Халык һөнәрчелеге: сораулар
35 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Қайсысы қайыстан жасалған бұйымдарға жатпайды?

  • Белдік
  • Торсық
  • Жүген
  • Етік (correct)

Малдың қай бөліктерінен қолөнер туындылары жасалған?

  • Терісінен және жүнінен
  • Сүйектерінен және мүйіздерінен (correct)
  • Ішектерінен және қарынынан
  • Қанынан және майынан

Сүйектен жасалған бұйымдардың әшекейлеу ерекшелігі неде?

  • Моншақтармен және тастармен безендіріледі
  • Ойып түсірілген өрнектермен әшекейленеді (correct)
  • Алтын және күміс жалатылады
  • Түрлі-түсті бояулармен сырланады

Ағаш шеберлерінің қолданбайтын аспабын көрсетіңіз:

<p>Ине (A)</p> Signup and view all the answers

Қазақ қолөнерінде ағаштан жасалатын бұйымдардың қайсысы үй құрылысына байланысты емес?

<p>Шкаф (B)</p> Signup and view all the answers

Шыбық өрушілер қандай материалдан бұйымдар жасайды?

<p>Қамыстан, шиден (A)</p> Signup and view all the answers

Былғарыдан жасалған бұйымдарды атаңыз:

<p>Домбыра қап (D)</p> Signup and view all the answers

Ағаш оюшылардың әдісіне қайсысы жатпайды?

<p>Кестелеу (B)</p> Signup and view all the answers

Сүйектен жасалған бұйымдардың қайсысы тұрмыстық затқа жатпайды?

<p>Білезік (D)</p> Signup and view all the answers

Қай ағаш түрінен үй құрылысына қажетті заттар жасалмайды?

<p>Ши (C)</p> Signup and view all the answers

Қазақ халқының қолөнерінің дамуына не әсер етті?

<p>Елдің әлеуметтік-экономикалық жағдайы және дәуірдің талаптары. (B)</p> Signup and view all the answers

Қазақ қолөнерінің қандай ерекшелігі оның жалпы мәдени деңгейін көрсетеді?

<p>Күнделікті тұрмысқа қажетті заттарды әсемдеуге бейімділігі және көпшілік тұтынатын бұйымдарды көркемдеуі. (C)</p> Signup and view all the answers

Қолөнер шеберлерінің байлықты молайтумен қатар қосқан үлесі неде?

<p>Баршылықты байыпты етуге және тұрмыстық жиһаз-мүліктерді сәндендіруге. (C)</p> Signup and view all the answers

Қазақ қолөнерінің зерттелуіне қызығушылық танытқандар кімдер?

<p>Саяхатшылар, коллекционерлер, ғалым-этнографтар, археологтар мен суретшілер. (D)</p> Signup and view all the answers

Қазақстанда қолөнердің қайта жаңғыруына не себеп болды?

<p>Елдің егемендік алуы және салт-дәстүрлерді қайта жаңғыртуға бағыт алуы. (B)</p> Signup and view all the answers

Қолөнер туындыларының рухани азық болуы нені білдіреді?

<p>Рухани байлықты арттырып, эстетикалық талғамды қанағаттандыру. (C)</p> Signup and view all the answers

Қазақ халқының қолөнерінің негізгі мақсаты не?

<p>Мұқтаждықты жою, баршылықты молайту және тұрмысты жақсарту. (A)</p> Signup and view all the answers

Қазақ қолөнерінің қазіргі замандағы рөлі қандай?

<p>Күнделікті тұрмысты бейнелеу, халықты эстетикалық жағынан тәрбиелеу. (A)</p> Signup and view all the answers

Қазақ қолөнерінің зерттелмеу себебі неде?

<p>Өзінің тарихы мен кейбір ұйымдастыру мәселелерінің жеткілікті зерттелмегені. (A)</p> Signup and view all the answers

Қазақ халқының қолөнерінің дамуында қандай кезеңдер болды?

<p>Қоғамдық дамудың әр сатысында қоғаммен бірге дамып, әр дәуірде өзінің ізін қалдырды. (A)</p> Signup and view all the answers

Геродот сақтар мен массагеттердің қолөнері туралы не деп жазды?

<p>Олардың барлық заттары алтын мен мыстан жасалған. (A)</p> Signup and view all the answers

Қолөнердің Қазақстан аумағында кең таралуының негізгі себептері қандай?

<p>Халықтың күнделікті тұрмысына қажеттілік және өнерді жоғары бағалауы. (C)</p> Signup and view all the answers

Қазақ халқының қолөнер саласындағы мұрасы не?

<p>Киіз жасау өнері, кілем тоқу және әшекейлі заттар жасау құралдары. (A)</p> Signup and view all the answers

Қазақстандағы қолөнер бұйымдарының түрлерін қалай анықтауға болады?

