Podcast
Questions and Answers
Қайсысы қайыстан жасалған бұйымдарға жатпайды?
Қайсысы қайыстан жасалған бұйымдарға жатпайды?
- Белдік
- Торсық
- Жүген
- Етік (correct)
Малдың қай бөліктерінен қолөнер туындылары жасалған?
Малдың қай бөліктерінен қолөнер туындылары жасалған?
- Терісінен және жүнінен
- Сүйектерінен және мүйіздерінен (correct)
- Ішектерінен және қарынынан
- Қанынан және майынан
Сүйектен жасалған бұйымдардың әшекейлеу ерекшелігі неде?
Сүйектен жасалған бұйымдардың әшекейлеу ерекшелігі неде?
- Моншақтармен және тастармен безендіріледі
- Ойып түсірілген өрнектермен әшекейленеді (correct)
- Алтын және күміс жалатылады
- Түрлі-түсті бояулармен сырланады
Ағаш шеберлерінің қолданбайтын аспабын көрсетіңіз:
Ағаш шеберлерінің қолданбайтын аспабын көрсетіңіз:
Қазақ қолөнерінде ағаштан жасалатын бұйымдардың қайсысы үй құрылысына байланысты емес?
Қазақ қолөнерінде ағаштан жасалатын бұйымдардың қайсысы үй құрылысына байланысты емес?
Шыбық өрушілер қандай материалдан бұйымдар жасайды?
Шыбық өрушілер қандай материалдан бұйымдар жасайды?
Былғарыдан жасалған бұйымдарды атаңыз:
Былғарыдан жасалған бұйымдарды атаңыз:
Ағаш оюшылардың әдісіне қайсысы жатпайды?
Ағаш оюшылардың әдісіне қайсысы жатпайды?
Сүйектен жасалған бұйымдардың қайсысы тұрмыстық затқа жатпайды?
Сүйектен жасалған бұйымдардың қайсысы тұрмыстық затқа жатпайды?
Қай ағаш түрінен үй құрылысына қажетті заттар жасалмайды?
Қай ағаш түрінен үй құрылысына қажетті заттар жасалмайды?
Қазақ халқының қолөнерінің дамуына не әсер етті?
Қазақ халқының қолөнерінің дамуына не әсер етті?
Қазақ қолөнерінің қандай ерекшелігі оның жалпы мәдени деңгейін көрсетеді?
Қазақ қолөнерінің қандай ерекшелігі оның жалпы мәдени деңгейін көрсетеді?
Қолөнер шеберлерінің байлықты молайтумен қатар қосқан үлесі неде?
Қолөнер шеберлерінің байлықты молайтумен қатар қосқан үлесі неде?
Қазақ қолөнерінің зерттелуіне қызығушылық танытқандар кімдер?
Қазақ қолөнерінің зерттелуіне қызығушылық танытқандар кімдер?
Қазақстанда қолөнердің қайта жаңғыруына не себеп болды?
Қазақстанда қолөнердің қайта жаңғыруына не себеп болды?
Қолөнер туындыларының рухани азық болуы нені білдіреді?
Қолөнер туындыларының рухани азық болуы нені білдіреді?
Қазақ халқының қолөнерінің негізгі мақсаты не?
Қазақ халқының қолөнерінің негізгі мақсаты не?
Қазақ қолөнерінің қазіргі замандағы рөлі қандай?
Қазақ қолөнерінің қазіргі замандағы рөлі қандай?
Қазақ қолөнерінің зерттелмеу себебі неде?
Қазақ қолөнерінің зерттелмеу себебі неде?
Қазақ халқының қолөнерінің дамуында қандай кезеңдер болды?
Қазақ халқының қолөнерінің дамуында қандай кезеңдер болды?
Геродот сақтар мен массагеттердің қолөнері туралы не деп жазды?
Геродот сақтар мен массагеттердің қолөнері туралы не деп жазды?
Қолөнердің Қазақстан аумағында кең таралуының негізгі себептері қандай?
Қолөнердің Қазақстан аумағында кең таралуының негізгі себептері қандай?
