18. 19. ANA BAĞLAYICILAR (ÜST VE ALT).pdf

HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZ BİLEŞENLERİNDEN ANA BAĞLAYICILAR  ANA (MAJOR) BAĞLAYICILAR Dental arkın her iki tarafındaki protez bileşenlerini birbirine bağlar. Deformasyona direnç için rijit olmalıdır. Yüzeyi dar ise kalınlık fazla, Yüzeyi geniş ise kalınlık az olmalıdır. Ana bağ...

HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZ BİLEŞENLERİNDEN ANA BAĞLAYICILAR  ANA (MAJOR) BAĞLAYICILAR Dental arkın her iki tarafındaki protez bileşenlerini birbirine bağlar. Deformasyona direnç için rijit olmalıdır. Yüzeyi dar ise kalınlık fazla, Yüzeyi geniş ise kalınlık az olmalıdır. Ana bağlayıcı fonksiyonları: - Protezi bütün haline getirir. - Çiğneme kuvvetlerini destek dokular üzerinde dağıtır. - Okluzal ve lateral kuvvetleri destek dokulara iletir. - Destek dokular özellikle destek dişler üzerindeki yükü azaltır. - İndirekt olarak tutuculuk ve stabilizasyona katkı sağlar. Üst Çene Ana Bağlayıcıları - Palatal bant - Çift damak barı - U plak - Tam palatal plak PALATİNAL BANT (PALATAL STRAP) Class I mod 1 Class II mod.1 Geniş ölçüde kullanılan bir maksiller ana bağlayıcıdır. Basit ve kullanışlıdır. Dar veya geniş yapılabilirler. Stop çizgisi : Doku ile iyi adaptasyonu sağlar çıkıntıdır. Dokuya gömülmeyi ve gıda kaçışını önler. Üst çene ana bağlayıcılarının dokuya oturacak iç yüzeyinde periferal duvar boyunca ana model üzerinde 0.5 – 1.0 mm derinlik ve genişlik özelliğinde hazırlanan oluğun oluşturduğu çıkıntıdır. Modifikasyonlu Cl III Simetrik boşluklar bulunduğunda Cl III vakalarında, Karşıt arktan destek almak amacıyla palatal bant kullanılabilir; ancak genişliği 8 mm’den az olmamalıdır. (Dişli ark kısmından destekliğin sağlanması amacıyla) Stop çizgisinin palatal bantın iç Dik açı ile palatal yüzündeki görünümü kabartı orta hattı kesmelidir. şeklindedir.  Ön kenar ruga seviyesindedir. Fonasyona engel olmaz. Arka kenar sert damağın geçiş bölgesindedir. Serbest dişeti kenarını örtmez. 0.5 mm eşit kalınlıkta Dişsiz kret kısa ise dar Dişsiz kret uzun ise geniş 8 mm den daha geniş olamaz. Sert damak desteği arttırılırsa geniş olabilir. Kontrendikasyonlar: - Torus palatinus varlığı, - Sert damağın anatomik formunun çok sert ve düz olması, - Dişsiz sahaların dağılımının uygun olmaması. Cl I vakalarında deformasyona direnci olmadığından kullanılmamalıdır.  ÇİFT DAMAK BARI Ön bar ruga çıkıntılarına göre geniş ve düz Arka bar dişsiz boşluğun durumuna göre kalın ve dar Ön diş eksikliğinde Deformasyona direnci çok iyi olmasına karşın hasta konforu ideal değildir. kret tepesine kadar uzanır. Çift Damak Barı Endikasyonları Clas I, II ve III ön ve arka dişler arasında mesafe fazla, uzun dişsiz kret Torus palatinus varlığı Class IV ön bölgedeki diş eksikliğini desteklemek için Tam palatal plağı tolere edemeyen hastalar U PLAK Class I vakalarında Orta hat bölgesinin dar olması, rijiditesini azaltıp yeterli kuvvet dağılımı sağlamaz.  U Plak Endikasyonları Torus palatinus varlığı Clas I mod 1 ön ve arka dişlerin restorasyonunu gerektiren vakalar Class I periodontal desteği zayıf ön dişlerin stabilizasyonu için Doku örtümü istemeyen bulantı refleksli Fonasyonu bozmamak için hastalar ruga palatınanın anatomik özelliklerini taşımalıdır.  