<p>Қазба жұмыстары, саяхатшылар жазбалары және ғылыми зерттеулер арқылы. (C)</p> Signup and view all the answers

Қазақ қолөнершілерінің 19 ғасырда көбеюіне не әсер етті?

<p>Қолөнер бұйымдарына сұраныстың артуы. (D)</p> Signup and view all the answers

М.А. Леванский қазақтардың қолөнері туралы не деп жазды?

<p>Қазақтардың табиғи қабілеті мен қарапайым құралдармен тамаша бұйымдар жасайтындығына таң қалуға болады. (D)</p> Signup and view all the answers

Қазақ халқының тұрмысында жүннің қандай маңызы болған?

<p>Төрт түлік малдың жүні өмір тіршілігінде үлкен роль атқарған және одан киім, бау, арқан және үй мүліктері жасалған. (D)</p> Signup and view all the answers

Өрмек дегеніміз не және оның қандай түрлері бар?

<p>Халық қолөнерінде тоқу ісінде қолданылатын қарапайым әдіс, аспалы және жай өрмек. (B)</p> Signup and view all the answers

Шылғи тері мен қайыстың айырмашылығы неде?

<p>Шылғи тері - иленбеген тері, ал қайыс - иленіп өңделген тері. (B)</p> Signup and view all the answers

Қазақ ою-өрнегінің мәдени маңызы неде?

<p>Байырғы ұлттық өнер, мәдени даму шежіресі және эстетикалық әсері күшті өнер. (A)</p> Signup and view all the answers

Қолөнер бұйымдарын жасау барысында қандай өзгерістер болды?

<p>Адамзат қоғамы дамыған сайын қолөнердің біразы жаңа әдіс тауып, жаңа түрге ие болды. (A)</p> Signup and view all the answers

Қазақстанда қолөнердің дамуына қандай факторлар әсер етті?

<p>Әлеуметтік жағдайлар, тарихи оқиғалар және қоғам өндірісі. (B)</p> Signup and view all the answers

Қазақтардың киізден жасаған бас киімінің ерекшелігі неде?

<p>Төбесі шошақ. (C)</p> Signup and view all the answers

Халықтың мәдени дәрежесінің өсуі тұтыну бұйымдарына қандай талаптар қойды?

<p>Сапалы, үнемді және сәнді болуын талап етті. (D)</p> Signup and view all the answers

Ою және өрнек сөздерінің мағынасы қандай?

<p>Мағыналары бір - бір нәрсені ойып, кесіп алып жасау немесе әшекейлеу. (D)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Казакъ булу нидән башлана?

Казакъ булу үз иленең, үз халкының гореф-гадәтләрен һәм йолаларын яхшы белүдән башлана.

Казакъ кул эшләре нәрсә ул?

Казакъ халкы көнкүрешендә киң кулланылган ата-баба кәсебе, бай мәдәниятне күрсәтә, әмма әлегә кадәр тулысынча өйрәнелмәгән сәнгать тармагы.

Казакълар җиһазны ничек ясаган?

Казакъ халкы ихтыяҗларны канәгатьләндерү, муллыкны арттыру өчен өй җиһазларын уңайлы һәм күркәм итеп ясаган.

Кул эшләренең роле нинди?

Кул эшләре осталары байлыкны арттыру белән беррәттән, көнкүреш җиһазларын бизәүгә зур өлеш керттеләр.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләре нәрсә бирә?

Кул эшләренең гүзәл әсәрләре рухи азык буларак эстетик зәвыкны канәгатьләндерә торган матур милли киемнәр һәм җиһазлар ясады.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләренең әһәмияте нидә?

Казакъ кул эшләренең үткәне һәм бүгенге хәле, аның үзенчәлекле методологиясен өйрәнү – актуаль мәсьәләләрнең берсе.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләренең мәдәни роле?

Кул эшләре халыкның тарихи һәм мәдәни дәрәҗәсен күтәрүгә ярдәм итә.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләре мирасны ничек саклый?

Борынгы заманнардан килгән кул эшләре үзенең үсеш юлында үз халкының традицион сәнгати мирасын саклап калды.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләренең тәэсире нинди?

Кул эшләре һәр дәвердә үзенең социаль-көркемлек ягыннан тәэсирен калдырды.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләренең тәрбияви роле?

Кул эшләре халыкны эстетик яктан тәрбияләүгә хезмәт итә.

Signup and view all the flashcards

Каештан ясалган әйберләр

Ат җигү өчен каештан үрелгән әйберләр (камчы, нокта, тезген һ.б.)

Signup and view all the flashcards

Былгарыдан ясалган әйберләр

Тирене эшкәртеп ясалган әйберләр (итек, абдыра, калфак һ.б.)