Қазақ халқының қолөнер саласындағы мұрасы не?
Қазақ халқының қолөнер саласындағы мұрасы не?
Қазақстандағы қолөнер бұйымдарының түрлерін қалай анықтауға болады?
Қазақстандағы қолөнер бұйымдарының түрлерін қалай анықтауға болады?
Қазақ қолөнершілерінің 19 ғасырда көбеюіне не әсер етті?
Қазақ қолөнершілерінің 19 ғасырда көбеюіне не әсер етті?
М.А. Леванский қазақтардың қолөнері туралы не деп жазды?
М.А. Леванский қазақтардың қолөнері туралы не деп жазды?
Қазақ халқының тұрмысында жүннің қандай маңызы болған?
Қазақ халқының тұрмысында жүннің қандай маңызы болған?
Өрмек дегеніміз не және оның қандай түрлері бар?
Өрмек дегеніміз не және оның қандай түрлері бар?
Шылғи тері мен қайыстың айырмашылығы неде?
Шылғи тері мен қайыстың айырмашылығы неде?
Қазақ ою-өрнегінің мәдени маңызы неде?
Қазақ ою-өрнегінің мәдени маңызы неде?
Қолөнер бұйымдарын жасау барысында қандай өзгерістер болды?
Қолөнер бұйымдарын жасау барысында қандай өзгерістер болды?
Қазақстанда қолөнердің дамуына қандай факторлар әсер етті?
Қазақстанда қолөнердің дамуына қандай факторлар әсер етті?
Қазақтардың киізден жасаған бас киімінің ерекшелігі неде?
Қазақтардың киізден жасаған бас киімінің ерекшелігі неде?
Халықтың мәдени дәрежесінің өсуі тұтыну бұйымдарына қандай талаптар қойды?
Халықтың мәдени дәрежесінің өсуі тұтыну бұйымдарына қандай талаптар қойды?
Ою және өрнек сөздерінің мағынасы қандай?
Ою және өрнек сөздерінің мағынасы қандай?
Flashcards
Казакъ булу нидән башлана?
Казакъ булу нидән башлана?
Казакъ булу үз иленең, үз халкының гореф-гадәтләрен һәм йолаларын яхшы белүдән башлана.
Казакъ кул эшләре нәрсә ул?
Казакъ кул эшләре нәрсә ул?
Казакъ халкы көнкүрешендә киң кулланылган ата-баба кәсебе, бай мәдәниятне күрсәтә, әмма әлегә кадәр тулысынча өйрәнелмәгән сәнгать тармагы.
Казакълар җиһазны ничек ясаган?
Казакълар җиһазны ничек ясаган?
Казакъ халкы ихтыяҗларны канәгатьләндерү, муллыкны арттыру өчен өй җиһазларын уңайлы һәм күркәм итеп ясаган.
Кул эшләренең роле нинди?
Кул эшләренең роле нинди?
Signup and view all the flashcards
Кул эшләре нәрсә бирә?
Кул эшләре нәрсә бирә?
Signup and view all the flashcards
Кул эшләренең әһәмияте нидә?
Кул эшләренең әһәмияте нидә?
Signup and view all the flashcards
Кул эшләренең мәдәни роле?
Кул эшләренең мәдәни роле?
Signup and view all the flashcards
Кул эшләре мирасны ничек саклый?
Кул эшләре мирасны ничек саклый?
Signup and view all the flashcards
Кул эшләренең тәэсире нинди?
Кул эшләренең тәэсире нинди?
Signup and view all the flashcards
Кул эшләренең тәрбияви роле?
Кул эшләренең тәрбияви роле?
