Hemşirelik Tarihi PDF

12.10.2023 1 Dersin Amacı Hemşireliğin Dünya’daki ve Tür...

12.10.2023 1 Dersin Amacı Hemşireliğin Dünya’daki ve Türkiye’deki gelişimini HEMŞİRELİĞE GİRİŞ açıklamak DÜNYADA HASTA BAKIMI VE HEMŞİRELİĞİN TARİHİ GELİŞİMİ BAŞLANGIÇTAN MESLEKLEŞMEYE TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK DR.ÖĞR.ÜYESİ AYŞE KABUK 12.10.2023 3 4 İçerik Planı Giriş 1.Hemşireliğin Dünyadaki Gelişimi Neden? - İlk Çağlarda Hasta Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Sosyal Olaylar Geçmiş̧teki mücadelelerin ö̈ğrenilmesi, - Orta Çağda Hasta Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Sosyal Olaylar - Yeni Çağda Hemşirelik Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Sosyal Olaylar Günümüzdeki durumunun - Yakın Çağda Hasta Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Sosyal Olaylar kavranabilmesi, İlerleme İ̇leride karş̧ılaşılabilecek güçlüklerin - 20. yüzyılda Hasta Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Sosyal Olaylar 2.HemşireliğinTürkiye’deki Gelişimi tahmin edilmesi, - Cumhuriyet Öncesi dönem Beklenen sonuca ulaştıracak güç/ - Cumhuriyet Dönemi kuvvetin kaynağının belirlenmesi. Hemşireliğin Dünyadaki Gelişimi İlk Çağlarda Hasta Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Sosyal Olaylar İlkel insan yaşamını ve neslini sürdürmek için İlk defa bakımla ilgilenen kişi Yunan ve oldukça güç olan doğal koşullara karşı Roma mitolojisinde tıp tanrısı olarak savaşını vermiştir. bilinen Asklepios’un kızı Hygenia Kendini ve ailesini korumak için doğal (hijyen)dir. barınaklardan yararlanmış, sürekli hareket ederek avlanma ve doğal meyvelerden beslenme yolu ile canlı kalabilme çabasını vermiştir. 1  12.10.2023 İlk çağlara özgü sağlık uygulamaları daha çok sihire ve İlk Çağlardaki Kültürler ve Hasta Bakımı folklorik girişimlere dayanmıştır. Mezopotamya'da çoğu tedavi su ile yapılmış, kişisel Sihir ve büyü; doğa üstü güçler olarak Folklorik uygulamalar ise; bazı hijyene (nehirde yıkanma) önem verilmiştir. nitelenen iyi ruhların hoşnut edilmesi, rahatsızlıkların giderilmesinde halkın Sıcak- soğuk uygulamalar, lapa,masaj ve lavman kötü ruhların ise bedene girerek sınama/ deneme yöntemi veya vb. bu dönemde başlatılmıştır. hastalık yapmaması için kullanılmıştır. gözlemleri ile bulduğu bitkisel veya hayvansal kökenli maddelerin  Mısırda yeni doğan bakımı, ebe ve süt annelere kullanılmasıdır. bırakılmıştır.  Babilin hükümdarı Hammurabbi, etik biliminin temeli sayılan kanunları ile önem taşır. İlk Çağlardaki Kültürler ve Hasta Bakımı İlk Çağlardaki Kültürler ve Hasta Bakımı Koruyucu önlemler, bitkisel kökenli ilaçların hazırlanması, katarakt ve mesane Hekimliğin sihir ve büyüden ayrılıp, bilime taşına yönelik cerrahi girişimler Hint dönüşmesi Hippocrates ile (Hipokrat, MÖ. uygarlığında uygulanmaktaydı. 