Жүйке жүйесі: құрылым және функциялар
58 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Жүйке жүйесін орталық және шеткі жүйке жүйесіне бөлу шартты түрде жүргізіледі.

True (A)

Рефлекторлық доға тек бір бөлек нейроннан құралады.

False (B)

Жай рефлекторлық доға бес бөлімнен тұрады: рецептор, сезімтал нейрон, орталық, қозғалтқыш нейрон және орындаушы мүше.

True (A)

Нейрондардың бәрі бірдей функцияларды орындайды.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Синапстар нейрондар арасында қозуды өткізу үшін қолданылады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Адамның жүйке жүйесі тек орталықтан тұрады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Орталық жүйке жүйесіне бас миы мен жұлын жатады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Рефлекс арқылы жүзеге асатын жауап реакциялары жүйке жүйесінің рефлекторлық қасиетіне негізделеді.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жүйке импульсі рецептордан эффекторға өтпейді.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Рефлекторлық доғада екі нейрон ғана болады: сезімтал және қозғалтқыш нейрон.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Ақ заты нейрон денелерінен құралса, ал сұр заты жүйке талшықтарынан тұрады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Шеткі жүйке жүйесі бас миы мен жұлыннан құралмайды.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Соматикалық жүйке жүйесі тек ішкі мүшелерді жүйкелендіреді.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Вегетативті жүйке жүйесі автотрофты функцияларды жүзеге асырады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Бас миы орталық жүйке жүйесінің құрамына енеді.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жүйке жүйесінің жіктемесі тек қызметіне байланысты емес.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Шеткі жүйке жүйесіне парасимпатикалық жүйке элементтері кірмейді.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Эктодерма жүйке жүйесінің дамуына қатысады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жүйке түтігі жүйке табақшасынан дамиды.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Соматикалық жүйке жүйесі организмді тек қозғалтуға көмектеседі.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлын сегменттері 5 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз және 1 құйымшақтан тұрады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлында 31 сегмент бар.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Алдыңғы ортаңғы саңылауы жұлынның артқы бетінде орналасады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Сегменттер жұлында орналасуына сәйкес рим цифрларымен белгіленеді.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Артқы бүйір жүлгелері жұлынға оң және сол артқы түбірлердің енуін қамтамасыз етеді.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлын ұзындығы омыртқа жотасына ұзындығынан ұзын болады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жоғарғы мойын сегменттері реттік номері сәйкес омыртқалар тұсында орналасады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Сегмент құрамына жұлын жүйкесінің тек алдыңғы түбіршектері кіреді.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның сыртқы бетінде бес жүлге және бір саңылау орналасады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Мойын буылтығынан аяққа жүйкелендіретін жүйкелер шығады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Төменгі мойын сегменттері екі омыртқа жоғары орналасады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның бел сегменттері Х-ХІ кеуде омыртқаларының арасында орналасады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның ішкі құрылымы сұр және ақ заттан тұрады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлын-ми сұйықтығы орталық өзек арқылы ағады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Сұр затының бағаналары алдыңғы және ортаңғы бөліктерге бөлінеді.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынды көлденең кескенде сұр затының пішіні “Н” әрпіне ұқсайды.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның алдыңғы мүйізі корну антериор деп аталады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Орталық өзектің қабырғасы эпендиммен астарланбайды.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның әр сегменті адамның денесінің белгілі бір аймағын жүйкелендіреді.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның артқы қысым түбірлерінің саны 33 жұп болып табылады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның орташа ұзындығы 41 – 45 см.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынға анестезия жасау үшін шприц инесін L IV – V омыртқаларының сүйір өсінділері арасына салады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Сезімтал нейрондар жұлында алдыңғы желісінде орналасады.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Бас миы сопақша мидан Ι-ΙΙ бел омыртқалар тұсында бітеді.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның орталық өзегі субарохноидалды кеңістікпен байланысады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлындағы алдыңғы желі вегетативті нейрондармен толтырылған.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлын сегменттері сыртына орталық жүйке жүйесінің құрамына енеді.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның сұр затының артқы желісінде сезімтал нейрондар орналасады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Мойын буылтығы орталық жүйке жүйесінің құрамына жатады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Бүйір мүйіздері art. صحت елеулі нейрондармен толтырылуы мүмкін.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жүйке түтігінің бас бөлігінен бастау алатын ми көпіршіктері ThІІ-ге жатады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның жалпы ұзындығы ересек адамда орташа 50 см.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Bas миы сопақша мидан басталады.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Жұлынның пішіні цилиндр тәрізді.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Ересек әйелдерде жұлынның орташа ұзындығы 46 см.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Жұлын 34-38 грамм салмақты құрайды.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Сегізкөз-құйымшақ сегменттері жұлынның соңғы бөлігін құрайды.

