Etik Kavramının Kökeni ve Anlamı Sunumu - UFUK Üniversitesi

UFUK ÜNİVERSİTESİ ADALET MESLEK YÜKSEKOKULU Dersin adı: Meslek Etiği Dersin kodu: ADL251 Sorumlu öğretim üyesi: Öğr. Gör. Dilara TETİK Ünitenin adı: Etik Kavramının Kökeni ve Anlamı  ÜNİTEDE ELE ALINAN KONULAR ETİK KAVRAMININ KÖKENİ VE ANLAMI Etik nedir? Toplumsal Etik...

UFUK ÜNİVERSİTESİ ADALET MESLEK YÜKSEKOKULU Dersin adı: Meslek Etiği Dersin kodu: ADL251 Sorumlu öğretim üyesi: Öğr. Gör. Dilara TETİK Ünitenin adı: Etik Kavramının Kökeni ve Anlamı  ÜNİTEDE ELE ALINAN KONULAR ETİK KAVRAMININ KÖKENİ VE ANLAMI Etik nedir? Toplumsal Etik Ortak Etik Kurallar (Etik Değerler) Global Etik  ETİK KAVRAMI ETİK KAVRAMININ KÖKENİ VE ANLAMI Kavramsal olarak etik günümüzde tanımlanması en zor terimlerin başında gelmektedir. Etik kavramını tanımlamak kolay olmamakla birlikte literatürde birçok etik tanımı yapılmıştır.  ETİK KAVRAMI Etik kelimesi yunanca; töre, görenek alışkanlık anlamına gelen “ethos” kelimesinden türetilmiştir. Ethos’tan türetilen “ethics” kavramı da ideal ve sübjektif olanı içermekte, değerler ve ahlak ilkelerinin incelenmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla etik, ahlaktan daha özel ve felsefi bir anlamı ifade etmektedir.  ETİK KAVRAMI Türk Dil Kurumu sözlüğünde törebilimi ve ahlak bilimi olarak ifade edilen etik hem çeşitli ahlâkları inceleyen hem de kendisi bir ahlâk olan veya bir ahlâk önererek fiili değerleri içine alan aynı disiplinin konularını ifade etmektedir. Ansiklopedik olarak ise, insanlar arasında yer alan değerleri, ahlâkî bakımdan iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olanın niteliğini ve temellerini araştıran felsefe dalı olarak tanımlanmaktadır.  ETİK KAVRAMI Etik, insana ne yapması ya da ne yapmaması gerektiğini öneren değerlerin tümüdür. Bu değerleri erdem, ödev, ilke ve toplumun çıkarı olarak dört grupta incelemek mümkündür. Erdem, iyi bir insanı tanımlayan özelliklerin bütünüdür. Ödev, kişinin üstlendiği rolden beklenen davranışlardır. İlke, davranışları biçimlendiren temel doğrulardır. Toplumun çıkarı ise toplumun geneline faydalı olan her türlü eylemdir.  ETİK KAVRAMI Etik nedir?  Ahlak bilimidir.  Töre bilimidir.  Çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünüdür.  Felsefeyi en çok meşgul eden konudur.  Neyin iyi neyin kötü olduğu; doğru ya da yanlış eylemin ne olduğuna ilişkin sorulara cevap arar.  İyiliğe varılması için insanların kendini uymaya zorunlu hissettiği manevi görevler ve bunlara ilişkin kurallardır. 7  ETİK KAVRAMI Etik nedir?  Değer sistemidir. Neyin yapılıp yapılmayacağını etik belirler.  Bununla birlikte sosyal yaşamda amaçların belirlenmesi, amaçlara ulaşmak için neyin yapılıp neyin yapılmayacağının bilinmesidir.  Bir insanın doğru ve yanlışı ayırt etmede kullandığı kişisel kriterlerdir. 8  ETİK KAVRAMI Etik nedir?  İnsan davranışları ile ilgili sorunları inceler.  