نمونه سؤالات آزمون پيش دانشگاهي 1402

‫درﺳﻨﺎﻣﺔ آزﻣﻮن ‪ 5‬آﺑﺎنﻣﺎه ‪1402‬‬ ‫ﻣﺆﻟﻔﺎن‬ ‫ﻧﺎم و ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‬ ‫ﻧﺎم درس‬ ‫‪i- r‬‬...

‫درﺳﻨﺎﻣﺔ آزﻣﻮن ‪ 5‬آﺑﺎنﻣﺎه ‪1402‬‬ ‫ﻣﺆﻟﻔﺎن‬ ‫ﻧﺎم و ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‬ ‫ﻧﺎم درس‬ ‫‪i- r‬‬ ‫ﻧﺮﻳﻤﺎن ﻓﺘﺢ اﻟﻠﻬﻲ‬ ‫رﻳﺎﺿﻲ‬ ‫اﻣﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‬ ‫زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫‪n‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ اﻣﻴﻦ اﺳﺪي‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ‬ ‫ﻛﻮﺛﺮ ﮔﻠﻴﺞ‬ ‫ﺷﻴﻤﻲ‬ ‫ﺣﺮوفﭼﻴﻦ و ﺻﻔﺤﻪآرا‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل دﻓﺘﺮﭼﻪ‬ ‫‪o‬‬ ‫‪o‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮ ﮔﺮوه‬ ‫‪n‬‬ ‫ﺳﻴﺪه ﺻﺪﻳﻘﻪ ﻣﻴﺮﻏﻴﺎﺛﻲ‬ ‫ﻋﻠﻲ رﻓﻴﻌﻴﺎن ﺑﺮوﺟﻨﻲ‬ ‫زﻫﺮاﺳﺎدات ﻏﻴﺎﺛﻲ‬ ‫‪a‬‬ ‫وﻳﮋﮔﻲ دﻓﺘﺮﭼﻪ درﺳﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪-‬‬ ‫‪k‬‬ ‫داﻧﺶآﻣﻮزان ﻋﺰﻳﺰ رﺷﺘﺔ ﺗﺠﺮﺑﻲ‬ ‫ﻛﺎﻧﻮن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آﻣﻮزش ﻫﺮﺳﺎﻟﻪ در ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺧﺪﻣﺎت آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻧﻮآوري ﺟﺪﻳﺪي دارد‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫در ﺳﺎل ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﭘﻴﺶ رو ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دﻓﺘﺮﭼﺔ ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﺔ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ‪ ،‬دﻓﺘﺮﭼﺔ درﺳﻨﺎﻣﻪ از ﻣﺒﺎﺣﺚ آزﻣﻮن ﺑﻌﺪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺗﺪارك دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ درﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮزاﻧﻲ ﻛﻪ در درﺳﻲ ﺧﺎص ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻤﻚآﻣﻮزﺷﻲ دارﻧﺪ و ﻫﻤﺔ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻛﻪ ﺳﻪ روز ﻗﺒﻞ از‬ ‫آزﻣﻮن اﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻮرق ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻄﺎﻟﺐ آزﻣﻮن ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫اﻳﻦ درﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ -1‬آزﻣﻮن ﻫﺪفﮔﺬاري ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﺎرﺳﺎل ﺑﺮاي آﻣﺎدﮔﻲ و ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﺴﺘﻲ ﺷﻤﺎ در ﻣﻨﺰل‬ ‫‪ -2‬درﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪي درسﻫﺎي دوازدﻫﻢ آزﻣﻮن ‪ 5‬آﺑﺎنﻣﺎه‬ ‫اﻳﻨﺴﺘﺎﮔﺮام دوازدﻫﻢ ﺗﺠﺮﺑﻲ ‪kanoonir _١٢t‬‬ ‫ﻛﺎﻧﺎل دوازدﻫﻢ ﺗﺠﺮﺑﻲ ‪@zistkanoon٢‬‬  ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬ ‫‪i- r‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺻﻔﺤﻪ آزﻣﻮﻧﻚ‬ ‫ﺷﻤﺎره ﺻﻔﺤﻪ درﺳﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪n‬‬ ‫‪6‬‬ ‫زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪3........................................................‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪o‬‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪8....................................................................‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪n‬‬ ‫ﺷﻴﻤﻲ ‪16.....................................................................‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪k‬‬ ‫رﻳﺎﺿﻲ ‪32...................................................................‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪w‬‬ ‫_‬ ‫ﺳﺆالﻫﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪47...........................................‬‬ ‫‪w‬‬  ‫زﻳﺴﺖ‬ ‫دوازدﻫﻢ‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻜﺎت‬ ‫اﻧﻮاع ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي دﻧﺎ‪:‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت واﺗﺴﻮن و ﻛﺮﻳﻚ وﺟﻮد راﺑﻄﻪ ﻣﻜﻤﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺎزﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي دﻧﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻮد اﻣﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻃﺮحﻫﺎي‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي دﻧﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪2‬‬  ‫ﻫﺪف آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺰﻟﺴﻮن و اﺳﺘﺎل‪:‬‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﭘﺎﺳﺦ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﻧﻮع ﻃﺮح ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي‬ ‫ﻗﺪم اول‪ :‬ﺟﺪاﺳﺎزي رﺷﺘﻪﻫﺎي دﻧﺎي ﻧﻮﺳﺎزي از ﻗﺪﻳﻤﻲ‬ ‫راهﺣﻞ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻳﺰوﺗﻮپ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﻴﺘﺮوژن )‪(15 N‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪ ‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻔﺎوت ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎي ‪ 14 N‬و ‪ 15 N‬ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﮔﺮﻳﺰاﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺟﺪا ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺮﻳﺰاﻧﻪ ﻣﻮﻟﻜﻮلﻫﺎ را ﺑﺮاﺳﺎس ﺟﺮم )ﭼﮕﺎﻟﻲ( ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﻛﻨﺪ و آراﻳﺶ ﺧﻂﻫﺎ در ‪ 3‬ﻣﺮﺣﻠﺔ‬ ‫‪‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ 20‬دﻗﻘﻪ ‪ 40 ،‬دﻗﻘﻪ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪ 5‬دﻗﻘﻪ‬ ‫‪o‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺳﺒ‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﺳﻨﮕﻦ‬ ‫‪o‬‬ ‫‪ 3 ‬ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ در ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي ‪ DNA‬و ‪ 1‬ﻣﻮﻟﻜﻮل ‪) DNA‬اﻟﮕﻮ(‬ ‫‪a‬‬ ‫ﺑﺎز ﻛﺮدن ‪ 2‬رﺷﺘﻪ‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ -3‬آﻧﺰﻳﻢﻫﺎ‬ ‫‪ -2‬واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪة دﻧﺎ )ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ(‬ ‫‪k‬‬ ‫اﻳﺠﺎد ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻓﺴﻔﻮدياﺳﺘﺮ ﺑﻴﻦ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎ‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ ‬ﺟﺪا ﺷﺪن ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎي ﻫﻴﺴﺘﻮن از دﻧﺎ ﺑﺮاي آﻏﺎز ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻛﺎر آﻧﺰﻳﻢ ﻫﻠﻴﻜﺎز ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ ‬ﺑﺎ اﺳﺘﺎل ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ دﻧﺎ و ﺟﺪا ﺷﺪن ﻓﺴﻔﺎت ﺑﺎر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺗﺮاﻛﻢ ﻓﺴﻔﺎت ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﻠﻮل اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫‪w‬‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ ‬اﻏﻠﺐ ﭘﺮوﻛﺎرﻳﻮتﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه آﻏﺎز ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي در دﻧﺎي ﺧﻮد دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ داﺷﺘﻦ دﻳﺴﻚ‬ ‫)ﭘﻼزﻣﻴﺪ( ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه آﻏﺎز ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي درون ﺧﻮد دارﻧﺪ و ﻳﻮﻛﺎرﻳﻮتﻫﺎ ﻫﺮ ﻓﺎمﺗﻦ ﻗﻄﻌﺎً ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه آﻏﺎز‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي دارد ﺑﻪﺟﺰ دﻧﺎي ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺪاﻣﻚﻫﺎي ﻣﻴﺘﻮﻛﻨﺪري و ﻛﻠﺮوﭘﻼﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻠﻘﻮي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪).‬ﺗﻌﺪاد ﺟﺎﻳﮕﺎه آﻏﺎز‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪوﻧﻤﻮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪(.