460-370) başlamıştır. Çin uygarlığında da akupunktur tedavi Ayrıca etik ilkeleri “ Hekimlik Andı” olarak yöntemi ve ebeliğin örgütlenmesi ile ilgili saptamıştır. çalışmalar yapılmıştır. Zaman geçtikçe, hasta bakımında tek tanrılı İlkel uygarlıklardan bu yana hemşirenin dinlerin etkisi görmüştür. esas rollerinden biri ebelik idi. Musevilerde Tıp ve Hasta Bakımı Tek Tanrılı Dinlerde Hasta Bakımı Damardan kan alma gibi tıbbi girişimlerde bulunmuşlardır. Tek tanrılı dinlerin etkisi ile kadınların Protez olarak kullanılan bazı yapay organların yapımını gerçekleştirmekteydiler. sosyal durumu hasta bakımında yer Bulaşıcı hastalıkların kontrolü için bildirilmesini zorunlu kılmışlar, hasta izolasyonunun, izole edildiği yerin duvarlarını kazımışlardır. Eşyaların yakılması almasını sağlamış ancak yapılan gerektiğine inanmışlardır. baskılarla kadının toplum içindeki Ebeliğe büyük önem vermişlerdir. hizmetlerini sınırlandırmıştır. Besin hijyenine dikkat etmişler. En eski tek tanrılı din Museviliktir. 2  12.10.2023 Hıristiyanlarda Tıp ve Hasta Bakımı Hıristiyanlarda Tıp ve Hasta Bakımı Birçok zengin ve asil kadın rahibe olarak sağlık ve sosyal hizmetlere kendilerini adamış Hasta bakımında ilk örgütlü hizmet (halk sağlığı ve Bir çok kişi evlerini sakatlara-yardıma muhtaç ve hastalara ziyaretçi hemşirelik) kilise/ manastırlardaki bazı yardım ve açmış bakım hizmeti veren Dekon adı verilen erkeklerle ve Hasta bakımı ve yardım görevini, kilise üstlenerek Dekones adı verilen kadınlarla gerçekleştirilmiştir. kendilerine bağlı manastırlar kurmuşlar; kiliseye mensup kişiler, hastalara ve yardıma muhtaçlara bakım görevini Dekonesler içinde en ünlüleri ziyaretçi hemşireliği üstlenmişlerdir. Böylece ilk kez hasta bakımı hizmeti örgütlü başlatan Phoebe’dir. Ayrıca halk sağlığında ilk hemşirelik hizmete dönüşmüştür örgütünü Phobe’nin kurduğu sanılmaktadır. Hastane açan Fabiola, Marcella ve Pauladır. Orta Çağda Hasta Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Müslümanlarda Tıp ve Hasta Bakımı Sosyal Olaylar Ordu için seyyar hastaneler kurulmuş, yaralılara yardım edilmiştir. Haçlı Seferlerinde Avrupa’dan, Yakın Doğuya, Kudüs ’ e dek savaşta İslamiyet’te tıbbın ve eczacılığın gelişimi Avrupa’yı uzun süre etkilemiştir. yaralanan, hastalanan asker ve insanlara bakım için büyük şehirlerin surları Haçlı seferlerinin başına dek İslam hekimleri (Ebubekir Razi, Farabi, İbni Sina… içinde ve dışında hastaneler kurulmuş, buralarda vb.) tıp biliminin önde gelen kişileri olmuştur. Aziz John Şövalyeleri, Aziz Lazarus Şövalyeleri, Töton Şövalyeleri olarak bilinen askeri rahipler bakım görevini üstlenmişlerdir. Böylece hemşireliğe ilk kez askeri düzen ve çok sayıda erkek girmiştir. Hasta Bakımı ve Hemşirelikte Karanlık Dönem Hasta Bakımı ve Hemşirelikte Karanlık Dönem Rönesans öncesi eski düşünce yapısının yarattığı 16.yy başlarında Avrupa’da politik, ekonomik ve dinsel feodal sistemle, kilisenin halk üzerindeki baskıcı kargaşa yaşanıyordu. yönetime karşı yeni