<p>True (A)</p> Signup and view all the answers

Jұлын мен шеткі жүйке тек ThІІ-ден дамиды.

<p>False (B)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Жүйке жүйесінің қызметі

Жүйке жүйесінің негізгі қызметі: ағзаның ішкі және сыртқы ортамен байланысын қамтамасыз ету, мүшелер мен жүйелердің қызметін үйлестіру.

Рефлекторлық доға

Жүйке импульсінің рецептордан орындаушы мүшеге дейінгі жүру жолы.

Рецепторлар

Тітіркендіргіштерді қабылдайтын мамандандырылған жасушалар.

Нейрон

Жүйке жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі.

Signup and view all the flashcards

Афферентті нейрондар

Сезімтал (рецепторлы), орталыққа тепкіш нейрондар. Сыртқы әлемнен ақпарат алады.

Signup and view all the flashcards

Эфферентті нейрондар

Қозғалтқыш, орталықтан тепкіш нейрондар. Мүшенің қозғалысын немесе қызметін басқарады.

Signup and view all the flashcards

Жүйке жүйесінің бөлімдері

Орталық және шеткі жүйке жүйесін қосады.

Signup and view all the flashcards

Орталық жүйке жүйсі

Бас миы мен жұлын. Орталықтан тепкіш және сезімтал нейрондар жиынтығы.

Signup and view all the flashcards

Шеткі жүйке жүйесі

Жұлынмен тікелей байланысқан жүйке талшықтары.

Signup and view all the flashcards

Синапс

Нейрондар арасындағы байланыс, қозудың бір нейроннан келесі нейронға өтуі.

Signup and view all the flashcards

Ақ зат

Мидың жүйке талшықтары мен нейрон өсінділерінен тұратын бөлігі. Ол ақ түсті, себебі миелин қабығы бар.

Signup and view all the flashcards

Сұр зат

Мидың нейрон денелерінен тұратын бөлігі. Ол сұр түсті, себебі миелин қабығы жоқ.

Signup and view all the flashcards

Өткізгіш жолдар

Мидың және жұлынның әр түрлі бөліктерін байланыстыратын жолдар. Олардың құрамына жүйке талшықтары кіреді.

Signup and view all the flashcards

Соматикалық жүйке жүйесі

Дене мүшелерін және сезім мүшелерін басқаратын жүйке жүйесі. Бұл жүйке қозғалыс, сезім және саналы қызметтерді басқарады.

Signup and view all the flashcards

Вегетативті жүйке жүйесі

Ішкі мүшелерді, бездерді және тегіс бұлшықеттерді басқаратын жүйке жүйесі. Бұл жүйке автоматты түрде жұмыс істейді.

Signup and view all the flashcards

Симпатикалық жүйке жүйесі

Вегетативті жүйкенің бөлігі. Ол организмді стресс жағдайына дайындайды.

Signup and view all the flashcards

Парасимпатикалық жүйке жүйесі

Вегетативті жүйкенің бөлігі. Ол организмді тыныштық жағдайына келтіреді.

Signup and view all the flashcards

Жүйке жүйесі дамуы

Жүйке жүйесінің дамуы эктодермадан басталады.

Signup and view all the flashcards

Жүйке түтігінің дамуы

Ұрықтың дамуы кезінде жүйке табақшасынан жүйке түтігі пайда болады.

Signup and view all the flashcards

Жұлын дегеніміз не?

Жұлын - омыртқа бағанасының орталық өзегінде орналасқан, мидан жалғасатын, цилиндр пішінді, алдынан артына қарай қысыңқы мүше.

Signup and view all the flashcards

Жұлын қай жерден басталып, қай жерде аяқталады?

Жұлын сопақша мидан басталып, I-II бел омыртқалар тұсында ми сүйірі (conus medullaris) тәрізденіп бітеді.

Signup and view all the flashcards

Ми сүйірі дегеніміз не?

Ми сүйірі - жұлынның аяқталатын жері, ол терминалды жіпшеге жалғасады.

Signup and view all the flashcards

Ересек адамда жұлынның ұзындығы мен салмағы қандай?

Жұлынның жалпы ұзындығы 43см шамасында (еркектерде-45см, әйелдерде-41-42см), салмағы 34-38гр жуық.

Signup and view all the flashcards

Жүйке түтігінен нелер дамиды?

Жүйке түтігінің бас бөлігінен бас миы, ал қалған бөлігінен жұлын мен шеткі жүйке дамиды.

Signup and view all the flashcards

Жұлын қандай сегменттерден тұрады?

Жұлын - мойын, кеуде, бел және сегізкөз-құйымшақ сегменттерінен тұрады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның сыртқы құрылысы?

Жұлынның сыртқы құрылысы туралы қандай ақпарат бар?

Signup and view all the flashcards

Жұлын қайда орналасады?

