1914-1918: Mga Labanan at Pagtatapos sa Unang Digmaang Pandaigdig PDF

LAYUNIN Nasusuri ang mga dahilang nagbigay- daan sa Unang Digmaan Pandaidig Nasusuriang mahahalagang pangyayaring naganap sa Unang Digmaang Pandaigdig Natataya ang mga epekto ng Unang Dimaang Pandaigdig  Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa na makamit ang kapayapaang pandaigdig at kaunlaran. ...

LAYUNIN Nasusuri ang mga dahilang nagbigay- daan sa Unang Digmaan Pandaidig Nasusuriang mahahalagang pangyayaring naganap sa Unang Digmaang Pandaigdig Natataya ang mga epekto ng Unang Dimaang Pandaigdig  Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa na makamit ang kapayapaang pandaigdig at kaunlaran.  Mga bagong sandata na lumitaw noong Unang Digmaang Pandaigdig Na naging higit na magaling sa pagpatay at pagwasak sa mga ari-arian. Kabilang dito ang mga : (1)Machine gun (2) Granada (3) Dinamita (4) malaking kanyon na nakakapaghagis ng 1400 libra na mga bala (5) mga tanke na may kanyon at machine gun na ginamit sa labanan sa Somme (6) submarine na makakapaglakbay sa ilalaim ng dagat na makatitira sa mga kalabang bapor; (7) mga makinang lumilipad tulad ng Dirigible balloon, Zeppelin na ginamit sa pangmatagalang bombahan, at eroplano na ginamit noong 1918 sa labanan sa himpapawid; at ang (8) nakakalasong Gas (Phosgene o Chlorine Gas) na ginamit ng mga Aleman sa Zeppelin Data Retrieval Chart Panuto: Napupunan ng mga mag-aaral ang Data Retrieval Chart ng mga natatanging kaganapan, mahalagang pangyayari, at resulta sa iba’t-ibang larangan ng digmaan noong WW1. Mga Labanan Petsa at Pangyayari Resulta Namuno Western Eastern Italian Balkan Middle East Digmaang Himpapawid Simula ng Sagupaan/Iba’t- ibang Labanan sa WW1  WESTERN FRONTMula sa baybayin ng North Sea ng Belgium hangang sa kabilang ibayo ng Pransiya at hangganan ng Switzerland  Unang Labanan sa Marne Set 1- 10, 1914 Sinalakay ng Aleman ang Belgium at winalang bahala anito ang hindi pagkampi nito sa kaninuman. Nilabanan ng mga magigiting na Belgian na binigyan inspirasyon ni Haring Albert I.  Napigilan ni Heneral Joffre ang mga Ikalawang Labanan sa Ypres-Abril 22-Mayo 25, 1915 Ang mga Alemang ay gumamit na nakakalasong gas sa kauna-unahang pagkakataon sa kanilang pakikipaglaban sa British at Canadian. Labanan sa Somme-Hulyo 1 - Nobyembre 18, 1916-Ang mga British ay gumamit ng tangke sa digmaan sa mga Aleman Labanan sa Verdun- Pebrero 21- Disyembre 18 1916- Ang pinakamahalagang labanan Napigil ni Henri Philip Petain (Bayani ng Verdun) ang pagsalakay ng Aleman sa Verdun Labanan sa Cambrai Nobyembre 20- Disyembre 5, 1917- Malaking bilang ng tanke ang ginamit sa diigmaan at iba pang makabagong sandatang pandigma at armored warfare Ikalawang labanan sa Marne Hulyo 15-18, 1918 Bumagsaka ang pagsalakay ng Aleman, Resulta sa Western Front  Umatras ang Aleman at nailigtas ang Paris.  Unang ginamit ang motorisadong transportasyon at radio intercepts.  Nagtagunpay ang Pranses na pigilan ang Aleman na masakop ang Paris  Halos 200,000 libong pwersa ng Kaanib ang namatay at 250,000 na Aleman ang kinitilin ng buhay.  