Signup and view all the flashcards

Сөяк һәм мөгез эшләнмәләр

Хайван сөякләреннән һәм мөгезләреннән ясалган төрле әйберләр

Signup and view all the flashcards

Сөяк эшләнмәләр төрләре

Сөякләрдән ясалучы әйберләр (алка, уклау, беләзек һ.б.)

Signup and view all the flashcards

Агач остасы

Агачтан ясалган әйберләр остасы

Signup and view all the flashcards

Шыбык үрүче

Талдан әйберләр үрүче оста

Signup and view all the flashcards

Агач эшкәртү кораллары

Балта, пычкы, сүрге һ.б.

Signup and view all the flashcards

Агач эшкәртү өчен агач төрләре

Каен, усак, чыршы һ.б.

Signup and view all the flashcards

Зәркәнчелек сәнгате

Алтын, көмештән зиннәт әйберләре ясау

Signup and view all the flashcards

Тире эшкәртү

Малның тиресеннән каеш, торсык, нокта, жүген һ.б. ясау

Signup and view all the flashcards

Саклар һәм массагетларның әйберләре

Борынгы авторлар буенча, сак һәм массагетларның матди әйберләре бизәкле булган, киемнәренең үз үзенчәлекләре булган.

Signup and view all the flashcards

Сак киеме үрнәкләре

Киездән эшләнгән түбәсе шошак баш киеме, озын чапаны һәм күннән эшләнгән йомшак аяк киемнәре бизәкле булган.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләренең үсеше

Казакъ җирлегендә кул эшләренең киң үсеше халыкның көнкүреш ихтыяҗлары һәм сәнгатьне хөрмәт итүе белән бәйле.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләрендәге үзенчәлекләр

Һәрбер төбәкнең кул эшләрендә үзгә ою-өрнәкләре, технологияләре һәм алымнары бар.

Signup and view all the flashcards

Сакланган сәнгать төрләре

Казакъ халкы киез ясау, алаша, келәм туку, алтын, көмеш, асыл ташлардан бизәкләр ясау кебек сәнгать төрләрен саклаган.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләре турында мәгълүмат чыганаклары

Казакъстанда кул эшләре төрләрен археология, сәяхәтче язмалары һәм фәнни тикшеренүләр аша күз алдына китерергә мөмкин.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләренең үсеше

Казакъ халкы ата-бабаларының кул эшләрендәге осталыгын үстергән һәм баеткан.

Signup and view all the flashcards

Кул эшчеләренең саны

19 гасырда казакъ кул эшчеләренең саны арткан.

Signup and view all the flashcards

Кул эшләренең бәясе

Революциягә кадәрге чорда кул эшләренең бәясе түбән булган, чөнки аны алучылар аз булган.

Signup and view all the flashcards

Кул эшчеләренең шөгыльләре

Кул эшчеләре бер үк вакытта игенчелек һәм малчылык белән дә шөгыльләнгән.

Signup and view all the flashcards

Җиһазларга таләп

Халыкның мәдәни дәрәҗәсе үскән саен җиһазларның сыйфатына таләп арткан.

Signup and view all the flashcards

Ою-өрнәк сәнгате

Ою-өрнәк – казакъ халкы өчен иң борынгы һәм киң таралган сәнгать төре.

Signup and view all the flashcards

Ою төшенчәсе

Ою – бернәрсәне кисеп ясау яки ике нәрсәне кисеп берләштерү дигәнне аңлата.

Signup and view all the flashcards

Өрмәк нәрсә ул

Өрмәк – туку эшендә кулланыла торган гади әсбап, ягъни туку станогы.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Қазақ мәдениетіндегі қолөнердің маңызы

  • Қазақтың қазақ болуы оның салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпын білуінен басталады.
  • Бұрын қазақ қолөнері мен ою-өрнектеріне жеткілікті көңіл бөлінбеген.
  • Қолөнер – қазақ халқының тұрмысында кеңінен қолданылатын, тереңдігі мен мәдениетін көрсететін, бірақ әлі толық зерттелмеген өнер саласы.

Қолөнердің пайда болуы мен дамуы

  • Қазақ халқы үй мүліктерін ыңғайлы, әсем және тиімді етіп жасаған, бұл көптеген өнер мұраларының пайда болуына әкелді.
  • Қолөнер шеберлері тұрмыстық заттарды сәндеп, эстетикалық талғамды қанағаттандыратын әсем бұйымдар жасады.
  • Қазақ қолөнерін зерттеумен көптеген саяхатшылар, коллекционерлер, этнографтар, археологтар мен суретшілер айналысқан.

