Wolność Mediów w Systemach Demokratycznych

Europejskie regulacje wolności słowa i mediów

• Obejmują standardy międzynarodowe i europejskie.
• Zawierają przykłady regulacji w Europie i USA.
• Dotyczą regulacji UE w odniesieniu do amerykańskich firm BigTech.

Standardy wolności mediów w systemach demokratycznych

• Koncepcja wolności mediów w kontekście „zachodnim” funkcjonuje jako „czwarta władza”.
• Media pełnią ważną rolę w kształtowaniu opinii publicznej, wpływając na decyzje wyborcze i poglądy.
• Standardy obejmują brak cenzury i monopol na informację (pluralizm opinii/mediów), niezależność mediów i dziennikarzy.

Wolność słowa i mediów - ramy prawne i etyczne

• Poziom międzynarodowy: obejmuje konwencje NZ, UNESCO, WIPO, oraz regulacje międzynarodowego prawa.
• Poziom europejski: obejmuje Europejską Konwencję Praw Człowieka Rady Europy i Kartę Praw Podstawowych UE (soft law: rekomendacje, komunikaty,kodeksy).
• Poziom krajowy: obejmuje konstytucje, ustawy, rozporządzenia, orzecznictwo i kodeksy dziennikarskie.

Kanon norm i standardów międzynarodowych w dziedzinie mediów

• Dokumenty ONZ: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948), Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966), Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (1966).
• Dokumenty Rady Europy: Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950), Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2000).
• Inne dokumenty: stanowiska OBWE, ONZ, oraz kodeksy i regulacje organizacyj dziennikarskich.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948)

• Jest dokumentem o charakterze moralno-politycznym.
• Artykuł 19 gwarantuje każdemu prawo do wolności opinii i wyrażania jej, włącznie z wolnością posiadania opinii, ich poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji wszelkimi środkami, bez względu na granice.

RE i UE - gwarancje wolności mediów

• Obejmuje Artykuł 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
• Zawiera inne istotne dokumenty, takie jak Europejska Konwencja o Telewizji Ponadgranicznej.
• Dotyczy zadań i działalności Komisarza Praw Człowieka (ombudsman) oraz Komisji na rzecz demokracji poprzez prawo (tzw. wenecka).

Europejski Trybunał Praw Człowieka

• Jest organem sądownictwa międzynarodowego (z siedzibą w Strasburgu).
• Sędziowie są powoływani w liczbie równej liczbie państw członkowskich Rady Europy.
• Ma uprawnienia do rozstrzygania sporów dotyczących naruszenia praw zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i jej protokołach.
• Sędziowie mogą sporządzać zdania odrębne, a wyroki są wydawane większością głosów.

Orzecznictwo strasburskie

• Trybunał szeroko interpretuje wolność wypowiedzi.
• Ograniczenia w tym zakresie są dopuszczalne, ale tylko w przypadku sytuacji wyjątkowych i istotnych dla bezpieczeństwa państwa.
• Rozpatrywał sprawy dotyczące negowania Holokaustu, szerzenia poglądów rasistowskich, nawoływania do dyskryminacji, szerzenia doktryny nazistowskiej.

UE – ważne dokumenty dotyczące wolności, niezależności i pluralizmu mediów

• Artykuł 11 Karty praw podstawowych UE ustanawia prawo do wolności wypowiedzi, obejmujące możliwość posiadania opinii i wolność poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji.
• Dokumenty dotyczą harmonizacji prawa audiowizualnego oraz regulacji platform internetowych

Negatywne zjawiska w systemach medialnych

• Dominacja wielkich graczy na rynku medialnym.
• Brak transparentności i uczciwych reguł w wielu rynkach medialnych
• Rosnąca presja polityczna i komercyjna na media.
• Cyfrowa rewolucja i nowe media: fake newsy, dezinformacja, polaryzacja.

SLAPP

• Strategiczne działania sądowe przeciwko obywatelom lub grupom społecznym w celu stłumienia krytyki i debaty publicznej.
• Charakteryzuje się zastraszaniem i uciszaniem krytyków.
• Często podejmowane przeciwko mediom/dziennikarzom przez wpływowe podmioty lub organizacje.