Maraming ari-arian ang nawasak at nagdulot ng malaking pinsala sa kalikasan halos 1.5 milyong sundalo ang namatay.  Pinasimulan ang mga Trenches at “No Mans Land” 600,000 sundalo ang namatay.  Pagtakas ni Kaiser Wilhelm II patungong Holland.  Pagsuko ng Alemanya Noong Nobyembre 11, 1918 bilang pagwawakas ng WWI at paglagda sa Forest of Compaigne ng German High Command.  Pagtatagumpay ng KAANIB na Bansa sa WWI  EASTERN FRONT Mula Silangang Prussia hanggang sa Austraina Galicia  Labanan sa Tannenberg Agosto 26 1914, isa sa pinaka-unang labanan sa Unang Digmaang Pandaigdig, Heneral Paul von Hindenberg- namuno sa Labanan sa Tannenberg noong Agosto 26, 1914, tinalo niya ang mga Ruso ang mga hukbong Ruso sa pamumuno ni Grand Duke Nicholas tiyo ni Czar Nicholas II, ay sumalakay sa Silangang Prussia. Austrain Galicia nakubkob ng mga Ruso. Nilupig nila ang 120,000 mga kawal subalit ang kanilang pagtatagumpay ay panandalian lamang  1915- Nilusosb ng Aleman ang Pokand, binihag ang Warsaw at binugbog ang mga Ruso Resulta sa Eastern Front  Natalo nila ang Aleman at sinakop ang mga lupain. Kasama na ang mga dagdag na kawal.   Marso 1917 bumagsak ang mga Ruso, dinastiyang Romanov at pagsisimula ng Komunismo sa Rusya  Marso 3, 1918 naging makapangyarihan si Vladimir Lenin Balkan Front Bansang kabilang sa Balkan Romania, Montenegro, Albania, Gresya, Bulgaria, Bosnia- Herzogovina Sinalakay ng mga Austrian ang Serbia at tinalo ang hukbong Serbian sa mga unang araw ng digmaan, pagkaraan ng ilang buwan, ang mga Serb na lubhang naging makabansa ay buong tapang itinaboy ang mga Austrian sa kanilang lupain. Ang mga Kaanib na Bansa ay nagtipon ng isang malakas na hukbo sa Salonika, Gresya, para sa kalayaan ng mga estadong Balkan. Disyembre 1916 lumusob patungong hilga at winasak ang Resulta sa Balkan Front  1915-Paglahok ng Bulgaria sa Pangunahing Bansa upang ipaghiganti nito ang pagkatalo nito sa Serbia.  1916- Ang Montenegro at Romania ay sumali sa Kaanib na bansa.  Ang karamihan s mga bansa sa Balkan ay napasailalim sa kapangyarihan ng Pangunahing  Italian Front Mula Italian Alps hanggang Dagat Adriatiko  Mayo 1915- Sumali ang Italya sa Kaanib na bansa, sa kadahilanang nais nitong makakuha ng ng mga rehiyon sa Austria na pinanahanan ng mga taong nagsasalita ng Italyano.  Labanan sa Caporetto 1917- nakaranas ng matinding pagkatalo ang Italya.  Labanan sa Vittorio Venetio Oktubre 30, 1918- Binagong tatag ng Kaanib ang Italya at muling naibangon ang kanilang karangalan sa pagkakalupig nito sa Austrian. Resulta sa Italian Front  Malaking bilang ng mga Italyano ang namatay at malubhang pagkatalo sa Pangunahing bansa.  Dardanalles Front at Middle East Front Turkey at mga Bansa sa Gitnang Silangang Asya kasama ang Ehipto  Labanan sa Gallipoli Abril 21, 1916 Disyembre 18, 1916 - labanang hindi napagtagumpayan ng Allied Powers  Pebrero-Marso 1915- Bihagin ang Constantinople ng hukbo ng mga ANZAC(Australian and New Zealand Corps) sa ilalim ng pamumuno ni Sir Ian Hamilton ang bumaba sa Galipolli.Naitaboy ng mga Turk ang pwersa ng Kaanib.  Octubre 1914- Pinalaya ng British ang Ehipto mula sa Imperyong Ottoman at ginawa itong protektoradong British na ang pinuno ay si Col T.E Laurance.  