‬‬ ‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‪ :‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻳﺎﺧﺘﻪاي را ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ زﻧﺠﻴﺮه ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺪون ﺷﺎﺧﻪ از ﭘﻠﻲﭘﭙﺘﻴﺪﻫﺎ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻠﻲﭘﭙﺘﻴﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮهاي از آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻮد ﭘﭙﺘﻴﺪي ﺑﻪﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪهﻛﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﻗﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ در ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪ دارﻳﻢ اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ‪ 20‬ﻧﻮع آﻧﻬﺎ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪3‬‬  ‫ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر اول ← ﺧﻄﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﭙﺘﻴﺪي اﻳﻦ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎ ‪ /‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ‪ C =.0‬و ‪ N − H‬در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﭙﺘﻴﺪي ﺑﻴﻦ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎي‬ ‫ﻣﺠﺎور ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎرﭘﻴﭻ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر دوم ← ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻫﻴﺪروژﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﭙﺘﻴﺪي اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺻﻔﺤﻪاي‬ ‫‪i- r‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻮم ← ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺷﺘﺮاﻛﻲ و ﻳﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺎﺧﻮردﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﻔﺤﺎت و ﻣﺎرﭘﻴﭻﻫﺎ و ﺑﺮﻫﻢﻛﻨﺶﻫﺎي آبﮔﺮﻳﺰ ﮔﺮوهﻫﺎي ‪ R‬ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﻬﺎرم ← ﭘﺲ از ﻗﺮارﮔﻴﺮي دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ زﻧﺠﻴﺮه ﭘﻠﻲﭘﭙﺘﻴﺪي ﻛﻨﺎر ﻫﻢ در ﺑﻌﻀﻲ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ اوﻟﻴﻦ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر آن‬ ‫ﻛﺸﻒ ﺷﺪ ﻣﻴﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫ﻫﻤﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ‬ ‫ﻣﻴﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ‬ ‫‪o‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد زﻧﺠﻴﺮة ﭘﻠﻲﭘﭙﺘﻴﺪي‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪o‬‬ ‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي‬ ‫درون ﮔﻠﺒﻮل ﻗﺮﻣﺰ‬ ‫درون ﺗﺎرﻣﺎﻫﻴﭽﻪاي‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ‪CO2‬‬ ‫دارد‬ ‫ﻧﺪارد‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ‪O2‬‬ ‫‪n‬‬ ‫دارد‬ ‫دارد‬ ‫‪a‬‬ ‫ﺗﺴﺖ‪ :‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻮﻟﻜﻮل ﺣﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت وراﺛﺘﻲ در ﻳﻮﻛﺎرﻳﻮتﻫﺎ ﻛﺪام ﻣﻮرد ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟ )داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ‪(99‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪ (1‬ﻫﺮ رﺷﺘﻪ آن دو ﺳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت دارد‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ (2‬ﺗﻌﺪاد ﺟﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي آن ﺑﺴﺘﻪ‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ (3‬واﺣﺪﻫﺎي ﺳﻪﺑﺨﺸﻲ آن ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﻋﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﻪﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (4‬ﺗﻌﺪاد ﺟﺎﻳﮕﺎهﻫﺎي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي آن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪوﻧﻤﻮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫ﺗﺴﺖ‪ :‬ﻛﺪام ﻋﺒﺎرت‪ ،‬درﺑﺎرة ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻗﺮﻣﺰرﻧﮓ ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺎر ﻣﺎﻫﻴﭽﻪاي ﻛﻨﺪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟ )ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ‪(99‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ (1‬زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎي ﺗﺎﺧﻮرده آن‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺷﺘﺮاﻛﻲ در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﮔﺎز ﺗﻨﻔﺴﻲ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي اﺗﻢ آﻫﻦ ﻣﺮﻛﺰي در ﺑﺨﺶ ﭘﭙﺘﻴﺪي زﻧﺠﻴﺮه ﺧﻮد دارد‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻫﻤﺔ واﺣﺪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎﺧﺘﺎر دوم‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻫﻴﺪروژﻧﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ارﺗﺒﺎطاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (4‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﺠﺎد ﻧﻮﻋﻲ از اﻟﮕﻮﻫﺎي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻫﻴﺪروژﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از زﻧﺠﻴﺮه ﭘﻠﻲﭘﭙﺘﻴﺪي آن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺴﺖ‪ :‬ﻛﺪام ﻋﺒﺎرت درﺑﺎرة ﻫﺮ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺪن ﻳﻚ ﻓﺮد ﺳﺎﻟﻢ درﺳﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ (1‬ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎز آﻟﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﻠﻘﻪاي دارد ﻛﻪ ﺑﻪ رﻳﺒﻮز ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (2‬واﺣﺪ ﺗﻜﺮارﺷﻮﻧﺪة ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺴﭙﺎر )ﭘﻠﻴﻤﺮ( ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ (3‬در ﻃﻲ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻫﻮازي ﺗﻨﻔﺲ ﻳﺎﺧﺘﻪاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪ (4‬در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﻮد ﮔﺮوه ﻳﺎ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﺴﻔﺎت دارد‪.‬‬ ‫‪4‬‬  ‫وﻗﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‪ 10 :‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ :3‬ﻣﻮﻟﻜﻮلﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 1‬ﺗﺎ ‪20‬‬ ‫‪ -1‬ﻛﺪامﻳﻚ از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي زﻳﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ (1‬ﺗﻔﺎوت ﺗﻌﺪاد اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻴﺎن ﻗﻨﺪ رﻳﺒﻮز و دﺋﻮﻛﺴﻲرﻳﺒﻮز‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﺗﻌﺪاد اﺗﻢﻫﺎي اﻛﺴﻴﮋن ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﻚ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﺑﺎزﻫﺎي آﻟﻲ دو ﺣﻠﻘﻪاي از ﺳﻤﺖ ﺣﻠﻘﺔ ‪ 5‬ﺿﻠﻌﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ (3‬وﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻫﻤﺔ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر دﻧﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در رﻧﺎ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻮﻟﻜﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎوي ‪ 5‬اﺗﻢ ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (4‬ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪة ﻫﺮ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در دﻧﺎي ﺣﻠﻘﻮي‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻪ واﺳﻄﺔ دو ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪-2‬ﻛﺪام ﮔﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت زﻳﺮ را درﺑﺎرة داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬ ‫»ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻛﻪ ‪ ،...............‬ﻗﺒﻞ از ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻛﻪ ‪«...............