Walka z propagandą terroryzmu

• Unijne regulacje (dyrektywy i rozporządzenia) zwalczają propagandę terroryzmu w internecie.
• Nakładane są obowiązki usuwania treści terrorystycznych.
• Przykłady krajowe: Niemcy, Francja.

Europa w walce z dezinformacją

• Powołanie East StratComTask Force.
• Wprowadzenie kodeksu postępowania dla firm technologicznych.
• Utworzenie Europejskiego Obserwatorium Mediów Cyfrowych.

Kodeks w zakresie przeciwdziałania dezinformacji w internecie

• Sygnatariusze zobowiązują się do przestrzegania niektórych reguł.
• Celem jest promowanie transparentności, bezpieczeństwa i ograniczania dezinformacji.

EU vs DISINFO

• Platforma monitorująca dezinformację.
• Zbiór informacji i opracowań o dezinformacji kremlowskiej.

Ochrona małoletnich w sieci

• Ważność ochrony dzieci przed nieodpowiednimi treściami w sieci.
• Dorośli muszą chronić swoje dzieci również w sieci.
• Różne europejskie regulacje i działania w celu ochrony dzieci.

Rządowe ramy prawne dotyczące bezpieczeństwa internetu (dla dzieci)

• Akty prawne regulujące internet w Europie.
• Akty wymierzone w seksualne wykorzystywanie dzieci i cyberprzestępczość

Francja ograniczenia dostępu do mediów społecznościowych

• Nowe regulacje w Francji mają na celu ograniczenie dostępu do mediów społecznościowych przez dzieci.

UE – „twarde prawo” dla nowych gatekeeperów

• Dotyczy aktów o usługach i rynkach cyfrowych (DSA i DMA).
• Wprowadzane jest „twarde prawo” dla nowych gatekeeperów w celu zwiększenia harmonizacji, przejrzystości i odpowiedzialności.

Nowe regulacje mediów w UE

• Nowy Akt o Usługach Cyfrowych (DSA) i Akt o Rynkach Cyfrowych (DMA).
• Są to rozporządzenia mające na celu stworzenie bardziej bezpiecznego i konkurencyjnego środowiska online.
• Zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (AI Act) i przepisów o wolnościo mediach (EMFA).

DSA i DMA - cele

• Lepsza ochrona praw konsumentów i użytkowników Internetu.
• Mniejsze ryzyko dezinformacji i podziałów.
• Większa przejrzystość i odpowiedzialność firm internetowych.
• Harmonizacja przepisów w Unii Europejskiej.

Co DSA i DMA oznaczają w praktyce?

• Wprowadzanie zasad moderacji treści,
• Ograniczenia dla śledzenia reklamy,
• Transparency dla algorytmów,
• Ochrona konsumentów na platformach zakupowych,
• Pisanie regulaminów prostym językiem.

Facebook, dane użytkowników i wybory prezydenckie w USA

• Afera Cambridge Analytica - wskazanie na nieetyczne wykorzystywanie danych użytkowników przez firmy technologiczne.

Ochrona małoletnich w sieci

• Prawo do prywatności i bezpieczeństwa małoletnich.

Mowa nienawiści - czy (i za co) karać?

• Definicje mowy nienawiści,
• Kwestie wolności słowa i ograniczeń.
• Orzeczenia ETPC.

Mowa nienawiści

• Definicje mowy nienawiści (Dania, Hiszpania, Wielka Brytania)
• Mowa nienawiści jako naruszenie praw człowieka,
• Zakres dyskusji na temat kary za mowę nienawiści.

Europejski Kodeks postępowania dotyczący mowy nienawiści w internecie

• Ograniczenie i zwalczanie mowy nienawiści w internecie.
• Zobowiązania dotyczące przejrzystych i skutecznych procedur blokowania i usuwania nielegalnej mowy nienawiści.
• Współpraca z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.

Platformy - samoregulacja

• Dyskusja o cenzurze w sieci.
• Przykład usuniętego zdjęcia z Fb (girl with napalm)

Dyskusja o cenzurze w sieci

• Przypadek zdjęć i informacji, które są usuwane (np. w przypadku dzieci)
• Sprawa oskarżeń wobec firmy Facebook.
• Zagadnienie cenzury w sieci i jej konsekwencji.