1917-Nabihag ng British ang Jerusalem sa pamumuno ni Hen. Edmund Allenby  Nakuha ng Kaanib ang Mesopotamia, Arabia at Palestina.  1918- Damascus, Beirut at AleppoOctubre 1914- Pinalaya ng British ang Ehipto mula sa Imperyong Ottoman at ginawa itong protektoradong British na ang pinuno ay si Col T.E Laurance.  1917-Nabihag ng British ang Jerusalem sa pamumuno ni Hen. Edmund Allenby  Nakuha ng Kaanib ang Mesopotamia, Arabia at Palestina.  1918- Damascus, Beirut at Aleppo  Resulta sa Dardanalles at Middle East Front  Ang namatay mula sa magkabilang panig ay 500,000  Ang pagsalakay sa dagat ay nabigo dahil sa matibay ang mga kuta sa lupa at sa dagat na itinayo ng mga Aleman sa pamumuno ni Marshal Liman von Sanders.  Pinakamalaking kapahamakan ng Kaanib na Bansa noong 1915 sa Dardanalles.  Digmaang sa Dagat Karagatang Atlantik, Pasipiko, North Sea at Indian Ocean  Nobyembre 1,1914 Digmaang Labanan sa Jutland Mayo Coronel- Ito ay naganap sa Kiel 31- Hunyo 1, 1916- Canal ang plotang Aleman na Pinakamalubhang labanan sa pinamumunuan ni Admiral von dagat. Sinalakay ng plotang Spee at ang plotang British British sa pamumuno ni 2nd naman sa pamumuno ni Admiral Admiral David Beatty ang Craddock. Tinalo ng plota ng Aleman ang Plota ng British na huknong-dagat ng Aleman na agad namang ipinagtangol ni 2nd pinamumunuan ni 2nd Admiral Sturdee noong Admiral von Spee. Disyembre 8, 1914 sa Labanan Abril 6, 1917 Panghihimasok sa Falkland Island. ng Amerika o Estados Unidos  Mayo 7, 1915- Pinalubog ng U- sa Unang Digmaang Pandaigdig. Boat ng Aleman ang bapor Upang ang daigdig ay maging pangkomersiyo (Lusitania) ng “ligtas para sa demokrsya”. Estados Unidos na may lulan na Pinamunuan ni John J. Pershing 1,200 at 124 na Amerikano ang ang American Expeditionary namatay. Force isang beterano sa digmaan sa Pilipinas laban sa mga Moro  Class British German Of Ships Grand High Fleet Seas Fleet Dreadnou 28 16 ghts Pre – 0 6 dreadnou ghts Battle 9 5 Cruisers Armored 8 0 Cruisers Light 26 11 Cruisers Destroyer 77 61 s Seaplane 1 0 Carriers Minelayer 1 0 Admiral John Jellicoe Admiral David Beatty Resulta sa Labanan sa Dagat  Pagkawasak ng 5,000 bapor ng Kaanib na bansa ng mga “raiders at U-Boat” ng Aleman.  Nagdulot ng labis na kapinsalaan sa pagbabapor ng Kaanib.  Naubusan ng bapor pandigma ang British subalit inangkin nito ang pagkapanalo sa Jutland.  Ginamit ang 14 na puntos ni Woodrow Wilson pangulo ng Estados Unidos.  2,5 Milyong sundalo ang naipadala sa Western Front. Digmaan sa Himpapawid  Marso 23 at 24, 1918- naganap ang Digmaan sa himpapawid sa kauna- unahang pagkakataon ginamit ang Eroplano sa digmaan, isang delikadong pamamaraan ng magkalabang alyansa. Resulta sa Labanan sa Himpapawid  Maraming naging sikat na abyador o “ace”  Raoul Lufberry at Edward Rick- U.S  Rene Fonck at George Marie Guynemer-France  Manfred von Richthofen-Germany  “Red Baron ng Germany” 80 Erplano ang napabagsak bago siya namatay.  