TAM PALATAL PLAK Önde dişlerin singulum bölgeleri Arkada sert ve yumuşak damak birleşim bölgesi ile geniş doku örtümü Maksimum mukoza desteği Geniş yük dağılımı Tam Palatal Plak Endikasyonları Az sayıda diş varlığında, dokudan daha fazla destek ve tutuculuk sağlamak için (özellikle Kennedy I vakalarında) Periodontal desteğini kaybetmiş dişlerde Rezidüel krette ciddi rezorbsiyon varsa Sert damağın anatomik formu düz ise Damak yarıklı hastalara bölümlü protez yapılacaksa PALATAL BAR - Protez kaidesi ile birleşim keskin açı ile olmamalı - Uygun vaka Class III kısa dişsizlik - İkinci premolar hizasından daha önde olmamalı Dezavantajları: - Rijidite için kütlesinin kalınlığı - Vertikal yüksekliğinin fazlalığı - Destek azlığı - Hasta için çok konforlu olmaması  ALT ÇENE ANA BAĞLAYICILARI - Lingual bar - Çift lingual bar - Lingual plak - Sublingual bar - Labial bar  LİNGUAL BAR Konforlu bir ana bağlayıcıdır. Üst kenar ön dişlerin gingival marjininden 2-3 mm uzaklıkta Alt kenar lingual sulkusun 1 mm üstünde Ağız tabanındaki dokularda fonksiyonel hareket imkanı Lingual Bar Gingival marjin ve ağız tabanı arasında 6-8 mm mesafe gereklidir. Kesiti yarım armut biçiminde Kalın kısmı alt kenarda En az 4 mm kalınlık ve genişliktedir  Lingual doku yüzeyinde alt ön dişler ve yumuşak doku andırkatının miktarına göre rölyef gerekli. Lingual bölgedeki yumuşak doku dik ise minimal rölyef gerekir. Doku dile doğru eğimli ise ana bağlayıcının komşu dokuları yaralamaması için fazla rölyef gerekir. Lingual Bar Lingual Bar Kontrendikasyon: Lingual sulkus ve gingival marjin arasında 6-8 mm’ den az mesafe Yüksek lingual frenulum Aşırı eğimli lingual dokular Dişlerin stabilizasyon ve indirekt tutuculuğa gereksinimi Anterior dişlerin restorasyonunu gerektiren vakalar  ÇİFT LİNGUAL BAR Lingual bar + Kennedy barı (sonsuz kroşe) Dişlerin lingual yüzeylerinde seyreder  Çift Lingual Barın İçindeki Kennedy Barı Ucuca eklenmiş stabilize edici kroşe kolları Her iki uçta yardımcı okluzal tınaklar olmalı Protezde - Horizontal stabilite - Destek  Çift Lingual Bar Endikasyon: İndirekt tutucu gereksinimi olan serbest sonlu protezlerde Alt keserler arasındaki diastema olmadığında Lingual dokuların aşırı eğimli olmadığı vakalarda Lingual bar için en az 6-8 mm mesafe  Çift Lingual Bar Kontrendikasyon Ön grup dişler arasında diastema varlığı Ön grup dişlerin klinik kron boylarının kısa oluşu Yüksek seviyede lingual frenilum varlığı 6-8 mm den az lingual mesafe Kesintili Çift Lingual Bar Ön dişlerin arasında diastema varsa, üst barın planında yapılan girinti veya kesinti bu ana bağlayıcının esas özelliğidir. LİNGUAL PLAK Ön grup dişlerin lingual yüzey konturları İnterproksimal embrasürler Mesio-lingual temas noktası uzantılarını kaplar. Dişlerin orta üçlülerinden daha yukarıda yerleşmez. Lingual Plak: Şekli Anatomik dokularla uyum içerisinde Ön dişlerin lingual yüzeylerinde 0.3 mm Alt bölgede 0.7 mm kalınlık ile yarım armut şeklinde Lingual plak, 1.premolardaki mezio-okluzal tırnakla desteklenmelidir.  Lingual Plak Endikasyon Ön diş eksikliği İndirekt tutuculuk için Lingual torus varlığı Yüksek lingual frenulum Aşırı diş taşı birikimi Splintleme ihtiyacı Prognozu şüpheli dişler olduğunda, ilave imkanı (geleceğe yönelik planlama)  Kesintili Lingual Plak Diastema nedeniyle lingual plak modifiye edilerek kullanılabilir Sublingual Bar Lingual sulkusta seyreder. Dili ve lingual frenulumu rahatsız eder.  Labial Bar Linguale aşırı derecede yatmış ön grup dişlerin mevcudiyetinde Kesiti armut biçiminde Rijitlik sağlamak için yükseklik ve kalınlığı daha fazla Ana bağlayıcı seçim kriterleri İndirekt tutucu gereksinimi Horizontal stabilite Anatomik özellikler (torus,frenulum,dişeti ağız tabanı mesafesi,dişlerin linguale eğimi,splint ihtiyacı) Estetik Geleceğe yönelik planlama Hastanın önceki deneyimi Serbest dişetini açıkta bırakma kararı  Ana Bağlayıcı Seçim Kriterleri (ÜST ÇENE) Geriye kalan dişler yeterli periodontal desteğe sahip olduğunda ve ilave doku desteğine ihtiyaç azaldığında, palatal bant veya anteroposterior bar kullanılabilir. Serbest sonlu vakalarda özellikle iki veya daha az keser diş varlığında, anterior bölgede yer alan destek dişler ark üzerinde asimetrik yerleşim gösterdiğinde veya dişlerin periodontal sağlığı zayıf olduğunda doku desteği ve tutuculuğa daha fazla ihtiyaç olduğundan, tam palatal plak seçeneğinin kullanılması daha uygundur. Ancak bu durumda plağın tamamının metal olması yerine sadece ruga bölgesinin metalden, posterior yarısı ve post-dam sahasının akrilik rezinden şekillendirilmesi tutuculuk, plağın hafifliği ve ısıyı iletmemesi açısından faydalıdır. Uzun dişsiz boşluğa sahip serbest sonlu vakalarda ana bağlayıcının rijitliği çok önemlidir; bu durumda en uygun seçenekler anteroposterior bar veya tam palatal plaktır. Fulkrum hattının önünde yer alan destek diş sayısı az olduğunda veya tırnak yerleşimi için uygun diş yüzeyi mevcut olmadığında, indirekt tutuculuğun ana bağlayıcı ile sağlanması gerekir; bu durumda rugayı kaplayan U-plak, anteroposterior bar veya tam palatal plak kullanılır. Ön bölgede dişsiz boşluk söz konusu olduğunda U-plak, anteroposterior bar veya tam palatal plak uygundur. Karar verirken önemli olan faktörler eksik posterior dişlerin sayısı ve konumu, geriye kalan dişlerin periodontal desteği ve karşıt okluzyonun tipidir. Torus varlığında ve cerrahi olarak giderilemediğinde anteroposterior bar veya U-plak uygun olur. U-plak tercihi yapıldığında, deformasyona dirençsiz oluşunun, kuvvetlerin destek dişler üzerinde yoğunlaşmasına veya dişsiz boşluklar üzerine yönlenmesine neden olacağı düşünülmelidir. Rijitliği arttırmak, lateral stresleri dağıtmak, indirekt tutuculuğu arttırmak veya gıda birikimi alanları oluşturmamak amacıyla ana bağlayıcının sınırları dişlerin palatinal yüzeylerine kadar uzatılabilir. Ana Bağlayıcı Seçim Kriterleri (ALT ÇENE) Diş destekli vakalarda en basit ve en konforlu ana bağlayıcı olan lingual bar tercih edilir. Gingival marjinler ve ağız tabanı arasında yeterli mesafe (6-8 mm) olmadığında lingual plak kullanılır. Geniş ve opere olmayan lingual torus veya yüksek lingual frenilum varlığında da lingual plak kullanılır. Anterior dişlerin periodontal desteği zayıf olduğunda ve splintleme ihtiyacı varsa yine lingual plak kullanılır. Anterior dişlerde diastema mevcut ise kesintili lingual plak uygundur. Sadece anterior dişlerin varlığında, indirekt tutuculuk için lingual plak veya Kennedy barı kullanılır. Çift lingual bar da lingual plağın fonksiyonlarını yerine getirebilir; ancak gingival marjinler ve ağız tabanı arasında yeterli mesafe (6-8 mm) olması gerekir.  KAYNAKLAR HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE PLANLAMA Prof Dr Gülşen CAN, Prof Dr Funda KOÇAK AKALTAN DİŞ HEKİMLİĞİNDE HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLER Prof Dr Mutahhar ULUSOY, Prof Dr A. Kevser AYDIN REMOVABLE PARTIAL PROSTHODONTICS Rodney D Phoenix, David R Cagna, Charles F DeFreest LİTERATÜR SOSYAL MEDYA