İnsanların eş, akraba, arkadaş gibi birçok durumda nasıl hareket etmeleri gerektiğini söyler.  Topluma özgüdür. Kişi veya grup otoritesine bağlı değildir.  Etik çerçevesinde oluşturulan ilke ve kurallar yasalar ile değil; toplumsal tepkilerle oluşturulmaktadır. 9  ETİK KAVRAMI Etik nedir?  Bir kişinin veya toplumun ahlak standartlarını araştıran disiplindir.  Bir insanın davranışları esnasında kullandığı ahlaki ilkeler bütünüdür.  Kişilerin nasıl davranması gerektiğini gösteren etik; görev ve sorumlulukları esas alan bir davranış kuralı ya da disipline işaret eder ve bir kişinin neyi yapıp neyi yapmaması gerektiği konusunda davranış biçimlerini tanımlayan kurallardır. 10  ETİK KAVRAMI Etik nedir?  Etik kavramını kuramsal felsefeden (mantık, fizik..) ayırarak kendi başına bir felsefe alanı olarak ele alan ilk filozof Aristoteles’tir.  Aristo pratik felsefeyi etik, ekonomi ve politika olarak ayırmıştır.  Platonun diyaloglarının çoğunluğunu da etik düşünceler oluşturmaktadır.  Sokrates’e göre eğitim, etik üzerine kurulu bir öğrenme sürecidir. 11  ETİK KAVRAMI Bağlayıcı ve sınırlayıcı unsurlar olmasına rağmen kişi, eylemini kendi düzleminde bağımsız gerçekleştirir. Bu nokta da sınırlayıcı unsurları (din, töre, gelenek, kültür, yasa vb.) dikkate alır ya da almaz. Bazen bir kişinin doğru olarak algıladığı şey diğer bir kişi tarafından doğru algılanmayabilir. 12  ETİK KAVRAMI Bütün bir etik tarihi, bir eyleme ne zaman doğru ne zaman yanlış demek gerektiği sorunuyla biçimlenmiştir. Öyleyse etiğin temel sorusunun “Ne yapmalıyım?” sorusunun cevabını vermek olduğunu söyleyebiliriz.  ETİK KAVRAMI Toplumsal Etik: Bir sosyal varlık olan insanın içinde bulunduğu toplumun genel kabul görmüş değer yargılarıdır. Yasal davranış standartları yanı sıra, bireyin içinde yaşadığı toplumun yazılı olmayan örf ve adetleri, gelenekleri, kültürü, dini inançlarından kaynaklanan değer yargıları ve ahlak anlayışı toplumsal etiğin temelini oluşturur. 14  ETİK KAVRAMI Toplumsal Etik Toplumsal yaşam içerisinde kişilerin topluma, toplumun da kişilere karşı uyması gereken birtakım ahlaki kurallar vardır. Mesela toplumun bütün üyelerine saygılı olmak, farklı kültürlere ve düşüncelere karşı hoşgörülü olmak, kişilerin eşitliğinin kabul edilmesi, kaynakların adil olarak dağıtılması gibi.  ETİK KAVRAMI Ortak Etik Kurallar (Etik Değerler) Yalan söylememek Dürüst olmak Güvenilir olmak Sadakat Başkalarına saygı göstermek Vatandaşlık sorumluluğuna sahip olmak Başkasının hakkını yememek Acısı olanın acısını paylaşmak Dayanışma içerisinde olmak Bireylerin eşitliğinin kabul edilmesi  ETİK KAVRAMI Global Etik: Global etik, bireysel ve ulusal etik bilincini aşan, dünyadaki tüm insanları kapsayan etik bir duyarlılığı ve sorumluluğu ifade eder. Yani, bireyin eylemlerinde kendisini tüm insanlığa karşı görevli ve sorumlu bilmesi, aile, kavim ve ulus sınırlarını aşmasıdır.  