Mga Kasunduang Pangkapayapaan sa Pagwawakas ng Unang Digmaang Pandaigdig 1. Treaty of Versailles Hunyo 28, 1919- Pakikipagkasundo ng Alemanya  Nawala ang lahat ng kolonya ng Alemanya  Ang Alsace-Lorraine ay ibabalik sa Pransya  Ang militar at hukbong-dagat Alemanya ay lubhang humina  Ang Rhineland ng Alemanya at inalisan ng pwersang militar, na ang ibig sabihin ay lahat ng kuta ay wawasakin.  Ang Kiel Canal at mga dagat ng Alemanya sa nadadaanan ng mga bapor ay binuksan sa buong daigdig.  Ang Alemanya ay pinagbawalang gumawa ng sandata amunisyon  Ang Alemanya ay magbibigay ng malaking bayad pinsala ($33,000,000,000 idagdag pa ang interes sa loob ng 59 na taon) uoang hindi na makabangon pa ang Alemanya at maglalagay sa daigdig sa panganib.  2. Treaty of St. Germain Setyembre 10, 1919- Austria 3. Treaty of Nevilly Nobyembre 27,1919- Bulgaria 4. Treaty of Trianon Hunyo 4, 1920-Hungary 5. Treaty of Sevres Agosto 10, 1920- Turkey tanging nakatanggi sa kasunduan. Kasunduan sa Versailles LEAGUE OF NATIONS  Magsagawa ng mga pakikipagkasundo sa mga 14 na bansa. Puntos Kalayaan ng karagatan ni Pag-aalis sa mga hadlang sa Pangulo ekonomiya ng Pagbabawas ng mga sandata Woodro Pagsasaayos ng mga w kolonya upang maging Wilson pabor sa mga katutubo Pag-aalis sa mga banyagang hukbo mula sa Russia  7. Pagtatatag ng malayang Poland 14 na 8. Panunumbalik ng Puntos Belgium sa dati ni 9. Pagbabalik ng Alsace- Lorraine sa Pransya Pangulo 10. Pagpapalaya sa mga ng sakop na bansa ng Turkey Woodro 11. Pagpapalaya ng mga w sakop ng Austro-Hungarian Wilson 12. Pag-aalis sa mga banyagang hukbo mula sa Montenegro, Romania, Serbia.  14 na Puntos ni Pangulong Woodrow Wilson 13. Pagdadagdag sa Italya rehiyong austria na nagsasalita ng Italyano. 14. Pagtatatag ng Liga ng mga Bansa para sa  Bunga Ng Digmaan  Naging sanhi ng malaking bilang ng mga namatay at nawasak na ari-arian (37,474,186 bilang ng namatay, nawawala at nasugatan) 8, 538,315 namatay na sundalo, 21,219,452 sugatan na sibilyan at 7,750,919 nawawala. Ang kabuuang diigmaan ay umabot sa $186,000,000,000  Ito ay nagdulot ng malawakang kapighatian, kalungkutan sa mga nakaligtas sa digmaan.  Napatigil ang ekonomiya ng mundo.  Buagsak ang 4 na Dinastiya (1) Imperyong Aleman (2) Imperyong Austrian-Hungarian (3) Imperyong Ruso at (4) Imperyong Turkong Ottoman  Sumilang ang mga bagong Republika sa Europa- Weimar/Alemanya, Austria, Hungary, Turkey, Poland, Czechoslovakia, Finland, Estonia. Latvia, at Lithuania.  Bunga Ng Digmaan  Hindi ito nagdulot ng pangmatagalang Kapayapaan sa Daigdig. Ang malupit na tadhana ng Versailles Treaty ang nagbigay ng panibagong galit sa Alemanya.  Naitatag ang Liga ng mga Bansa  Naglalayong mapanatili ang pandaigdigang pagtutulungan at mapalaganap ang kapayapaan  Hindi naipatupad ang layunin ng Liga ng mga Bansa.  Nagdulot ng Great Depression sa Europa at Amerika  Pagtatampok sa BIG FOUR Estados Unidos sa pamumuno ni Woodrow Wilson, Britanya Punong Ministro David Lloyd Geroge, George Clemenceau Primier ng Pransya, Vittorio Orlando Primier ng Italya  Great Depression Nabuo ang Superpower na bansa Iginawad ang China sa Pagkakabuo ng Liga ng mga Bansa  “Kapayapaan pagkatapos ng Digmaan”. Pangulong Woodrow Wilson  “Sa Digmaan ang lahat ay pawang talunan” “Sa oras ng kagipitan tanging iyong sarili ang iyong kakampi”