düşüncenin yarattığı sosyo- Kilisenin manastırdaki etkisinin azalması, toplumun din ekonomik değişikliklere sebep olmuştur. adamlarına güvenin azalması, hemşireliği olumsuz Orta çağda hemşirelik kilisenin etkisinde de olsa etkilemiştir. basit bir şekilde uygulanmaya başlamıştır. Tıp manastırdan ayrılıp, üniversiteye geçmiştir. Kiliseye bağımlılık hemşireye güç kattığı gibi çok katı Ünivesitelerde Tıp, yeni düşünce ve eğitim sistemi ile kurallarla yönetilmesine neden olmuştur. yeni buluşlardan yararlanırken, hasta bakımı bu ilerlemelerden uzak, değişmeksizin kalmıştır. 3  12.10.2023 20 Hasta Bakımı ve Hemşirelikte Karanlık Dönem Hasta Bakımı ve Hemşirelikte Karanlık Dönem  Bu olumsuz ortamda Augustinian rahibeleri dışındaki diğerlerinin hasta Halk hastalığı süresince bakım ve hastane hizmetlerine ücret bakımına devam etmemesi ve elini çekmesi ile oluşan hastanelerdeki ödeme düşüncesine zor alışmış, boşluğun giderilmesi için ihtiyaç sahibi, alkolik ve eğitimsiz kadınlara hasta bakımı görevi verilmiştir. Bir yatakta birden fazla hasta ve ölü birlikte yatırılmış,  Bu durum, hasta bakımı ve hastane koşullarını son derecede geriletmiştir. Hastalara yalnızca çok basit temizlik ve bazı hijyenik işlemler Orta çağın sonlarında hemşirelik için “Karanlık Dönem” olarak anılmıştır. yapılmıştır. 17 yy. başında el araçlarının Yeniden doğuş anlamına gelen Rönesans ve Reform geliştirilmesi ile ve giderek Endüstri Hareketleri 15-17. yy arasında, önce İtalya ve giderek tüm Avrupa’ Devrimine dönüşmesi ile sosyal ve da sanat, entelektüel, ekonomik, sosyal, politik alanların tümünde ekonomik yaşamda ticaretin ve makinenin çok önemli değişim ve gelişimlere sahne olmuştur. önemli bir yer alması ile köyden kasabaya ve kente göç (orta sınıf) başlamış, bir çok sosyal gereksinimler arasında hastane, hasta bakımı ve tıp da büyük gereksinimler olduğundan hastaneler gelişmeye başlamıştır. Yeni Çağda Hemşirelik Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen 19. Yüzyılda, şehirlerin büyümesi ile hastanelerin sayısında artma, Fransız Sosyal Olaylar toplumunda çiçek epidemileri ve İngiliz toplumlarında İhtilal Savaşları hastaneye Rönesans ile birlikte gelişen yeni düşünce sistemi, bireyin her şeyin ve hemşirelik hizmetlerine ihtiyacı arttırmıştır. nedenini sorgulama, gerçeği arama isteği geliştirmiştir. Böylece politik, sosyal , ekonomik, bilim ve sanat alanlarında gelişmeler olmuştur Endüstri ve makineleşmenin getirdiği sağlık sorunlarının yanı sıra hijyen Endüstri Devrimi yetersizlikleri, beslenme bozuklukları, enfeksiyon hastalıkları, halk sağlığının Yeni Düşünce Sistemi önemini artırırken, klinik alanlarda uzmanlaşmanın önemini de arttırmıştır. Makine Çağı Kadın Hakları Hareketleri Tıp ve Hastanelerdeki gelişmeler Hemşireliğin yeniden doğuşuna temel olmuştur. 4  12.10.2023 25 FLORENCE NIGHTINGALE Dünyada 19. yy. ikinci yarısı modern hemşirelik eğitimi anlayışının Dünyada ve Türkiye’de modern hemşireliğin yaygınlaşması, 20. yy ise, hemşireler için sosyal hareketlilik kurucusu olarak anılmaktadır. dönemi olmuş ve özellikle bu yüzyılın ortalarında mesleksel Hasta bakımına olduğu kadar, sosyal reformist olarak çeşitli toplumsal sorunlara bilinçlenme hareketleri başlamıştır. eğilmiş bir liderdir 12 Mayıs 1820’de İtalya’nın Florence Florence Nightingale‘in başarılarının temelinde; parlak zekası, kentinde, zengin, kültürlü, bir ailenin ailesinin zenginliği ve güçlü insanlardan oluşan geniş çevresi, çocuğu olarak doğmuştur. aldığı özel eğitim, bir çok ülkeye yaptığı geziler sırasında çeşitli Küçüklüğünde hasta hayvanlara bakmış, sosyal ve dinsel kurumlardaki inceleme ve çalışmaları ve ortamın 9 yaşlarında hasta kişilere bakmak bu atılıma hazır olması idi. isteğini dile getirmiştir. 13-14 yaşlarında çevredeki yoksul hastaları ziyaret ederek yardım etmiş, 1854 yılında Rusya, Fransa, İngiltere ve Türkiye 20 yaşlarında hastanelere giderek gözlem yapmıştır. arasında gerçekleşen Kırım Savaşında İngiliz 1850‘li yıllarda Almanya’da Dekonesler Teşkilatı ziyareti askerlerine gösterilen ilgisizlik ve bakımsızlık sırasında hemşirelere verilen eğitimi izlemesi gezisinin İngiltere’de öfkeye neden olmuştur. en önemli noktasıdır. Savunma Bakanı F.Nightingale bir grup Gezi sonrasında ailesinin karşı çıkmasına rağmen 4 oluşturarak savaşa gidip askerlere bakım aylık bir kursa kayıt olmuştur. vermesi için bir mektup yazmış. 21 Ekim 1854 tarihinde eğitilmiş 38 hemşire ile Üsküdar’ a hareket etmiştir. 5  12.10.2023 31 Selimiye kışlasında araç- gereç, çamaşır, mutfak, çevre, hijyen, hemşire eksikliği, personel yönetimi ile ilgili sorunlarla karşılaşmış ve bu sorunları çözümlemiştir. Nightingale’in hasta ve yaralılara moral sağlayan gece vizitlerinden dolayı ‘lambalı kadın’ lakabı takılmıştır. İstatiksel analizleriyle düşük sanitasyon ile kolera ve dizanteri arasında bağlantı F.Nihtingale’in esas amacı Ulusal Sağlık ve bulmuş, hijyen, sanitasyon, ve hemşirelik Orduda reformdu. uygulamasında büyük reformlar getirmiş 1856’da Londra'ya dönüşünde kahraman gibi ve ölüm oranını 6 ay içinde % karşılandı ve pek çok ödül aldı. 42.7’den %2.2’ye düşürmüştür. Hemşire okulu kurması için para verildi. 1860 yılında St Thomas Hastanesinde Hemşirelik Okulu kurdu. 36 Nightingale’in Koğuşu 6  12.10.2023 38 Bugün Selimiye kışlasının kuzey batısında ve İngilterede Florence Nightingale Kırımda Kırım Hummasına yakalandı. Nightingale Müzesi bulunmaktadır. 47-90 yaşları arasında ölünceye kadar Londra’ da yaşadı. 1910 öldü. Nightingale’ in doğum günü 12 Mayıs tarihinde tüm dünyada “Hemşireler Günü” olarak kutlanmaktadır. 39 Yakın Çağda Hasta Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Sosyal 20. yüzyılda Hasta Bakımı ve Hemşireliği Etkileyen Sosyal Olaylar Olaylar Dünyada 19.yy ikinci yarısı modern hemşirelik eğitimi anlayışının 2. Dünya savaşı ile önceleri hemşireliğin gelişimine sıcak bakmayan yaygınlaşması, 20.yy ise hemşireler için sosyal hareketlilik dönemi hekimlerin bu tutumu değişmiştir. olmuş ve özellikle bu yüzyılın ortalarında mesleksel bilinçlenme Hemşirelik okullarının açılması ve öğrenimin sürdürülmesi için önderlik hareketleri başlamıştır. yapmışlardır. 20.yy ikinci yarısına doğru nüfus artmış, hastaneler büyümüş, hemşireler doğrudan hasta bakımı yaparak esas rollerini düşünme fırsatı bulmuşlardır.  Sağlık ve mesleki organizasyonların kuruluşu ve gelişimi  Kadın Özgürlük Hareketleri 1. Dünya Savaşı sonrası hemşirelerin okul mezunu olanları yasal destekle bir araya gelerek dernek kurmuşlar Özellikle ekonomik gereksinimlerde erkeklerle eşit haklar arayışı Giderek dernekler artmış ve büyümüş, Uluslararası Hemşireler Birliği (ANA- American Nurses Association) çatısı altında toplanmıştır. Sağlık ekibi içinde, diğer disiplin üyelerine eşit olma isteği Kanada ve Amerikan Hemşireler Birliği kurulmuştur. olarak yansımıştır. 1990 yılında Amerikan Journal of Nursing (AJN) dergisi Hemşirelikte üniversite eğitimi; eğitim, yönetim, araştırma ve istatistik dersleri Master ve doktora programları 7  12.10.2023  Sosyal ve ekonomik değişiklikler  Demografik değişiklikler ve değişen aile yapısı Nüfus artışı, köyden kente göç ile kent hizmetinin dağılımında Sağlık; insan vatandaşlık ve çalışan hakkı aksamalar, yaşam süresi uzaması ve yaşlılara özgü bazı olarak görülerek yasalarla sosyal hastalıklarda da artış, aile yapısının değişimi sağlık bakımına olan güvenceye dönüştürülmüş gereksinimi arttırmıştır. Yasalarla aile planlaması, aşılama vb. örgütlenmiştir.  Tüketici bilinçlenmesi Eğitim düzeyinin yükselmesi ve Günümüzde bakım odağının hasta kişiden sağlıklı bireye kitle iletişim araçları bilgi sahibi yönelmesi, bilimsel temelde değişimler ve bağımsızlıkta olunmasını sağlamıştır. İnsan artış, hemşirelik hizmetlerinde çağdaş yönelişler olarak haklarında çok seslilik, hak arama ve tüketim bilinci giderek önem kazanmıştır. artmıştır. Sağlık hizmetinin tüketicisi de giderek bilinçlenmektedir. 48 2. Türkiye’de Hemşireliğin Gelişimi Cumhuriyet Öncesi Dönem Orta Asya Türkleri Şamanizm inancına sahiptirler ve dinsel inançları, sağlık-hastalık konusundaki inançlarını etkiliyordu. 8. yy dan itibaren Orta Asya’ dan gelen Türkler İslamiyet'in etkisine girmeye başlamışlardır. 8  12.10.2023 Cumhuriyet Öncesi Dönem 1206 yılında Giyasettin Keyhusrevin kız kardeşi Gevher Nesibe Hatun adına Cumhuriyet Öncesi Dönem kurulan Kayseri Darüşşifası ve Tıp Külliyesi, İlk Türk Tıp Okulu olarak değer Türklerin Müslümanlığı kabul etmesinden sonra orta çağda, Türk İslam hekimi taşımaktadır. Selçuklular, çevre sağlığı ve bayındırlık işlerine büyük önem İbn-i Sina doğu ve batı dünyasında hekimli vakıf işleri geleneğini vermişlerdir. sürdürmüştür. Osmanlı İmparatorluğu döneminde sosyal ve kültürel etmenler nedeniyle hastanelerde bakım hizmeti genellikle erkeklere kalmıştır. Kadın sağaltıcılar, ebeler ve kırık-çıkıkçılar usta çırak ilişkisi ile yetiştirilmiştir. 51 52 Cumhuriyet Öncesi Dönem 2. Beyazıt devrinde (1481-1512) devrinde Galata Sarayında kurulan Enderun Mektebi’ nde hasta gençlere bakmak için yaşlı kadınlar görevlendirilmişti ve bunların başına “Hastalar Ustası” denirdi. Ayrıca saraylarda hekimlere yardımcı olmak üzere bakıcı kadınlar bulunduğu da belirtilmektedir. 53 Cumhuriyet Öncesi Dönem Cumhuriyet Öncesi Dönem 1854 yılında Nightingale, Kırım Savaşı sırasında, İngiliz ve Türk Bu öneriyi değerlendiren Kızılay Cemiyeti, İstanbul’ da 6 ay süreli gönüllü askerlere Selimiye Kışlasında bakım vermiş, hemşireliğin meslek hasta bakıcı kursları açmıştır (1912). Hilal-i Ahmer Bursa Şubesinde de benzer olarak temelleri Türkiye’de atılmıştır. bir kurs açılmıştır. Ömer Paşa bu kursların İstanbul’ un en kültürlü çevrelerinde 1907 yılında Londra’ da düzenlenen Kızılhaç konferansına Türk ilgi görmesini sağlamıştır. hekimleri delegasyonu olarak katılan Prof. Dr. Besim Ömer Akalın, Trablusgarp ve Balkan Savaşlarında (1911–1912) hastalara ve yaralılara orada tanıştığı Nightingale’ den, ona ve hemşireliğe verilen bakım verecek kişilerin ve uygun yerlerin bulunmaması gibi sorunlar yaşanmış değerden çok etkilenmiştir. ve hemşireliğe duyulan gereksinim ortaya çıkmıştır. Prof. Dr. Besim Ömer Akalın, hemşireliğin ülkemiz için bir gereksinim olduğunu belirterek, Kızılay Cemiyeti’ ne böyle bir girişimi önermiştir. 9  12.10.2023 55 Cumhuriyet Dönemi. Bu kurslara kültürlü ailelerden katılan kadınlardan; Cumhuriyetin ilk sağlık yasalarında (1928 ve 1930) hemşireliği Kerime Salahor, doğrudan ilgilendiren bölümler bulunmaktadır. Safiye Hüseyin Elbi, Nüfus artışındaki gelişme, anne bebek sağlığı hizmetlerini ön Münire İsmail, Çanakkale Savaşı’ nda ilk hasta bakım plana çıkarmış ve koruyucu hizmetlerde hemşire gereksinimi hizmetini gerçekleştirmişlerdir. artmıştır. Cumhuriyet Dönemi Cumhuriyet Dönemi 1964 yılında Avrupa Konseyine eğitim standardizasyonu için Türkiye’ den hemşireler katılmış ve Hemşirelik Eğitim ve Öğretimine İlişkin Avrupa 1933 Yılında Türk Hemşireler Derneği kurulmuş olup 1948 yılında ICN’ e Konseyi Sözleşmesi imzalanmıştır. üye olmuştur. 1964 ICN genel kongresine katılım gerçekleşmiştir. 1950 yılında Sağlık Bakanlığına bağlı olarak Hemşirelik Bürosu kurulmuştur. 1973 Yataklı Tedavi Kurumları Yönetmeliği hazırlanmıştır. Hemşirelerin görev ve yetkilerini içeren 6283 sayılı yasa 1954 yılında Vehbi Koç Vakfı 1974 Yılında Hemşirelik Komitesi ve 1992 yılında SANERC yürürlüğe girmiştir. Bu yasa 2007 tarihine kadar geçerliliğini sürdürmüş olup, 2007 yılında kanun maddelerinde değişiklik teklifi kabul edilerek maddeler (Semahat Arsel Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Merkezi) ile hemşirelikte günümüzü yansıtan hale dönüştürülmüştür. sürekli eğitime öncü