Қолөнердің қазіргі жағдайы

  • Халық қолөнері жеткілікті зерттелмегеніне қарамастан, тұрмыстық заттарды әсемдеуге бейім өнер ретінде дамып, жалпы мәдени деңгейді жоғарылатады.
  • Қолөнер қоғаммен бірге дамып, әр дәуірде өзінің ізін қалдырып отырды.
  • Егемендік алғаннан кейін Қазақстан өз салт-дәстүрін, тарихын және тілін жаңғыртып, қолөнерді дамытуға көңіл бөлуде.

Ертедегі қолөнер туралы деректер

  • Ертедегі авторлардың айтуынша, Қазақстанды мекендеген сақтар мен массағаттардың заттары әшекейленіп, киімдерінің өзіндік үлгілері болған.
  • Геродот сақтардың алтын мен мыстан жасалған заттарын сипаттаған.
  • Қолөнердің Қазақстан аумағында ертеден дамығаны туралы көптеген деректер бар.

Қолөнердің түрлері мен технологиялары

  • Қазақ халқы киіз жасау, кілем тоқу, әшекейлі заттар жасау өнерін сақтап қалды.
  • Қазақстандағы қолөнер бұйымдарының түрлерін саяхатшылардың жазбалары мен археологиялық қазбалар арқылы білуге болады.
  • Қазақ халқы ата-бабаларының қолөнерлік дағдысын дамытып, байыта түсті.

Қолөнершілердің рөлі мен жағдайы

  • Қазақ ауылдарында зергерлік, ағаш және металл бұйымдарын жасайтын шеберлер болған.
  • 19 ғасырда қолөнершілердің саны көбейді, бірақ олардың еңбегі кейде құнсыз болды.
  • Қолөнершілер егін және мал шаруашылығымен де айналысқан.
  • М. А. Леванский қазақтардың әсем бұйымдар жасау қабілетіне таң қалғанын жазған.

Қолөнердің дамуы мен жетілуі

  • Қазақ халқы күнделікті тіршілігіне қажетті заттарды өз қолымен жасап, әшекейлеген.
  • Қолөнер жылдан-жылға дамып, жетіліп отырды.
  • Адамзат қоғамы дамыған сайын қолөнер жаңа түрге ие болды.
  • Халықтың мәдени дәрежесі өскен сайын тұтыну бұйымдарына қойылатын талаптар артты.

Ою-өрнек өнері

  • Қазақтың қолөнерінде ою-өрнек өнері кең тараған.
  • Ою-өрнек – қолөнерінің барлық түріне ортақ әсемдеудің негізі.
  • Ою-өрнек – қазақ халқы үшін ең көне және кең тараған ұлттық өнер.
  • Ою және өрнек сөздерінің мағынасы бір, яғни бір нәрсені ойып, кесіп алып жасау немесе әшекейлеу дегенді білдіреді.

Жүннен жасалатын бұйымдар

  • Төрт түлік малдың жүні қазақ халқының өмірінде үлкен роль атқарған.
  • Жүннен киім, қазақ үйдің киізі, төсеніштер мен қап сияқты қажетті мүліктер жасалған.

Өрмек тоқу

  • Өрмек – халық қолөнерінің тоқу ісінде қолданатын қарапайым әдісі.
  • Өрмектің екі түрі бар: аспалы және жай өрмек.
  • Аспалы өрмекте кілем тоқылады, ал жай өрмекте енсіз заттар тоқылады.

Тері өңдеу

  • Мал терілерін өңдеу – халық тұрмысында көптен бері келе жатқан тәсіл.
  • Тері иленіп ұқсатылғаннан кейін қайыс деп аталады.
  • Мал терісінен тон, шалбар, ішік, тымақ жасалады, ал қайыстан қамшы, ноқта, тізгін жасалады.

Сүйек және мүйізден жасалатын бұйымдар

  • Малдың сүйектерінен және мүйіздерінен түрлі қолөнер туындылары жасалды.
  • Сүйектен жасалған бұйымдар әдетте ойып түсірілген өрнекпен әшекейленеді.
  • Сүйектен алқа, айна қойғыш, бесік, білезік, қамшы сап, ожау, ойыншықтар жасалады.

Ағаштан жасалатын бұйымдар

  • Қазақтың ұлттық қолөнерінде ағаштан көптеген заттар жасалады.
  • Балташылар үй борайды, еден төсеп, арба жасайды, ал ағаш ұстасы стол, шкаф, сөре жасайды.
  • Ағаш оюшылар оны жонып күйдіреді де бояулап өрнектейді.
  • Ағаш шеберлері балта, пышқы, үстірік, бұрғы сияқты аспаптарды пайдаланады.

Зергерлік өнер

  • Қазақ қолөнерінің бір түріне зергерлік өнері жатады, ол өте ерте заманнан келе жатқан өнер.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Description

Бу сораулар халык һөнәрчелеге, атап әйткәндә, агач, күн, сөяк эшләнмәләренә карый. Сораулар төрле материаллардан ясалган әйберләрне ачыкларга ярдәм итә.

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Browser