‬‬ ‫‪ (1‬اﺑﻌﺎد ﻣﻮﻟﻜﻮل ‪ DNA‬را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ـ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺸﻒ واﻛﺴﻦ آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ (2‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﺑﺎزﻫﺎي آﻟﻲ ‪ A‬و ‪ T‬ﻣﻜﻤﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ـ ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲﺑﻮدن ‪ DNA‬را اﺛﺒﺎت ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪرات ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺻﻔﺎت وراﺛﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ـ وﺟﻮد ﭘﻮﺷﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺮگ ﻣﻮش ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪ (4‬دورﺷﺘﻪايﺑﻮدن ‪ DNA‬را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ ـ ﻧﻴﻤﻪﺣﻔﺎﻇﺘﻲﺑﻮدن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي ‪ DNA‬را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪-3‬ﻛﺪام ﮔﺰﻳﻨﻪ درﺑﺎره ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﺎري در ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ (1‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻣﻴﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر دوم ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ (2‬ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻛﻪ در آن ﻫﺮﻳﻚ از زﻧﺠﻴﺮهﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻛﻠﻴﺪي در ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﻴﺶﺗﺮ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪ (3‬در ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻛﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻄﻲ آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ در اﻧﻮاع آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫‪ (4‬در ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ آن در اﺛﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي آبﮔﺮﻳﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﻚ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫‪k‬‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-4‬ﻛﺪام ﮔﺰﻳﻨﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ ﺑﻪﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫‪ (1‬ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر دﻳﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ داراي ﭼﻨﺪﻳﻦ اﻧﺘﻬﺎي ﻛﺮﺑﻮﻛﺴﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ (2‬اوﻟﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ آن ﻣﻴﺎن اﻛﺴﻴﮋن و ﻫﻴﺪروژن ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻫﺮ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﻧﻘﺶ دارد‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﻛﻪ داراي ﺑﺮﻫﻢﻛﻨﺶﻫﺎي آبﮔﺮﻳﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ را در ﺧﻮن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ (4‬در رﻧﮕﺪاﻧﻪﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ ﺗﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻫﻴﭽﻪاي‪ ،‬در ﻫﺮ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻫﻴﺪروژﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-5‬ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد از ﻋﺒﺎرات زﻳﺮ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬ ‫‪w‬‬ ‫اﻟﻒ( در ﺑﻴﺶﺗﺮ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي اﻳﻮري و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ ﺑﺮﺧﻼف آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﮔﺮﻳﻔﻴﺖ‪ ،‬از آﻧﺰﻳﻢﻫﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪﻛﻨﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ب( ﻣﺸﺎﻫﺪات و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﭼﺎرﮔﺎف روي دﻧﺎﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻮﺟﻮدات‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎزﻫﺎي ﭘﻮرﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﺮﻳﻤﻴﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ج( در آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي اول و ﭼﻬﺎرم ﮔﺮﻳﻔﻴﺖ ﺑﺮﺧﻼف آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي دوم و ﺳﻮم‪ ،‬در ﺧﻮن و ﺷﺶﻫﺎي ﻣﻮش ﺑﺎﻛﺘﺮي ﭘﻮﺷﻴﻨﻪدار زﻧﺪه‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫د( اﻳﻮري و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ در آزﻣﺎﻳﺶ آﺧﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶ اول از اﻧﻮاع ﺑﻴﺶﺗﺮ آﻧﺰﻳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪4 (4‬‬ ‫‪3 (3‬‬ ‫‪2 (2‬‬ ‫‪1 (1‬‬  ‫)ﺳﺠﺎد ﺣﻤﺰهﭘﻮر(‬ ‫‪ -4‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪«4‬‬ ‫زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ‪3‬‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر از رﻧﮕﺪاﻧﺔ ﻗﺮﻣﺰ ﺗﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻫﻴﭽﻪاي‪ ،‬ﻣﻴﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ اﺳـﺖ‪.‬ﺑـﻪ ﺟـﺪول زﻳـﺮ‬ ‫دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬ ‫)ﺳﻴﻨﺎ ﻧﺎدري(‬ ‫‪ -1‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪«1‬‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﺳﺎﺧﺘﺎري اول‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺷـﺘﺮاﻛﻲ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻫﻴـﺪروژﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«1‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻳﻚ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪ داراي دو اﺗﻢ ‪ O‬اﺳﺖ‪.‬در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﻗﻨﺪ رﻳﺒﻮز ﺑﺎ دﺋﻮﻛﺴﻲرﻳﺒﻮز‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ اﺗﻢ اﻛﺴﻴﮋن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻮم‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر دوم‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«2‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ‪ ،3‬اﻳﻦ ﮔﺰاره درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اول‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«3‬وﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻫﻤﺔ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎ دﻧـﺎ ﺑـﺎ رﻧـﺎ در ﻗﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎر رﻓﺘـﻪ در‬ ‫×‬ ‫ﻫﻴﺪروژﻧﻲ‬ ‫آنﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره از ‪ 5‬اﺗﻢ ﻛﺮﺑﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎزﻫـﺎي آﻟـﻲ‬ ‫×‬ ‫‪i- r‬‬ ‫اﺷﺘﺮاﻛﻲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻜﺴﺎن ﻳﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ و وﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﺎن ﻫﻤﺔ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫ﻳﻮﻧﻲ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«4‬ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻫﺮ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در دﻧﺎي ﺣﻠﻘﻮي‪ ،‬از ﻳﻚ ﮔﺮوه‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫آب ﮔﺮﻳﺰ‬ ‫ﻓﺴﻔﺎت ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ و ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ‪ ،3‬ﺳـﻪ ﺑﺨـﺶ ﺳـﺎزﻧﺪة‬ ‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪﻫﺎ )ﻳﻚ ﻗﻨﺪ ‪ 5‬ﻛﺮﺑﻨﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎز آﻟﻲ ﻧﻴﺘﺮوژندار و ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻓﺴـﻔﺎت(‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺳـﻄﺢ اول ﺳـﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻣﻴـﺎن ﻫﻴـﺪروژن و اﻛﺴـﻴﮋن ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﺑﺎ دو ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺷﺘﺮاﻛﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧـﺪ‪.‬ﻳـﻚ ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻗﻨـﺪ – ﺑـﺎز و‬ ‫‪n‬‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻗﻨﺪ ﻓﺴﻔﺎت‪.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫)زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 5 ،4‬و ‪(16‬‬ ‫‪o‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«1‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر دﻳﮕـﺮي ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫‪----------------------------------------------‬‬ ‫ﻫﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﺧـﻮد اﺳـﺖ‪.