olmuşlardır. TÜRKİYE’ DE HEMŞİRELİK EĞİTİMİNİN GELİŞİMİ TÜRKİYE‘DE HEMŞİRELİK EĞİTİMİNİN GELİŞİMİ 1. Dünya Savaşı’nda yer alan Amerikalılar müttefik Cumhuriyetin ilanından sonra ilk kurulan hemşirelik okulu Kızılay Özel ordu askerlerinin bakım ve tedavisi için bir hastane Hemşirelik Lisesidir (1925) ve takiben birçok okul açılmıştır. açmış ve başkanlığına da Amiral M. L. Bristol’ ü Rockfeller Vakfı işbirliğinde (1934) Edirnekapı Sağlık Merkezi kurulmuş ve bu getirmişler ve hizmet verilecek kişileri yetiştirmek merkezde ilk halk sağlığı hemşiremiz Fatma Acar görev almıştır. üzerede bir okul açmışlardır. Amiral Bristol Sağlık 1939 yılında Askeri Hemşire Okulu kurulmuştur. Lisesi Milli Eğitim Bakanlığı’ na bağlı olarak 1920 1943 yılında Verem Savaş Derneği Hemşire Lisesi açılmıştır. yılında açıldı (2,5 yılık öğretim). 10  12.10.2023 1946 yılında SSYB bağlı Haydarpaşa Numune ve Şişli Çocuk Hastalıkları Hastanesi birer hemşire-laborant okulu açmıştır. 1955 yılında hemşirelikte lisans programı başlamış ve ilk defa hemşirelik eğitimi 1946 yılında Sağlık Bakanlığına bağlı okulların açılması ile mesleğe devlet tarafından sahip üniversiter düzeyine yükselmiştir. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu çıkılmıştır. 1955 yılında Tıp ve Ziraat Fakülteleri ile birlikte Yüksek Hemşirelik Okulu olarak 1950 yılında Hemşirelikte Tekamül Kursları sürekli eğitime atılan ilk adım olmuştur. açılmıştır. 1957 yılında hemşire yardımcısı yetiştirilmek üzere ilkokula dayalı 1-1,5 yıllık kurslar açılmıştır. 1956 yılında Florence Nightingale Hemşirelik Mektepleri kurulmuş ve bunun 1958’ e kadar ortaokula dayalı 3 yıl süreli olan bu okullara, bu yıldan sonra 4 yıla çıkarılarak sonucunda 1961 yılında Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Sağlık Koleji adı verilmiştir. açılmıştır. 1967 yılında bu kurslar sona ermiştir. 1958 yılında Bakanlık hemşirelik okullarının eğitim süresini 4 yıla çıkarmıştır. 1976 yılından sonrada bu okullara Sağlık Meslek Lisesi adı verilmiştir. 1970 ’ li yılların kazanımı hemşirelere master ve doktora imkanın Hemşirelik Eğitimi verilmesidir. 1961 tarihinde Hacettepe Çocuk Sağlığı Araştırma Enstitüsüne Bağlı Olarak 1977 yılında Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesine bağlı olarak Atatürk Yüksek Hemşirelik ve Sağman Okulu adı ile açılmıştır. Daha sonra adı Hemşirelik Yüksekokulu kurulmuştur. 1982 yılında rektörlüğe bağlanmıştır. Hacettepe Hemşirelik Yüksekokulu olmuştur. 1982 yılında YÖK yasası ile Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu kurulmuştur. Takiben sırasıyla 1985 yılında GATA HYO, 1993’ de Marmara HYO, 1993’ de Başkent HYO, 1994’ de Dokuz Eylül HYO’ ları kurulmuştur. ZBEÜ: 1992 yılında hemşirelikte önlisans, 1997 yılında lisans düzeyinde eğitim vermiştir. 