa apurtzen denan, barruan duen likido hori atera daiteke eta hernia sortu) Bizkarrezurraren edozein lekutan Nerbio hurbila narriatu egiten da → Mina edo ahultasuna Oro har, kirurgia ez da beharrezkoa