‬ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬ ‫)ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪي(‬ ‫‪ -2‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪«4‬‬ ‫ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎري وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ وﺟـﻮد ﭼﻨـﺪﻳﻦ رﺷـﺘﻪ ﭘﻠـﻲ ﭘﭙﺘﻴـﺪ‬ ‫‪o‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫)ﺣﺪاﻗﻞ دو رﺷﺘﻪ( در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﮔﺮوهﻫﺎي ﻛﺮﺑﻮﻛﺴﻴﻞ و آﻣﻴﻦ ﻛـﻪ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«1‬آزﻣﺎﻳﺶ ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ وﻳﻠﻜﻴﻨﺰ و ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آزﻣﺎﻳﺶ ﮔﺮﻳﻔﻴﺖ‪،‬‬ ‫در دو اﻧﺘﻬﺎي زﻧﺠﻴﺮة ﭘﻠﻲﭘﭙﺘﻴﺪ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻳﻚ ﻋﺪد ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«2‬ﺿﻤﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر اول ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﭘﻴﻮﻧـﺪ اﺷـﺘﺮاﻛﻲ‬ ‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻫﻴﺪروژن و اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﻣﻮﻟﻜﻮل آب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﺳﺎﺧﺘﺎر اول در ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«2‬آزﻣﺎﻳﺶ واﺗﺴﻮن و ﻛﺮﻳﻚ ﺑﻌﺪ از آزﻣﺎﻳﺶ وﻳﻠﻜﻴﻨﺰ و ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪a‬‬ ‫ﻫﺮ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﻧﻘﺶ دارد‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«3‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي اﻳﻮري‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آزﻣﺎﻳﺶ ﮔﺮﻳﻔﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«3‬ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫﻤﻮﮔﻠـﻮﺑﻴﻦ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ اﻧﺘﻘـﺎﻟﻲ در ﺧـﻮن دارد‪ ،‬داراي‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«4‬اراﺋﺔ ﻣﺪل ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻣﺎرﭘﻴﭻ دوﮔﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ واﺗﺴﻮن و ﻛﺮﻳﻚ‪.‬ﻗﺒﻞ‬ ‫‪k‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﻬﺎرم اﺳﺖ‪.‬در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮﻫﻢﻛﻨﺶﻫـﺎي آبﮔﺮﻳـﺰي‬ ‫از آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺰﻟﺴﻮن و اﺳﺘﺎل‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻮم اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 3‬و ‪ 5‬ﺗﺎ ‪(7‬‬ ‫‪-‬‬ ‫)زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 16‬و ‪(17‬‬ ‫‪----------------------------------------------‬‬ ‫‪----------------------------------------------‬‬ ‫)اﻣﻴﺮرﺿﺎ ﺟﺸﺎﻧﻲﭘﻮر(‬ ‫‪ -3‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪«1‬‬ ‫)اﻣﻴﺮرﺿﺎ ﭘﺎﺷﺎﭘﻮر ﻳﮕﺎﻧﻪ(‬ ‫‪ -5‬ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪«4‬‬ ‫‪w‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﻫﻤﺔ ﻣﻮارد ﺑﻪدرﺳﺘﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اول )ﺗﻮاﻟﻲ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎ( ← ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﭙﺘﻴﺪي‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮارد‪:‬‬ ‫دوم )اﻟﮕﻮﻫﺎﻳﻲ از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻫﻴﺪروژﻧﻲ( ← ﭘﻴﻮﻧﺪ‬ ‫اﻟﻒ( اﻳﻮري و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ در آزﻣﺎﻳﺶ اول و آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي آﺧﺮ از آﻧﺰﻳﻢ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻨﺸﺄ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر‬ ‫‪w‬‬ ‫ﻫﻴﺪروژﻧﻲ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ در ﺑﻴﺶﺗﺮ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ از آﻧﺰﻳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ اﻣ‪‬ﺎ در آزﻣﺎﻳﺶ دوم‬ ‫ﺳﻮم )ﺗﺎ ﺧﻮرده و ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻫﻢ( ← ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي آب ﮔﺮﻳﺰ‬ ‫از ﮔﺮﻳﺰاﻧــﻪ ﺑــﺎ ﺳــﺮﻋﺖ ﺑــﺎﻻ اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧــﺪ اﻣ‪‬ــﺎ ﮔﺮﻳﻔﻴــﺖ در ﻫــﻴﭻﻛــﺪام از‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺧﻮد از آﻧﺰﻳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﺮد‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﺷﺘﺮاﻛﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺪروژﻧﻲ و ﻳﻮﻧﻲ ﺳـﺒﺐ ﺗﺜﺒﻴـﺖ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳـﻮم‬ ‫‪w‬‬ ‫ﭘﻴﺮﻳﻤﻴﺪﻳﻦ ‪ A = T‬ﭘﻮرﻳﻦ‬ ‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ب( ﻣﺸﺎﻫﺪات و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﭼﺎرﮔﺎف‬ ‫ﭘﻴﺮﻳﻤﻴﺪﻳﻦ ‪ G = C‬ﭘﻮرﻳﻦ‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻣﻴﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ اوﻟﻴﻦ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر آن ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر دوم آن ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ ﺑﻮده و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻮم‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻬﺎﻳﻲ آن ﻣﺤﺴـﻮب‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎزﻫﺎي ﭘﻮرﻳﻨﻲ و ﭘﻴﺮﻣﻴﺪﻳﻨﻲ در ﻣﻮﻟﻜﻮل دﻧﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ج( در آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي اول و ﭼﻬﺎرم ﻣﻮش ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﭘﻬﻠﻮ ﻣﺒﺘﻼ ﺷـﺪ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺮد و در ﺧﻮن و ﺷﺶﻫﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﭘﻮﺷﻴﻨﻪدار ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻴﻨﻪ ﭘﻬﻠﻮ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲ‪-‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«2‬ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭼﻬﺎرم دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻮد‪.‬در آزﻣﺎﻳﺶ دوم و ﺳﻮم ﻣﻮش ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺰرﻳﻖ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪ و ﺑـﻪ ﺳـﻴﻨﻪ ﭘﻬﻠـﻮ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«3‬در ﺳﺎﺧﺘﺎر اول‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ در ﺗﻮاﻟﻲ آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻧﻪ‬ ‫ﻣﺒﺘﻼ ﻧﺸﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺧﻮن و ﺷﺶ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﭘﻮﺷﻴﻨﻪدار ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫در اﻧﻮاع آﻣﻴﻨﻮاﺳﻴﺪﻫﺎ‪.‬‬ ‫د( اﻳﻮري و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ در آزﻣﺎﻳﺶ اول ﻓﻘﻂ از آﻧﺰﻳﻢ ﺗﺠﺰﻳـﻪﻛﻨﻨـﺪه ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«4‬در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳـﻮم‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻳـﻚ آﻣﻴﻨﻮاﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر و‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ در آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي آﺧﺮ از اﻧﻮاع آﻧﺰﻳﻢﻫـﺎي ﺗﺠﺰﻳـﻪﻛﻨﻨـﺪه ﻳـﺎ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺨﺮﻳﺐﻛﻨﻨﺪه ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﻮاد آﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫)زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 16‬و ‪(17‬‬ ‫)زﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 5 ،3 ،2‬و ‪(6‬‬ ‫‪--------------------------------------------‬‬  ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ‬ ‫‪ (1‬ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ )ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ از روي ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ – زﻣﺎن ﺷﺘﺎب ﻟﺤﻈﻪاي‬ ‫‪ (1-1‬ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺴﻤﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ ﺣﺮﻛﺖ آن ﺷﺘﺎﺑﺪار اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ در ﻫﺮ‬ ‫ﻧﻘﻄﻪاي از ﻣﺴﻴﺮ ؟ ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻤﺎس اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺴﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ‪ 3‬دﻟﻴﻞ اﺗﻔﺎق ﺑﺒﻔﺘﺪ‪:‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪ (1‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﻧﺪازة ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ )ﺗﻨﺪي ﺟﺴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺟﻬﺖ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ آن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ (3‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﻢزﻣﺎن در اﻧﺪازه و ﺟﻬﺖ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫* ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻫﺮ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ دﻟﺨﻮاه ) ‪ t1‬ﺗﺎ ‪ (t2‬ﺑﻪﺻﻮرت راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در آن ‪ v1‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺤﺮك در‬ ‫‪o‬‬ ‫ﻟﺤﻈﺔ ‪ t1‬و ‪ v2‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺤﺮك در ﻟﺤﻈﺔ ‪ t2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪v − v1 Δv‬‬ ‫‪aav = 2‬‬ ‫=‬ ‫‪t2 − t1‬‬ ‫‪Δt‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪‬‬ ‫* ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻤﻴﺘﻲ ﺑﺮداري و ﻫﻢﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﺑﺮدار ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ )‪ ( Δv‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪m‬‬ ‫*ﻳﻜﺎي ‪ SI‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺛﺎﻧﻴﻪ ) ‪ ( 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ (1-2‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ از روي ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ – ز ﻣﺎن‪ :‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ – زﻣﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﻣﺘﺤﺮك داده ﺷﺪه‬ ‫و ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻴﻦ دو ﻟﺤﻈﺔ ‪ t1‬و ‪ t2‬از آن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ دو روش زﻳﺮ آن را ﺑﻪدﺳﺖ آورﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪w‬‬ ‫روش اول( ﻧﻤﻮدارﺧﻮاﻧﻲ‪ :‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺤﺮك در ﻧﻘﺎط ‪ A‬و ‪ B‬را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺎ ﻛﻤﻚ راﺑﻄﺔ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪Δv v B − v A‬‬ ‫‪aav‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪A,B‬‬ ‫‪Δt‬‬ ‫‪tB − t A‬‬ ‫‪w‬‬ ‫روش دوم( ﺷﻴﺐ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ از ﻧﻤﻮدار‪ :‬در اﻳﻦ روش اﺑﺘﺪا ﻧﻘﺎط ‪ 1‬و ‪ 2‬را روي ﻧﻤﻮدار ﻣﻨﻘﻀﻲ ﻛﺮده و ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﻴﻦ آن‬ ‫دو ﻧﻘﻄﻪ رﺳﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﺐ اﻳﻦ ﺧﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻴﻦ دو ﻟﺤﻈﺔ ‪ t1‬و ‪ t2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪v2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1 a‬‬ ‫‪v1‬‬ ‫‪t1‬‬ ‫‪t2‬‬ ‫‪Δv v2 − v1‬‬ ‫= ‪tan α‬‬ ‫=‬ ‫‪= aav‬‬ ‫‪Δt‬‬ ‫‪t2 − t1‬‬ ‫‪2‬‬  ‫‪ (1-3‬ﺷﺘﺎب ﻟﺤﻈﻪاي‪ :‬ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺷﻴﺐ ﺧﻂ واﺻﻞ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ از ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ – زﻣﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﺤﺮك اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﻲ ‪ Δt‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﺷﻮد ﻧﻘﺎط ‪ 1‬و ‪ 2‬ﻋﻤﻼً ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺪه و ﺷﻴﺐ ﺧﻂ واﺻﻞ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ‪ 1‬و ‪2‬‬ ‫ﺑﺎ ﺷﻴﺐﻫﺎي ﻣﻤﺎس ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﺑﺮ ﻧﻤﻮدار ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺘﺎب ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺘﺤﺮك در ﻟﺤﻈﺔ ‪ t‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪ Dt‬ﺑﻪ ﺻﻔﺮ‬ ‫ﻣ ﻞ ﻣ ﻨﺪ‬ ‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪t1‬‬ ‫‪t2‬‬ ‫‪t2‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫* ﻗﺮار داد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻤﺎسﻫﺎي رﺳﻢ ﺷﺪه‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫{‪SLX¶ KÃ‬‬ ‫)‪(a > 0‬‬ ‫‪n‬‬ ‫{‪oÿÅ KÃ‬‬ ‫)‪(a = 0‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪Âÿ¹¶ KÃ{ (a > 0)(a < 0‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪o‬‬ ‫ﺳﺆال‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺷﺘﺎب ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﻛﺪامﻳﻚ از ﻋﺒﺎرات زﻳﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ (1‬اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺤﺮك در ﻃﻮل ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ آن ﺷﺘﺎﺑﺪار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ (2‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪ (3‬اﮔﺮ ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺷﺘﺎب ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ (4‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ آن ﻫﻢﺟﻬﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪k‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﺔ»‪«4‬‬ ‫ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎ ﺑﺮدار ‪ Δv‬ﻫﻢﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮدار ‪ v‬و ﮔﺰﻳﻨﺔ ‪ 4‬ﻋﺒﺎرت ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫ﺳﺆال‪ :‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ – زﻣﺎن ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﻛﻪ روي ﺧﻂ راﺳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ اﺳﺖ‪.‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﻲ ‪1‬‬ ‫ﺗﺎ ‪ 3‬ﺛﺎﻧﻴﻪ در ‪ SI‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬ ‫‪w‬‬ ‫( ‪v( m‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪ (1‬ﺻﻔﺮ‬ ‫‪w‬‬ ‫‪−10‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫)‪t(s‬‬ ‫‪5 (3‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪-10‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﺔ»‪«2‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ – زﻣﺎن اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ‪ aav‬در آن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪ t A = 1s → v A = 10 s‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ t = 3s → v = −10 m‬‬ ‫‪ B‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪v − v A −10 − 10‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪aav = B‬‬ ‫=‬ ‫‪= −10‬‬ ‫‪tB − t A‬‬ ‫‪3 −1‬‬ ‫‪s2‬‬  ‫‪ (2‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ‪ /‬ﺣﺮﻛﺖ دو ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫‪ (2-1‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ‪ :‬ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺪازه و ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫ﻣﺘﺤﺮك در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬ﺣﺎل اﮔﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﺑﺎ ﺗﻨﺪي ﺛﺎﺑﺖ ‪ v‬ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻣﻜﺎن‬ ‫اوﻟﻴﻪ ‪ x0‬در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻜﺎن ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎ ﻛﻤﻚ راﺑﻄﺔ زﻳﺮ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﺔ دﻟﺨﻮاه ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪) : x = vt + x0‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻣﻜﺎن –زﻣﺎن(‬ ‫* در اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺪازه و ﺟﻬﺖ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫* ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن اﻧﺪازه و ﺟﻬﺖ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺘﺎب ﺣﺮﻛﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫* ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ دارﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪x − x0 = vt  Δx = vt‬‬ ‫‪o‬‬ ‫* از آنﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻘﺪار ﺳﺮﻋﺖ در ﻫﺮ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ دﻟﺨﻮاه ﺑﺎ اﻧﺪازة‬ ‫‪o‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻟﺤﻈﻪاي ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫* اﮔﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﺤﺮك ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺧﻂ راﺳﺖ ﺑﻮده‪ ،‬اﻧﺪازة ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ و‬ ‫ﺗﻨﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪Δx1 + Δx2 + Δx3 +...‬‬ ‫= ‪vav‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪Δt1 + Δt2 + Δt 3 +...‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪| Δx1 | + | Δx2 | + | Δx3 | +...‬‬ ‫= ‪sav‬‬ ‫‪Δt1 + Δt2 + Δt 3 +...‬‬ ‫‪w‬‬ ‫* اﮔﺮ ﺑﻪﺟﺎي ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺪازة ﺳﺮﻋﺖ در ﻫﺮ ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﻲ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ )‪ ( Δx‬دارﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪Δx = v A Δt A‬‬ ‫‪w‬‬ ‫* اﮔﺮ ﺑﻪﺟﺎي ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻧﺪازة ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺤﺮك در ﻫﺮ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ داده ﺷﻮد ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﺑﺎزةزﻣﺎﻧﻲ )‪ ( Δt‬دارﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪Δx A‬‬ ‫= ‪Δt A‬‬ ‫‪vA‬‬ ‫* ﻣﻲداﻧﻴﻢ اﮔﺮ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺮ روي ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻧﺪازة ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺗﻨﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫* ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲ ﻣﻬﻢ دارﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪sav ≥ vav‬‬ ‫‪ (2-2‬ﺣﺮﻛﺖ دو ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه دو ﻣﺘﺤﺮك در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻣﺪت‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺗﺎ دو ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ؟ از دو روش زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫‪4‬‬  ‫روش اول( ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻧﻮﻳﺴﻲ‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﻫﺮ دو ﻣﺘﺤﺮك را روي ﻣﺤﻮر ‪ x‬درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻳﻜﻲ را ﺑﺮاي ﺳﺎدﮔﻲ روﻧﺪ ﺣﻞ در ﻣﺒﺪأ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻣﻜﺎن – زﻣﺎن دو ﻣﺘﺤﺮك را ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‪:‬‬ ‫)ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺖ و ﻋﻼﻣﺖ ﺳﺮﻋﺖ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪(.‬‬ ‫‪ (4‬ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺷﺮط رﺳﻴﺪن دو ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪن ﻣﻜﺎن آن دو در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺷﺮط ‪x1 = x2‬‬ ‫را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫روش دوم‪ :‬ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ‪:‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ دو ﻣﺘﺤﺮك در ﻳﻚ ﺧﻂ راﺳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ (1‬اﮔﺮ دو ﻣﺘﺤﺮك در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ آنﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﺳﺮﻋﺘﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪v = v A + vB‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪ (2‬اﮔﺮ دو ﻣﺘﺤﺮك در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ دو ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻔﺎﺿﻞ اﻧﺪازه ﺳﺮﻋﺘﺸﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪o‬‬ ‫* ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از دو ﻣﺘﺤﺮك را ﺛﺎﺑﺖ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺘﺤﺮك دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺳﺮﻋﺘﻲ در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪a‬‬ ‫ﺳﺆال‪ :‬ذرهاي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ روي ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﻲآﻳﺪ و ﭘﺲ از ‪ 2‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ‪) O‬ﻣﺒﺪأ ﻣﻜﺎن( و ‪ 2‬ﺛﺎﻧﻴﻪ روﺑﻪ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻧﻘﻄﺔ ‪ x = −6m‬ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺣﺮﻛﺖ آن در ‪ SI‬ﻛﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪w‬‬ ‫‪x = −3t + 6 (2‬‬ ‫‪x = −3t − 6 (1‬‬ ‫‪x = 3t + 6 (4‬‬ ‫‪x = 3t − 6 (3‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«2‬‬ ‫‪x1 = 0‬‬ ‫‪x2 = −6m‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪t1 = 2s‬‬ ‫‪t 2 = 2 + 2 = 4s‬‬ ‫‪ΔxOA −6 − 0‬‬ ‫‪m‬‬ ‫= ‪vav‬‬ ‫=‬ ‫‪= −3‬‬ ‫‪Δt OA‬‬ ‫‪4−2‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪vav = v = −3‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪t =2s‬‬ ‫→⎯⎯⎯ ‪x = vt + x0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0 = −3(2) + x0‬‬ ‫‪x =0‬‬ ‫‪kx0 = 6m‬‬ ‫‪ x = −3 t + 6‬‬  ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬ ‫ﺳﺆال‪ :‬ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ در ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ را ﺑﺎ ﺗﻨﺪي ﺛﺎﺑﺖ ‪ 20‬و ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺴﻴﺮ را ﺑﺎ ﺗﻨﺪي ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪s‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﺤﺮك در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ؟‬ ‫‪15 (4‬‬ ‫‪16 (3‬‬ ‫‪18 (2‬‬ ‫‪12 (1‬‬ ‫‪‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«1‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪Δx1‬‬ ‫= ‪Δx1 = v1t1 → Δt1‬‬ ‫‪v1‬‬ ‫‪Δx1 + Δx2‬‬ ‫‪Δx1 + Δx2‬‬ ‫= ‪v av‬‬ ‫=‬ ‫‪Δt1 + Δt2‬‬ ‫‪Δx1 Δx2‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪v1‬‬ ‫‪v2‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪Δx‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪m‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 12‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪Δx‬‬ ‫‪Δx‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪+3‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪n‬‬ ‫ﺳﺆال‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻣﻜﺎن – زﻣﺎن دو ﻣﺘﺤﺮك ‪ A‬و ‪ B‬در ‪ SI‬ﺑﻪﺻﻮرت ‪ xB = −7t + 6 , x A = −4t + 6‬اﺳﺖ‪.‬ﭼﻨﺪ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﺮوع‬ ‫‪a‬‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ دو ﻣﺘﺤﺮك ‪ 18m‬ﻣﻲﺷﻮد؟‬ ‫‪k‬‬ ‫‪8 (4‬‬ ‫‪6 (3‬‬ ‫‪9 (2‬‬ ‫‪3 (1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«3‬‬ ‫‪w‬‬ ‫اﮔﺮ ﻓﺎﺻﻠﺔ دو ﻣﺘﺤﺮك از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ‪ 18m‬ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ | ‪ | x A − xB‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 18‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪ x A = −4t + 6‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪| ( −4t + 6 ) − ( −7 t + 16 |= 18‬‬ ‫‪ x B = −7 t + 6‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪t=6‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ (3‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪ (3-1‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪ (1‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻜﺎن – زﻣﺎن‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ x = rt + x0‬در ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮدار ﻣﻜﺎن – زﻣﺎن ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ ﺧﻂ راﺳﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﺷﻴﺒﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺤﺮك ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x0> 0‬‬ ‫‪x0> 0‬‬ ‫‪x0=0‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪x0=0‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪x0< 0‬‬ ‫ﺷ ﺐ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫‪x0< 0‬‬ ‫ﺷ ﺐ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻨﻔ‬ ‫‪6‬‬  ‫‪ (2‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ – زﻣﺎن‪:‬‬ ‫‪v‬‬ ‫ﺣﺮ ﺖ ﻣﺘﺤﺮك‬ ‫‪v‬‬ ‫ﺣﺮ ﺖ ﻣﺘﺤﺮك‬ ‫دلﺎﻳر ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮلﺎﻳر‪x‬‬ ‫دلﺎﻳر ﺧﻼف ﻣﺤﻮلﺎﻳر‪x‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪ (3‬ﻧﻤﻮدار ﺷﺘﺎب – ز ﻣﺎن‪ :‬در ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ‪a‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﺣﺮﻛﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﻔﺮ‬ ‫‪t‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪m‬‬ ‫ﺳﺆال‪ :‬ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﺑﺎ ﺗﻨﺪي ﺛﺎﺑﺖ ‪ ، 2‬در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﻣﺴﺎﻓﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 6‬ﻣﺘﺮ را ﭘﻴﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪s‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ﺳﺮﻋﺖ – زﻣﺎن اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪n‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪+2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪t (2‬‬ ‫‪t (1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪t (4‬‬ ‫‪t (3‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪-8‬‬ ‫‪‬ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«4‬‬ ‫رد ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«1‬ﻣﺘﺤﺮك در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺮﻋﺖ آن ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﺔ‬ ‫»‪ «1‬ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رد ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«3‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﺤﺮك ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ »‪ «3‬ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪ ، 2‬ﻣﺴﺎﻓﺖ ‪ 6‬ﻣﺘﺮ را ﻃﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﺎن ﺣﺮﻛﺖ آن ‪ 3‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻮده و‬ ‫رد ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ :«4‬ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫‪s‬‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ «4‬ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬‬  ‫وﻗﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‪ 10 :‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪ :3‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮ ﺧﻂ راﺳﺖ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 1‬ﺗﺎ ‪15‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪ -1‬در ﻣﺴﻴﺮي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮدروي ‪ A‬در ﻣﺪت زﻣﺎن ‪ 8s‬و ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮدروي ‪ B‬در ﻣﺪت زﻣﺎن ‪ 4s‬از ﺻﻔﺮ ﺑﻪ‬ ‫‪s‬‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬ﻛﺪامﻳﻚ از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي زﻳﺮ درﺳﺖ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ (1‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮدروي ‪ ، A‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮدروي ‪ B‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮدروي ‪ ، A‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮدروي ‪ B‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪ (3‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮدروي ‪ ، B‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮدروي ‪ A‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (4‬ﭘﺲ از ‪ 4s‬از ﺷﺮوع ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎً ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ دو ﺧﻮدروي ‪ A‬و ‪ B‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ -2‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ‪ SI‬ﺑﻪﺻﻮرت ‪ x = 2 / 34 t − 5 / 432‬اﺳﺖ‪.‬اﻧﺪازة‬ ‫ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﻣﺘﺤﺮك در ﻧﻴﻢﺛﺎﻧﻴﺔ ﺷﺸﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ؟‬ ‫‪o‬‬ ‫‪11/7 (4‬‬ ‫‪1/17 (3‬‬ ‫‪5/432 (2‬‬ ‫‪2/34 (1‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪ -3‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺴﻤﻲ ﻛﻪ روي ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬در ‪ SI‬ﺑﻪﺻﻮرت ‪ x = −4t + 20‬اﺳﺖ‪.‬ﻛﺪام ﮔﺰﻳﻨﻪ در ﻣﻮرد اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺘﺤﺮك ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ (1‬ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ ﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪ (2‬اﺑﺘﺪا در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ‪ x‬و ﺳﭙﺲ در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ آن ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻃﻲ ﺷﺪه از ﻟﺤﻈﺔ ‪ t =0‬ﺗﺎ ‪ t =10s‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 20‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ (4‬ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﺛﺎﻧﻴﺔ ﭘﻨﺠﻢ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ −4 m / s‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ 4‬و ﺳﭙﺲ ﻣﺴﺎﻓﺖ ‪ 30‬ﻣﺘﺮ را ﺑﺎ‬ ‫‪ -4‬در ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﻣﺴﺎﻓﺖ ‪ 40‬ﻣﺘﺮ را ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﺗﻨﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪s‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪ 1‬ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪ 3‬در ﻫﻤﺎن ﺟﻬﺖ ﻃﻲ ﻧﻤﻮده و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺴﺎﻓﺖ ‪ 5‬ﻣﺘﺮ را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻲ‬ ‫ﺗﻨﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪w‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪s‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ آن در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ؟‬ ‫‪1/8 (4‬‬ ‫‪2/6 (3‬‬ ‫‪3 (2‬‬ ‫‪3/6 (1‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ -5‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﺤﺮﻛﻲ ﻛﻪ روي ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﻫﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ در ‪ SI‬ﺑﻪﺻﻮرت ‪ x = t 3 − 5t + 4‬اﺳﺖ‪.‬اﻧﺪازة ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻣﺘﺤﺮك در ﻛﺪامﻳﻚ از ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ زﻳﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ؟‬ ‫‪ t1 = 0 (2‬ﺗﺎ ‪t2 = 4s‬‬ ‫‪ t1 = 3s (4‬ﺗﺎ ‪t2 = 4s‬‬ ‫‪ t1 = 0 (1‬ﺗﺎ ‪t2 = 1s‬‬ ‫‪ t1 = 1s (3‬ﺗﺎ ‪t2 = 4s‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻃﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ ‪ 40m‬اﺳـﺖ‪).‬ﻧﺎدرﺳـﺘﻲ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪3‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ («3‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﺤﺮك در ﺛﺎﻧﻴﺔ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬ ‫‪Δx Δx =−4 Δt‬‬ ‫‪m‬‬ ‫= ‪vav‬‬ ‫‪⎯⎯⎯⎯⎯→ vav = −4‬‬ ‫)ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﻋﻠﻴﺰاده(‬ ‫‪ -1‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«3‬‬ ‫‪Δt‬‬ ‫‪Δt =1s‬‬ ‫‪s‬‬ ‫)ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 2‬ﺗﺎ ‪(13‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﺔ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪Δv A 80‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪----------------------------------------------‬‬ ‫‪Δv A = 80‬‬ ‫= ) ‪, Δt A = 8s  ( aav‬‬ ‫=‬ ‫‪= 10‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪Δt A‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪s2‬‬ ‫)ﻣﺠﺘﺒﻲ ﻣﺪﻧﻲ(‬ ‫‪ -4‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«3‬‬ ‫‪Δv B 80‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪Δv B = 80‬‬ ‫= ) ‪, Δt B = 4s  ( aav‬‬ ‫=‬ ‫‪= 20‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪Δt B‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪s2‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮدروي ‪ ، B‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺘﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧـﻮدروي ‪A‬‬ ‫‪ΣΔxi‬‬ ‫‪Δx1 + Δx2 − Δx3‬‬ ‫= ‪vav‬‬ ‫= ‪ vav‬‬ ‫‪ΣΔt i‬‬ ‫‪Δ‬‬ ‫‪x‬‬‫‪1 + Δx2 + Δx3‬‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪vav,1 vav,2 vav,3‬‬ ‫)ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 10‬ﺗﺎ ‪(13‬‬ ‫‪40 + 30 − 5‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪m‬‬ ‫= ‪vav‬‬ ‫= ‪ vav‬‬ ‫‪=2/6‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪40 30 5‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪----------------------------------------------‬‬ ‫‪+ +‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3 1‬‬ ‫)ﺳﻴﺪاﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﺧﺎﻟﻘﻲ(‬ ‫‪ -2‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«3‬‬ ‫‪o‬‬ ‫)ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 3‬ﺗﺎ ‪(10‬‬ ‫‪--------------------------------------------‬‬ ‫ﻧﻴﻢ ﺛﺎﻧﻴﺔ ﺷﺸﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﺑـﺎزة زﻣـﺎﻧﻲ ‪ t1 = 2 / 5s‬ﺗـﺎ ‪ ، t2 = 3s‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫‪n‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺣﺮﻛﺖ دارﻳﻢ‪:‬‬ ‫)ﻣﺤﺴﻦ ﭘﻴﮕﺎن(‬ ‫‪ -5‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«4‬‬ ‫)‪Δx = (2 / 34 × 3 − 5 / 432) − (2 / 34 × 2 / 5 − 5 / 432‬‬ ‫‪a‬‬ ‫اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﺤﺮك را ﺑﻪﺻﻮرت ﭘـﺎراﻣﺘﺮي ﺑـﻴﻦ ﻟﺤﻈـﺎت ‪ t1‬و ‪t2‬‬ ‫‪ Δx = 2 / 34 × 0 / 5 = 1 / 17 m‬‬ ‫‪k‬‬ ‫) ‪Δx (t23 − 5t2 + 4 ) − (t13 − 5t1 + 4‬‬ ‫= ‪vav‬‬ ‫=‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬ ‫)ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 13‬و ‪(14‬‬ ‫‪Δt‬‬ ‫‪t2 − t1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪----------------------------------------------‬‬ ‫‪t 3 − t 3 − 5(t2 − t1) + 4 − 4‬‬ ‫‪ vav = 2 1‬‬ ‫‪t2 − t1‬‬ ‫)ﻣﺤﺴﻦ ﭘﻴﮕﺎن(‬ ‫‪ -3‬ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪«4‬‬ ‫‪w‬‬ ‫)‪(t2 − t1)(t22 + t1t2 + t12 ) − 5(t2 − t1‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ﻣﻜﺎن – زﻣﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﺤﺮك را رﺳﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫= ‪ vav‬‬ ‫‪t2 − t1‬‬ ‫)‪x(m‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪ vav = t12 + t22 + t1t2 − 5 = (t1 + t2 )2 − t1t2 − 5‬‬ ‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﺔ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮاي ﺳـﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳـﻂ‪ ،‬اﻧـﺪازة ﺳـﺮﻋﺖ‬ ‫‪w‬‬ ‫)‪t(s‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ را ﺑﺮاي ﻫﺮﻳﻚ از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪vav = 12 − 1 × 0 − 5 = 4‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪:«1‬‬ ‫‪s‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬ﻣﺘﺤﺮك اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﺒﺪأ ﻣﻜﺎن ﻧﺰدﻳﻚ و ﺳﭙﺲ دور ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪v av = 42 − 4 × 0 − 5 = 11‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪:«2‬‬ ‫)ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ («1‬ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﺤﺮك ﻫﻤـﻮاره در ﺧـﻼف ﺟﻬـﺖ ﻣﺤـﻮر ‪x‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪m‬‬ ‫اﺳﺖ‪) ،‬ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪ («2‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛـﺖ ﻣﺘﺤـﺮك ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬ ‫‪v av = 52 − 4 × 1 − 5 = 16‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪:«3‬‬ ‫‪s‬‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻃﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻲ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺟﺴﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪vav = 72 − 3 × 4 − 5 = 32‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﺔ »‪:«4‬‬ ‫‪Δx = −4 Δt   =| Δx |=| −4 × (10 − 0) |= 40m‬‬ ‫‪s‬‬ ‫)ﻓﻴﺰﻳﻚ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎي ‪ 3‬ﺗﺎ ‪(10‬‬  ‫ﺧﻼﺻﺔ ﻧﻜﺎت و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺻﻠﻲ‬ ‫رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎ و ﻗﺪرت اﺳﻴﺪي‪:‬‬ ‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ‬ ‫ﻗﻮي‬ ‫ﻣﻮاد اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ‬ ‫* ﻣﻮاد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع اﻧﺤﻼﻟﺸﻮن در آب )ﻧﻪ ﻫﺮ ﻣﺎﻳﻌﻲ( ﺑﻪ دو دﺳﺘﺔ ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫ﻣﻮاد ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ‬ ‫* ﺣﺎﻻ ﻧﻮع اﻧﺤﻼل ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻪ؟‬ ‫‪n‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻮاد ﺑﻌﺪ از ﺣﻞ ﺷﺪن ﺑﻪﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﻮنﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﺸﻪ ﻣﻴﮕﻴﻢ ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪o‬‬ ‫ﭘﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻴﺪان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ و رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬ﻣﺜﻞ ﺷﻜﺮ و اﺗﻴﻠﻦﮔﻠﻴﻜﻮل‬ ‫‪o‬‬ ‫ص ‪ /‬غ‪ :‬ﻫﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮﻟﻜﻮﻟﻲ ﻗﻄﺒﻲ ﻳﻚ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪n‬‬ ‫غ‪ :‬ﭼﻮن اﺗﺎﻧﻮل‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﻮل‪ ،‬اﺗﻴﻠﻦﮔﻠﻴﻜﻮل ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻗﻄﺒﻲاﻧﺪ وﻟﻲ ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪a‬‬ ‫ص ‪ /‬غ‪ :‬ﻫﺮ ﻣﺎده آﻟﻲ ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪k‬‬ ‫غ ﻛﺮﺑﻮﻛﺴﻴﻠﻴﻚاﺳﻴﺪﻫﺎ و آﻣﻴﻦﻫﺎ ﻣﺎدة آﻟﻲاﻧﺪ وﻟﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻮاد ﺑﻌﺪ از اﻧﺤﻼل‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ )ﻳﻌﻨﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻗﻮي( ﻳﺎ ﺑﻪﻃﻮر اﻧﺪك )ﻳﻌﻨﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﺿﻌﻴﻒ( ﻳﻮن اﻳﺠﺎدﻛﻨﻨﺪه اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪w‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮل اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪.‬ﻣﺜﻞ ﻧﻤﻚﻫﺎ)‪ ،(NaCl‬اﺳﻴﺪﻫﺎ و ﺑﺎزﻫﺎ و اﻏﻠﺐ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻗﻄﺒﻲ‬ ‫‪ ‬ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ﻗﻮي ﭼﻨﺪ ﺷﺮط ﻣﻬﻢ دارﻳﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻗﻮي‪ ،‬رﺳﺎﻧﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ (1‬اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻗﻮي ﺑﺎﺷﻪ ﻣﺜﻼً رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ‪ HI‬ﻛﺠﺎ و رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ‪ H2CO3‬ﻛﺠﺎ؟! )اﻟﺒﺘﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺮاﺑﺮ(‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ (2‬اﻧﺤﻼلﭘﺬﻳﺮي ﺧﻮﺑﻲ در آب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻼًٌ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎ ؟ رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ‪ AgCl‬در آب ﻣﻌﺮﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﻣﺎده را در آب ﺣﻞ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣﺜﻼً ﻳﻚ ﺳﺮ ﺳﻮزن ﻣﺎدة اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ در ﺣﺪ ﻳﻚ ﻗﺎﺷﻖ ﻏﺬاﺧﻮري از اون ﻣﺎده‬ ‫رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ﻧﺪاره!‬ ‫* ﺣﺎﻻ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ؟!‬ ‫ﻣﻴﺪوﻧﻴﺪ ﻛﻪ رﺳﺎﻧﻲ ﻳﻮﻧﻲ دارﻳﻢ و رﺳﺎﻧﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﺗﻮي رﺳﺎﻧﺎي ﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻮنﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدﺷﻮن ﺑﺎرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ رو ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و‬ ‫اﮔﺮ ﻻﻣﭙﻲ در ﻣﺪار ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺪار ﻛﺎﻣﻞ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻻﻣﭗ روﺷﻦ ﻣﻴﺸﻪ!‬ ‫‪ (1‬اﮔﺮ ﻻﻣﭗ روﺷﻦ ﻧﺸﻪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻴﻤﻮﻧﻪ ← ﻣﺎدة ﻏﻴﺮاﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺘﻪ ﭼﻮن رﺳﺎﻧﺎ ﻧﺒﻮده!‬ ‫ﺷﺪت ﻧﻮر زﻳﺎد ﺑﺸﻪ ← ﻣﺤﻠﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻗﻮي‬ ‫‪ (2‬اﮔﺮ ﻻﻣﭗ روﺷﻦ ﺑﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﻗﻴﻖﺗﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬ ‫ﺷﺪت ﻧﻮر ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ ← ﻣﺤﻠﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫‪2‬‬  ‫‪ (2‬ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﺔ ﺧﻮب ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺮ ﺗﺴﺖ رو ﺑﺸﻜﻨﻪ‪(:‬‬ ‫‪ ‬در ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻳﻜﺴﺎن از ﻣﺤﻠﻮلﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﺿﻌﻴﻒ و ﻗﻮي ⇐ رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺤﻠﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻗﻮي ﺑﻴﺸﺘﺮه!‬ ‫‪ ‬ﺑﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻗﻮي ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﻳﻮن ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻳﻮﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ← رﺳﺎﻧﺎﻳﻲ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬ ‫ﻣﺤﻠﻮل ↑ ﺗﺮ‬ ‫‪n¯¼¶1 K 2SO4 > n¯¼¶1 Nu NO3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪jI\ ÄH−¼¶ 3‬‬ ‫‪jI\ ÄH−¼¶ 3‬‬ ‫‪i- r‬‬ ‫‪ ‬ﺑﻴﻦ ﭼﻨﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺖ ﻗﻮي ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺮ ﭼﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻋﺒﺎرت ذﻳﻞ ﺑﺰرگ