1981 yılında YÖK hemşireliğin bilim olarak gelişmesini garantiye almıştır. Ayrıca 1985 Hemşirelikte lisansüstü programlar yılında Meslek Yüksekokulları açılmış, liseler kapatılarak Ön Lisans Programları açılmıştır. (Hemşirelik ön lisans programları 6 yarıyılı kapsamaktaydı). Yüksek Lisans 1968 ve Doktora Programları 1972 yılında 22 Mayıs 2014 tarihinde çıkan yasa ile Sağlık Meslek Liseleri Hemşire mezun Hacettepe Üniversitesi’nde başlamıştır. vermemektedir. İlk doçentlik ünvanı 1972 yılında, ilk profesörlük ünvanı 1978 yılında verilmiştir. Bu tarihlerden itibaren meslekte bilim uzmanlığı (Msc) ve doktor (PhD) ünvanları verilmeye başlanmıştır. 11  12.10.2023 12.10.2023 68 Türkiye’de Hemşirelik Bilimsel Tarihinin Öenmli Olayları 1950 öncesi 1950’li yıllar 1960-1980 arası yıllar 1980’li yıllar 1980 sonrası Kaynaklar *(1854-1856) F.N’nin İstanbul’ da ki *(1950) Sağlık *(1961) *(1981)THD Hemşirelik *(1991-1992) İÜ. FNHYO Şentürk SA. (2011). Hemşirelik Tarihi. Nobel Tıp Kitabevi çalışmaları Bakanlığı Hemşire Sosyalizasyon Yasası Tanımı ve Anadolu Ün. Açık Hiz. Daire Bşk. öğretim Hemşirelik Erdemir F. Hemşirelikte ortak dil ve hemşirelik sınıflama sistemleri. In: Birol L, editör. Hemşirelik Süreci: *(1911) 6 ay süreli “gönüllü hasta *(1961) Hacettepe bakıcı kursu” *(1954) 6283 Sayılı Ün. HYO Programları Hemşirelik Bakımında Sistematik Yaklaşım. 1. Baskı. İzmir: Etki Matbaacılık Yayıncılık Ltd Şti; 2010. p.92-147. *(1982) Atatürk ve *(1913-1914) “hasta bakıcı kursu” “Hemşirelik Kanunu” *(1961) FNHYO Cumhuriyet Ün. HYO *(1993) Marmara Ün. Aştı TA, Karadağ A.(Ed.) Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri. Nobel Tıp Kitabevi, Adana, 2011. 2.Babadağ *(1920) Amiral Bristol sağlık Lisesi *(1955) Ege Ün. HYO *(1965) Gevher HYO K. Hemşirelik ve Değerler. alter Yayıncılık, Ankara, 2010. *(1925) Kızılay Özel Hastabakıcı *(1956) Florence Nesibe Sağlık Eğitim *(1985) GATA HYO *(1994) FNHYO Mezunlar Nightingale Hemşire Enstitüsü Derneği Babadağ K. Hemşirelik ve Değerler. alter Yayıncılık, Ankara, 2010. Okulu *(1933) THD kurulması ve Türk Ve Mektepleri Vakfı *(1968) Yüksek * (1985) Hemşirelik Ön *(1995) hemşirelik kanun Potter PA, Perry AG. (2009)Fundamentals of Nursing. 7th Ed., Mosby Year Book Inc., Philedelphia, Hemşireler Dergisi *(1956) Kızılay Özel Lisans Programları taslağı lisans Programları Fitzpatrick JJ, Whall AL. (2005)Conceptual Models of Nursing. 4th Ed., Pearson Education Inc., New Jersey. *(1939) MSB Askeri Hemşirelik Okulu Hemşire Koleji *(1972) Doktora *(1996) hemşirelik ve ebelik Mezunları Ve Programları eğitiminin lisans düzeyine *(1943) Verem Savaş Der Sağlık Mensupları Derneği Meslek Lisesi *(1974) MEB. Özel çıkarılması *(1946) SSYB hemşire laborant okulu Hemşire Kolejleri, *(1997-1998) Özel Sağlık Meslek Liseleri Üniversite HYO *(1949) THD’ nin ICN’e üye olması Sağlık Bilimleri Fakülteleri İlk Hemşirelik Fakültesi(28.04.2011) İÜ.Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi 69 Dr. Öğr. Üyesi Ayşe KABUK Hemşirelik Esasları AD 12.10.2023 12