Жай жасушалар туралы тест

Жай жасушалар

• Жай жасушалар — тірі ағзалардың құрылымдық және функционалдық бірліктері.
• Олардың өлшемдері микроскопиялық болып, тек микроскоппен ғана байқалады.
• Жасушалар өзіндік тіршілік процестерін жүзеге асырады, өседі, көбейеді және бөлінеді.
• Жасушаның құрылысы мен қызметі оның түріне байланысты.

Жай жасуша құрылысының негізгі бөліктері

• Жасуша қабықшасы (плазмалық мембрана):
  • Жасушаның ішкі және сыртқы ортасын бөліп тұрады.
  • Қабықша арқылы зат алмасу жүреді.
  • Қабықша — таңдамалы өткізгіш, яғни белгілі бір заттарды ғана өткізеді.
  • Молекулалық құрылымы — екі қабатты липидті қабат.
• Цитоплазма:
  • Жасушаның жасуша қабықшасынан ядроға дейінгі ішкі кеңістігі.
  • Цитоплазмада органоидтар орналасады.
  • Оның құрамында су, белоктар, майлар, көмірсулар, нуклеин қышқылдары бар.
• Ядро:
  • Жасушаның ішінде орналасады.
  • Жасушаның генетикалық материалын - ДНҚ-ны сақтайды.
  • Жасушаның өсуіне, бөлінуіне және метаболизм процестеріне жауап береді.
• Органоидтар:
  • Жасуша ішіндегі арнайы құрылымдар.
  • Әрбір органоид белгілі бір қызмет атқарады.
  • Мысалы, митохондриялар - жасушаның энергетикалық орталығы, Гольджи аппараты - белокты өңдейді және секрециялайды.

Жай жасуша құрылымдарының қызметтері

• Плазмалық мембрана: заттардың жасуша ішіне және сыртына өтуін реттейді, жасушаны сыртқы ортадан бөліп тұрады.
• Цитоплазма: жасушаның көптеген химиялық реакциялары осы жерде жүреді.
• Ядро: жасушаның генетикалық материалдарын сақтайды және олардың іске асырылуын басқарады.
• Митохондриялар: жасушаның энергетикалық орталықтары, АТФ түзеді.
• Рибосомалар: белок синтезіне қатысады.
• Гольджи аппараты: белокты өңдейді және секрециялайды.
• Лизосомалар: жасушаның қалдықтарын ыдыратады және зат алмасуына қатысады.
• Эндоплазмалық тор: белок және липид синтезіне қатысады, жасуша ішіндегі заттардың тасымалдануына жауапты.

Жасушалардың түрлері

• Жануарлар жасушалары
• Өсімдік жасушалары
• Саңырауқұлақтар жасушалары

Жасушалық процестер

• Зат алмасу: Жасушалық құрылымдар арқылы заттардың енуі мен шығуының процесі.
• Жасушалық бөліну: Жасушалардың көбеюінің негізгі процесі.
• Жасуша өсуі: Жасушаның өлшемінің және құрылымының өзгеруі.
• Жасушалық қызметтер: Жасушалар өз қызметтерін атқаруы арқылы тірі организмдерді құрады.

Жасушаның маңызы

• Жасушалар - тірі ағзалардың негізгі құрамдас бөліктері.
• Олардың көбеюі мен бөлінуі тіршілік сақтау үшін маңызы зор.
• Әрбір жасушаның өзіндік қызметі бар.