Жұлын омыртқа бағанасында орналасқан және оның қорғаныс рөлін атқарады.

Signup and view all the flashcards

Мойын ісінуі (intumescentia cervicalis)

Жұлынның мойын бөліміндегі ісіну, қолды жүйкелендіретін жүйкелер шығатын жер.

Signup and view all the flashcards

Бел-сегізкөз ісінуі (intumescentia lumbosacralis)

Жұлынның бел-сегізкөз бөліміндегі ісіну, аяқты жүйкелендіретін жүйкелер шығатын жер.

Signup and view all the flashcards

Алдыңғы ортаңғы саңылау (sulcus medianus anterior)

Жұлынның алдыңғы бетіндегі, сагитталды бағытта орналасқан өзек, жұлынды симметриялы екі бөлікке бөледі.

Signup and view all the flashcards

Артқы ортаңғы жүлге (sulcus medianus posterior)

Жұлынның артқы бетіндегі, сагитталды бағытта орналасқан өзек, жұлынды симметриялы екі бөлікке бөледі.

Signup and view all the flashcards

Алдыңғы бүйір жүлгелер (sulci laterales anteriores)

Жұлынның алдыңғы бетінде, ортаңғы саңылаудың бүйір жағында орналасқан екі жүлге, олардан алдыңғы түбірлер шығады.

Signup and view all the flashcards

Артқы бүйір жүлгелер (sulci laterales posteriores)

Жұлынның артқы бетінде орналасқан екі жүлге, олар арқылы артқы түбірлер енеді.

Signup and view all the flashcards

Жұлын сегменті (segmenta medullae spinalis)

Жұлын шығаратын жүйкелердің бір жұбына сәйкес жұлынның көлденең кесіндісі.

Signup and view all the flashcards

Жұлын сегменттерінің саны

Жұлында 31 сегмент болады: 8 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз және 1 құйымшақ.

Signup and view all the flashcards

Жұлын сегменттерінің белгілері

Жұлын сегменттері латын әріптерімен (C, Th, L, S, Co) және рим цифрлерімен (I-VIII, I-XII, I-V, I -V, I-I) белгіленеді.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның сегменттік құрылымы

Омыртқа жотасының әрбір сегментінің белгілі бір аймақты жүйкелендіретін қабілеті

Signup and view all the flashcards

Жұлынның ішкі құрылысы

Жұлынның сұр заты ортасында орналасып, жан-жағынан ақ затпен қоршалады

Signup and view all the flashcards

Сұр зат бағанасы

Жұлынның сұр заты екі бағана түзеді: алдыңғы және артқы

Signup and view all the flashcards

Орталық өзек

Сұр заттың ортасынан жұлын-ми сұйықтығы ағатын орталық өзек өтеді

Signup and view all the flashcards

Сұр зат бөліктері

Сұр заттың әрбір бағаны алдыңғы және артқы бөліктерге бөлінеді

Signup and view all the flashcards

Сұр заттың пішіні

Жұлынды көлденең кескенде сұр затының пішіні "Н" әрпіне немесе көбелекке ұқсайды

Signup and view all the flashcards

Алдыңғы және артқы мүйіз

Сұр заттың алдыңғы бөлігі - кеңейген мүйіз, артқы бөлігі - сүйір мүйіз

Signup and view all the flashcards

Жұлынның ақ заты

Жұлынның ақ заты сұр затты қоршап, оның сыртында орналасады

Signup and view all the flashcards

Ақ заттың талшықтары

Жұлынның ақ заты көлденең және тік бағытта орналасқан талшықтардан тұрады

Signup and view all the flashcards

Ақ заттың қызметі

Жұлынның ақ заты сұр заттың бөліктерін бір-бірімен байланыстырады, сонымен қатар бас миымен байланыстырады

Signup and view all the flashcards

Жұлын

Жұлын - бұл орталық жүйке жүйесінің бір бөлігі, жүйке жүйесінің негізі болып саналады.

Signup and view all the flashcards

Lumbosacralis кеңейген жері

L II-III омыртқалар деңгейінде жұлынның кеңейген бөлігі, одан төменгі аяқтардың жүйкелері шығады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның орташа ұзындығы

Жұлынның орташа ұзындығы 41-45 см.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның орналасуы

Жұлын орталық өзегі оның дұрыс қалыптасуына бағытталған жағдайда омыртқа бағанасының орталық өзегінде орналасады, бірақ жұлын омыртқа бағанасынан қысқа болғандықтан жоғары бөліктері жоғары орналасқан омыртқаларда орналасады.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның кеңейген жерлері

Жұлынның кеңейген жерлері мойын мен бел аймақтарында орналасқан, бұл жерлерде қолдар мен төменгі аяқтарды басқаратын жүйкелер көп болғандықтан жұлынның көлемі ұлғаяды.