Signup and view all the flashcards
Каештан ясалган әйберләр
Каештан ясалган әйберләр
Signup and view all the flashcards
Былгарыдан ясалган әйберләр
Былгарыдан ясалган әйберләр
Signup and view all the flashcards
Сөяк һәм мөгез эшләнмәләр
Сөяк һәм мөгез эшләнмәләр
Signup and view all the flashcards
Сөяк эшләнмәләр төрләре
Сөяк эшләнмәләр төрләре
Signup and view all the flashcards
Агач остасы
Агач остасы
Signup and view all the flashcards
Шыбык үрүче
Шыбык үрүче
Signup and view all the flashcards
Агач эшкәртү кораллары
Агач эшкәртү кораллары
Signup and view all the flashcards
Агач эшкәртү өчен агач төрләре
Агач эшкәртү өчен агач төрләре
Signup and view all the flashcards
Зәркәнчелек сәнгате
Зәркәнчелек сәнгате
Signup and view all the flashcards
Тире эшкәртү
Тире эшкәртү
Signup and view all the flashcards
Саклар һәм массагетларның әйберләре
Саклар һәм массагетларның әйберләре
Signup and view all the flashcards
Сак киеме үрнәкләре
Сак киеме үрнәкләре
Signup and view all the flashcards
Кул эшләренең үсеше
Кул эшләренең үсеше
Signup and view all the flashcards
Кул эшләрендәге үзенчәлекләр
Кул эшләрендәге үзенчәлекләр
Signup and view all the flashcards
Сакланган сәнгать төрләре
Сакланган сәнгать төрләре
Signup and view all the flashcards
Кул эшләре турында мәгълүмат чыганаклары
Кул эшләре турында мәгълүмат чыганаклары
Signup and view all the flashcards
Кул эшләренең үсеше
Кул эшләренең үсеше
Signup and view all the flashcards
Кул эшчеләренең саны
Кул эшчеләренең саны
Signup and view all the flashcards
Кул эшләренең бәясе
Кул эшләренең бәясе
Signup and view all the flashcards
Кул эшчеләренең шөгыльләре
Кул эшчеләренең шөгыльләре
Signup and view all the flashcards
Җиһазларга таләп
Җиһазларга таләп
Signup and view all the flashcards
Ою-өрнәк сәнгате
Ою-өрнәк сәнгате
Signup and view all the flashcards
Ою төшенчәсе
Ою төшенчәсе
Signup and view all the flashcards
Өрмәк нәрсә ул
Өрмәк нәрсә ул
Signup and view all the flashcards
Study Notes
Қазақ мәдениетіндегі қолөнердің маңызы
- Қазақтың қазақ болуы оның салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпын білуінен басталады.
- Бұрын қазақ қолөнері мен ою-өрнектеріне жеткілікті көңіл бөлінбеген.
- Қолөнер – қазақ халқының тұрмысында кеңінен қолданылатын, тереңдігі мен мәдениетін көрсететін, бірақ әлі толық зерттелмеген өнер саласы.
Қолөнердің пайда болуы мен дамуы
- Қазақ халқы үй мүліктерін ыңғайлы, әсем және тиімді етіп жасаған, бұл көптеген өнер мұраларының пайда болуына әкелді.
- Қолөнер шеберлері тұрмыстық заттарды сәндеп, эстетикалық талғамды қанағаттандыратын әсем бұйымдар жасады.
- Қазақ қолөнерін зерттеумен көптеген саяхатшылар, коллекционерлер, этнографтар, археологтар мен суретшілер айналысқан.
Қолөнердің қазіргі жағдайы
- Халық қолөнері жеткілікті зерттелмегеніне қарамастан, тұрмыстық заттарды әсемдеуге бейім өнер ретінде дамып, жалпы мәдени деңгейді жоғарылатады.
- Қолөнер қоғаммен бірге дамып, әр дәуірде өзінің ізін қалдырып отырды.
- Егемендік алғаннан кейін Қазақстан өз салт-дәстүрін, тарихын және тілін жаңғыртып, қолөнерді дамытуға көңіл бөлуде.
Ертедегі қолөнер туралы деректер
- Ертедегі авторлардың айтуынша, Қазақстанды мекендеген сақтар мен массағаттардың заттары әшекейленіп, киімдерінің өзіндік үлгілері болған.
- Геродот сақтардың алтын мен мыстан жасалған заттарын сипаттаған.
- Қолөнердің Қазақстан аумағында ертеден дамығаны туралы көптеген деректер бар.
Қолөнердің түрлері мен технологиялары
- Қазақ халқы киіз жасау, кілем тоқу, әшекейлі заттар жасау өнерін сақтап қалды.
- Қазақстандағы қолөнер бұйымдарының түрлерін саяхатшылардың жазбалары мен археологиялық қазбалар арқылы білуге болады.
- Қазақ халқы ата-бабаларының қолөнерлік дағдысын дамытып, байыта түсті.
Қолөнершілердің рөлі мен жағдайы
- Қазақ ауылдарында зергерлік, ағаш және металл бұйымдарын жасайтын шеберлер болған.
- 19 ғасырда қолөнершілердің саны көбейді, бірақ олардың еңбегі кейде құнсыз болды.
- Қолөнершілер егін және мал шаруашылығымен де айналысқан.
- М. А. Леванский қазақтардың әсем бұйымдар жасау қабілетіне таң қалғанын жазған.
Қолөнердің дамуы мен жетілуі
- Қазақ халқы күнделікті тіршілігіне қажетті заттарды өз қолымен жасап, әшекейлеген.
- Қолөнер жылдан-жылға дамып, жетіліп отырды.
- Адамзат қоғамы дамыған сайын қолөнер жаңа түрге ие болды.
- Халықтың мәдени дәрежесі өскен сайын тұтыну бұйымдарына қойылатын талаптар артты.
Ою-өрнек өнері
- Қазақтың қолөнерінде ою-өрнек өнері кең тараған.
- Ою-өрнек – қолөнерінің барлық түріне ортақ әсемдеудің негізі.
- Ою-өрнек – қазақ халқы үшін ең көне және кең тараған ұлттық өнер.
- Ою және өрнек сөздерінің мағынасы бір, яғни бір нәрсені ойып, кесіп алып жасау немесе әшекейлеу дегенді білдіреді.
Жүннен жасалатын бұйымдар
- Төрт түлік малдың жүні қазақ халқының өмірінде үлкен роль атқарған.
- Жүннен киім, қазақ үйдің киізі, төсеніштер мен қап сияқты қажетті мүліктер жасалған.
Өрмек тоқу
- Өрмек – халық қолөнерінің тоқу ісінде қолданатын қарапайым әдісі.
- Өрмектің екі түрі бар: аспалы және жай өрмек.
- Аспалы өрмекте кілем тоқылады, ал жай өрмекте енсіз заттар тоқылады.
Тері өңдеу
- Мал терілерін өңдеу – халық тұрмысында көптен бері келе жатқан тәсіл.
- Тері иленіп ұқсатылғаннан кейін қайыс деп аталады.
- Мал терісінен тон, шалбар, ішік, тымақ жасалады, ал қайыстан қамшы, ноқта, тізгін жасалады.
Сүйек және мүйізден жасалатын бұйымдар
- Малдың сүйектерінен және мүйіздерінен түрлі қолөнер туындылары жасалды.
- Сүйектен жасалған бұйымдар әдетте ойып түсірілген өрнекпен әшекейленеді.
- Сүйектен алқа, айна қойғыш, бесік, білезік, қамшы сап, ожау, ойыншықтар жасалады.
Ағаштан жасалатын бұйымдар
- Қазақтың ұлттық қолөнерінде ағаштан көптеген заттар жасалады.
- Балташылар үй борайды, еден төсеп, арба жасайды, ал ағаш ұстасы стол, шкаф, сөре жасайды.
- Ағаш оюшылар оны жонып күйдіреді де бояулап өрнектейді.
- Ағаш шеберлері балта, пышқы, үстірік, бұрғы сияқты аспаптарды пайдаланады.
Зергерлік өнер
- Қазақ қолөнерінің бір түріне зергерлік өнері жатады, ол өте ерте заманнан келе жатқан өнер.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Бу сораулар халык һөнәрчелеге, атап әйткәндә, агач, күн, сөяк эшләнмәләренә карый. Сораулар төрле материаллардан ясалган әйберләрне ачыкларга ярдәм итә.