ETİK KAVRAMI Global Etik: Günümüz dünyasında önemli mevkilerde bulunan bazı fertlerin toplumla veya doğayı kullanım ile ilgili bazı kararları, dünyada yaşayan insanların büyük bölümünü, iyilik veya kötülük bakımından ilgilendiriyorsa, global etik bilinci global nitelik taşıyan kararlarda yeterli bir şart haline gelmiştir demek yanlış olmaz.  ETİK KAVRAMI Global Etik: Global etiğin temel kuralları olan, doğruluk, dürüstlük, yardımlaşma, insanları araç olarak kullanmama gibi ilkeler aslında her kültürde ve dinde mevcut olan değerlerdir. Global etiğin yeni değerler keşfetmek gibi bir iddiası yoktur. Her kültürde yaşayan insanlar bir karakter taşıdığından bu etik değerlerin her toplumda, her türlü yaşam türünde var olması gerekir.  ETİK KAVRAMI Ancak bu değerlerin uygulanıp uygulanmadığı veya ne biçimde uygulandığı hususu tabi ki farklılık gösterecektir. Sonuç olarak global etiğin asıl işlevi, her türlü dünya görüşünde zaten mevcut olan bu ilkelerin önündeki engelleri kaldırıp onlara global düzeyde işlevlik kazandırmaktır. Yani yeni değerler ortaya koymaktan ziyade mevcut etik değerleri global düzeyde yaymak ve etkin hale getirmektir.  KENDİMİZİ DENEYELİM Aşağıdakilerden hangisi ortak etik kurallardan biri değildir? a) Dürüst olmak b) Güvenilir olmak c) Başkalarına saygı göstermek d) Bireylerin eşitliğinin kabul edilmesi e) Başkasının hakkını yemek  KENDİMİZİ DENEYELİM Aşağıdakilerden hangisi ortak etik kurallardan biri değildir? a) Dürüst olmak b) Güvenilir olmak c) Başkalarına saygı göstermek d) Bireylerin eşitliğinin kabul edilmesi e) Başkasının hakkını yemek  KAYNAKÇA  Öztürk Başpınar, Nuran & Çakıroğlu, Meslek Etiği , NOBEL Akademik Yayıncılık, 2021  Özçelik, Ahmet, İş ve Meslek Etiği, Ekin Basım Yayın, Ekim 2022  Sökmen, Alptekin, Meslek Etiği, Detay Yayıncılık, 2021  Bahar, Emel, Meslek Etiği, Detay Yayıncılık, 2014  Çakıroğlu, Demet, Meslek Etiği, Nobel Akademik Yayıncılık 2014  Uzun R. İletişim Etiği: Sorunlar ve Sorumluluklar, Dipnot Yayınları, Ankara 2011  Aydın İ. Eğitim ve Öğretimde Etik. 2. baskı, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2006  KAYNAKÇA  Aydın İ. Eğitim ve Öğretimde Etik. 2. baskı, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2006  Özlem, D. Etik- Ahlak Felsefesi -İnkılap Kitabevi, İstanbul 2004  Arda B. Etiğe kavramsal giriş ve temel yaklaşımlar. Eds.: Arda B, Kahya E, Başağaç Tamay G. Bilim Etiği ve Bilim Tarihi. Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi, 2004  Aydın, İ. Eğitim ve Öğretimde Etik, PegemA Yayıncılık, Ankara 2003  Aydın, İ. Yönetsel Mesleki ve Örgütsel Etik, PegemA Yayıncılık, Ankara 2002  DAVRAN, Zeynep (Yayına Hazırlayan: Harun TEPE), Etik ve Meslek Etikleri, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara 2000  Kuçuradi, İ. Felsefi Etik ve Meslek Etikleri, Tepe, H. (Editör), Etik ve Meslek Etikleri. Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara 2000  Kuçuradi, İ. Etik. Meteksan Yayınları, Ankara 1988