Signup and view all the flashcards

Алдыңғы мүйіздер

Жұлынның алдыңғы бөлігінде орналасқан және қозғалыс қызметтерін басқаратын нейрондар.

Signup and view all the flashcards

Артқы мүйіздер

Жұлынның артқы бөлігінде орналасқان және сезімтал ақпаратты қабылдайтын нейрондар.

Signup and view all the flashcards

Жұлынның қабығы

Жұлынды омыртқа денесінен бөліп тұратын қабат.

Signup and view all the flashcards

Жұлын тұйықталуы

Жұлынның жоғарғы және төменгі жағында тұйықталған жері.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Жүйке жүйесі және жұлын

  • Жүйке жүйесі адам ағзасындағы барлық мүшелер мен жүйелердің қызметін реттеп, сыртқы ортамен байланыстыратын жүйе.
  • Жүйке жүйесінің әрекеті рефлекторлық қасиетке ие, рефлекс дегеніміз орталық жүйке жүйесінің қатысуымен өтетін, ағзаның кез-келген тітіркендіргішке жауап реакциясы.
  • Рефлекторлық доға - жүйке импульсінің рецептордан орындаушы мүшеге дейін жүретін жолы.
  • Рефлекторлық доға жай және күрделі болып бөлінеді.
  • Жай рефлекторлық доғада сезімтал және қозғалтқыш нейрондар бар.
  • Күрделі рефлекторлық доғада сезімтал және қозғалтқыш нейрондар арасында аралық нейрон орналасады.
  • Жай рефлекторлық доға 5 бөліктен тұрады: рецептор, сезімтал нейрон, орталық, қозғалтқыш нейрон және орындаушы мүше.
  • Нейрон – жүйке жүйесінің құрылымдық және қызметтік бірлігі.
  • Нейрондар тізбектеле орналасады, рецептордан орталыққа дейін және орталықтан орындаушы мүшеге дейін қозуды өткізеді.
  • Қозуды бір нейроннан екінші нейронға синапстар арқылы өткізеді.
  • Нейрондар сезімтал, аралық және қозғалтқыш болып үш түрге бөлінеді.

Жүйке жүйесінің классификациясы

  • Орталық жүйке жүйесі: бас миы мен жұлын, ақ және сұр заттан құралады.
  • Шеткі жүйке жүйесі: түбіршіктер, жұлын және бас сүйек жүйкелері, олардың тармақтары, тораптар және түйіндер.
  • Соматикалық жүйке жүйесі: қаңқа бұлшықеттерін, теріні жүйкелендіреді, сыртқы ортамен байланыстырады.
  • Вегетативті жүйке жүйесі: ішкі мүшелерді жүйкелендіреді, симпатикалық және парасимпатикалық болып бөлінеді.

Жұлын

  • Жұлын – пішіні цилиндр тәрізді, омыртқа бағанасының ішінде орналасқан.
  • Жұлынның жалпы ұзындығы еркектерде-45см, әйелдерде- 41-42 см, салмағы 34-38 гр жуық.
  • Жұлын мойын (intumescentia cervicalis), бел-сегізкөз (intumescentia lumbosacralis) буылтықтарынан тұрады, олар қол мен аяқты жүйкелендіретін жұлын жүйкелерін береді.
  • Жұлында 31 сегмент бар (8 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз, 1 құйқа).
  • Жұлын ақ және сұр заттан тұрады. Ақ зат нейрон өсінділерінен, сұр зат нейрон денелерінен құралады.
  • Сұр зат “Н” әрпіне ұқсайды, алдыңғы және артқы бөліктерге бөлінеді.
  • Жұлынның сыртқы бетінде 3 жүлге және бір саңылау орналасады.
  • Жұлын үш қабықпен қапталған: қатты, торлы және жұмсақ қабық.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Жұлын (1) PDF

Description

Бұл викторина жүйке жүйесінің орталық және шеткі бөліктері, рефлекторлық доғалар және нейрондардың қызметтері туралы болады. Сұрақтар нейрондардың жұмысы, синапстар және жүйке жүйесінің жіктемелері туралы білімді тексереді.

More Like This

Nervous System and Special Senses Quiz
12 questions

Nervous System and Special Senses Quiz

VersatileRainforest avatar
VersatileRainforest
Neurons and Nervous System Components Quiz
17 questions

Neurons and Nervous System Components Quiz

DistinctiveBananaTree avatar
DistinctiveBananaTree
Efferent (Motor) Neurons and Reflex Arc Quiz
12 questions

Efferent (Motor) Neurons and Reflex Arc Quiz

ResoluteJackalope avatar
ResoluteJackalope
Nervous System & Reflex Arcs
6 questions

Nervous System & Reflex Arcs

MarvellousLouisville avatar
MarvellousLouisville
Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser